İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... iii GİRİŞ... 1 A-İNKILÂP KAVRAMI 1-İnkılâp... 1 2-Türk İnkılâbının Özellikleri... 2 3-Atatürk ün İnkılâp Anlayışı... 2 B-İNKILÂPLA ALAKALI DİĞER KAVRAMLAR 1-İhtilâl... 4 2-Darbe... 4 3-Monarşi... 5 4-Oligarşi... 5 5-Demokrasi... 5 6-Teokrasi... 6 7-Fransız İnkılâbı... 6 8-Liberalizm... 8 9-Sanayi İnkılâbı... 8 a-emperyalizm... 8 b-kapitalizm... 9 ix
c-sosyalizm... 10 10- Şark Meselesi... 10 C-OSMANLI DEVLETİ 1-Devlet ve Toplum Yapısı... 11 2-XIX. Yüzyıl da Osmanlı Devleti nin Siyasi Durumu... 14 3- XIX. Yüzyıl da Avrupa Siyasi Durum. 18 4-Osmanlı Devleti nin Çöküş Nedenleri... 19 1.BÖLÜM II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ A-II. MEŞRUTİYET İN FİKRİ VE FİİLİ ALTYAPISI 1- Nizam-ı Cedit (1789-1807)..21 2- Sened-i İttifak (1808)...23 3- II. Mahmut Dönemi Islahat Hareketleri...23 4-Tanzimat Fermanı (3 Kasım 1839)..24 a-tanzimat Fermanı nın İlanı...24 b-tanzimat Dönemi nin Önemi..25 c-tanzimat Dönemi nde Anayasal Sistem Yolunda Atılan Adımlar 27 5- Islahat Fermanı (28 Şubat 1856)..28 6-Yeni Osmanlılar Hareketi... 30 7-I. Meşrutiyet in İlanı... 31 8-Jön Türkler... 32 B- II. MEŞRUTİYET İN İLANINA YOL AÇAN GELİŞMELER 1-İttihat ve Terakki Cemiyeti nin Kuruluşu... 34 2-Osmanlı Hürriyet Cemiyeti nin Kuruluşu... 35 3- Osmanlı Hürriyet Cemiyeti nin İttihat ve Terakki Cemiyeti ile Birleşmesi... 37 4-II. Meşrutiyet e Doğru Makedonya Meselesi ve Çetecilik x
Faaliyetleri... 39 5-Firzovik Olayı ve II. Meşrutiyet in İlânı... 42 C- II. MEŞRUTİYET İN ANLAMI VE SINIRLARI... 44 D- II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ NİN YAKIN TARİHİMİZ AÇISINDAN ÖNEMİ... 47 E- II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ DEMOKRATİKLEŞME ÇABALARI... 48 F- II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ KÜLTÜREL VE SPORTİF FAALİYETLER... 53 1-Türk Ocağı... 54 2-Türk Gücü... 55 3-Müdafaa-i Milliye (Milli Savunma) Cemiyeti... 55 4-Osmanlı Donanma Cemiyeti... 56 G- II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ SİYASİ-ASKERİ İÇ VE DIŞ GELİŞMELER... 57 1-31 Mart Olayı... 57 2-1909 Adana Olayları... 61 3-Tarblusgarp Savaşı (1911 1912)... 65 4-Birinci Balkan Savaşı... 67 5-Bâb-ı Âli Baskını... 69 6-Mahmut Şevket Paşa Suikastı... 72 7-II. Balkan Savaşı... 76 a-edirne nin Geri Alınışı... 76 b-batı Trakya Meselesi... 78 H- BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI... 79 1-Birinci Dünya Savaşı nın Nedenleri... 80 2-Birinci Dünya Savaşı nın Başlaması... 81 3-Osmanlı Devleti nin Almanya ile İttifakı... 82 xi
