Kullanım Kılavuzu 2012
TradeMaster International (TMI) Kullanım Kılavuzu TradeMaster International (TMI) programını başlatabilmek için masaüstünde yer alan kısayol butonunu tıklamanız veya Windows un start menüsünden All Programs > ISYatirim > TradeMaster International IS YATIRIM seçmeniz yeterli olacaktır. Programın açılışındaki Uyarı yazısını okuyarak Kabul Et butonuna tıklamanızın ardından; Kullanıcı Adı ve Şifrenizi gireceğiniz Oturum Aç ekranı karşınıza gelecektir. İş Yatırım tarafından size ulaştırılan Kullanıcı Adı ve Şifre yi ilgili alanlara yazıp Tamam butonuna tıklayarak onaylamanızın ardından programa giriş işleminiz tamamlanmış olur.
1. SAYFA DÜZENİNİN OLUŞTURULMASI Program, açılışta boş ekran olarak karşınıza gelecektir. Yapmanız gereken ilk işlem, finansal enstrümanların fiyat değişimi, hacim, yüzdelik-net değişim gibi bilgileri takip etmenizi sağlayacak olan Fiyatlar ve İşlemler seçeneğini üst satırda yer alan İşlem Yapma menüsünden açmanızdır. 1.1. SÜTUNLARIN SEÇİLMESİ VE YERLERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ Fiyatlar ve İşlemleri seçerek pencereyi açmanızın ardından kolonları düzenleyebilmek ve ihtiyacınız olan bilgileri ekleyip çıkarabilmek için, Fiyatlar ve İşlemler penceresinin üzerindeyken sağ klikleyerek açılan menüden Ayarlar > Sütun Seç ve Grupla seçeneğini tıklayın.
Yeni açılan Sütun Seç ve Grupla penceresi içerisinde ihtiyacınız olan kutuları işaretleyerek veya işaretlerini kaldırarak yeni bilgi kolonları ekleyip çıkarabilirsiniz. İstenilen bilgi sütunlarının seçilmesinin ardından sütunların istenilen düzen içerisinde yer alması için sütunların yerleri değiştirilebilir. Bilgi sütununun yerini değiştirebilmek için; ilgili sütunun başlığının üzerindeyken farenin sol tuşuna basılı tutarak sütun başlığının sağ köşesinde koyu çubuğun oluşması beklenir, ardından farenin sol tuşuna basılı halde sütun sağa veya sola sürüklenerek istenilen bölgede farenin sol tuşu serbest bırakılır. İstenilen düzen elde edilene kadar diğer bilgi sütunları içinde aynı işlem uygulanır.
1.2 ENSTRÜMAN EKLENMESİ Fiyatlar ve İşlemler penceresinde sütunların düzenlenmesinin ardından işlem yapılacak finansal enstrümanları pencerenin içine ekleyebilmek için, pencerenin içinde farenin sağ tuşuna basılarak açılan menüden Enstrüman Ekle butonuna tıklanması gerekir. Açılan arama penceresinin üst kısmındaki butonlardan ilki olan Borsalara/sektörlere göre düzenle sayesinde işlem yapılacak finansal enstrümanlar borsalara göre ya da sektörel bazda gruplanabilir. 2. Buton Borsalara göre düzenle sayesinde işlem yapabileceğiniz future kontratlarını ve hisse senetlerini borsalara göre düzenleyebilirsiniz. 3.buton Sektörlere göre düzenle ise işlem yapılacak finansal enstrümanların sektörel bazda gruplanmasını 4.buton Sözleşme Türlerine Daralt finansal enstrümanların sadece türlerine göre (Vadeli Piyasalar, Hisse Senetleri ) ayırarak tüm alt başlıkların kapatılmasını 5.buton Sektörlere Göre Daralt finansal enstrümanları sektörlere göre ayırarak tüm alt başlıkların kapatılmasını 6. buton Tümünü Aç ise enstrüman türü, borsa veya sektör bazında tüm alt başlıkların açılmasını 7. ve son buton Bütün enstrümanları göster işlem yapılamamasına rağmen indikatif bilgi vermesi için spot döviz türünün enstrüman türleri içinde görüntülenebilmesini
