V~t. Bil. Derg. (1999). 15.2 : 15 21 KANGAL KOPEGiNDE A, CELIACA'NIN DAGILlMI' Memduh Gezid 1 Nejdet Oursun 2 The Distribution of the Celiac Artery in 'furkish Sheepherd Dog Summary: This study was carried out to investigate the anerial vascularization 01 the celiac artery in TuMlish sheepherd dog. As a material, lourteen adult dogs were used. It was detected that the celiac artery supplied the stomach. liver, Spleen, pancreas. as well partially duodenum by injecting the coloured latex througt the mentioned artery. Key words: TuMlish sheepherd dog, celiac artery, supply. Ozel: Su cah~mada, Kangal lmli kopeklerde a. celiaca'nln arterial daglhmlnln belirlenmesi amaclanmli?llr. Materyal olarak t4 ade! erii?kin kopek kullamlml~tlr. A. celiaca'mn, bai?llca mide. karaciger, dajak, pankreas ve duodenum'un bir bolomlinli beslediqi. soz konusu damara renklendirilmii? latex enjekte elmek suretiyle tespil edilmi~tir. Anahtar kelimeler: Kangal kopegi, a. celiaca, vaskularizasyon Glri~ GOnOmOz Turkiyesinde pet olarak adlandmlan kopek ve kedi besleme e{jilimi giderek artmaktadlr. Kangal kope{ji ook tercih edilen evrensel bir kopek Irkldlr. Kopekte a. celiaca Ozerine yapllml~ muhtelif Oali~malar (Thamm,. 1941; Berg, 1962; Godinho, 1964; Douglas ve Thomford, 1970; Gomeric ve Babic, 1972; Cadete. 1973; Schmidt ve ark., 1980) bulunmasma ra{jmen Kangal Irl0 uzerinde gercekle:;;tirilmi:;; bir oah:;;maya rastlanmam l:;;tl r. A. <teliaca; diaphragma'nm hiatus aorticus'u dozeyinde T13-L 1 arasmda bulunan intervertebral aralik lie ilk bel omurunun caudal kenan arasmdaki bir noktada (Singh ve ark., 1982), aorta abdominalis'in ventral yozonden ilk visceral dal olarak ba:;;langu;: ahr (Thamm, 1941 ; Ellenberger ve Baum, 1966; Douglas ve Thomford, 1970; Ghoshal, 1975; Evans ve Chritensen, 1979; Dursun, 1981 ; Schummer ve ark.. 1981). Tek ve klsa bir damar oldu{ju bildirilen a.celiaca'mn ba~langlcl do zeyinde etrahnda plexus celiacus'un sinir ve ganglionlan bulunur (Ghoshal. 1975; Evans ve Chris tensen, 1979; Schummer ve ark.. 1981). Solunda mide, sa{jlnda karacioer lie gl. adrena.lis, caudal'inde ise pankreas'ln sot lobu yer alir (Ghoshal, 1975; Qah:;;lar, 1976; Evans ve Christensen, 1979; Dursun, 1981; Schummer ve ark., 198-1). A. celiaca genellikle a. gastrica sinistra, a. hepatica ve a. lienalis admda 00 dala aynhr (Ellenberger ve 8aum. 1966; Douglas ve Thomford, 1970; Cadete, 1973; Ghoshal. 1975; C;ali~lar, 1976; Schmid! ve ark., 1980; Dursun. 1981; Schummerve ark., 1981 ; N.A.V.1983; Frewein ve ark.,1994; Anderson ve Anderson. 1994; Berg, 1995; Evans ve Lahuma, 1996; Dyce ve ark.,1996). Oysa Oee bolonmeyi gormedioini belirten Thamm (1941); a.celiaca'mn once a. hepatica'yi verdioini daha sonra a. gastrica sinistra ite a. tienalis'in 2 5 mm. devam eden ortak bir govde ~ekiliendirdioini (Thamm, 1941 ; Berg, 1962; Ellenberger ve Baum, 1966; Ghoshal, 1975), Douglas ve Thomford, (1970) ise bu durumun % 34 oranmda gercekle~ti~ini bildirmektedir. KOyOk inkostant pancreatic ve phrenic dallar a.celiaca'dan do~abilir (Evans ve Christensen, 1979; Ghoshal, 1975). A. gaslrica sinistra; a. celiaca'nm cranial yozonden onun en kocok terminal dall olarak ba:? langlo alir (B.erg, 1962; Ghoshal, 1975: Evans ve Christensen, 1979; Dursun, 1981 ) ve Oift olabilir (Douglas ve Thomford, 1970; Ghoshal, 1975; Evans va Christensen 1979). Curvatura venlriculi minor'da, midenin cardia ile biu~ik olan fundus'una seyreder (Thamm, 1941 ; Ellenberger ve Baum, 1966; Ghoshat, 1975; Qali:;;lar, 1976: Evans ve Christensen, 1979). Midenin parietal ve visceral yo zone subseroz dallar gonderir (Thamm, 1941 : Ghoshal. 