DENEY NO: 8 SERİ DEVRELER MÇ 1. Seri bir devrede R T toplam direncinin, birbirine seri bağlı R 1, R 2, R 3,... R n dirençleri cinsinden nasıl yazılabileceğini deneysel olarak göstermek. 2. iribirine seri bağlı direçlerin göstereceği toplam direnç için deney sonuçlarından yola çıkarak bir formül oluşturmak. MLZEME LİSTESİ 1. 0-15 V arası ayarlı bir DC güç kaynağı 2. Sayısal ölçü aleti (FLUKE45 multimeter) 3. Dirençler: (tamamı 1/2W, %5 toleranslı olmalı) 2 330Ω, 1 470Ω, 1 1200Ω, 1 220Ω, 1 4700Ω. İŞLEM SMKLRI ölüm : Seri-bağlı dirençlerde Toplam R T direncinin Ohmmetre Yöntemi ile ulunması 1. Nominal değerleri 330, 470, 1200, 2200, 3300 ve 4700Ω olan 6 adet direnci ele alınız. Daha sonra bu dirençlerin herbirinin değerlerini ölçerek; Tablo 8-1 e kaydediniz. 2. Şekil 8-3 ve Tablo 8-2 de görüldüğü gibi dirençleri 7 farklı kombinasyonda bağlayınız. Herbir kombinasyonda terminalleri arasındaki direnci ölçünüz ve Tablo 8-3 de ölçülen değerler kısmına kaydediniz. 3. Tablo 8-1 de ki ölçüm sonuçlarından faydalanarak, Toplam direnç değerlerini bulunuz. Tablo 8-2 deki Hesaplanan değerler sütununa bunları kaydediniz. 4. R1, R2, R3...R6 sembollerini kullanarak, herbir kombinasyonun toplam direnç değeri için bir formül yazınız. Örneğin R1 için ölçülen değer 300Ω ve R2 için 450Ω ise, R1 ve R2 kombinasyonunun ölçülen direnç değeri için 750Ω yazılır. uradan da aşağıdaki formül elde edilir: R T = R 1 + R 2 ölüm : Seri-bağlı dirençlerde Toplam R T direncinin Ohm kanunu Kullanılarak ulunması ölüm da kullanılan 6 adet direnç burada 7 farklı kombinasyonda kullanılmıştır. DENEY NO8-ETG- 1 -
330 1200 1200 2200 (a) (b) 3300 4700 330 470 1200 (c) (d) 1200 2200 3300 (e) 330 470 1200 2200 (f) 330 470 1200 2200 3300 (g) Şekil 8-3. (a) dan (g) ye kadar direnç kombinasyonları 5. Şekil 8-4 teki devreyi kurunuz. DC güç kaynağı kapalı ve anahtar açık iken, terminalleri arasına a direnç kombinasyonunu bağlayınız. DC güç kaynağını açıp, Voltmetrede 10V okuyuncaya dek güç kaynağının çıkışını ayarlayınız. Direnç Kombinasyonları + - V Vgüç kaynağı, V PS 0-10 m mpermetre S1 Şekil 8-4 Direnç kombinasyonlarını bağlamak için kullanılacak devre DENEY NO8-ETG- 2 -
6. S1 anahtarını kapatınız. Dirençler üzerinden geçen akım mpermetre kullanılarak ölçülecektir. u arada DC güç kaynağı çıkışının 10V ta sabit kaldığından emin olunuz. u değeri Tablo 8-3 te Uygulanan Gerilim sütununa kaydediniz. mpermetre üzerinden okuduğunuz değeri, a kombinasyonu için Ölçülen kım sütununa kaydediniz. 7. S1 anahtarını açınız. terminalleri arasına bu defa b direnç kombinasyonunu bağlayınız. S1 anahtarını kapatınız. u arada DC güç kaynağı çıkışının 10V ta sabit kaldığından emin olunuz. Gerilim değerini ve b kombinasyonu için akım değerini tablo 8-3 e kaydediniz. 8. c den g ye kadar olan tüm direnç kombinasyonları için işlem basamağı 6 ve 7 yi tekrarlayınız. 9. Tablo 8-3 te ölçtüğünüz V ve I değerlerine göre RT toplam direncini Ohm Kanunu na göre hesaplayınız. R T = V I ulduğunuz sonuçları Ohm Kanunu na göre hesaplanan değerler sütununa yazınız. 10. Tablo 8-2 deki R T Hesaplana değerler sütununu, Tablo 8-3 e a dan g ye kadar olan tüm kombinasyonların yeraldığı sütuna kopyalayınız. 11. R1, R2, R3...R6 sembollerini kullanarak, tablo 8-3 teki herbir kombinasyonun toplam direnç değeri için bir formül yazınız. 12. ölüm ve de elde ettiğiniz sonuçlara bakarak herhangi bir direnç kombinasyonu için genel olarak kullanılacak bir toplam direnç formulü yazınız: R T = Tablo 8-1. Dirençlerin Ölçülen değerleri Direnç R1 R2 R3 R4 R5 R6 Okunan değeri( ohm) 330 470 1200 2200 3300 4700 Ölçülen değeri(ohm) DENEY NO8-ETG- 3 -
Tablo 8-2. Seri bağlı dirençlerin Toplam değerini ulma, 1. Yöntem Direnç Değerleri Direnç Kombinasyonu R1 R2 R3 R4 R5 R6 a 330 1200 b 1200 2200 c 3300 4700 d 330 470 1200 e 1200 2200 3300 f 330 470 1200 2200 g 330 470 1200 2200 3300 Toplam Direnç RT Hesaplan Ölçülen an değer Değer RT Formülü Tablo 8-2. Seri bağlı dirençlerin Toplam değerini ulma, 2. Yöntem Direnç Kombinasyonu a b c d e f g Uygulanan gerilim (V) Ölçülen akım () OHM Kanununa göre RT = V/I Tablo 8-2 de hesapla nan RT RT için değeri formül SORULR 1. Seri devrelerde toplam direnç bulmak için kullandığınız iki yöntemi karşılaştırınız. 2. Herbir direncin bir ohmmetre kullanarak tek başına değerinin ölçülmesi bu deneyin amacına ulaşmada neden önemlidir? çıklayınız. 3. Tablo 8-1 ve Tablo 8-2 de yeralan verileri tartışarak, değerlendiriniz. u verilerden bir grup seri bağlı direncin toplam direncini bulurken, genel bir formül önerisi oluşturulabilir mi? çıklayınız 4. Tablo 8-2 deki ölçülen ve hesaplanan RT değerlerini karşılaştırınız. Eğer farklılıklar varsa, nedenlerini açıklayınız. DENEY NO8-ETG- 4 -
5. Tablo 8-3 teki Ohm kanunu yöntemine göre ölçülen akım değerinden faydalanılarak hesaplanan R T direnci ile Tablo 8-2 deki hesaplanan R T değerlerini karşılaştırınız. Eğer farklılıklar varsa, nedenlerini açıklayınız. 6. Eğer R1, R2, R3, R4 dirençlerinin konumları değişirse, bunun toplam direnç üzerindeki etkisi ne olur? DENEY NO8-ETG- 5 -