Profoks Cihazından Üretilen Gazın Yumurtacı ve Etçi Tavuk İşletmelerinde Kullanılmasının Etkileri Uygulama 1. İşlerler Yumurta Üretim Tesisi, Burdur-Antalya karayolu 5.km Burdur. İşletmenin Özelliği: Yarı modern şartlarda 30.000 başlık kahverengi yumurtacı. Uygulanan işlem: Profoks cihazından elde edilen gaz hayvanların içme suyuna verilerek sudaki yüksek enerjili oksijenin doygunluğu sağlanmıştır. Metot: Uygulama başlamadan önce hayvanlardan, kloakal svap alınarak yapılan mikrobiyal ekim sonucunda kümesin E. Coli ve total bakteri açısından profili çıkarılmıştır. Ayrıca toplanan dışkıdan (konvayör dışkı) da örnek alınarak ekim yapılmış ve dışkı da bu iki unsur bakımından değerlendirilmiştir. Uygulama başladıktan 10 gün ve 20 gün sonra bu işlemler tekrarlanmıştır. Bulgu: Uygulamadan önce alınan örneklerden yapılan ekimlerin sonucunda, gerek E. Coli gerekse total bakteri sayılamayacak düzeyde çok olarak nitelendirilmiştir. On gün sonraki değerlendirme de ise bakteri sayılarında ciddi düşüş belirlenmiş, bu düşüş yirmi gün sonraki değerlendirmede daha da belirginleşmiştir. Elde edilen veriler Tablo 1, Tablo 2 ve Tablo 3 te gösterilmiştir. Sonuç: Henüz araştırma tamamlanmamıştır. Fakat elde edilen bulgular, tavukçuluk sektörünün önemli sorunlarından biri olan hayvanlardaki E. Coli yoğunluğunun Profoks uygulaması ile kontrol altına alınabileceğini konusunda fikir vermektedir. Profoksun bu etkisinin, sektörün sorunu olan diğer bakteriler için de geçerli olup olmadığı, bundan sonraki araştırmalara dâhil edilerek karara bağlanacaktır. Total bakteride gözlemlenen değişiklik dikkate alındığında, diğer bakteriler için de aynı sonucun gerçekleşme ihtimalinin olduğuna dair bir görüşe ulaşılabilir. Tablo 1. Uygulama başlamadan önce kümesin durumu Kontrol 1 - Sayılamayacak kadar çok 0,02 kob/g** 160 kob/g*** (TMTC)**** Kontrol 2 - Sayılamayacak kadar çok 0,02 kob/g 2120 kob/g Kontrol 3-30.800 kob/g* 0,02 kob/g 28 kob/g Kontrol 4 - Sayılamayacak kadar çok 0,02 kob/g 20000 kob/g Kontrol 5-156 kob/g 0,02 kob/g 148 kob/g Kontrol 6 8.3 Sayılamayacak kadar çok 3 kob/g Sayılamayacak Kontrol 7 7.6 Sayılamayacak kadar çok 1,5 kob/g Sayılamayacak Kontrol 8 7.6 20.000 kobg/ 1,5 kob/g 384 kob/g Kontrol 9 7.8 Sayılamayacak kadar çok 310 kob/g Sayılamayacak * 1 gram dışkıdaki koloni oluşturan toplam aerobik bakteri sayısı ** 1gram dışkıdaki koloni oluşturan toplam mantar/maya sayısı *** 1 gram dışkıdaki koloni oluşturan toplam E. coli sayısı, **** TMTC, sayılamayacak kadar çok bakteri kolonisi mevcut
Tablo 2. Uygulama başladıktan 10 gün sonra Test 1-29800 kob/g 380 kob/g 520 kob/g Test 2-1920 kob/g 320 kob/g 800 kob/g Test 3-1.980.000 kob/g 0,02 kob/g 340 kob/g Test 4-1.560.000 kob/g 0,28x10-3 240 kob/g Test 5-78.000.000 kob/g 1,4x10-3 1400 kob/g Test 6 8.3 3.450.000 kob/g 2x10-3 320.000 kob/g Test 7 8.5 Sayılamayacak 2,3x10-3 150.000 Test 8 8.5 Sayılamayacak 0,17x10-3 650.000 kob/g Test 9 8.3 Sayılamayacak 1,26.10-3 2.250.000 kob/g (agar üzerinde 10-6 dilusyonda dahi 200 kolniden fazla bakteri bulunmaktadır.) Tablo 3. Uygulama başladıktan 20 gün sonra Test 1-620 kob/g 0,02 kob/g 0,02 kob/g Test 2-102 kob/g 0,02 kob/g 0,02 kob/g Test 3-3680 kob/g 0,2 kob/g 12 kob/g Test 4-220 kob/g 0,02 kob/g 20 kob/g Test 5-600 kob/g 200 kob/g 40 kob/g Test 6 8.7 1.350.000 kob/g 150 kob/g 80.000 kob/g Test 7 8.3 650.000 kob/g 150 kob/g 55.000 kob/g Test 8 8.0 2.800.000 kob/g 35.000 kob/g 500.000 kob/g Test 9 8.3 13.200.000 kob/g 4000 kob/g 3.100.000 