1. Verileri Görüntüleme Dersin Amacı Bu derste, MapInfo nun Hızlı Başlangıç diyaloğunu kullanarak MapInfo tablo sunu açmayı göreceğiz. MapInfo tabloları değişik formatlarda veri içerdiklerinden verileri görüntülemenin değişik yöntemlerini de öğreneceğiz. Bazen sadece verilerin belirli parçalarını görmeye ihtiyacınız olacak. Bu durumda seçim oluşturacağız. Çalışma ortamınızı saklamak için proje oluşturmayı göreceğiz. Kapsanan Özellikler ve Konular MapInfo Tablosu Hakkında Genel Bilgi Hızlı Başlangıç Diyaloğu Kullanımı Harita Penceresi Kullanımı Verisayfasi Penceresi Kullanımı Kayıt Seçimi Grafik Penceresi Kullanımı Proje Saklama ve Açma Pratik Kullanım MapInfo da, bir veri takımına tablo denilmektedir. Bir MapInfo tablosu satır ve sütunlardan oluşan tablosal veridir (verisayfası). Tablo aynı zamanda bu tablo ile ilişkili coğrafi bilgiler de içerebilmektedir (harita). Bu yüzden MapInfo ile bir tabloyu değişik yollarla görüntülemek mümkündür. Verisayfasi penceresi ile tablosal verileri görüntüleyebilirken, harita penceresi ile de coğrafi bilgileri görebilirsiniz. Aynı zamanda bu tablosal verileri grafik olarak da görüntülemek mümkündür. Mesela müşteri verileri ile çalıştığınızı düşünün. Müşteri listesini verisayfasi penceresinde, coğrafi pozisyonları harita üzerinde ve tüketim alışkanlıklarını da grafik penceresinde görebilirsiniz. Bütün bu pencerelerin tamamı tek bir tablodan oluşturulabilir. Bazen verilerin sadece belirli bir kısmını görmek isteyeceksiniz. Bu durum tabloda çok fazla kayıt olduğu veya analizlerin verinin sadece belirli bir kısmı için yapılacağı durumlarda gerekli olabilir. Bunun için de seçim yaparız. Seçilen veriler, tablonun geri kalanından bağımsız bir şekilde gösterilebilir. Oluşturulan pencereleri her defasında yeniden açmak yerine ki bazen oldukça zaman alabilir, çalışma ortamımızı saklamak için kullandığımız dosyaya da Proje Dosyası denir. 1
1.1. MapInfo Tablosu Hakkında Genel Bilgi Veri dosyanızı MapInfo da açtığınız zaman, MapInfo bir tablo oluşturur. Eğer veriniz grafik obje içermiyorsa, bu tablo en az iki ayrı dosyadan oluşur. *.tab: Bu dosya tablonuzun yapısını tanımlar. Verinizi içeren dosyanın formatını açıklayan küçük bir yazı dosyasıdır. *.dat: Bu dosya tablosal verinizi içerir. Eğer dbase/foxbase, delimited ASCII, Lotus 1-2-3, Microsoft Excel veya Microsoft Access dosyaları ile çalışıyorsanız, MapInfo tablonuz,.tab ve çalıştığınız dosyanın uzantısından (*.wks, *.dbf veya *.xls) oluşacaktır. Eğer veriniz grafik objeleri de içeriyorsa, MapInfo tablonuz yukarıdaki iki dosyanın yanında aşağı iki dosyanın eklenmesi ile oluşacaktır. *.map: Bu dosya grafik objeleri tanımlar. *.id: Bu dosya veri ile objeler arasında bağlantı kuran, karşılıklı bir referans dosyasıdır. (Microsoft Access dosyası ile çalışıyorsanız *.id dosyasının yerinde *.aid dosyası yer alacaktır.) *.ind: Bu dosya indeksleri içerir. Tablonuz ayrıca, Bul komutu ile harita objelerini daha hızlı sorgulamanızı sağlayan indeks dosyasını da içerebilir. 1.2. Verileri Görüntüleme Iller tablosunu görüntülemek için: MapInfo yu başlatın. Hızlı Başlangıç kutusundan Tablo(lar) Aç ı seçiniz. Aç a tıklayınız. Aç penceresi görünecektir. Bolum_1 klasörünün içindeki Iller i seçin. 2