İşlem yapılmak istenilen enstrümanın bulunabilmesi için Bunu ara: sekmesinin yanında yer alan pencerenin içine aranılan finansal enstrümanın adının yazılması gerekir. Örneğin; altın vadeli piyasa sözleşmesinde işlem yapmak isteyen yatırımcının Bunu ara: penceresinin içine gold yazmasının ardından içinde gold (altın) kelimesi geçen tüm finansal enstrümanlar görülebilir hale gelir. Yatırımcının borsa, miktar ve vade olarak işlem yapmak istediği vadeli işlem kontratını bulmasının ardından kontratı seçerek Tamam demesi veya seçilen kontratın üzerine tıklanmasıyla enstrüman Fiyatlar ve İşlemler penceresinin içerisine eklenmiş olur. Her hangi bir vadeli piyasa kontratı, hisse senedi veya spot döviz in (indikatif bilgi içindir işlem yapılamaz) eklenebilmesi için yukarıda tarif edilen işlemlerin tekrarlanması gerekmektedir. Fiyatlar ve İşlemler penceresine finansal enstrümanların eklenmesinin ardından her hangi bir enstrümanın üzerindeyken sağ tuşa tıklandığında yeni bir menü ortaya çıkar. İlk seçenek daha önceden de anlatıldığı gibi Fiyatlar ve İşlemler penceresine yeni enstrüman eklenmesini sağlayan Enstrüman Ekle butonudur. 2.seçenek; seçili enstrümanın favori listenize eklenmesini sağlayan Favorilere Ekle butonudur.
2. GRAFİK EKRANI 2.1. GRAFİK EKRANINDA KULLANILAN BUTONLAR Seçili olan enstrümanın türünü ve bağlı bulunduğu borsadaki kısa kodu belirtir. (Örn: Enstrüman Türü:Fu=Future-Vadeli Piyasalar, COMEX endeksi Aralık 2012 kontratı kısa kodu:gcz2) Ekranınızdaki grafiğin zamanını ayarlar. (Örn:5 dakika, 15 dakika, 30 dakika gibi) Grafiğin tipini ayarlar. (Örn: Çizgi, Çubuk) İmlecin normal görünümünü İmlecin artı işaret görünümünü Grafik üzerinde açılan ve seçilen zaman aralığında en yüksek, en düşük, son işlem fiyatı gibi dataları içeren bilgi ekranının etkinleştirilmesi veya ekrandan kaldırılmasını Grafiğin arka planının düzenlenmesini (Örn: Kareli, Noktalı, Çizgisiz) Yakınlaştırmayı Geri Yüklemeyi Çalışmalar, grafiğin üzerine uygulanmak üzere teknik analiz yöntemi seçmenizi
Grafik üzerinde herhangi bir belirleyici işaretlemeyi Grafik üzerine uygulanan çizgi ve figürleri tek tek silmek için kullanılır. Grafik üzerine uygulanan tüm çizgi ve figürlerin silinmesini Grafiğini çizdirdiğiniz finansal enstrüman için gün içinde aldığınız pozisyonların açılış ve kapanış noktalarını grafik üzerinde işaretlemenizi Grafiği çizdirilen finansal enstrüman için tahtaya yazılan stop ve limit emirlerini grafik üzerine işaretlemek için kullanılır. Grafiği kopyala butonudur. Grafiği kopyalamama butonudur. Grafiğin jpeg formatında bir dosya olarak kopyalanmasını Açık olan grafiğin kopyasının yeni bir grafik penceresinde yaratılmasını Fiyat uyarısı ayarlamak için fiyat alarmı Magnet butonudur. Araç çubuğunu özelleştirmeyi