kob/g Uygulama 2. İşlerler Yumurta Üretim Tesisi, Burdur-Antalya karayolu 5.km Burdur. Uygulanan işlem: Profoks cihazından elde edilen gaz, kapalı bir ortamda işletmeden elde edilen yumurtaların üzerine 15dk süreyle uygulanmıştır. Metot: Her biri 30 ar adet yumurta içeren 3 adet viyol üst üste dizilerek kapalı bir ortamda 15dk süreyle Profoks gazına maruz bırakıldı ve aynı ortamda 30dk bekletildi. Viyollerden rastgele 5 yumurta seçildi. Yumurtaların yüzeyi steril distile su emdirilmiş steril sıvap yardımı ile ıslatıldı. Islatılan yumurta yüzeyinden steril başka bir sıvapla örnekleme yapıldı. Bu işlem gaz uygulamasından önce ve sonra tekrarlandı. Metoda uygun alınan tüm sıvaplardan toplam aerobik bakteri sayımı yapıldı. Gazlanan yumurta viyolleri paketleme makinesinde naylon ile kaplandı, paketler 24 ve 48 saat sonra açıldı ve ekim için örnekler alındı. Bulgu: Tablo 4 te görüleceği gibi uygulamadan önce yumurtaların üzerinden alınan örneklerin ekiminde bakteri üremesi gözlenirken, uygulamadan hemen sonra, 24 saat sonra ve 48 saat sonraki örneklerle yapılan ekimlerde hiçbir üreme gözlemlenmedi.
Tablo 4. Yumurta üzerine gaz uygulama sonuçları Yumurta Total Bakteri 1 nolu örnek gazdan önce 4 kob/g 2 nolu örnek gazdan önce 8 kob/g 3 nolu örnek gazdan önce 4 kob/g 1 nolu örnek gazdan 30 dak sonra - 2 nolu örnek gazdan 30 dak sonra - 3 nolu örnek gazdan 30 dak sonra - 1 nolu poşetli örnek gazdan 24 saat sonra - 2 nolu paketli örnek gazdan 24 saat sonra - 3 nolu örnek gazdan 48 saat sonra - Sonuç: Uygulanan gaz, yumurtaların üzerinde bulunan bakterileri tamamen yok etmiş ve paketli kaldığı sürece de bakteri üremesine müsaade etmemiştir. Bu durum tüketicilere kabuğunda bakteri bulunmayan yumurtaların ulaştırılması ve yumurtaların raf ömürlerinin uzaması açısından önemlidir. Ayrıca bu uygulama kuluçkahanelerde damızlıklardan elde edilecek yumurtaların kuluçka öncesi dezenfeksiyonu için kullanılabilir ve bu amaç için kullanılan (Potasyum Permanganat ve formaldehit fumigasyonu vb.) sağlığa zararlı kimyasalların yerini alabilir. Uygulama 3. İşlerler Yumurta Üretim Tesisi, Burdur-Antalya karayolu 5.km Burdur. İşletmenin Özelliği: Yarı modern şartlarda 30.000 başlık kahverengi yumurtacı. Uygulanan işlem: Profoks cihazından elde edilen gaz hayvanların içme suyuna verilerek sudaki yüksek enerjili oksijenin doygunluğu sağlanmıştır. Metot: Gaz uygulaması işletmenin bir kümesinde gerçekleştirildi. Uygulama başladığında tavuklar (Lohman) 29 haftalık yaştaydı. İçinde bulunduğumuz haftaya kadar bu hayvanların yumurta verimleri 11 hafta boyunca takip edildi. Gün bazında hayvan sayıları ve yumurta ına göre % verimlilik hesaplandı. Elde edilen veriler, uygulama yapılmadan önceki partinin aynı haftalarıyla kıyaslandı. Bulgu: İki partinin aynı haftalarının (29-39) karşılaştırılmasıyla yapılan kıyaslama sonucunda uygulama yapılan partinin 11 haftalık süreçte %1.62 lik bir artışa sahip olduğu görüldü. Elde edilen veriler Tablo 5 te sunuldu. Tablo 5. Uygulamadan önceki ve sonraki partilerin 11 haftalık süreçlerinin (29-39 haftalar) verim yüzdelerinin karşılaştırılması % verim P değeri Önce 94,45 ± 0,29 Sonra 96,07 ± 0,42 Fark 1,62 + ꜛ P< 0.05 Sonuç: İncelenen süreçte, gaz uygulaması yapılan grubun yumurta veriminde bir önceki gaz uygulanmayan gruba göre istatistiki yönden önemli düzeyde bir artış gözlenmiştir. Veri toplama halen devam etmektedir. Verim sürecinin sonuna yaklaşıldığında bu artışın daha belirgin olacağı düşünülmektedir.