4- Karadeniz Olayı ve Osmanlı Devleti nin Birinci Dünya Savaşı na Girişi... 84 I-BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI NDA OSMANLI DEVLETİ... 87 1-Kafkas Cephesi... 88 2-Çanakkale Cephesi... 89 a-çanakkale Cephesi nin Açılma Sebepleri... 91 b-çanakkale Cephesi Deniz Savaşları... 91 c-çanakkale Cephesi Kara Savaşları... 92 d-çanakkale Cephesi ndeki Türk Başarısının Sonuçları... 94 3-Birinci Kanal Seferi... 95 4-İkinci Kanal Seferi... 97 5-Suriye-Filistin Cephesi nde Gelişen Olaylar... 98 6-Irak Cephesi... 99 7-Galiçya Cephesi... 100 J- ŞERİF HÜSEYİN İSYANI... 100 K- BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI NDA ERMENİ MESELESİ VE 1915 ERMENİ SEVK VE İSKÂN KANUNU... 102 1-1915 Ermeni Sevkıyatı Kararı Niçin Alınmıştır?... 103 2-Ülkedeki Ermeniler İçin Öngörülen, 30 Mayıs 1915 Tarihli Sevk ve İskân Kanunu Etnik Temizlik Çerçevesinde Değerlendirilebilir mi?... 105 3 1915 Ermeni Sevkıyatı nın Yeniden Gündeme Getirilmesi ve Yargılanma Süreci... 108 4-Sevk ve İskân Kanunu na Karşı Ermenilerin Tepkisi ve Mustafa Kemal Paşa ya Suikast Teşebbüsünde Bulunmaları... 110 L- İKİNCİ MEŞRUTİYET DÖNEMİ NDE MUSTAFA KEMAL PAŞA 1-Ülkedeki Özgürlükçü Akımlarla İlişkisi... 113 2-31 Mart Olayı Karşısındaki Tutumu... 114 3-Trablusgarp Savaşı nda Mustafa Kemal... 116 xii
4-Balkan Savaşlarında Mustafa Kemal... 117 5-Sofya Ataşemiliterliği... 117 6-Birinci Dünya Savaşı nda Mustafa Kemal... 118 a- Çanakkale Savaşlarında Mustafa Kemal... 118 b-doğu Cephesi nde Mustafa Kemal... 120 c-yıldırım Ordular Meselesi ve Bu Mesele Karşısında Mustafa Kemal Paşa nın Tutumu... 121 d-mustafa Kemal Paşa nın Veliaht Vahdettin ile Almanya Seyahati... 124 e-mustafa Kemal Paşa Suriye-Filistin Cephesi nde... 125 7-Mustafa Kemal Paşa nı Düşünce Yapısını Etkileyen Unsurlar 126 2.BÖLÜM MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ A-BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI NIN SONA ERMESİ VE ANTLAŞMALAR... 131 1-Mondros Mütarekesi nin İmzalanması... 132 2-Mondros Mütarekesi nin Anlamı... 133 B-MONDROS MÜTAREKESİ NİN UYGULANIŞI VE ÜLKENİN DURUMU... 134 1-Mondros Mütarekesi Karşısında İstanbul Hükümeti nin Tutumu... 135 2-Mustafa Kemal Paşa nın Mondros Mütarekesi ni Protesto Etmesi... 135 3-Mondros Mütarekesi Sonrası İstanbul Hükümetleri... 136 C-MİLLİ VARLIĞA ZARARLI CEMİYETLER... 137 1-Azınlıklar Tarafından Kurulan Cemiyetler... 137 2-Padişahçı-Halifeci ve İtilaf Devletleri Yanlısı Cemiyetler... 138 xiii