2.2. GRAFİK ÜZERİNDE YENİ ENSTRÜMAN SEÇİLMESİ Grafiği çizilmiş olan finansal enstrümanın üzerine yeni enstrüman grafiği eklemek için grafik penceresinin içerisindeyken farenin sağ tuşunu tıkladığınızda çıkan menüden Grafik > Enstrüman Ekle seçeneğini seçmeniz yeterli olacaktır. Açılan arama penceresinden, arzu ettiğiniz finansal enstrümanı seçerek mevcut olan grafiğin üzerine yeni seçilen finansal enstrümanı ekleyebilirsiniz. (Üst üste eklenmiş finansal enstrümanların fiyatlarının çok farklı olması durumunda grafikleri karşılaştırmayı kolaylaştırmak için fiyatları logaritmik olan aynı tabana çevirebilirsiniz. Bu işlem için grafik penceresinin içerisindeyken farenin sağ butonuna basarak açtığınız menüden Görünüm > Logaritmik Fiyatlar seçmeniz yeterli olacaktır.) 2.3. İŞLEM HACMİNİN GRAFİĞE EKLENMESİ Finansal enstrümanın gün içerisindeki işlem hacmini grafiğe ekleyebilmek için grafik penceresinin içerisindeyken farenin sağ butonuna tıkladığınızda çıkan menüden Görünüm > Hacmi Göster seçeneğini seçmeniz gerekmektedir. Vadeli piyasa işlemlerine özgün seçili kontratın açık pozisyon sayısını grafiğe yansıtabilmek için grafik penceresinin içerisindeyken farenin sağ butonuna tıkladığınızda çıkan menüden Görünüm > Açık İlgiyi Göster seçeneğini seçmeniz yeterli olacaktır. 2.4. GRAFİKLERDE BAZ ALINAN SAAT Çizdirilen grafiklerde baz alınan saat Greenwich Mean Time (GMT) dır. Grafikleri Türkiye saatiyle görüntülemek istiyorsanız Araçlar > Seçenekler > Grafik > Saat Dilim > GMT+2 seçerek Uygula ardından Tamam butonuna tıklamanız gerekmektedir.
3. VADELİ PİYASA İŞLEMLERİ (FUTURE) GİRİŞ EKRANI Platformda, Vadeli Piyasa İşlemleri ve Vadeli İşlem Emirleri olmak üzere iki adet future işlem giriş ekranı bulunmaktadır. İşlem giriş ekranlarını açabilmek için Fiyatlar ve İşlemler penceresi içerisine daha önceden tanımladığınız herhangi bir vadeli işlem kontratının üzerindeyken farenizin sağ butonuna basarak açtığınız menüden Vadeli Piyasa İşlemleri veya Vadeli İşlem Emirleri ni seçmeniz yeterli olacaktır. Vadeli Piyasa İşlemleri penceresinin Vadeli İşlem Emirleri penceresinden farkı içerisinde ekstradan piyasa derinliği veren ve piyasadan işlem yapma olanağı sağlayan fonksiyonlarının olmasıdır. Vadeli Piyasa İşlemleri(VPS) penceresinin en üstünde Hesap penceresi bulunmaktadır. Hesap penceresinde yatırımcılar İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş nezdinde sahip oldukları hesap numarasını göreceklerdir. Hesap penceresinin hemen altında bulunan Sözleşme penceresi işlem yapılmak istenilen vadeli işlem kontratının kısa kodunu ve adını göstermektedir. Fiyatlar ve işlemler penceresi içindeki hangi kontratın üzerine gidilip sağ kliklenerek Vadeli Piyasa İşlemleri penceresi açılıyorsa o kontratın kısa kodu ve adı sözleşme penceresi içinde yer alır. İşlem yapılmak istenilen enstrümanın değiştirilmek istenmesi halinde her defasında aynı işlemi yapmak yerine Fiyatlar ve İşlemler penceresinde yer alan future kontratının fare yardımıyla sürüklenerek açık olan Vadeli Piyasa İşlemleri penceresinin içerisine atılması yeterli olacaktır. Sözleşme penceresinin hemen altında