SAĞLIK GÖZETİMİ UYGULAMALARI VE YAŞANILAN ZORLUKLAR 1 HRL/MED DR.M.TEKCAN 24/04/2014 Robert Bosch GmbH 2014. All rights reserved, also regarding any disposal, exploitation,
KANUN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU Kanun No. 6331 Kabul Tarihi: 20/6/2012 İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları MADDE 8 (1) hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamaz. (2) alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirir;, bu hususu Bakanlığın yetkili birimine bildirir. (3), hizmet sundukları işverene karşı sorumludur. (4) ihmali tespit edilen işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının yetki belgesi askıya alınır. (5). Bakanlık, iş güvenliği uzmanlarının ve işyeri hekimlerinin görevlendirilmesi konusunda sektörel alanda özel düzenleme yapabilir. (6) tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda; işveren, işyeri sağlık ve güvenlik birimi kurar. 2
Sağlık gözetimi MADDE 15 (1) İşveren; a) sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar. b) sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır: 1) İşe girişlerinde. 2) İş değişikliğinde. 3) İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri hâlinde. 4) İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla. (2) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz. (3) Bu Kanun kapsamında alınması gereken sağlık raporları, işyeri sağlık ve güvenlik biriminde veya hizmet alınan ortak sağlık ve güvenlik biriminde görevli olan işyeri hekiminden alınır. Raporlara itirazlar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen hakem hastanelere yapılır, verilen kararlar kesindir. (4) Sağlık gözetiminden doğan maliyet ve bu gözetimden kaynaklı her türlü ek maliyet işverence karşılanır, çalışana yansıtılamaz. (5) Sağlık muayenesi yaptırılan çalışanın özel hayatı ve itibarının korunması açısından sağlık bilgileri gizli tutulur. 3
Sağlık gözetimi Çalışma Bakanlığı'ndan (işe giriş) Sağlık Raporları ile ilgili duyuru yapıldı. İşyeri hekimi çalıştırma zorunluluğu herüz bulunmayan işyerleri için bu duyuru önem taşıyor. Buna göre; "...Bahsi geçen işyerleri için işyeri hekimi istihdamı zorunluluğu 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gereğince henüz başlamamış olduğundan, bunun bir sonucu olarak bu işyerleri için 5 inci maddedeki sağlık raporlarının kademeli geçiş süresi boyunca işyeri sağlık ve güvenlik biriminde veya hizmet alınan ortak sağlık ve güvenlik biriminde görevli olan işyeri hekiminden alınması zorunluluğu da yürürlüğe girmemiştir. Bu nedenle kamuoyunda sağlık raporları ile ilgili tereddüt hasıl olmuştur. Diğer yandan Sağlık Bakanlığının 07.05.2004 tarihli 2004/67 sayılı Özel Hastanelerde Sağlık Kurulu Raporu Düzenlenmesi Hakkında Genelgesinde Özel hastanelerde; usulüne uygun olarak teşekkül ettirilmiş olsa bile özürlü sağlık kurulu raporu, vergi muafiyeti raporu, yurt dışı tedavi raporu, maluliyet raporu, özel tertibatlı araç ithali amacıyla alınan raporlar gibi özellikli raporlar verilemez hükümleri yer almakta olduğundan özel sağlık hizmeti sunucuları tarafından işe giriş ve aralıklı sağlık muayenelerinin yapılması mümkün görünmemektedir.kanunun ilgili maddeleri yürürlüğe girene kadar, iş sağlığı ve güvenliği yönünden özellikli rapor niteliğinde olan işe giriş ve aralıklı sağlık muayeneleri Kanun öncesinde olduğu gibi kamu sağlık hizmeti sunucuları tarafından düzenlenebilir". 4