Dosya türü: Buradaki seçiminiz neyi açmak istediğinize gore değişir. Biz şimdi varolan bir MapInfo tablosu açmak istediğimiz için burada MapInfo (*.tab) ın seçili olduğundan emin olunuz. Açılış Şekli: Buradan tablonuzu nasıl görüntülemek istediğinizi seçebilirsiniz. Otomatik: MapInfo en uygun görüntüleme şeklini seçecektir. Eğer veri haritalanabilir ise yani veri ile ilişkilendirilmiş grafik objeleri varsa ve oturumda mevcut bir Harita Penceresi yoksa, MapInfo tabloyu yeni bir Harita Penceresi nde açacaktır. Eğer oturumda mevcut bir Harita Penceresi varsa, o zaman MapInfo tabloyu mevcut Harita Penceresi nde açacaktır. Eğer veri haritalanabilir değilse, MapInfo tabloyu Verisayfası Penceresi nde açacaktır. Verisayfası: MapInfo tabloyu Verisayfası Penceresi nde açacaktır. Mevcut Haritaya Katman Olarak Ekle: Tablonun grafik objeleri mevcutsa MapInfo tabloyu mevcut Harita Penceresi ne ekleyecektir. Yeni Haritada Aç: MapInfo tabloyu yeni bir Harita Penceresi nde açmaya çalışacaktır. Penceresiz Aç: MapInfo tabloyu açacaktır fakat veriyi görüntülemeyecektir. Bu alıştırmamız için açılış şeklini Otomatik olarak seçin. 1.2.1. Verileri Görüntüleme: Harita Penceresi Tablomuzdaki coğrafi objeleri görüntülemek için Harita Penceresi ni kullanırız. Iller tablosunu Harita Penceresi nde açmak için: Aç a tıklayınız. Türkiye nin iller haritasını pencerede göreceksiniz. Bu pencereye Harita Penceresi denir. 3
Pencerenin köşesindeki "X" pencereyi kapatır. Ancak harita hala açıktır sadece ekranda gözükmez. Pencere nin en üstüne bakın. Menü çubuğu nda Harita menüsünün oluştuğuna dikkat edin. Bu menü sadece Harita Penceresi aktif iken mevcuttur. Dosya > Aç ı seçin ya da kısayol tuşuna tıklayın. Bolum_1 klasörünün içinden Turkiye_Goller katmanını seçin. Açılış şeklini Mevcut Haritaya Katman Olarak Ekle olarak seçin ve Aç a tıklayın. Açtığınız katmanın aktif haritaya eklendiğini göreceksiniz. 1.2.2. Yeni Harita Penceresi Açma Pencere > Yeni Harita Penceresi diyaloğundan yeni harita penceresi açabilirsiniz. Bu pencere yeni harita penceresine bir defada daha fazla katman ekleyebilmeniz için dizayn edilmiştir. Yeni açacağınız harita penceresine eklemek istediğiniz katmanları sağa ve sola yön tuşlarını kullanarak sağdaki kutucuğa aktarabilirsiniz. Katmanlarınızın sıralamasını katman kontrolünden değiştirebileceğiniz gibi aşağı ve yukarı butonları yardımıyla bu pencereden de ayarlayabilirsiniz. 4
1.2.3. Verileri Görüntüleme: Verisayfası Penceresi Verilerimizi veritabanındaki gibi yazı olarak görmek istediğimizde verisayfası penceresini kullanırız. Iller tablosunu verisayfası penceresinde görmek için: Pencere > Yeni Verisayfası Penceresi menüsünü seçin. Açılan pencereden Iller katmanını seçin ve Tamam a tıklayın. Iller tablosunda yer alan tablosal veriler görüntülenir. Ekranın en üstündeki Menü çubuğunda Harita menüsünün yerine Veri menüsünün geldiğine dikkat edin. Bu menü sadece Verisayfası Penceresi aktif iken mevcuttur. Pencere > Pencereleri Döşe yi seçin. Gördüğünüz üzere MapInfo da verilerinizi değişik pencerelerde değişik görünümlerle aynı zamanda görüntüleyebilirsiniz. Eğer pencerelerin birinde bir değişiklik yapacak olursanız, bu değişiklik diğer pencerede anında yansıtılacaktır. Aynı zamanda tek bir görüntü aktif olabilir. Başka bir pencereyi aktif yapmak için, o pencerenin üst kısmındaki başlık çubuğuna tıklayınız. 1.2.4. Tablo Altkümeleri ile Çalışma MapInfo da bir defada bütün bir tablo ile ya da bir tablonun altkümesi ile çalışmak mümkündür. Mesela birkaç ilin nüfus bilgilerini karşılaştıran bir grafik hazırlayalım. Bunun için Iller tablosundan bir seçim yapıp, grafikte görmek istediğimiz illeri seçebiliriz. Seç butonu nun seçili olduğundan emin olun. Harita üzerinde üç veya dört ili tıklayın. 5
