Taşınmaz Değerleme ve Geliştirme Anabilim Dalı Bilimsel Hazırlık Programı COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ Doç. Dr. Volkan YILDIRIM Karadeniz Teknik Üniversitesi, GISLab Trabzon «CBS Fonksiyonları Sorgulama Analiz» www.gislab.ktu.edu.tr
CBS temel işlevleri 1. Veri giriş: toplama-depolama 2. Veri tabanı kurulumu ve yönetimi 3. Veri işleme (analiz-modelleme) Sorgulama Yeniden sınıflandırma Bindirme Komşuluk analizi Mesafe ve Ağ analizi 3D analizi 4. Veri sunumu
Veri dönüşümü
ArcMap: 1. Veri girişi Rektifikasyon Koordinat sistemine kayıt işlemi 1) *.tiff, *.jpeg, *.?? raster dosyasını Add Data ile açınız 2) View Toolbars Georeferencing 3) Georeferencing deki Auto Check kaldırınız 4) Georeferencing deki Add Control Point tıklayın 5) Haritada kayıt noktasına sol tuşla tıkla, şağ tuşla tıklayarak x,y koordinatlarını girin. Bunu en az 4 nokta için yap 6) Georeferencing deki View Link Table tıklayın. 7) Georeferencing deki Auto Check tıklayınız 8) Georeferencing > Rectify ile dosyayı Rec**.tif olarak kayıt edin
Doğrulama ve Ekleme Tutarsızlık, hata (consistency, error) ve ihmallerin tespiti Coğrafi kapsamda en sık rastlanan hatalar genellikle topoloji ile ilgili olmaktadır: açık poligonlar, etiketi olmayan poligonlar ve birden fazla etiketi olan poligonlar. bağlanmamış çizi ya da node lar -dangling nodes bağlantısız ağlar sleever polygons gereksiz düğümler kenarlaştırma (edge matching)
Hatalar Aynı etiketli 2 poly Açık poligonlar Bitki Örtüsü Toprak Slivers
2. Sorgulama Konumsal veri tabanında belirli ölçütlere uygun verilerin çekilip alınması, çıkarılması 1. Öznitelik veriden grafik veri sorgulama 2. Grafik veriden öznitelik veri sorgulama
2. Sorgulama 1. Öznitelik veriden sorgulama Soru 1: Ziraat poligonları ve alanları ne kadar?
2. Sorgulama Karışık sorgu Soru 2: Ladin veya Kızılağaç meşcereleri ve alanları ne kadar? Soru 3: Kayın ve c gelişme çağındaki meşcereleri ve alanları ne kadar?
2. Sorgulama 2) Grafik veriden sorgulama Soru 2: Derelere bitişik-komşu meşcereler hangileridir? Meşcere Dere
2. Sorgulama 2) Grafik veriden sorgulama Soru 1: Kulelerin70 metre mesafesindeki elektrik hatları hangileridir? Ehat Kule
3. (Yeniden) Sınıflandırma Bir katmanın belirli kurallara göre işlenerek yeni katmana dönüştürülmesidir Sınıflandırma İşlemleri 1. Yeniden etiketleme 2. Sıralama ve ağırlıklandırma 3. Çekip alma (extraction) 4. Birleştirme ve genelleme (aggregation)
3.1. Etiketlendirme Meşcere Meşcere Çs L Kz Sarıçam Ladin Kızılağaç G Ks Göknar Kestane Öznitelik tabloyu aç Select by attribute: Çs meşcereleri seç TUR1 = Çs TUR1 alanı üzerine tıkla field Calculator ı al ve TUR1 = Sarıçam yaz
3.2. Sıralama (Ranking) Nem % 10-20 20 Toprak nemi 30-40 40 Toprak nem % 50-60 60 10 70 70-80 80 50 90-100 100 80 20 55 30 60 90 40 95 20 60 80 40 100 Seç NEM => 90 sonra CALC NEM = 100 Seç NEM =>70 ve NEM =<89 sonra CALC NEM = 80.. DISSOLVE by NEM ve SIRALA
3.3. Çekip alma (Extraction) Meşcere Kayın haritası Gn L Kn Kn Kn L G Çs Gn G Kn Çs Kn Kn Soru: Kayın meşcelerinden oluşan bir katman nasıl oluşturulur?