20 Temmuz 2013 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 28713 YÖNETMELİK Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: İŞYERİ HEKİMİ VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK İşyeri Hekiminin Nitelikleri, Görev, Yetki ve Yükümlülükleri ile Çalışma Usûl ve Esasları İşyeri hekimlerinin görevleri MADDE 9 a) Rehberlik; b) Risk değerlendirmesi; c) Sağlık gözetimi; ç) Eğitim, bilgilendirme ve kayıt; d) İlgili birimlerle işbirliği; 5
1) Sağlık gözetimi kapsamında yapılacak işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler ile ilgili olarak çalışanları bilgilendirmek ve onların rızasını almak İşe giriş/periyodik muayene olmayı kabul ettiğimi ve muayene sırasında verdiğim bilgilerin doğru ve eksiksiz olduğunu beyan ederim. Çalışanın Adı Soyadı İMZA 6
2) Gece postaları da dâhil olmak üzere çalışanların sağlık gözetimini yapmak İşyeri Hekiminin Nitelikleri, Görev, Yetki ve Yükümlülükleri ile Çalışma Usûl ve Esasları İşyeri hekimlerinin nitelikleri ve görevlendirilmeleri MADDE 7 (3) Vardiyalı çalışma yapılan işyerlerinde işveren tarafından vardiyalara uygun şekilde görevlendirme yapılır. 7
3) Çalışanın kişisel özellikleri, işyerinin tehlike sınıfı ve işin niteliği öncelikli olarak göz önünde bulundurularak uluslararası standartlar ile işyerinde yapılan risk değerlendirmesi sonuçları doğrultusunda; a) Az tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç beş yılda bir, b) Tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç üç yılda bir, c) Çok tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç yılda bir, defa olmak üzere periyodik muayene tekrarlanır. Ancak işyeri hekiminin gerek görmesi halinde bu süreler kısaltılır -------------------------------------------------------------------------------------------------------- LABORATUVAR BULGULARI : a) Biyolojik analizler. - Kan, İdrar b) Radyolojik analizler. c) Fizyolojik analizler. - Odyometre, SFT ç) Psikolojik testler. d) Diğer. Periyodik kontroller yapılan işle ilişkilendirilmeli, periyodik her çalışana yapılan akciğer grafisi ölçtürme uygulamaları kaldırılmalı, yapılacak kontroller yapılan işle ilişkilendirilerek belirlenmeli 8
4) Çalışanların yapacakları işe uygun olduklarını belirten işe giriş ve periyodik sağlık muayenesi ile gerekli tetkiklerin sonuçlarını EK-2 de verilen örneğe uygun olarak düzenlemek ve işyerinde muhafaza etmek Kişisel verilerin korunması hakkı 12.09.2010 tarihinde yapılan Anayasa Referandumu sonucunda kabul edilen 07.05.2010 tarih ve 5982 sayılı Kanun un 2. maddesi ile Anayasanın Kişinin Hakları ve Odevleri başlıklı İkinci Bolumunde yer alan Ozel hayatın gizliliği başlıklı 20. maddesine eklenen son fıkra ile Anayasa da guvence altına alınmıştır. Soz konusu fıkra hukmu, kişisel verilerin korunması hakkına ilişkin uluslararası belgelerde yer alan temel unsurları bunyesinde barındırması itibariyle onemli olup aşağıdaki gibidir: Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Tasarısı Taslağı (Başbakanlığa Gönderilme Tarihi: 08/06/2012) 9