<SHIFT> tuşuna basıp, tabloda işaretli olan (Adana, Amasya, Bingöl ve Bursa) şehirleri seçin. Aynı anda Verisayfası Penceresi nde seçilen illerin satırlarının da seçildiğine dikkat edin. UYARI: Harita üzerinden çoklu seçim yapmak için Shift tuşuna, verisayfasından çoklu seçim yapmak için ise Ctrl tuşuna basılır. Bir MapInfo tablosunda veritabanındaki bilgiler bilgisayar üzerindeki harita ile birebir ilişkili olduğundan, illeri ister Harita Penceresi nden, ister Verisayfası Penceresi nden seçin, seçim her iki pencerede de yapılmış olacaktır. Seçilen iller selection adı verilen geçici tabloya atılır. Bu tablo geçicidir, çünkü sadece bilgisayarın çalışan hafızasında yer alır. Şimdi, seçilen illerin kayıtları Iller tablosundaki geri kalan illerden bağımsız bir şekilde görülebilir. 1.2.5. Verileri Görüntüleme: Grafik Penceresi Grafik Penceresi nde istatistiki bağlantıları grafik formatında görüntüleyebiliriz. 3D, bar, çizgi, alan histogram, scatter, baloncuk ve pasta grafikleri olmak üzere değişik grafikler oluşturabiliriz. Şimdi seçilen illerin bilgilerinden grafik oluşturacağız. Seçilen illerden grafik oluşturmak için: Pencere > Yeni Grafik Penceresi ni seçin. Grafik türünde Bar > Clustered ı seçin. Grafik Oluştur seçeneklerinde Selection olduğuna dikkat edin. (MapInfo en yakın zamanda yaptığınız seçime göre grafik çizeceğinizi farzeder. Bu yüzden Selection en başta yer alır.) Tablo Kolonları ndan NUFUS_1997 i seçin. Diyolog kutusu aşağıdaki gibi görünmeli: 6
Tamam a basın. Grafik Penceresi aktif olduğunda (göründüğünde), menü çubuğunda Veri menüsü yerine Grafik menüsünün göründüğüne dikkat ediniz. Ayrıca Grafik penceresinin isminin Query1 olduğuna da dikkat edin. Yaptığınız seçimi harita, verisayfası veya grafik penceresinde görüntülediğinizde, MapInfo seçimi yeniden Query# tablosu olarak adlandırır. Bu tablolar sıralı olarak numaralandırılır (Query1,Query2, Query3, gibi). Yaptığımız herhangi bir seçim kümesine geri dönmek istersek bu Query tablolarını kullanabiliriz. Bu sayede aynı seçimi yeniden yapmak zorunda kalmayız. 1.3. Proje Kaydetme ve Açma Bir proje oluşturduğunuzda mevcut çalışma ortamını (açtığınız pencereleri) kaydetmiş olursunuz. Gelecek derse geçmeden önce bütün pencereleri kapatacağız. Ancak bu pencere düzenini daha sonra kullanmak isteyebileceğimizden öncelikle bunu bir proje olarak kaydedeceğiz. Gelecek sefer bu pencerelere ulaşmak istediğimizde sadece projeyi açacağız. Böylece bu pencereleri her ihtiyacımız olduğunda yeniden oluşturmak zorunda kalmayacağız. Proje dosyalarımız.wor uzantısıyla oluşacaktır. Bir projeyi saklamak için: Dosya > Proje Olarak Kaydet i seçin. Dosya adı kutusuna Ders_1 yazın. 7
Bolum_1 klasörünün içine kaydedin. MapInfo bir proje kaydettiğimizi bildiği için, Ders_1.WOR yerine sadece Ders_1 yazdık..wor uzantısını kendisi otomatik olarak ekleyecektir. Şimdi projemizi kaydettiğimiz için bütün pencerelerimizi kapatabiliriz. Dosya > Bütün Dosyaları Kapat ya da kısayol tuşuna basarak tüm dosyaları kapatabilirsiniz. Şimdi de biraz önce kaydettiğimiz projeyi açalım. Dosya > Aç ı seçin. Dosya türü nden Workspace i seçin. Ders_1 i seçip Aç a tıklayın. Ekranınızdaki pencerelerin yerleri ve görünümü Ders_1 projesini kaydettiğinizdeki zaman ile aynı. Proje dosyası MapInfo tarafından okunan, çalışma anınızı yeniden oluşturan komutların yazıldığı basit bir yazı dosyasıdır. Bu komutlar, MapInfo ya hangi dosyaları açacağını ve hangi pencereleri ekranda