1975; Gupta ve ark. 1978). Omentum minus'!a a.gaslrica dexlra ite aolzla:;;1f ve adl geyen Gcli$ Tarihl ; 01.10.1999. *: Bu ara$urrna TOBiTAK laraftndan dcslcklcncn 994 nolu projeden Ozctlenrni~ t ir. t. S. O. Vcteriner FakOhesi Anatomi'Anabilim Dah. Konya 2. A. O. Verenncr Fakiihesi Analomi An.1bilirn Dalt. Ankal1l
GEZlel. DURSUN organa epiploik dallar verir (Thamm, 1941; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979; Dursun. 1981; Frewein ve ark.,1994; Anderson ve Anderson, 1994; Evans ve Lahunta, 1996; Dyce ve ark.,1996). Bir ya da daha lazla rami esophagei, esophagus'un caudal borumunu beslemek i1(in hiatus esophagus boy~nca seyreder (Thamm, 1941; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979). A. hepatica; diaphragma'nln crus dexter'inin altlnda vena portae'nln dorsal'inde karacigerin facies visceralis'indeki porta hepalis'e dogru uzamr (Thamm, 1941; Douglas ve Thomlord, 1970; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979). Bu MIgede a. hepatica; karaciger iyin sayllan degi~ik 01- makla birlikte (Ellenberger ve Baum, 1965; Douglas ve Thomford, 1970; Gezicl, 1984) ba~llca Uy dal aylflr (Douglas ve Thomford, 1970; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979; N.A.V., 1994, Gezici, 1984, Cah~lar, 1989). Bu dallar ramus dexler lateralis, ramus dexter medialis ve ramus sinislar'dir (Ghoshal, 1975; Evans va Christensen. 1979; Dursun. 1981; N.A.V.,1994; Frewein ve ark.,1994). Ramus dexter lateralis; lobus hepalis dexter lateralis'i besler (Douglas ve Thomford, 1970; Ghoshal, 1975; Evans va Christensen, 1979). Ramus dexter medialis; lobus hepalis sinister medialis'in bir klsml ve lobus quadratus'un bili~ik dorsal klsml dahi! o!mak Ozere lobus hepatis dexter meaialis'j besler (Douglas ve Thomlord, 1970; Ghoshal, 1975; Evans va Christensen, 1979). Aamus sinisler; medial ve laleral dala aynllf. Medial dal lobus quadralus'u ve lobus hepatis sinister medialis'i besler. Bu dal aynl zamanda salra kesesinin yuzeylerinde dagllan a. CYSlica'yl da verir (Ghoshal. 1975; Evans ve Christensen, 1979). l a leral dallobus hepalis sinister lateralis'e gider (Douglas ve Thomford, 1970; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979). A. hepatica; duodenum'un pankreatik yozu Ozerinde saga ve daha caudal'e dogru devam ederken a. gaslrica dexlra'yl verir (Thamm, 1941; Ghoshal, 1975). Damann devaml a. gas! roduodenale olur (Thamm, 1941; Ellenberger ve ~ Baum, 1965; Douglas ve Thomford,1970; Ghos!