Tarih: 14.06.2015 Sayı: 2015 / 2 AKTİF EĞİTİMCİLER SENDİKASI EKONOMİ SERVİSİ YÜKSEK ENFLASYON / KAMU ÇALIŞANLARI KAYIP RAPORU Aktif Eğitimciler Sendikası (AKTİF EĞİTİM SEN) Ekonomi Servisi tarafından hazırlanan Yüksek Enflasyon Karşısında Kamu Çalışanlarının Kayıpları Raporuna göre memura son 10 yılda verilen zamları enflasyon canavarı yuttu. Memurun enflasyona ezdirilmediği söyleminin gerçek dışı olduğu ortaya çıktı. AKTİF EĞİTİM SEN in Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası verilerinden yaralanarak hazırladığı rapor, çok çarpıcı veriler içeriyor. Reel olarak bakıldığında memur maaşlarındaki artış Türkiye ekonomisindeki büyümenin altında kaldı. Maliye Bakanlığı verilerine göre 2002-2015 döneminde ortalama memur maaşı nominal olarak yüzde 329,4 artmıştır. Enflasyonun etkisi çıkarıldığında reel olarak artış ise sadece yüzde 45,6 dır. Aynı dönemde milli gelir 3 kattan fazla artış gösterdi. Memurun ise hem çalışan hem de emekli olarak 2002 yılındaki geliri reel olarak bugüne kadar 2 kat bile artmamıştır. Memur milli gelir artışından payına düşeni alamamıştır. Bu durum milli gelirdeki artışın zengini daha fazla zengin ettiği sonucu ortaya çıkmaktadır. 2015 in ilk 5 ayında enflasyondaki artış yüzde 5,30 olarak gerçekleşirken memur ve emekliye verilen sözde zam da 3 ayda eridi. Ramazan ayının gelmesiyle birlikte gıda fiyatları belirgin şekilde artarken, kamu çalışanlarının geliri de bu artışlar karşısında erimeye devam ediyor. 1/7
MEMUR KAYBETTİ, HAYIRSEVER İŞADAMLARI (!) KAZANDI - Memura son 10 yılda verilen zamları, enflasyon canavarı yuttu. Zengin daha fazla zengin olurken kamu çalışanlarının reel geliri geriledi. Kamu çalışanlarının hakları verilmezken, hayırsever işadamlarına (!) aktarılan kaynaklarla besleme zenginlerden müteşekkil yeni bir sınıf oluşturulurken zengin sayısı hızla arttı. Sadece 2014 yılında Türkiye deki milyoner sayısı BDDK verilerine göre 10 bin 363 kişilik artış gösterdi. MEMUR ENFLASYONA EZDİRİLDİ Siyasilerin Memurun enflasyona ezdirilmediği söyleminin gerçek dışı olduğu ortaya çıkarken kamu çalışanlarının kayıpları raporda net olarak ifade ediliyor. Rapor a göre Türkiye, enflasyonu tek hanede tutmasına rağmen yüksek enflasyon liginde zirveye koşmaktadır. 2007 yılında dünyada en yüksek enflasyonun olduğu 64. ülke olan Türkiye geçen 2014 yılında 21. sıraya yükselmiştir. ENFLASYON CANAVARI MEMURU YUTTU - Memura verilen zamlar nominal olarak açıklandığı için yüksek görünmektedir. Reel olarak bakıldığında ise memur maaşlarındaki artış Türkiye ekonomisindeki büyümenin altında kalarak ezilmiştie. Özellikle son dönemdeki enflasyon artışları dikkate alındığında kayıp net olarak görülmektedir. Maliye Bakanlığı verilerine göre 2002-2015 dönemi arasında ortalama memur maaşı nominal olarak yüzde 329,4 artmıştır. Milli gelir 3 kattan fazla artmasına rağmen ortalama memur maaşı aynı dönemde enflasyonun etkisi çıkarıldığında reel olarak sadece yüzde 45,6 oranında artış göstermiştir. RAMAZAN ZAMLARI MEMURU VURACAK- TÜİK in Mayıs ayı verilerine göre enflasyondaki artış hız kesmeden devam ediyor. İlk 5 ayda enflasyondaki artış yüzde 5,30 olarak gerçekleşti. Memur ve emekliye verilen yüzde 3 zam ilk 3 ayda eridi ve kamu çalışanları ile emekliler, şimdiden hükümetten yüzde 2,3 alacaklı duruma gelmiştir. Enflasyonun önlenemeyen yükselişini Haziran ayında da sürdürmesi halinde memurun alacağı fark büyüyecektir. Ramazan ın yaklaştığı ve bu nedenle gıda fiyatlarının arttığı, akaryakıta son günlerde üst üste yapılan zamlar dikkate alındığında kamu çalışanlarını zor günlerin beklediği söylenebilir. 2/7