nasıl göstereceğini söyleyen MapBasic adlı programlama dilinin komutlarıdır. Proje, çalıştığınız verileri saklamaz, sadece çalıştığınız tabloları sizin için yeniden açar. Aşağıda bir projenin sakladığı elemanlar yer almaktadır; Büyüklükleri ve ekrandaki pozisyonları da dahil olmak üzere Harita, Verisayfası, Grafik, 3Dharita ve Çıktı pencereleri. Seçim Yap veya SQL Seçimi komutları ile ana tablodan oluşturulan sorgu tabloları (sorgulamalar kaydedilmeyecektir). Grafikler. Tematik Haritalar. Lejant Pencereleri Kozmetik Objeler. Etiketler. Objeleri görüntülemek üzere kullanılan font, sembol, çizgi stilleri ve dolgu desenleri. 8
!Workspace!Version 600!Charset WindowsTurkish Open Table "Iller" As Iller Interactive Map From Iller Position (6.66667,0) Units "in" Width 6.58333 Units "in" Height 8.38542 Units "in" Set Window FrontWindow() ScrollBars Off Autoscroll On Set Map CoordSys Earth Projection 3, 28, "m", 36, 25, 37.5, 40.5, 1003827.11, -1183453.0800000001 Center (628979.7004,245043.5858) Zoom 2404.757545 Units "km" Preserve Zoom Display Zoom Distance Units "km" Area Units "sq km" XY Units "m" Set Map Layer 1 Display Graphic Global Pen (1,2,0) Brush (2,16777215,16777215) Symbol (35,0,12) Line (1,2,0) Font ("Arial",0,9,0) Label Line None Position Center Font ("Arial",0,9,0) Pen (1,2,0) With IL_ADI Parallel On Auto Off Overlap Off Duplicates On Offset 2 Visibility On Browse * From Iller Position (0,0) Units "in" Width 6.58333 Units "in" Height 8.38542 Units "in" Proje, MapInfo da seçim butonuyla oluşturulan seçimleri kaydetmez. Daha sonraki derslerde seçimlerin nasıl saklanacağını ayrıca öğreneceğiz. 1.3.1. Projeyi Kaydetme ve Açma - (MapInfo MWS Desteği ) MapInfo daki çalışma ortamınızı açık tüm pencereler ve ayarlarınız ile birlikte MapXtreme ortamına aktarabilmek ve MapXtreme ortamında bu çalışmanıza ulaşmak için yukarıda anlatılan projeyi kaydetme bölümünde olduğu gibi projeyi kaydetmek gerekir. Bunu yaparken dosya uzantısı olarakta MWS seçilmelidir. Bir MWS projesini saklamak için: Dosya > Proje Olarak Kaydet i seçin. Ardından gelecek olan Projeyi Kaydet bölümünde, Kayıt Türü: için MapInfo Workspace Format (*.mws) i seçin. Dosya adı kutusuna Ders_mws yazın. 9
Bolum_1 klasörünün içine kaydedin. Dosya adı için Ders_mws yazdık ve kayıt türünüde *.mws seçtiğimiz için MapInfo dosya uzantısını otomatik olarak kaydetti. Projemizi kaydettiğimiz için artık pencelerimizi kapatabiliriz. Dosya > Bütün Dosyaları Kapat ı seçin. Artık hazırladığımız projeyi MapXtreme altında açabilir, hazırladığımız uygulamalarda kullanabiliriz. Farklı formatları ilk açışta MapInfo bir TAB dosyası oluşturur, Daha sonra tekrar açmak için TAB Dosyasını açmanız yeterlidir. 10
Her bir TAB Dosyası formatına göre ilgili dosyayı açar. 11
Tablo Açma Özet Dosya > Aç Yeni Harita Penceresi Oluşturma Pencere > Yeni Harita Penceresi Yeni Verisayfası Penceresi Oluşturma Pencere > Yeni Verisayfası Penceresi Grafik Penceresi Oluşturma Pencere > Yeni Grafik Penceresi Veri Altkümesi Oluşturma (Seçim) Seçim aracına tıklayın. Verisayfası Penceresi nde istenen kayıtların kutularını işaretleyin veya Harita Penceresi nden objeleri işaretleyin. Birçok kaydı veya objeyi aynı anda seçmek için, seçim yaparken <SHIFT> tuşunu basılı tutun. Çalışma Ortamını Kaydet Dosya > Proje Olarak Kaydet Çalışma Ortamını (*.MWS) Olarak Kaydetme Dosya > Proje Olarak Kaydet > *.MWS Olarak Kaydet Tablo Kapat Dosya > Tablo Kapat Bütün Tabloları Kapat Dosya > Bütün Dosyaları Kapat 12