\aI, 1975; Evans ve Chrislensen,1979). A. gastrica dextra; omentum minus'ta miden in eurvatura ventriculi minor'u boyunca cardia'ya dogru seyredar (Thamm, 1941; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen,1979; Call~lar, 1989). Seyri slraslnda omentum minus'a, antrum pyloricum'a dallar verir (Thamm, 1941; Ghoshal, 1975; Gupta va ark., 1978; Evans ve 6hrislensen, 1979). Omentum minus'ta cardia'ya dogru giderken pylo- rus'a yakln olarak, daha boygk olan a. gastrica sinistra ile anaslomozla~1f (Thamm, 1941; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979). A. gastroduodenale; pylorus yaklnlnda a. pancreaticoduodenalis cranialis ve a. gast roapiploica dextra'ya aynllr (Thamm, 1941 ; Dursun, 1981 ). A. panereaticoduodenalis cranialis; ana damarin devaml olarak mesoduodenum'da pancreas'ln sag lob ite sol lobunun bir1e~me noktaslnda pancreas'ln sag lobuna girer (Thamm, 1941; Gomerie ve Babic,1972; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen. 1979). A. lienalis'den panereas'ln sol lobu i(:in ylkan dallarla anastomoze olur. Damarm geri kalan klsml pancreas va duodenum'a bir seri koyuk dallar vererek pancreas'ln sag lobunda devam eder (Thamm, 1941; Cadete, 1973; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen,' 979). Pankreatik ve duodenal dallar a. mesenterica cranialis'in a. pancreaticoduodenalis caudalis'in pankreatik ve duodenal dallan ile anastomozla~1f (Thamm, 1941; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979). A. gastroepiploica dexlra; pancreas iyinden gecerek omenlum majus'a dahil olur (Ghoshal, '975: Evans ve Christensen, 1979). Midenin eurvatura ventriculi major'u boyunca cardia'ya yonelir (Ghoshal, 1975; Gupta ve ark.,1978: Evans ve Christensen, 1979). A. gaslriea dextra ve a. gaslrica sinistra'mn dallanyla anastomozla~lr, midenin visceral yozg ite parietal yozonon birle~ligi yere klsa gastrik dallar (Ghoshal, 1975; Gupta va ark., 1978; Evans ve Christensen, 1979), omentum majus'a ise epiploik dallar verir (Thamm, 1941 ; Ghoshal, 1975; Gupta ve ark., 1978; Evans ve Christensen, 1979). A. gastroepiploica dextra, cuivalura ventriculi major'da a. lienalis'den ba~langlc atan a. gaslroepiploica sinislra ile anaslomozla~1f (Thamm, 1941; Ghoshal, 1975: Gupta ve ark.,197b; Evans ve Christensen, 1979). A. lienalis; a. gaslrica Sinislra ite birlikta ya da birbirine yakln olarak dogar (Thamm, 1941 ; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979). A. cefiaca'nln devamlnl temsil eder (Thamm, 1941; Ghoshal. 1975; Evans ve Chrislensen,1979). Sola seyreder ve lobus pancreatis sinister'in incisura pancreatis'inde yerle~ir (Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen,1979). Esas olarak omentum majus. pane-reas. gaster ve lien'i besler (Thamm. 1941; Cadete, 1973; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979). Omentum majus icinde seyrederken a. panereatieoduodenalis cranialis ile anastomoz olur ve pancreas'ln sol lobuna dallar varir (Thamm, 1941; Cadete, 1973; Ghoshal, 1975; Evans ve Chris- 16
Kangal Knpelind~ A. Ct-iiaca'mn... tensen, 1979). Oalak a. lienalis'in ba~llca iki ana dahndan kaynaldanan k~ok dallann adl g8((en orgaoin hilus'una girmesiyle beslenir (Thamm, 1941; Goclinho, 1964; Gupta ve ark., 1978; Frewein ve ark. 1994; Anderson ve Anderson, 1994; Dyee va ark.,1996). Hilus'a dallan verdikten sonra ligamentum gaslrolienale ile birlikte seyrederek midenin curvatura ventriculi major' una gastrik dallar verir ve a. gastrica sinislra ile anaslomozla~lr (Thamm, 1941; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979: Oursun, 1981). A. lienalis klsa gastrik dallarl verdikten soma a. gaslroepiploica sinislra olarak devam eder(thamm, 1941; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen,1979; Cah~lar. 