a-sulh ve Selameti Osmaniye Cemiyeti... 138 b-teali İslâm Cemiyeti... 138 c-kürt Teali Cemiyeti... 138 d-ingiliz Muhipler Cemiyeti... 139 e-wilson Prensipleri Cemiyeti... 139 D-MİLLİ CEMİYETLER... 139 1-Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti... 139 2-Şark Vilayetleri Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti... 140 3-Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti... 140 4-İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti... 140 5-Redd-i İlhak Cemiyeti... 141 6-Kilikyalılar Cemiyeti... 141 7-Milli Kongre Cemiyeti... 141 E- MUSTAFA KEMAL PAŞA NIN SAMSUN A ÇIKIŞI VE MİLLİ MÜCADELE NİN BAŞLAMASI... 142 1- Mustafa Kemal Paşa nın IX. Ordu Müfettişliği ne Atanması ve Samsun a Çıkışı... 142 2-Mustafa Kemal Paşa nın Samsun daki Çalışmaları... 143 3-Mustafa Kemal Paşa nın IX. Ordu Müfettişliği nden Azledilmesi... 143 F- KONGRELER DÖNEMİ... 145 1-Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919)... 145 2-Erzurum Kongresi (23 Temmuz 7 Ağustos 1919)... 147 3-Sivas Kongresi (4 11 Eylül 1919)... 149 4-Amasya Görüşmeleri (20 22 Ekim 1919)... 150 5-Sivas ta Komutanlarla Yapılan Toplantı (16 29 Kasım 1919)... 151 G- MUSTAFA KEMAL PAŞA NIN ANKARA YA GELİŞİ (27 Aralık 1919)... 152 xiv
H- MECLİS-İ MEBUSAN NIN SON KEZ TOPLANMASI VE MİSAK-I MİLLİ (MİLLİ YEMİN) NİN KABULÜ... 152 I- TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ NİN AÇILMASI... 154 J- TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ NE KARŞI AYAKLANMALAR... 156 K- SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI (10 Ağustos 1920)... 158 L-SAVAŞ DÖNEMİ... 159 1- Milli Mücadele nin Mali Kaynakları... 159 2- Milli Mücadele de Basın 161 3-Kuva-yı Milliye Dönemi... 162 4- Milli Mücadele de Güney Cephesi... 163 a-maraş Savunması... 163 b-antep Savunması... 164 c-adana Savunması... 165 d-urfa Savunması... 165 5- Milli Mücadele de Doğu Cephesi... 166 M- DÜZENLİ ORDU NUN KURULUŞU VE BATI CEPHESİNDEKİ MÜCADELELER... 167 1- Düzenli Ordunun Kuruluşu... 167 2-Birinci İnönü Savaşı (6 10 Ocak 1921)... 167 a-birinci İnönü Savaşı nın Sebepleri ve Gelişimi... 167 b-birinci İnönü Savaşı nın Sonuçları... 168 3-İkinci İnönü Savaşı (23 31 Mart 1921)... 170 4-Kütahya-Eskişehir Savaşları (10 25 Temmuz 1921)... 170 5-Sakarya Savaşı (23 Ağustos 13 Eylül 1921)... 172 a-sakarya Savaşı nın Sebepleri ve Gelişimi... 172 b-sakarya Savaşı nın Sonuçları... 173 6- Büyük Taarruz ve Başkumandanlık Meydan Muhaberesi... 174 xv
N- BARIŞ DÖNEMİ... 176 1-Mudanya Mütarekesi (3 11 Ekim 1922)... 176 2-Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923)... 177 a-sınırlar... 177 b-azınlıklar Sorunun Çözüme Kavuşturulması... 179 c-borçlar Meselesi... 179 d-kapitülasyonlar... 180 e-lozan Boğazlar Sözleşmesi... 180 f-türk-rum Nüfus Mübadelesi Protokolü... 181 g-lozan Barış Antlaşması nın Önemi... 