3.4. Birleştirme(aggregate) Soru: Yapraklı-İğne yapraklı bir harita nasıl oluşturulur? Meşcere Gn L Kn L G Çs Kn Gn Çs G Kn Yapraklı-İbreli haritası Yapraklı Yapraklı İbreli İbreli Yapraklı 1)YAP-IBRE alanı ekle 2)TUR1 = L OR TUR1= G OR TUR1= Çs seç 3)CALC YAP-IBRE = İbreli 4)TUR1 = Kn OR TUR1= Gn seç 5)CALC YAP-IBRE = Yapraklı
3.4. Genelleme (aggregate) Çizgi yumuşatmasını ve objelerin birleştirilmesini aggregation (dissolve) içerir, sınıfların daha genel gruplandırılması olarak da görülebilir (merge/dissolve) İki tip genelleme vardır: kartografik (veya yüzey)- genelde gösterim amaçlıdır. Veritabanı gösterimlerini değiştirmeden objeleri basitleştirir veya bütünler model (veya yapısal) objelerin veritabanı seviyesinde değişimini sağlar
3.5. Uzaklaştırma (eliminate) Silinecek çizgiler + Silinecek Etiket noktaları İnce-uzun poligonlar Not: Silinecek poligon, ortak çizgisi en uzun komşu poligona yada en fazla alanı olan komşu poligona dahil edilir.
3.5. Uzaklaştırma (eliminate) Meşcere Meşcere Soru: İnce-uzun (küçük) poligonları nasıl sileriz? Gn Kn L Çs G L Çs Kn Kn Gn G Gn Kn L Çs G L Çs Kn Kn Gn G Önce bu poligonlar seçilmeli
3.5. Birleştirme (merge) 1)Konumsal detay (feature) birleştirme 2) Katman birleştirme Çs L L Kz Çs L Kz G Ks Ks G Ks
4. Konumsal Bindirme Bir katmanın başka bir katmanla çakıştırılarak yeni bir katmanın veri tabanıyla birlikte oluşturulmasıdır Bindirme Türleri 1. Poligon-ile-Poligon katmanların bindirilmesi 2. Poligon-ile-Çizgi katmanların bindirilmesi 3. Poligon-ile-Nokta katmanların bindirilmesi
1. Poly-ile-poly bindirme Çsc2 Çsd2 Çsd1 Çsa3 Meşcere + Mescere-ID MTIPI 10 Çsd2 11 Çsa3 12 Çsc2 13 Çsd1 Balçık Kum Toprak = Toprak-ID TTIPI 10 Kum 11 Balçık B2 B1 K1 B3 K2 K3 Meşcere ve Toprak Ortak-ID MTIPI TTIPI K1 Çsd2 Kum K2 Çsa3 Kum K3 Çsd1 Kum B1 Çsd1 Balçık B2 Çsc2 Balçık B3 Çsd1 Balçık
2. Poly-ile-Nokta Bindirme Çsd2 Çsa3 Meşcere Mescere-ID MTIPI 10 Çsd2 11 Çsa3 12 Çsc2 13 Çsd1 Çsc2 Çsd1 o o o o o o o o o + Deneme alanları = Ortak-ID NOKTA-ID N1 1 N2 2 N3 3 N4 4 N5 5 N6 6 N7 7 N8 8 N9 9 o o o o o o o o o Meşcere ve örnek alanlar (Nokta! ) Ortak-ID MTIPI NOKTA-ID N1 Çsd2 1 N2 Çsa3 2 N3 Çsa3 3 N4 Çsd2 4 N5 Çsa3 5 N6 Çsa3 6 N7 Çsc2 7 N8 Çsd1 8 N9 Çsd1 9