piyasa fiyatlarından işlem yapmanızı kolaylaştıran fonksiyon yer alır. 3.1. VADELİ PİYASA İŞLEMLERİ EKRANI Yatırımcının belirlediği lot miktarı kadar kontrat için tıklandığı andaki en iyi satış fiyatından limit alış emri gönderir. Yatırımcının belirlediği lot miktarı kadar kontratı piyasa fiyatından (limit belirtmeksizin tıklandığı andaki en iyi satış fiyatından) satın alır. Yatırımcının belirlediği lot miktarı kadar kontrat için tıklandığı andaki en iyi satış fiyatından limit alış emri gönderir. Yatırımcının belirlediği lot miktarı kadar kontratı almak veya satmak için hesabında bulunması gerekli minimum teminat miktarıdır. Yatırımcının aldığı veya sattığı kontratlar sonucu ilk marjin miktarının düşebileceği minimum düzeyi gösterir. Başlangıç teminatının, sürdürebilme teminatı seviyesinin altına düşmesi durumunda yatırımcıya teminat tamamlama çağrısı (Margin Call) yapılır. Teminat tamamlama çağrısına maruz kalan yatırımcının elindeki pozisyonların bir kısmını kapatarak veya nakit teminat transferiyle teminat seviyesini başlangıç teminat seviyesine kadar yükseltmesi gerekmektedir. Vadeli Piyasa İşlemleri penceresi içerisinde açık olan future kontratının ilk beş kademesindeki alış-satış fiyatlarıyla beraber kontrat adetini gösterir. TradeMaster International (TMI) Kullanım Kılavuzu 10
Yatırımcının belirlediği lot miktarı kadar kontrat için tıklandığı andaki en iyi alış fiyatına limit alış emri gönderir. Yatırımcının belirlediği lot miktarı kadar kontratı piyasa fiyatından (limit belirtmeksizin tıklandığı andaki en iyi alış fiyatından) satar. Yatırımcının belirlediği lot miktarı kadar kontrat için tıklandığı andaki en iyi alış fiyatından limit satış emri gönderir. Yatırımcının belirlediği lot miktarı kadar kontratı almak veya satmak için ödemesi gerekli olan toplam masrafı (Komisyon+Borsa Harcı) gösterir. Kontrat büyüklüğünün kontratın fiyatıyla çarpılmasıyla ortaya çıkan değerdir. Nominal değerin başlangıç teminatına bölünmesiyle kontratın kaldıraç oranı hesaplanabilir. Vadeli Piyasa İşlemleri penceresi içerisinde açık olan future kontratından hangi fiyattan kaç adet uzun veya kısa pozisyona sahip olunduğunu gösterir. Yatırımcının işlem yapmak istediği future kontratında uzun veya kısa pozisyon alabilmek için seçimini yaptığı pencere. 3.2. EMİR TÜRLERİ LİMİT EMİR Piyasa fiyatının dışında, daha önceden belirlenmiş pasif fiyatlara alım veya satım yönünde emir vermek için kullanılan emir tipidir. Alım(Satım) yönündeki limit emir, aktif satış(alış) fiyatının altında(üzerinde) girilir ve verilen limit emir satış(alış) fiyatına geldiğinde veya en iyi alıcı(satıcı) konumundayken satıcının(alıcının) belirlediğiniz limit fiyattan satış(alış) yapması halinde işleminiz gerçekleşir. Alım(Satım) yönündeki limit emirinizin aktif satış(alış) fiyatının üzerinde(altında) girilmesi halinde emriniz limit fiyatına kadar olan en iyi satış(alış) fiyatlarından gerçekleşir; eğer emrinizin adeti limit fiyatına olan kademelerdeki toplam kontrat adetinden fazlaysa arta kalan miktar(fazla olan kısım) kadar emriniz girilen limit fiyatla tahtada bekler. Seans açılışında piyasa fiyatının limit alış(satış) fiyatından daha düşük(yüksek) olduğu durumlarda işlemin gerçekleştiği fiyat limit seviyesinden daha iyi bir seviye olur.alış(satış) limit emirlerinde gerçekleşme fiyatı limit fiyat veya altında(üzerinde) olabilir. TradeMaster International (TMI) Kullanım Kılavuzu 11