1989). A. gastroepiploica sinislra omentum majus'a birkac epiploik dal verdikten soma ise curvatura ventriculi major'da a. hepatica'nln a. gastroepiploica dextra'sl ile anastomozla~1r (Thamm, 1941; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979). Materyal ve Metot Bu ~11~mada 14 adet ergin Kangal kope{li kullanlldl. Genel aneslezi uygulanan kopeklerin a. carotls communis'den kam bo~ltlldl. Ara~lI(ma konusu damarlar % 0.9'luk fizyolojik tuzlu su ile Ylkandlktan soma aorta abdominalis'in son kollanna ayrllma yerlnden renkjendirilmi~ lalex enjekte edilerek dolduruldu. Belirgin hale gelen a. cehaca ve dallan diseksiyon yoluyla incelendi ve 10lo{lraflarla tespit edildi. Terminoloji olarak Nomina Anatomica Velerinaria (1994) esas ahneh. Bulgular A. celiaca: Aorta abdominalis'in hiatus aorticus'dan ge.;,:ip cavum abdominis'e dahil olur olmaz venlral kenanndan a. celiaca'yi verdigi goroldo(~ekil 1/2, 312, 2/2). Sundan dolayl kangal k6 pegi kadavralarmda a. celiaca; diaphragma'mn crus'lan araslnda adl g8((en organ lie lemas halinde oldugu tespit edildi. Aorta abdominalis'in visceral ve tek damarlanndan alan a. celiaca; ba~ langlcmda ilibaren yakla~lk 2-2.5 cm. midenin sagmda, karaciger ve gl. adrenalis'in solunda, pancreas'ln cranial'inde venlral olarak indikten soma hafil saga donok olarak cranial kenanndan a. hepatica'yi (~ekil 313); yakla~lk 0.5-1 cm. soma da halit sola donok olarak cranial kenanndan a. gastrica sinistra'yl (~kil 3/4) ~erdi{lj gozlendi. Su dall verdikten soma ham sola dogru ventral olarak inerken a. lienalis adml aldlgl tesp,t edildi (~ekil 3/ 5). Piyeslerimiz'in bir tanesinde a. celiaca'nln, orl jininden 1 cm. sonra caudal kenanndan ko~uk bir phrenic dal verdiqi g6zlendi. Ad, g~en dahn v. cava caudalis'in karaciqere dahit oldugu yerin me dial'inden diaphrama'nm abdominal yuzunde dallara aynlarak sonlandlqi tesp!t edildi (~ekit 1/5). Bir diqer piyeste, a. caliaca'dan 2 adet a. gastrica sinistra'nln ba~langl~ aldlqi gozlendi (~kil 3). A. gastrica sinistra: A. celiaca'dan cranial olarak ba~langl';': aldlktan soma dorsal'e ve cranial'e dooru klvnm yapllgl (~kil 1/4, 3/4), ba~lang,clndan yakla~lk 1 em. soma sol kenanndan bir dal verdi {Ii, bunun da cardia'yi ve curvatura ventnculi minor'u beslediqi gozlendi. A. gaslrica sinistra'nln ikind dall ise antrum pyloricum Gzerinden duodenum'a yonelerek curvatura minor'a dallar verdigi ve a. he patica'mn bir dall olan a. gastrica dextra ile anastomozla~iiqltespit edildi ($Skill/II). A. gastrica sinislra ikinci dallm verdikten orlalama 2 em. soma, ventral kenanndan Once kine gore daha kahn bir dal verdiqi, bu dalm ba~hca in cisura angularis'i, ba~langlcl yakln,nda verdigi blr dat ite de cardia'dan itibaren curvatura ventriculi minor'a yakln bolgedeki lacles visceralis'i basledigi, daha sonra cardia va fundus'da sonia nan dallar verdiqi belirlendi. A. hepatica: Diaphragma'nln crus dexter'i al linda (Resim 3fe), vena portae'nm dorsal'inde sa{la dondggg ve vgcodun sa{lma doqru blr kavis CizdiQi. yakja~lk 2 cm. soma ventral olarak lenl yumrulanna ince bir dal verdigi lespit edildi. Bu daldan 2 cm. soma saqa dongk olarak ventral kenanndan ramus dexter lateralis'i verdiqi (~ekit 116), bununda hemen ba~langlcl dozeyinde ~ dala aynlarak karaci{lere