181 3.BÖLÜM İNKILÂP HAREKETLERİ A-SİYASAL ALANDA YAPILAN İNKILÂP HAREKETLERİ 1- Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)... 184 2-Cumhuriyet in İlanı (29 Ekim 1923)... 185 3-Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)... 187 a-tarihi Süreç İçersinde Halifelik Kavramı... 187 b-halifeliğin Kaldırılması... 189 4- Çok Partili Rejime Geçiş Çabaları ve Karşılaşılan Zorluklar... 191 a-tbmm de Gruplar ve Cumhuriyet Halk Fırkası nın Kuruluşu (9 Eylül 1923)... 191 b-terakkiperver Cumhuriyet Fırkası... 192 c-şeyh Sait İsyanı... 194 d-atatürk e Suikast Girişimi... 196 e-serbest Cumhuriyet Fırkası... 198 f-menemen Olayı... 199 xvi
B-HUKUK ALANINDA YAPILAN İNKILÂPLAR 1-20 Ocak 1921 ve 20 Nisan 1924 Anayasalarının Kabulü... 201 a- 20 Ocak 1921 Anayasası... 201 b- 20 Nisan 1924 Anayasası... 202 2-Türk Medeni Kanunu nun Kabulü... 203 3-Türk Ceza Kanunu nun Kabulü... 204 4-Borçlar Kanunu nun Kabulü... 204 5-İcra ve İflas Kanunu nun Kabulü... 204 6-Kara ve Deniz Ticaret Kanunu nun Kabulü... 205 C-EĞİTİM-KÜLTÜR ALANINDA YAPILAN İNKILÂPLAR 1-Tevhid-i Tedrisat (Eğitim ve Öğretimin Birleştirilmesi) Kanunu. 206 2-Medreselerin Kapatılması... 206 3-Yeni Türk Harflerinin Kabulü... 207 4-Üniversite Reformu... 208 5-Türk Tarih Kurumu nun Kurulması... 209 6-Türk Dil Kurumu nun Kurulması... 210 7-Güzel Sanatlar Alanında Yapılan İnkılâplar... 211 D- TOPLUMSAL ALANDA YAPILAN İNKILÂPLAR 1-Tekke, Zaviye ve Türbelerin Kapatılması... 212 2-Kılık-Kıyafette Değişiklik... 213 3-Soyadı Kanunun Kabulü... 213 4-Takvim, Saat ve Ölçü Birimlerinde Değişiklik... 214 5-Kadınlara Seçme ve Seçilme Haklarının Verilmesi... 214 E-EKONOMİK ALANDA YAPILAN İNKILÂPLAR 1-Cumhuriyet in Kuruluş Yıllarında Ülkenin Ekonomik Durumu. 215 2-Ekonomik Alanda Yapılan İnkılâplar... 216 F-SAĞLIK ALANINDA YAPILAN İNKILÂPLAR... 218 xvii
4. BÖLÜM ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASI, ATATÜRKÇÜLÜK VE ATAÜRK İLKELERİ A- ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASI (1923 1938)... 220 1-Türk-İngiliz İlişkileri ve Musul Meselesi... 221 2-Türkiye İle Fransa Arasında Borçlar ve Yabancı Okullar Meselesi... 222 3-Türk-Yunan Etabli Meselesi... 223 4-Türk-Sovyet Rusya İlişkileri... 224 5-Türk-İtalyan İlişkiler... 225 6-Türk-İran ve Afganistan İlişkileri... 225 7-Türk-Alman İlişkileri... 226 8-Türkiye nin Milletler Cemiyeti ne Girişi... 227 9-Balkan Antantı... 228 10-Saadabat Paktı... 228 11-Montreux Boğazlar Sözleşmesi... 229 12-Hatay Meselesi... 230 B- ATATÜRKÇÜLÜK VE ATATÜRK İLKELERİ 1-Cumhuriyetçilik... 234 2-Milliyetçilik... 235 3-Halkçılık... 237 4-Laiklik... 237 5-Devletçilik... 239 6-İnkılâpçılık... 241 BİBLİYOGRAFYA... 244 xviii