5) Özel politika gerektiren gruplar, -meslek hastalığı tanısı veya ön tanısı alanlar, -kronik hastalığı, -madde bağımlılığı, -birden fazla iş kazası geçirmiş olanlar gibi çalışanların, uygun işe yerleştirilmeleri için gerekli sağlık muayenelerini yaparak rapor düzenlemek, meslek hastalığı tanısı veya ön tanısı almış çalışanın olması durumunda kişinin çalıştığı ortamdaki diğer çalışanların sağlık muayenelerini tekrarlamak. -2013 rakamlarına baktığımızda iş kanunu kapsamında sigortalı 4/A lı çalışan 13 milyon çalışanımız var, en az 50 binin üzerinde meslek hastalığı sayısı karşımıza çıkması gerekir. 2012 rakamlarına göre 395 kişiye meslek hastalıkları tanısı konulmuş 10
İş kazalarının bildirimi. - KOLLUK KUVVETLERİNE BİLDİRİM 5510 sayılı yasa ile ( Madde 13 aa ve cc) iş kazalarının işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal bildirimi öngörülmüş ve İş kazası ve meslek hastalığı bildirgesinin şekli ve içeriği, verilme usulü ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir denilmiştir. ( Bu konuda henüz bir yönetmelik bulunmamaktadır ve aşağıda sözü edilen İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Kılavuzu ise güncel değildir) Herhangi bir ayrım veya sınıflama yapmadan tüm iş kazalarının örneğin çizik veya basit incinme ile sonuçlananların bile kolluk kuvvetlerine bildirilmesi, mantıklı ve uygulanabilir olmamasının yanı sıra, uygulanmasında kamu yararı da yoktur. Aksine bürokrasiyi artırması ve kurumları angaryayla meşgul etmenin yanı sıra, bildirim yapmaktan caydırıcı olarak zarar vermesi de söz konusudur. Tüm kazalar yerine sadece adli boyutu olan kazaların ( örneğin uzuv kaybı olan, ciddi yaralanmaya yol açan veya çalışanın kayıt dışı olduğu durumların) kolluk kuvvetlerine bildirilmesi ile sınırlamak yeterli ve yararlı olacaktır. (Zaten kolluk kuvvetleri basit iş kazaları için işlem yapmayı çoğu kez reddetmektedir) 11
MEB Ortaöğretim Kurumları yönetmeliği İşletmelerin mesleki eğitimle ilgili görev ve sorumlulukları MADDE 144- (1) Mesleki eğitim yaptıracak işletmeler: h) Öğrencilerin iş kazaları ve meslek hastalıklarından korunması, teşhis ve tedavileri için 6331 sayılı Kanun ve ilgili diğer mevzuat kapsamında gerekli önlemleri alır. 12
6) Sağlık sorunları nedeniyle işe devamsızlık durumları ile işyerinde olabilecek sağlık tehlikeleri arasında bir ilişkinin olup olmadığını tespit etmek, gerektiğinde çalışma ortamı ile ilgili ölçümler yapılmasını planlayarak işverenin onayına sunmak ve alınan sonuçların çalışanların sağlığı yönünden değerlendirmesini yapmak. Personel Devamsızlık Oranı (%) A PDM =------------------------------ * 100 B A = toplam devamsızlık süresi (saat) B = toplam çalışma süresi (saat) Firmalar arası kıyaslama yapılabilmesi için Hesaplama yöntemi standartlaştırılmalı Doğum izni ve gebelikle ilgili istirahatler, Uzun süreli istirahat gerektiren ameliyatlar,hastalıklar İş Kazası ve Meslek hastalığına bağlı raporlar Hastalık raporu ve viziteye çıkışlar 13
7) Çalışanların sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri halinde işe dönüş muayenesi yaparak eski görevinde çalışması sakıncalı bulunanlara mevcut sağlık durumlarına uygun bir görev verilmesini tavsiye ederek işverenin onayına sunmak. -Sağlığına uygun başka bir iş / Pozisyon -Haklı Fesih çare mi??? İş kazaları dönüşü sadece kazalının talep ettiğinde değil iş başı öncesi her kazalının sağlık kontrolunun yapılması önerilir. 14