dahil olugu g6zlendi. A. hepatica, ramus dexter lateralls'i verdikten 1 cm. cranial'de Once ramus sinister'i (~ekjl 1/8) verdigi, sonra ramus sinister'in ventral ve ham medial kenanna biti~ik olarak ramus dexter medialis'i (~ekjlll7) verdiqi gorgldo. Ramus sinister, ba~langlclndan yakla~lk 3 cm. soma lobus caudalus'un processus papillaris'ine bir dal verdi{li, bu daldan yakla~lk 2 cm. soma lobus hepatis si nister lateralis'e dahll olduqu, ramus dexter me dialis'ln ise ramus sinister'in ventral'inde 3 cm. yol aldlktan sonra v. portae ile ductus hepaticus arasmdan karaciqere girdigi tespil edildi. A. hepatica, ramus dexter medialis ile ramus sinister'in hemen medial'inden a. gaslrica dextra'yi (~ekit 1/9) verdigi, bundan sonra a. hepatica'nm devaml niteliginde alan damann a. gastroduodenalis (~ekil 1110) 01 duqu gozlemlendl 17
GEZlct DURSUN ~ekill. Kengal kopeglnde a. celiaca, a. hepalic8 ve a. gastrlca sinistra a. esophagus b. hepar c. processus papillaris d. diaphrama e. fundus ventriculi f. gaster g. antrum pylorlcum h. p<,nc reas 1. aorta abdomtnahs 2. a cellaca 3, a. hepatica 4. a. gastnca SlnlStra 5. a cellaca'dan Orliin alan phrenic dal 6. ramus de)({er latcrahs 7. ramus dexter me<:lialis 8. ramus sinister 9. a gastnca dextr8 10. 8 gastroduodenalls ~ek i l 2. Kangal kopeginde 8. Ilenalis a. esophagus b. gaster c. lien d. duodenum e. pancreas f. omentum majus g. hepar h. vena cava caudajis I. ductus choledochus 1. Aorta abdominalis 2. a. celiaca 3. a. hepatica 4, a. gastroduodenalis 5. a. Uenalis 6. a. gaslroepiploica dextra 7. a. pancreaticoduodanalis cranialis 8. a. gastfiea sinistra 16
Kanga\ K ijpt'~i nd ~ A. C~Ii: l ca' liln...!?ekil 3. Kangal kopeginde a. celiaca a. diaphragma b. diaphr~gma'nln crus sinislrum'u c. diaphragma'nm crus dexlrum'u d. gaster e, lien f. pancreas g. omen tum majus (toplu halde) 1. aorta abdominalis 2. a, celiaca 3. a. hepatica 4. a, gastrica sinistra S. a, lienalis A. gaslfica dextra: ramus dexter medialis ite ramus sinister'in a. hepatica'dan ba~langly aldlgl yerin arka slolonda, adl g8<;en artenere g6re d6rtte bir daha az kahnhkta olarak a. gastrica adlyla ba~langly aldlgl ($ekit1/9), yakla~lk 25 cm. sonra pylorus'un curvalura ventriculi minoruna dallar verdigi, sagli sollu 6 ila 6 koualeral dal verdikten sonra pylorus'a uzanan a. gaslrica sinislra ite aglzla~tlgl lespit edildi. A. gastroduodenalis: A. hepatica. a. gaslriea dextra'yl verdikten sonra, a. gastroduodenalis adml aldlgl ($ekil 1110, 214), ba~langlclndan 1.5 em. sonra yakla~lk 0.5 em. arallklarla pankreasm sol lobuna ve duodenum' un ba~langlcma ince dauar gonderen iki da! ylkardlgl, duodenum'un ba~langlcl dgzeyinde ve duclus' choledochus'un duodenum'a girdigi yer ile v. pancreaticoduodenalis craniatis arasmda a. gastroepiploica dextra ($ekil 216) ve a, pancrealicoduodenalis cranialis (~ekil 2/7) admdaki iki dala aynlarak sona erdigi g6zlendi. A. gastroepiploica dextra: Duodenum'un medial kenanndan ventral kenafl dozeyine inerken pankreasl terkeltigi, duodenum'un ventral kenaflndan pylorus'un venlral kenarma ve curvatura ventriculi major'a g8<;tigi g6roldg (~ekir 216), Adl 98<;en damar omentum majus'a epiploik dallar ile midenin parietal ve visceral ygzgne ylkan yakla~lk birer cm. arahklarla kouateral dauar verdigi. eurvatura ventriculi major'da a. lienalis'in dah olan a, gastroepiploica sinistra ile aglzla~tlgl belirlendi. A. pancreaticoduodenalis cranialis: Once pankreasln korpusu icinde v. pancr!3alicoduodenalis 19