PİYASA EMİR Limit fiyat belirtmeksizin emrin verildiği andaki en iyi işlem fiyatından alım veya satım yapıldığı işlem türüdür. Piyasa alım(satım) emri Emir Ver tıklandığı andaki en iyi satış(alım) fiyatından gerçekleşir. DURDUR (STOP) EMİR Stop(Durdur) emirler genellikle açılan pozisyonlardaki zararı sınırlayarak pozisyondan çıkmak için kullanılır. Uzun (Kısa) pozisyon alan yatırımcı, piyasanın alış(satış) fiyatının altına(üstüne) inmesiyle(çıkmasıyla) birlikte zarar yazmaya başlar. Zararını sınırlamak isteyen yatırımcı bu amaçla stop satış (alış) emri kullanır. Stop Satış (alış) emrinde yazılan fiyat seviyesi piyasa fiyatının altında(üzerinde) yer almalıdır; stop satış(alış) fiyatı alış(satış) kademesine geldiğinde emir piyasa emrine dönüşür ve yatımcının verdiği lot sayısı kadar future kontratı en iyi alış(satış) kademesinden satılır(alınır). Alış veya satış stop emirlerinde belirlenen fiyatlara gelen emrin piyasa emrine dönüşmesinden dolayı kademelerde yeterli kontratın olmamasına göre gerçekleşme fiyatında oynamalar gözlenebilir.örneğin 100 adet alım stop u belirlenen fiyata gelerek piyasa emrine dönüşen bir emirde stop fiyatının üstüne doğru altı kademede 100 adet kontrat varsa alış altı kademenin yukarı doğru kaldırılmasıyla gerçekleşecektir. Bu yüzden de 100 adet alışın ortalaması stop fiyatının üzerinde gerçekleşecektir. TradeMaster International (TMI) Kullanım Kılavuzu 12
STOP LİMİTİ Piyasa fiyatının alım veya satım yönündeki stop emirlerde belirlenen fiyata gelmesiyle emir piyasa emrine dönüşürken, Piyasa fiyatının Stop Limit emirlerinde belirlenen fiyata gelmesinin ardından emir Stop limiti seviyesine kadar geçerli olur. Belirlenen fiyattan stop limiti seviyesine kadar geçerli olan emir her ne kadar stoplanma fiyatının ortalamasını sınırlasa da yazılan kontratların bir kısmının stoplanmamasına neden olabilir. Örneğin 100 adet stop limit alım emri belirlenen fiyata gelerek 3 kademe yukarı yazılan stop limit fiyatına kadar al emrine dönüşebilir. Yukarı doğru üç kademede 75 adet kontatın olması durumunda 75 kontrat satın alınarak stoplanırken, kalan 25 kontrat fiyatın dahada yukarı gitmesi durumunda 3 kademe yukarı yazılan stop limiti seviyesinde pasifte kalır ve stoplanmaz.bu yüzden kalan 25 kontat için zarar yazılmaya devam edilir. Belirlenen fiyat seviyesinde stop emrin piyasa emrine dönüşmesi yüzünden Durdur tipi emir fiyat riskine tabi kalırken Stop Limit emri fiyat riski sınırlandırılmış olmasına rağmen emirde yazılan tüm kontratların stoplanmaması riskine tabidir. TAKİP EDEN STOP Girilen parametreler (Piyasaya olan uzaklık,takip basamağı) doğrultusunda stop fiyatını piyasa fiyatının hareketlerine bağlayan stop emir tipidir. Alış (Satış) yönlü