Uygulamadan sonra kümeste görülen ve ifade edilebilecek bazı farklılıklar: 1. Tavukların ibik renkleri kızardı ve ibikler daha dik duruma geçti. 2. Tavuklar suluk nipelleriyle daha çok oynar ve su içer oldular. 3. Açık renkli yumurta oranında (istenmeyen bir özellik ve stres göstergesi) azalma oldu. Üretilen yumurtaların rengi bir-örnek hale dönüştü. 4. Kirli yumurta oranında azalma oldu. 5. Çatlak yumurta oranında azalma oldu. Uygulama 4. Hasan Katrancı Tavukçuluk, Salihli-Manisa. İşletmenin Özelliği: 50.000 başlık etçi tavuk işletmesi Uygulanan işlem: Profoks cihazından elde edilen gaz hayvanların içme suyuna verilerek, su yüksek enerjili oksijen ile doyurulmuştur. Metot: Uygulama başlamadan önceki parti ile uygulama başladıktan sonraki parti karşılaştırılmıştır. Bulgu: Uygulamadan sonraki parti, öncekine göre hayvan başına 231g daha fazla karkas ağırlığı üretmiştir. Bu da uygulamadan sonraki partiden elde edilen 43.225 hayvan için ekstra üretilen yaklaşık 10 ton (9.984.975 kg) karkas ağırlığı demektir. Ayrıca yemden yararlanma oranında gözlemlenen 1.82 lik değişim yetiştiriciye doğrudan yansıyan ekonomik kazanç olarak değerlendirilebilir. Mortalite, ağırlık artışı, süre ve yemden yararlanmanın hesaba katılmasıyla elde edilen EPEF değerindeki yaklaşık %20 lik artış uygulamanın etkisini ve işletmeye sağlayacağı katkıyı net olarak göstermektedir. Ayrıca ölüm oranındaki %13,66 lık düşüş ise işletme karlılığı açısından önemli bir değerdir. Tablo 6. Uygulamadan önce ve sonraki bulgular Gün Önce Sonra Fark % Giriş Tarihi 08.09.2016 11.01.2017 Civciv sayısı 49040 47500 % Mortalite (Ölüm Oranı) 10,32 8,91 + 1.41 13,66 Seyreltilenlerin Ağırlığı (g) 33 1930 1964+ 34 0,02 Kesim Ağırlığı (g) 41 2450 2750+ 300 12,24 Karkas Ağırlığı (g) 41 1886,5 2117,5+ 231 12,24 FCR (Yemden Yararlanma) 1,705 1,674+ 0,031 1,82 EPEF (Avrupa yeterli verimlilik faktörü) 307 367+ 60 19,54 + : Değişimin olumlu olduğunun göstergesi, : Değişimin yönü. Sonuç: Hayvanların hem yaşama gücü, hem canlı ağırlık artışı, hem de yemden yararlanmasını olumlu yönde etkileyen uygulama aynı zamanda 41 günlük süreç içindeki diğer uygulamalar için de olumlu sonuçlar doğurmuştur. Bu sonuçlar son bölümde belirtilmiştir. Toplam karkas ağırlığında elde edilen yaklaşık 10 tonluk artış, bir etçi tavuk işletmesi için çok memnun edici bir durumdur. Bu durumu ortaya çıkaran mekanizmanın açıklanması için, yeni araştırmalar halen devam etmektedir.
Uygulamadan sonra kümeste görülen ve ifade edilebilecek bazı farklılıklar: 1. Tavuklar suluklarda daha fazla vakit geçirdiler. 2. İşletmenin su borularındaki tortu ve plaklar temizlendi. 3. Yosunlaşma su sisteminin hiçbir yerinde görünmedi, önceden olanlar da tamamen ortadan kalktı. 4. Kümesteki suluklardan alınan su örnekleriyle yapılan ekim sonucunda herhangi bir mikroorganizma üremesi gözlemlenmedi. 5. Suyla verilen ilaçlardan sonra nipellerde görülen tıkanıklık yaşanmadı. 6. Suyun yumuşatılması ve dezenfekte edilmesi için kullanılan hiçbir kimyasal madde bu süreçte kullanılmadı. Yapılan 4 ayrı uygulamayla, Profoks gazının ürün artırıcı ve dezenfektan özellikleri gözlemlenmiştir. Kısa süreli pilot çalışmalardan elde edilen bu veriler, üretilen gaz ile yapılan uygulamaların kanatlı sektöründeki olumlu etkilerini göstermektedir. Bu çalışmaların projelendirilerek devam ettirilmesiyle, uygulamanın canlı metabolizma üzerine yaptığı etkilerin mekanizması da, ortaya çıkarılabilecektir.