CEzlel. DURSUN cranialis'in medial'inde, duodenum'un pars descendens'ine paralel olarak caudal'e dogru ilerledigi ($ekil 2/7), pankreas i~inde bir moddel seyrenikten soma duodenum'da sonlanan kollaleral dallar verdigl tespit edudi. A. lienalis: A. gastrica sinistra'nln ba~langl~ almasmdan soma ($ekil 3/4, 2/8), a. celiaca'mn vacudun sol yanmma dogru pankreasla lemas halinde olan devammln a. lienalis adml aldlg! ($ekil 3/ 5. 2/5) lespi! edildi. Ba~lang!cl yakmmda pancreas'a giden bir dal verdigi, bu daldan soma a. hepatica'n!n dall olan a. gastroduodenalis Ue pancreas i~inde anas!omozla~an pankreatik dallar verdigi belirlendi. A. lienalis, ba~langlcmdan yakla~lk 3 ila 4 cm. soma dorsal olarak dalak yononde ana damarm u~le biri kallnllgmda bir arter ~Ikardlgl, bunun da ba~llca mide ile dalagm dorsal ucunu besleyen dallar verdigi lespil edildi ($ekil 2). A. lienalis, pankreas'a 2-3 dal vererek Herledigi ve dalagm hilus' una 4. cm. kadar yakla~mca once iki dala aynldlgl. iki daldan dorsal'deki tekrar ikiye aynlarak 6-7 dal halinde dalagl beslemek uzere dalagm hilus'ufja ve midenin curvatura ventriculi major'una dallar verdigi belirlendi. Iki daldan ventral'de olam 1 em. soma ortalama 8 adel aa. gaslricae breves'i vererek pylorus'un curvatura ventriculi ma}orunda seyreuigi ve a. gastroepiploica dextra ile anastomozla~an a. gastroepiploica sinistra'yl verdigi, damann devaml, hilus lienalis'e 11 adet splenic dal verdikten sonra omentum majus'ta daglldlgl g6z1endi. Tartl~ma ve Sonutt A. celiaca'nln gaster, hepar, pancreas, lien ve duodenum'um bir bolomunun arieriel vas kularizasyonunu temin ettigi, bunun i~in literature (Thamm, 1941; Godinho, 1964; Ellenberger ve Baum, 1966; Douglas ve Thomlord; 1970; Gomeric ve Babic, 1972; Cadete, 1973; Ghoshal, 1975; Gupta ve ark., 1978 (a, b); Evans ve Christensen, 1979; Schmidt ve ark.. 1980; Dursun, 1981; Schummer ve ark., 1981; Frewein ve ark., 1994; Anderson ve Anderson, 1994; Berg, 1995; Evans ve Lahunta, 1996; Dyce ve ark., 1996) uygun olarak siraslyla a. hepatica a. gaslrica sinistra. a. lienalis'i verdigi gozlenmi~tir. Literalurde a. celiaca'n.n O~e aynldlgl (Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979) ya da a ~ hepatica'nln aynlmasloda soma kalan iki arterin ortak bir lrun- cus'tan ba~langl~ ald.gl ((Thamm. 1941; Douglas ve Thomford; 1970; Ghoshal, 1975; Evans ve Chris tensen, 1979) bildirilmesine ragmen. yapllan bu ya II~mada piyesjerin tamamlnda a. cejiaca'nlo blr ana damar olarak cnde a. hepatica'yl, moteakiben a. gastrica sinistra'yi verdikten soma damann devammm a. lienalls oldugu tespi! edilmi~tir. Piyesrerimizin bir lanesinde a. celiaca'nm ba langici duzeyinde literalorde (GhoshaL 1975; Evans ve Christensen, 1979) olma ihtimalinden bahsedhen phrenic dal ~Iktlgl bejirlenmi~tir. Piyeslerimizin bir tanesinde ise a. celiaca'dan iki adel a. gastrica sinistra'nlo ba languy aldlgl g6rulmo~tor. A. gaslrica sinistra; a. celiaca'nm ince dati ola rak a. hepatica'dan soma ba Jangly aldlgl, midenln cardia b61gesini, cardia ite biti ik esophagus'un son b610mono, curvatura