MALİ SUÇLARI ARAŞTIRMA KURULU ŞÜPHELİİŞLEM BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ 1
ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİMDE BULUNMANIN ÖNEMİ ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİMİ, ORGANİZE SUÇLARLA VE TERÖRLE MÜCADELENİN ÖNEMLİ BİR PARÇASIDIR.
ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ (Başvuru Kaynakları) 4208 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliği, MASAK 2, 3 ve 4 No lu Genel Tebliğleri, 5549 sayılı Kanun ve Uygulama Yönetmeliği Taslağı, Terörün Finansmanına Yönelik Şüpheli İşlemlerin Bildirimi Genel Tebliği (07.11.2007 tarih ve 26693 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır.) Karaparanın Aklanması Suçu İle Mücadelede Bankaların Yükümlülükleri (TBB-MASAK 2003) (http://www.tbb.org.tr/turkce/yayin/235.pdf) Suç Gelirlerinin Aklanması ve TF İle Mücadelenin Önemi ve Türk Bankacılık Sisteminde Uygulama Kılavuzu (TBB 2005) (http://www.tbb.org.tr/turkce/iyiuygulamalar/tbb%20klavuz%20180805.doc) Şüpheli İşlem Bildirim Rehberi (MASAK 2006) (http://www.masak.gov.tr/tr/şüpheli%20işlem%20bildirim%20rehberi.doc) 3
ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ (5549 sayılı Kanundan Sonra) 5549 sayılı Kanun 18.10.2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 4208 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatla belirlenen şüpheli işlem bildirim yükümlülüğünün 5549 sayılı Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilmektedir. 5549 sayılı Kanun uyarınca hazırlanan Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik Taslağı hazırlanarak Başbakanlığa gönderilmiştir. 4
ŞÜPHELİ İŞLEMİN TANIMI (5549 sayılı Kanun Md.4) Herhangi bir parasal sınır yoktur. Teşebbüs aşamasında kalmış işlemler de bildirime konudur. İşleme konu malvarlığı yasa dışı yollardan elde edilmiş olabileceği gibi terörizmin finansmanı suçunda olduğu gibi yasal yollarla elde edilmiş ancak yasa dışı amaçlarla kullanılıyor da olabilir. 5
ŞÜPHELİ İŞLEM TİPLERİ MASAK 2 ve 3 No lu Genel Tebliğleri Şüpheli İşlem Bildirim Rehberi (MASAK 2006) Şüpheli işlem i tipleri rehber mahiyetindedir. 6
BANKALARIN ŞÜPHELİİŞLEM BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ Banka: Türkiye de kurulu bankalar ile yabancı ülkelerde kurulmuş olan bankaların Türkiye deki şubelerini ifade eder. Bankalarda şüpheli işlem bildirimi uyum görevlilerince yerine getirilir. 7
UYUM GÖREVLİSİ Bankalar ve katılım bankaları için uyum görevlisi atama zorunluluğu getirilmiştir. Genel müdür veya genel müdür yardımcılarına doğrudan bağlı olarak çalışırlar. Teftiş ve denetim dışında başka görevleri de üstlenebilirler. 8
ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİM USUL VE ESASLARI Şüpheli işlem bildirimi, kimlik tespitinden sonra yapılır Bildirilen şüpheli işlem ile ilgili olarak işleme taraf olanlara bilgi verilemez Bildirimde bulunmak için herhangi bir parasal sınırlama yoktur Daha önce bildirimde bulunulmuş işlem ile ilgili yeni bilgiler edinildiğinde ŞİBF tekrar doldurulur ve önceki forma ek olduğu belirtilerek gönderilir
ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİM USUL VE ESASLARI ŞÜPHELİ İŞLEM FORMUNDA BULUNACAK BİLGB LGİLERLER A. Formu düzenleyen d bankaya B. Şüpheli işlemi i yapana C. (Varsa) Adına işlem i yapılan kişiye iye D. Şüpheli işlemei E. Şüpheli işlem i tipine ilişkin bilgiler
ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİM USUL VE ESASLARI Şüpheli işlem 1 den 20 ye kadar olan şüpheli işlem tiplerinden birine giriyorsa o seçenek işaretlenir Bunlara uymuyorsa 21 no lu diğer haller seçeneği işaretlenir ve karşılaşılan şüpheli işlem bu seçeneğin önüne yazılır Formdaki alanlar yeterli değilse herhangi bir kağıda yazılıp forma eklenir Şüpheli işlem bildirim formunun ekleri şekle tabi değildir
ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİM USUL VE ESASLARI ŞİBF işlemi yapan görevli ve işlemin imza yetkilisi tarafından imzalanır İşlemi yapan ile imza yetkilisi arasında görüş ayrılığı olması halinde ŞİBF tek imza ile uyum görevlisine gönderilir.
ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİM FORMUNUN UYUM GÖREVLİSİNCE DEĞERLENDİRİLMESİ (4208 sayılı Kanun ve İlgili Mevzuat) ŞİBF + Banka nezdindeki diğer bilgiler MASAK a Bildirilir Yasal mevzuat Uyum Görevlisi Değerlendirme Bildirilmeyerek yazılı gerekçesi ile 8 yıl süreyle muhafaza edilir
ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİM USUL VE ESASLARI ŞİBF, uyum görevlilerince imzalanan bir yazı ekinde MASAK a taahhütlü postayla veya elden gönderilir. Formun faks ile de gönderilmesi halinde ayrıca taahhütlü postayla veya elden de gönderilmesi gerekir. 14
ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİM SÜRESİ 18.10.2005 işlemin yapılışı ışı 18.10.2006 şüphenin tespiti formun doldurulması 10 güng X X X formun MASAK a gönderilmesi 28.10.2006 ŞİBF, şüphenin tespitinden itibaren en fazla 10 gün içerisinde MASAK a gönderilir. formun imzalanarak uyum görevlisine gönderilmesig formun uyum görevlisince g değerlendirilmesi erlendirilmesi
ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİM SÜRESİ (Yönetmelik Taslağı) 10 işi günü 18.10.2005 24.10.2007 08.11.2007 işlemin yapılışı ışı Şüphenin Oluştu tuğu u Tarih ŞİBF BF nun MASAK a Gönderilmesi ŞİBF, şüphenin oluştuğu tarihten itibaren en geç 10 iş günü içerisinde MASAK a gönderilir. Uygulama Yönetmelik Taslağı/28 m. 16
TAKVİM 17
ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİMLERİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR 18
BİLDİRİM USULÜNE İLİŞKİN SORUNLAR ŞİB Formunun tam doldurulmaması, ŞİB tiplerine uymayan işlem konularının formun açıklama bölümünde ayrıntılı açıklanmaması ya da ayrıntılı açıklama yapıldığı gerekçesi ile formun ilgili alanlarının boş bırakılması, 19
BİLDİRİM USULÜNE İLİŞKİN SORUNLAR Eklerin bir sıralama ya da listeleme yapılmadan karışık bir biçimde gönderilmesi, okunaklı olmaması, Şüpheli işlemin tespit edildiği banka şubesinin ve bu şubenin hangi il ya da ilçe sınırları içerisinde bulunduğunun belirtilmemesi, Şüpheli işlem ile formda işaretlenen tiplerin uyumsuz olması, 20
BİLDİRİM USULÜNE İLİŞKİN SORUNLAR Şüpheli işlem kapsamında olmayan işlemler hakkında bildirimde bulunulması, Teşebbüs aşamasında kalmış olmakla birlikte şüpheli görülerek Başkanlığımıza bildirilen işlemlerin ilerleyen tarihlerde gerçekleşip gerçekleşmediği hakkında ek bildirim gönderilmemesi, 21
BİLDİRİM İÇERİĞİNE İLİŞKİN SORUNLAR Bir suçla ilgili kötü üne sahip kişiler hakkında savcılıklarca soruşturma başlatıldığının öğrenilmesine, ya da basın yayın organlarında güncel bir haber yayınlanana kadar bildirimde bulunulmaması, Bir hesapla ilgili ŞİB lerin hesaptaki bakiyenin tamamına yakınının çekilmesine veya hesabın kapanmasına çok az bir süre kala ya da hesap kapandıktan sonra gönderilmesi, 22