3. Poly-ile-Çizgi Bindirme Çsc2 Çsd2 Çsd1 Çsa3 Meşcere + Mescere-ID MTIPI 10 Çsd2 11 Çsa3 12 Çsc2 13 Çsd1 Yollar = Yol-ID YTIPI 1 Asfalt 2 Stabilize 3 Stabilize Yollar Ve Meşcere (Çizgi!) Ortak-ID MTIPI TTIPI Y1 Çsc2 Asfalt Y2 Çsc2 Stabilize Y3 Çsd2 Stabilize Y4 Çsc2 Stabilize Y5 Çsd1 Stabilize
Konumsal Bindirme Bindirme İşlemleri 1. Kesme (Clip) 2. Silme (Erase) 3. Özel Kesiştirme(Identity) 4. Kesiştirme (Intersect) 5. Katman Yanaştırma (MapJoin) 6. Katman Ayırma (Split) 7. Birleştirme (Union) 8. Güncelleme (Update)
7. Konumsal birleştirme (Union) F-ID Meşcere $ Yaş F-1 F-2 F-1 Çs Düşük 15 F-2 + + S-ID M Yüksek 78 Toprak Tipi ph Texture S-1 S-2 S-1 A 5.7 SL S-2 Ch 7.2 C S-1 F-1 1 4 3 2 F-2 S-2 ID F-ID S-ID Meşcere $ yaş Toprak ph Texture 1 F-1 S-1 Pine Low 15 A 5.7 SL 2 3 4 F-2 F-2 F-1 S-1 S-2 S-2 B Oak B. Oak Pine High High Low 78 78 15 A Ch Ch 5.7 7.2 7.2 SL C C
Kesme (Clip) Çsc2 Çsd2 Çsd1 Çsa3 Meşcere + Mescere-ID MTIPI 10 Çsd2 11 Çsa3 12 Çsc2 13 Çsd1 Kesme Kesme-ID YTIPI 1 Asfalt K4 K1 K3 K2 = Kesili alan KesiliAl-ID K1 K2 K3 K4 MTIPI Çsd2 Çsa3 Çsd1 Çsc2
5. Yakınlık Analizi Bir coğrafi detaya belirli mesafede komşu/yakın/bitişik olan yerlerin veya diğer detayların belirlenerek yeni bir katmanın oluşturulmasıdır Yakınlık Türleri 1. Konumsal bitişiklik (Contiguity) 2. Konumsal yakınlık (Proximity) 3. Bağlılık (Connectivity) 4. İçeriye alma/kapsama (Enclosure)
Konumsal yakınlık (Proximity) Soru 1: Kulelerin 70 metre mesafedeki (etrafı) tampon bölgeler nerelerdir? buffer Kule
6. 3D Analizi Kent ve peyzaj planlaması, Kent sosyal olanaklarının planlanması, Altyapı sistemlerinin tasarımı, GSM baz istasyonlarının planlanması, Çevresel analizler, Kadastro ve taşınmaz değerlemesi, Acil durum planlan ve yönetimi, 3B Araç yönlendirme, Turizm, Tarihi dokümantasyon, Sürücü, pilot ve asker eğitimi, Risk değerlendirmesi ve afet yönetimi, Maden ocağı çalışmaları, Jeoloji mühendisliği çalışmaları, Hidroloji, Meteoroloji, Mimari projeler
7. Veri Sunuş Fonksiyonu Harita Bilgileri Başlık Yapımcı, kurum ve tarih Harita işaretleri Lejant Ölçek Harita çerçevesi ve yeri işaretleri Kuzey işareti Kenar koordinat bilgileri Pafta İndeksi-ayracı
Harita Sunum fonksiyonu Kuzey işareti Başlık Pafta ayracı Harita işaretleri/lejant Yapımcı, kurum-tarih Ölçek
Kenarlık ve koordinat bilgileri