ventriculi minor'a biti ik facies viscerajis'i besledigi, bu bulgularln ise literatore (Thamm, 1941; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979; Dursun, 1981) uygunluk arzeui~i lespit edilmi~tir. Piyeslerimizin bir tanesinde Ghoshal (1975)'10 bulunma ihtimalini bildirdi~i iki adet a. gastrica sinistra gozlenmi tir. A. hepatica; IiteralOrde (Thamm, 1941 ; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen. 1979; Dursun, 1981; Qall lar, 1989) bildirildigi gibi ba~lica karaciger'in tamam. ile pankreas ve duodenum'un bir bolumonu besleyerek a. gastrica sinistra, a. lienalis, a. mesenterica cranialis'in Uy dauanyla anas lomozla tlgl lespit edilmi~tir. Karadger literatore uygun olarak (Douglas ve Thomford; 1970; Evans ve Christensen, 1979; Schmidt ve ark., 1980: Ge zid. 1984) piyeslerimizin buyok yogunlugunda Oc adet. iki piyesle ise d6rt adal hepatik dallarla bes lendigi gozlenmi~tir. A. hepalica, karaciqer iyin hepatik dallarlol ~I' kardlktan soma midenin curvatura ventriculi minor'unda pylorus'u ve omentum minus'u vas cularize edip a. gastrica sinislra ite anastomozla~an a. gastrica dextra'yi verdigi, bunun da literature (Thamm, 1941 ; Ghoshal, 1975; Evans ve Chris tensen, 1979) uygun oldugu belirlenmi~tir. A. hepatica; a. gastrica dextra'yl verdikten soma a. gastroduoenalis adln. aldlgl ve bu arterin de pancreas ve duodenum iyin koyok dallar verdikten soma mide ve omentum majus'un baslenmesi iyin a. gaslroepiploica dextra'yi, duodenum ve pancreas'tn beslenmesi iyin a. pancreaticoduodenalis cranialis'e aynllp sona erdiqi. bunun da literator'e (Thamm, 1941; Ghoshal. 1975; Evans ve Christensen. 1979; Evans ve Lahunta. 1996) uygunluk arzettigi tespi! edilmi tir. UteralOrde (Thamm, 1941 ; Ghoshal. 1975; Evans ve Chris- 20
Kau)l:ul Kiil)egi ntlc A. CcliucU III Il... tensen. 1979) bildirilen a. gastroepiploica dextra ile a. lienalls'ten ba~langllf alan a. gastroepiploica sinislra, a. pancreaticoduodenalis cranialis lie a. me, senterica cranialis'ten orijin alan a. pancreaticoduodenalis caudalis araslndaki anaslomozlar bu ~all~mada da tespit edilmi~tir. Kangal kope{jinde a. llenalis'in, ba~lica llen'i, pancreas'ln sol yanmml, midenin bir b61umunu... e omentum majus'u besledigi; ba~langl((, seyir ve dallanma yanunden literator'e (Thamm, 1941; Ghoshal, 1975: Evans ve Christensen, 1979) uygunluk arzelli{ji tespit edilmi~tir. A. celiaca'nm de... aml niteliginde olan a. lienalls'in, pankreas'ln sol lobu ite temas halinde vocudun sol yanmln8 dogru ilerledigi, hilus Itenafis'e gelinceye kadar pankreas'm sol lobuna, midenin curvatura ventriculi major'una besleyici dallar verdigi g6zlenmi~tir. Hilus lienalis'de /fok say Ida koc;:uk dall dalak... e midenin curvatura ventriculi major'u i/fin verdikten sonra koc;:ok bir dalln omentum majus i/fine dahil oldugu. bir dalln da a. gaslroepiploiea sinistra achyla a. gastroepiploica dextra ile aglzla~tlgl lespit edilmi~lir. Bunun da literatorde (Thamm, 1941; Ghoshal, 1975: E... ans... e Christensen, 1979) bildirilenlere uygunluk arzelligi. midenln lund us bolgesinde a. fienalis'in gastrik dallan ile a. gastriea sinistra'mn daflar! araslnda aglzla~ma olduqu blldirilmesine ra{jmen (Thamm, 1941; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979) bu /fah~mada g6rulmemi~lir. Kaynaklar Anderson, W. D.and Anderson, B.G.