Şüpheli İşlem Bildirim Sayısı Trendi (01.01.2002-31.12.2006) 1200 1000 1140 800 600 400 222 180 290 352 200 0 2002 2003 2004 2005 2006
Şüpheli İşlem Bildirimlerinde En Çok İşaretlenen Tiplerin Dağılımı (01.01.1997-31.08.2007) 3000 2500 Alınan Toplam ŞİB Sayısı : 4576 İşaretlenen Toplam Tip Sayısı :5081 2539 2000 TİP SAYISI 1500 1000 500 461 44 126 191 566 154 228 144 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 ŞİB TİPLERİ
BİLDİRİMİN GİZLİLİĞİ Yükümlüler, MASAK a şüpheli işlem bildiriminde bulunulduğunu, Yükümlülük k denetimi ile görevlendirilen denetim elemanları, Yargılama sırasında mahkemeler dışında işleme taraf olanlar dahil hiç kimseye bilgi veremezler. 5549 s. Kanun Mad. 4 (2) 25
BİLDİRİMİN GİZLİLİĞİ Yükümlüler yurt dışıd ışındaki merkezlerine veya şube, acente, temsilci ve ticari vekilleri ile benzeri bağlı birimlerine, müşterisi hakkında şüpheli işlem bildiriminde bulunduğuna dair hiçbir şekilde bilgi veremez. Uygulama Yönetmelik Taslağı/29(3) m. 26
BİLDİRİMİN GİZLİLİĞİNİN KAPSAMI Şüpheli işlemi MASAK a bildiren kişi, kurum ve kuruluşlar veya bu kimselerin işlemi fiilen yapan ve yöneten mensupları veya bunların kanuni temsilcileri ve vekilleri, ŞİB nde bulunulduğuna herhangi bir şekilde vakıf olan diğer personel, Uyum görevlisine yapılan dâhili bildirimler. Uygulama Yönetmelik Taslağı/29(2) m. 27
BİLDİRİMDE BULUNANIN KORUNMASI Yükümlülüklerini yerine getiren gerçek ve tüzel kişiler hiçbir şekilde hukukî ve cezaî bakımdan sorumlu tutulamaz. Şüpheli işlem bildiriminde bulunanlara dair, mahkeme dışında üçüncü kişi, kurum ve kuruluşlara bilgi verilemez. Bu kişilerin kimliklerinin saklı tutulması ve güvenliklerinin saklanması için mahkemece gerekli önlemler alınır. 5549 s. Kanun Mad. 10 28
GERİ BİLDİRİM ŞİB nde bulunan yükümlülere MASAK tarafından bildirimin kayda alındığına dair bilgi verilir. MASAK, şüpheli işlem bildirimlerine ilişkin istatistikî verileri, aklama ve terörün finansmanında kullanılan yöntemleri, oluşan eğilimleri, örnek olayları, yıllık faaliyet raporları, yayınlayabilir veya eğitim amacıyla kullanabilir. Uygulama Yönetmelik Taslağı/30 m. 29
BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLALİ CEZANIN MUHATABI Banka Tüzel Kişiliği Banka Çalışanı CEZA TÜRÜ 10.000 YTL (2007 için 10.780 YTL) İdari Para cezası 2.000 YTL (2007 için 2.156 YTL) İdari Para cezası 5549 s. Kanun 13/(1) ve (2) m. 30
BİLGİ SIZDIRILMASI CEZANIN MUHATABI Gerçek Kişi (uyum görevlisi,bildirimde bulunulduğuna herhangi bir şekilde vakıf olan diğer personel) CEZA TÜRÜ 1 yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası 5549 s. Kanun Md.14/(1) 31
MALİ SUÇLARI ARAŞTIRMA BAŞKANLIĞI TEŞEKKÜR EDERİM 32
MALİ SUÇLARI ARAŞTIRMA BAŞKANLIĞI 33