KİREÇ. Sakarya Üniversitesi

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KİREÇ. Sakarya Üniversitesi"

Yağmur Özhan
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 KİREÇ Sakarya Üniversitesi

2 KİREÇ Kireç, kireç taşının çeşitli derecelerde ( C) pişirilmesi sonucu elde edilen, suyla karıştırıldığında, tipine göre havada veya suda katılaşma özelliği gösteren, beyaz renkli, inorganik esaslı bir bağlayıcı madde türüdür.

karıştırıldığında, tipine göre havada veya suda katılaşma

3 KİREÇLERİN ÖZELLİKLERİ; Ana maddesi kalsiyum oksittir (CaO). Kireç taşı denilen kalsiyum karbonat ( CaCO3) o C pişirildiğinde karbondioksit (CO2) uçar ve kalsiyum oksit kalır. Yoğunluğu 3,02-3,30 arasındadır.

Kireç taşı denilen kalsiyum karbonat ( CaCO3) 850-900

4 Kireç Üretimi

5 Kireç Üretimi Kireç taşı (CaCO3) pişirilirken sıcaklık 1000 o C geçemezse elde edilen kirece çalı kireci adı verilir. Bu kireç gevşek ve gözenekli olması sebebi ile su ile kolay işlem görür ve iyi söner. Şayet kireç taşı uzun zaman 1400 o C civarında pişirilirse kömür kireci elde edilir. Sönmesi zordur ve zaman ister.

Bu kireç gevşek ve gözenekli olması sebebi ile su ile kolay işlem görür ve iyi

6 Kireç Üretimi Kireçler kullanılacakları zaman kalsiyum oksit halinde kullanılmazlar. Su ile işlem görerek söndürülmesi gerekir. Kirecin söndürülmesi bir hidratasyon olayıdır. Sönmemiş kirecin içerisine az miktarda su dökülünce bir müddet sonra kireç parçasının kabardığı ve yavaş yavaş çatlayarak dağıldığı ve aynı zamanda sıcaklıkla birlikte buhar meydana geldiği görülür.

Sönmemiş kirecin içerisine az miktarda su dökülünce bir müddet sonra kireç parçasının

7 Kireç Üretimi CaO+H2O Ca(OH) cal Meydana gelen sıcaklık C ye ve daha fazlaysa yükselebilir. Bu sebeple olayın aksi yönde cereyan etmesi de mümkündür. Yani sönmüş kirecin su kaybederek tekrar (CaO) haline gelmesi mümkündür. Bu sebeple kirecin söndürülmesi dıştan görüldüğü kadar basit ve kolay bir işlem değildir.

Yani sönmüş kirecin su kaybederek tekrar (CaO) haline gelmesi mümkündür.

8 Kireç Üretimi Kireç söndürülürken üzerine dökülen suyu yavaş yavaş vermek, bir müddet soğuyup kabarmasını bekledikten sonra tekrar su vermek sureti ile söndürme işlemine devam etmek gerekir.

9 Kireç Üretimi Kireç sönmüş kireç haline gelirken hacmi 2-2,5 kat artar. Zaten kirecin sönerken kabarıp çatlamasına sebep olur. İçinde iyice sönmemiş kireç bulunan malzeme ile yapılan inşaatlarda zamanla deformasyon ve çatlaklar meydana gelir. Kirecin iyice sönmesini sağlamak için kireç yeterli su ile söndürüldükten bir miktar beklemekte fayda vardır.

İçinde iyice sönmemiş kireç bulunan malzeme ile yapılan inşaatlarda zamanla deformasyon

10 Kirecin Söndürülmesi Sönmemiş kireç, ağırlığının yarısı kadar suyun içine konularak söndürülür. Bu işlem sırasında yüksek miktarda ısı açığa çıkar. Yarım kilo sönmemiş kireç, 0 C deki 1 litre suyun sıcaklığını kaynama noktası olan 100 C ye çıkaracak büyüklükte bir reaksiyon ısısı vermektedir.

Yarım kilo sönmemiş kireç, 0 C deki 1 litre suyun sıcaklığını kaynama

11 Sönmüş Kireç Elde edilen toz halindeki sönmüş kireç, kuru halde ve torbalar içinde depolarda saklanır. Ancak çeşitli nedenler (taşın aynı oranda pişmemesi veya aşırı pişmesi, sirkülasyon olmayışı vb.) kalitede düşüşe sebep olur, ayrıca üretilen kireç küçük miktardadır.