takip eden stop emirlerinde piyasa fiyatı piyasaya olan uzaklık kadar, stop fiyatından aşağı(yukarı) yönde uzaklaştığında stop fiyatı takip basamağı kadar aşağı(yukarı) yönde hareket eder. Piyasa fiyatının çok fazla volatiliteye maruz kalmadan aşağı (yukarı) yönlü trend çizmesi durumunda parametreler oranında stop fiyatı aşağı(yukarı) doğru hareket ederken; piyasa fiyatının aniden yukarı(aşağı) dönmesi halinde stop fiyatı en son geldiği noktada kalır. Takip eden stop un karlı olunan noktadan itibaren uygulanması durumunda emir minimum karı garanti altına aldığı gibi, piyasanın düzgün trend çizmesi halinde girilen parametreler oranında karı maksimize eder. TradeMaster International (TMI) Kullanım Kılavuzu 13
SÜRE Yazılan emrin ne kadar süreyle geçerli olacağının seçildiği penceredir. Süre; iptal edilene kadar > İptal ediliene kadar (I.E.K) > Günlük > Haftalık > Aylık > Haftanın sonu > Ayın sonu > Yılın sonu > Takvimden spesifik gün olarak seçilebilir. 3.3 SÖZLEŞME BİLGİ EKRANI Vadeli Piyasa İşlemleri penceresi içerisinde açık olan future kontratının son işlem fiyatını gösterir. Vadeli Piyasa İşlemleri penceresi içerisinde açık olan future kontratının son işlem tarihini gösterir. Vadeli Piyasa İşlemleri penceresi içerisinde açık olan future kontratının birim büyüklüğünü gösterir. Kısa pozisyon satıcısına takas odası tarafından fiziksel teslimatın başladığının bildirildiği ilk gün. TMI Isisteminin fiziksel teslimatı desteklememesinden dolayı elinde, uyarı tarihi, vade tarihinden önce uzun future pozisyonu bulunduran yatırımcıların pozisyonlarını uyarı tarihinden bir gün önce kapatmaları gerekmektedir. Kısa pozisyonu olan yatırımcılar pozisyonlarını vade tarihine kadar tutabilirler. TradeMaster International (TMI) Kullanım Kılavuzu 14
3.4. EMİRLER EKRANI Pasifte tahtada bekleyen emirleri görüntülemeninizi, değiştirmenizi, iptal etmenizi veya emri piyasa fiyatından geçekleştirmenizi sağlayan penceredir. Bekleyen emirler üzerinde yapılan değişikliklerin görüntülenmesini sağlayan buton. Üzerinde değişiklik yapmak istediğiniz emri seçerek emri değiştir butonuna tıkladığınızda işlem penceresinin açıllacaktır. Açılan pencereden, emrin adedini (lot), fiyatını veya geçerli olduğu süreyi değiştirebilirsiniz. Yeni işlem girişi yapmak için emir oluştur butonuna tıklamanızın ardından çıkan Enstrüman Seç penceresinden işlem yapmak istediğiniz finansal enstrümanı seçmeniz ve ardından açılan emir ekranında işlemi girmeniz yeterli olacaktır. Bekleyen emrinizi piyasa emrine dönüştüren kısa yol tuşudur. Piyasa emrine değiştir tuşuna tıkladığınızda ardından çıkan yeni pencerede Başlat butonuna tıklayarak bekleyen emrinizin en iyi piyasa fiyatından gerçekleşmesini sağlayabilirsiniz. Tahtada bekleyen emrinizi iptal etmek için Emri İptal Et butonuna basarak açtığınız yeni penceredeki Başlat butonuna tıklamanız yeterli olacaktır. Açık emirler penceresi içerisinde bekleyen tüm emirleri iptal etmek için Etkinleştir > Hepsini İptal Et butonuna tıklamanız yeterli olacaktır. TradeMaster International (TMI) Kullanım Kılavuzu 15