8) Bulaşıcı hastalıkların kontrolü için yayılmayı önleme ve bağışıklama çalışmalarının yanı sıra gerekli hijyen eğitimlerini vermek, gerekli muayene ve tetkiklerinin yapılmasını sağlamak. -Hepatit Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sayı : B100TSH0110005 Konu : Genişletilmiş Bağışıklama 13.03.2009/7941 Programı Genelgesi GENELGE 2009/17 Hasta ve hasta çıkartıları ile teması bulunan tüm sağlık personeli, Sağlık çalışanlarının yetiştirildiği tıp fakülteleri, diş hekimliği fakülteleri, sağlık meslek yüksekokulları vs. öğrencileri, Hemodiyaliz hastaları, Sık kan ve kan ürünü kullanmak zorunda kalanlar, Damar yoluyla uyuşturucu kullananlar, Hepatit B taşıyıcısı ile aile içi temaslılardan aşısız olanlar, Çok sayıda cinsel eşi olanlar ve para karşılığı cinsel ilişkide bulunanlar, Homoseksüeller, Hepatit B dışında kronik karaciğer hastalığı olanlar, Cezaevleri ve ıslahevlerinde olanlar, Endemik bölgelere seyahat edenler, Berberler-kuaförler, manikür-pedikürcüler Zihinsel özürlü bakımevlerinde bulunanlar, Yetiştirme yurtlarında bulunan kişiler, İtfaiye personeli, Askerler (yüksek risk altındakiler), Polis memurları (yüksek risk altındakiler), Kazalarda ve afetlerde ilk yardım uygulayan kişiler, Hepatit aşıları Aile hekimlerinde yaptırılabilir, işverene maliyet bindirilmesine gerek yoktur 15
-Tetanoz O. Ay..1.Ay.6.Ay Primer İmmünizasyon Primer serisi tamamlanmıs tüm yetiskinlere 10 yılda bir Td asısı yapılmalıdır. -Grip Kimler Aşılanmalıdır Bütün çocuklar doğar doğmaz takvime uygun bir şekilde aşılanmaya başlanmalıdır. Aşılar sadece çocuklar için değildir. Birçok erişkin aşıyla kolaylıkla önlenebilen hastalıklar nedeniyle sakat kalmakta ya da ölmektedir. Bu nedenle her genç yetişkin ve yaşlı kimse bağışıklamadan yararlanmalıdır. Bu nedenle sadece çocuklar değil bağışık olmayan tüm yetişkinler yaşlarına uygun olarak tetanoz, difteri, grip, pnömokok hastalıklarına karşı aşılanmalıdır. Bazı hastalıklar için risk grubunda kabul edilen erişkinler de sağlık kuruluşlarına başvurarak yapılması gereken aşılar konusunda bilgi edinmeli ve aşılanmalıdır. Hastalıklar açısından riskli ülkelere seyahat edecekler Aşılar aile hekiminde yaptırılabilir. 16
-Polio 17
9) İşyerindeki sağlık gözetimi ile ilgili çalışmaları kaydetmek, iş güvenliği uzmanı ile işbirliği yaparak iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili değerlendirme yapmak, tehlikeli olayın tekrarlanmaması için inceleme ve araştırma yaparak gerekli önleyici faaliyet planlarını hazırlamak ve bu konuları da içerecek şekilde -yıllık çalışma planını hazırlayarak işverenin onayına sunmak, uygulamaların takibini yapmak ve -yıllık değerlendirme raporunu hazırlamak (EK-3 te belirtilen örneğine uygun ) Yıllık planının ve değerlendirme raporunun IG uzmanı ile birlikte hazırlanması esastır. 18
1-İşin gerektirdiği sağlık ve güvenlik koşullarının; Belirlenmesi ve İyileştirilmesi 2- Çalışacak elemanda aranılacak; Sağlık kriterlerinin belirlenmesi 3- İşe alınacak ve iş değiştirecek elemanların uygun yöntemlerle İşe giriş ve Periyodik muayenelerinin yapılması 19
4- Çalışanla çalışma çevresi arasındaki Etkileşimin ve Maruziyet Durumunun kabul edilebilir ve güvenilir yöntemler kullanılarak izlenmesi 5- Çalışanların koruyucu önleyici yaklaşım uyarınca Sağlık eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi ve Eğitimlerinin yapılması 6- Meslek hastalığı kaynaklarının Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi Maruziyet haritalarının çıkarılması 20
ÖNLEM ALMAK ÇOK UCUZ VE TAZMİN ETMEKTEN ÇOK DAHA İNSANCILDIR Dr.Metin TEKCAN BOSCH San.Tic.A.Ş İşyeri Hekimi 21