Ancak çeşitli nedenler (taşın aynı oranda pişmemesi veya aşırı

12 Kireç Üretimi İLKEL (YAMAÇ) YÖNTEM Yamaç Ocağı Kazılması Ocağın Doldurulması Ocağın Kapatılması

13 Kireç Üretimi Ocağın en kesiti Yanıcı maddelerin eklenmesi

14 Kireç Üretimi Kalsinasyon işlemi : 7 10 gün sürer Sönmemiş Kireç

15 MODERN YÖNTEM Kireç Üretimi Taş ocağı Tek bir patlama ile seçilmiş bölgeden ton taş elde edilir

16 Kireç Üretimi Kırma ve Yıkama

17 Kireç Üretimi Kireçtaşı, döner ya da yatay kalsinasyo fırınlarında, 900 C nin üzerindeki sıcaklıklarda kalsine edilerek sönmemiş kirece dönüştürülür

Kireç Üretimi Ürün Öğütülmüş tozsuz kireç, yüksek akışkanlığa sahip kireç, yüksek boşluklu kireç, yavaş priz (İnce toz halindeki bağlayıcı maddelere su eklenince başlangıçta istenilen

18 Kireç Üretimi Ürün Öğütülmüş tozsuz kireç, yüksek akışkanlığa sahip kireç, yüksek boşluklu kireç, yavaş priz (İnce toz halindeki bağlayıcı maddelere su eklenince başlangıçta istenilen şeklin verilebildiği plastik bir hamur elde edilir. Belirli bir süre sonra, hamur katılaşmaya başlar.) yapan kireç sütü, özel katkılar gibi değişik özelliklere sahip kireç çeşitleri üretilebilir.

şeklin verilebildiği plastik bir hamur elde edilir.

19 Kireç Kullanımı Yeni yapılmış ve içerisinde oturulmamış yerlerin daha uzun müddet nemli kaldıklarını açıkça bu reaksiyon gösterir. Ca(OH)2+ O2 reaksiyonu). CaCO3 + H2O (Kirecin sertleşmesi Bu nedenle binanın nemini gidermek için yalnız sıcaklık yetmez karbondioksitinde (CO2) varlığı gerekir. İşte sadece hava ile temasla, havanın (CO2) alarak karbonat haline gelerek sertleşen bu maddelere hava kireçleri denir. Bunlar hidrolik maddeler gibi su ile temasla sertleşmedikleri gibi sık sık ve bol su ile temasta olacak yerlerde bu kireçler kullanılmaz.

CaCO3 + H2O (Kirecin sertleşmesi Bu nedenle binanın nemini gidermek için yalnız sıcaklık yetmez karbondioksitinde (CO2) varlığı gerekir.

20 Kireç Kullanımı Kireç hamuru kururken, kendini çeker, büzülür ve çatlar. Bu sebeple, kireç hamuru kendi başına kesinlikle kullanılmaz. Yapıştırıcı, bağlayıcı olarak kumla karıştırılmış şekli kullanılır. Böylece elde edilen harcın büzülüp çekmesi önlenir. CO2 in bünye içine girmesi sağlanmış olur, sertleştirilmesi kolaylaştırılır. Aksi halde, karbonatlaşma uzun sürer. Mesela, söndürülmüş kireç kuyusunda senelerce bırakılabilir ve hiç karbonatlaşma olmaz.

Yapıştırıcı, bağlayıcı olarak kumla karıştırılmış şekli kullanılır.

21 Kireç Çeşitleri Kireçler sertleşme şekillerine göre hava ve su kireçleri diye ikiye ayrılır. Hava kireçleri; havadaki karbondioksiti alarak sertleşen kireçlerdir. Üç grupta incelemek mümkündür. 1-Beyaz Kireç; tatbikatta yağlı kireç olarak tanınan bu malzeme TS. 30 da şöyle tanımı yapılmaktadır. İçerisinde % 80 den yukarı (CaCO3) bulunan kireç taşları erimeye yakın sıcaklık sınırının altında pişirildikten sonra su veya buhar altında söndürülürken karbondioksit alarak yalnız havada sertleşen malzemeye beyaz kireç denir.

22 Kireç Çeşitleri 2-Dolamit kireci; dolomit taşlarının ( Ca CO3, Mg CO3) erimeye yakın sıcaklık altında pişirildikten sonra, su veya buhar altında söndürülüp karbondioksit alarak yalnız havada sertleşen malzemeye dolomit kireci denir.

23 Kireç Çeşitleri 3-Karpit kireci; bir çeşit karpitten (CaC2), asetilen gazı (C2H2) elde edilirken kalan kısım kalsiyum hidroksit (Ca(OH)2) yani sönmüş beyaz kireçtir. CaC2 + 2H2O C2H2 +Ca(OH)2

24 Kireç Çeşitleri Su kireçleri; hava kireçleri ile tamamen hidrolik olarak çimentolar arasındaki grubu su kireçleri teşkil eder. Bu kireçler hava kireçlerinden farklı olarak su içerisinde sertleşme özelliğine sahiptirler. Su kireçleri %10-25 oranında kil bulunan kalkerlerin pişirilmesiyle elde edilirler. Pişirme sırasında o C de kalkerin içerisinde bulunan su buharlaşır. 900 o C de kalkerin ayrışımı ve karbondioksit çıkışı sona erer. 900 o C den sonra kirecin silis ve alüminyum üzerindeki etkisi başlar.