(1994). "Atlas of Canine Anatomy'". Lea & Febiger. london. Berg. R. (1962). Systemalische Untersuchungen uber das Verhal1en der Asle der Aorta abdominalis bei Canis Familaris.MonatscheUe lor Veterinarmedizin. 17.307-315. Berg, R. (1995). "Angewandta und Topographlsche Anatomie der Haustie re~. Gustav Fischer Verlag Jena.Stutgart. Cadete. L. A. (1973). The arteries of the pancreas of the dog. An injection-corrosion and microangiographic study. Am. J. Anatomy, 137. 151-157.. Call~lar. T. {'976). "KOpeklerin Diseksiyonu". F. O. Vet. Fak.Yay. A.U.Baslmevi.Ankara. Douglas, R. S. And Thomlord, N. R. (1970). Gross Ana tomy 01 the Blood Supply and Biliary Drainage 01 the Canin Liver. Anal.Rec. 166, 153 160. Dursun, N. (1981). - Veteriner Komparatif Anatomi (00- la$im Sistemif, A.O. Baslmevi Ankara. Dyce, K M, Sack, W. O. and WenslOg. C. 1. G. (1996). ~ Textbook of Veterinary Anatomy'", W. B. Saunders Company.Philadelphia. Ellenberger. W. and Baum. H. (1996). "Handbuch der Vergleichenden Anatomie der Haustiere " A.D. Basimevi Ankara Evans. H. E. and Chmstensen. G. C. (1979). The hean and arteries. In "Miller's Anatomy of the Dog ~.w.b. Saunders Co. Philadelphia. ' Evans, H. E. and Lahunta. A. (1996) "Miller's GUide to the Dissection of the Dog", W.B. Saunders Company, Philadelphia. Frewein, J., Konig, H. E. und Walbl, H. (1994. Blutgefaesse in "Anatomie von Hund und Katze -. Blackwell Wiessenschafs-Verlag, Berlin. Gezici. M. (1994). KOpekte a. hepetica'nln Intrahepatic segmentasyonu ve anastomozlan Gzerinde mak roanatomik r;:all$malar. Veteriner Bilimleri Dergisi 10. (1-2) 9-13. Ghoshal, N. G. (1975). Carnivore Heart and Arteries in "Sisson and Grossman's The Anatomy 01 the DomestIC Animals". W.B.Saunders Co. Philadelphia Godinho, H. P. (1964). Anatomical studies on the terminatton and anastomoses of the A.lienalts and arterial Iienal segments 10 the canis famlliaris. Arg. Esc. Vel. 16, 163 196. Gomeric. H. and Babic, K (1972). A.contnbutlon to the knovledge of Ihe vanauons of the arterial supply of lhe duodenum and the pancreas 10 the dog. Anal. Anz.132. 281 288. Gupta, C. 0.. Gupta S. C. and Agarwol, A. K. (1978), Area distribution 01 gastric arteries 10 dog's stomach. Anal. Anz.143. 490-494. Gupta, S. C., Gupta C. D.and Gupta, S. B. (1978). Segmentallon 10 the dog spleen. Acta anal. 101.380-382. International Committe on VeterlOary Gross Anatomical Nomenclature (1994). "Nomina Anatomica Vetennaria". Ithaca, New York. Schmidt, S.. Lohse,C.L and Suter, P. F. (1980). Branching Patterns of the Hepatic Artery in the dog. Arteriographic and Anatomic Study. Am. J. Vet. Res. 41.7, 1090-1097. Schummer, A.. Wilkens.H., Vollmerhaus. B. and Ha bermehl, K. H. (1981). Blood vessels of heart in "The Clf' culatory system, the skin and the cutaneus organs of the domestic animals". Verlag Paul Parey.Berlin. Singh, A. P., Singh, G. R.. Sharma.D.N.. Nlgam,J.M.and Bhergava.A.K.(1982).Arteriographic anatomy of 'he abdominal aorta in the goal,ciog,pig and rabbit. Vel. Radiology,23,6,279-281. Thamm. H. (194 1). Oie Arterielle Blutversorgung des Ma gendarmkanals seiner AnhangsdrGsen (Leber, Pankreas) und der Milz beim Hunde. Diss. Anatomisches Inslitut der Tierarzllichen Hochschule Hannover. 21