25 Kireç Çeşitleri Fırın yanma bölgesindeki sıcaklık o C arasındadır. Pişirilen kalkerin homojen olmaması nedeniyle kirecin silis ve alüminyum ile birleşmesi tam olmaz. Büyük bir kireç serbest olarak kalabilir. Sıcaklığın şiddetine silis ve alüminyum miktarına göre bir kısım kireç alüminyumla birleşerek trikalsiyum alüminat (3CaO.Al2O3), dikalsiyum silikat (2CaCO.SiO2), trikalsiyum silikat (3CaO SiO2) meydana getirir.

26 Kireç Çeşitleri Bu maddeler çimentonun da ana bileşenidir. Bu bakımdan su kirecine yağlı kireç ile Portland çimentosunun (çimento klinkeri ve alçı taşı ile birlikte öğütülerek elde edilir) karışımı olarak bakılabilinir. İyi bir su kirecinin birim ağırlığı (boşlukları dahil olmak üzere birim hacim ağırlığı) 0,600-0,800, özgül ağırlığı ise (boşlukları çıkartıldıktan sonra birim hacmine karşılık gelen ağırlığı) 2,70-2,80 dir. Katılaşma müddeti 2 gün ile 4 hafta arasında değişir.

27 Kireç Kullanım yerleri En çok * sıva, * harç, * karayollarında stabilizasyon malzemesi ve bitümlü karışımlarda katkı maddesi olarak, * gaz beton, * kireç- kum tuğlası üretimi ve * badana işlerinde kullanılmaktadır.

28 Kireç Kullanım Yerleri Kireç, harçlara plastisite ve işlene bilirlik kazandırmak amacıyla eklenir. Çoğunlukla Melez harç adı verilen bu harçlar; 1 kısım çimento, 1-2 kısım kireç ve 5-6 kısım kumdan oluşur.

29 Kirecin Fiziksel Özellikleri 1- Verimlilik; a) Hava kireçleri; 10 kg sönmemiş su kirecinden minimum 20 lt kaymak kireç elde edilmelidir. b) Su kireci; 10 kg sönmemiş su kirecinden minimum 18 lt kaymak su kireci elde edilmelidir.

30 2-Hacim Sabitliği; Kirecin Fiziksel Özellikleri Hacim sabitliği deney yapıldığında radyal ve kafes şeklinde çatlamalar yoksa, kireç sabit hacimli olarak kabul edilir. 3-İncelik; Toz halinde satılan kireç cm2 sinde 4900 delik bulunan elekten % 15 ten fazla kalıntı bırakmayacak şekilde öğütülmüş olmalıdır.

31 KİREÇ KULLANILIRKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 1. Kireç ile fazla kalın harç sıvası yapılmamalıdır. Aksi takdirde C02 harcın içine fazla oranda giremeyeceğinden, orta kısımlar plastik durumunu korur. 2. Su ile temas eden yapılarda kullanılmamalıdır. Kireç su içinde erir. 3. Taşıyıcı elemanların yapımında bağlayıcı madde olarak kullanılmamalıdır. Kirecin her türlü yapı malzemesine iyi yapışma yeteneği olmasına karşın, mekanik özellikleri zayıftır 4. Kireçle elde edilen harçların plastik özellikleri fazladır. Şekil değişimi yapabilme yeteneğinin fazlalığı nedeniyle duvar sıvaları için çok uygundur. Kireçle yapılan sıvalar çimento harcı ile yapılan sıvalara kıyasla daha az çatlar.

32 Yapı İşleri Genel Fenni Şartnamesine Göre Kireç Yapıda kullanılacak kireç yağlı, taze ve tam kıvamda pişirilmiş olacak, toz, toprak, kum, çakıl vb. yabancı maddelerle fazla pişmiş parçaları içinde bulundurmayacaktır. Rengi beyaz olmalıdır. Uygun bulunan kireç topakları yapı yerinde bekletilmeyecek derhal söndürülecektir ve süzülüp çukurlara akıtılacaktır.

33 Yapı İşleri Genel Fenni Şartnamesine Göre Kireç Söndürülmüş kireçte %3 ten fazla yabancı madde bulunmayacaktır. Uygun şekilde söndürülen kireç süzüldükten sonra harç işlerinde kullanılacaksa en az 1 ay çukurda bekletilmelidir. Çukurda kirecin sönme işi tamamlanıp, kireç koyu hamur kıvamını almadıkça çatlamadıkça kullanılmayacaktır.

Benzer belgeler

YAPI MALZEMESİ. Romalılar devrinde ise su kireci bulunmuş ve su içi inşaatlarında kullanılmıştır.

YAPI MALZEMESİ. Romalılar devrinde ise su kireci bulunmuş ve su içi inşaatlarında kullanılmıştır. Bilinen en eski bağlayıcılardan birisi olan kireç, eski Babil, Mısır, Finikeliler, Hitit ve Persler tarafından hava kireci olarak yapıda kullanılmıştır. Romalılar devrinde ise su kireci bulunmuş ve su