AKTİF EĞİTİM SEN EKONİM SERVİSİ Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), Mayıs 2015 te bir önceki aya göre aylık yüzde 0,56 oranında artmıştır. Yıllık enflasyon yüzde 8,09 artış göstermiştir. Mayıs ayında aylık en yüksek artış yüzde 10,06 ile giyim ve ayakkabı grubunda olmuştur. Ana harcama grupları itibariyle 2015 yılı Mayıs ayında endekste yer alan gruplardan ulaştırmada yüzde 1,76, lokanta ve otellerde yüzde 1,20, eğlence ve kültürde yüzde 1,08 ve ev eşyasında yüzde 0,82 artış gerçekleşmiştir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan veriler yüzde 5 lik enflasyon hedefinin tutturulamayacağını ortaya koymaktadır. Son 10 yıllık dönemde Merkez Bankası tarafından açıklanan enflasyon hedefi sadece 2005, 2009 ve 2010 yıllarında tutturulurken diğer 7 yılda tutturulamamıştır. Hedef enflasyon oranında zam alan memur tutturulamayan enflasyon sebebiyle enflasyondaki öngörülemeyen ve sürekli gerçekleşen artış oranında mağduriyet yaşamaktadır. 2004-2014 yılları arasında ortalama gıda enflasyonunun yüzde 29,8 olması memura verilen zammın sadece gıda fiyatlarındaki artışı karşılamaya gittiğini göstermektedir. Ancak tüm fiyat artışlarına rağmen 2015, 2016 ve 2017 yılları için yüzde 5 lik enflasyon hedefi konulmuş ve memura bu kapsamda zam verilmesi planlanmaktadır. Yani her yıl için kamu çalışanı sadece gıda grubu alışverişlerinde bile beklentiden daha yüksek gerçekleşen enflasyon artışı nedeniyle yüzde 24.8 lik kayıp yaşayacaktır. Türkiye de memur enflasyonun altında ezilirken, reel olarak son 13 yıldaki büyümeden payına düşeni alamamıştır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre banka hesaplarında 1 milyon Türk lirası (Eski parayla 1 trilyon lira) ve üzerinde parası bulunan yurtiçi yerleşik gerçek ve tüzel kişi sayısı, 2014 yılında bir önceki yıla göre 10 bin 364 kişi artarak 77 bin 210 kişiye ulaşmıştır. Buna karşın memurdan esirgenen kamu kaynaklarının hayırsever işadamlarına (!) verilerek yeni ve besleme zengin sınıfı oluşturulup milyonerlerin sayısı arttırılırken kamu çalışanının cebine giren para enflasyonla birlikte eriyip gitmiştir. Türkiye ekonomisi son 13 yılda büyümesine rağmen memur bundan payına düşeni alamamıştır. Aralık 2002 den bu yana Türkiye ekonomisi 3 kattan fazla büyüyerek 230 milyar dolardan 800 milyar doların üzerine çıkmıştır. Bununla birlikte Gayri Safi Milli Hasıla daki (GSMH) artışın reel 3/7
olarak yansımasına da bakıldığında memurun milli gelir artışından payına düşeni alamadığı açık ve net olarak görülmektedir. MEMURUN ENFLASYONLA İMTİHANI Maliye Bakanlığı verilerine göre 2002 de ortalama memur maaşı 578 lira iken bu rakam Mayıs 2015 itibariyle 2 bin 481 liraya çıkarken, en düşük memur maaşı da 392 TL den 2 bin 97 TL ye çıkmıştır. 2002-2015 dönemi arasında ortalama memur maaşı nominal olarak yüzde 329,4 artmıştır. Ancak milli gelir 3 kattan fazla artmasına rağmen ortalama memur maaşı bu dönemde enflasyonun etkisi çıkarıldığında reel olarak sadece yüzde 45,6 oranında artış göstermiştir. En düşük memur emekli aylığı da aynı dönemde nominal olarak yüzde 258,8 oranında artış göstermesine rağmen reel olarak sadece yüzde 21,7 artmıştır. Aynı dönemde Türkiye de kişi başına düşen milli gelir 3 bin 492 dolardan 10 bin 404 dolara yükselmiştir. Dolayısıyla memurun hem çalışan hem de emekli olarak 2002 yılındaki geliri reel olarak bugüne kadar 2 kat bile artmamıştır. Milli gelirdeki artışın zengini daha fazla zengin ettiği sonucu ortaya çıkmaktadır. ENFLASYON CANAVARI MEMURU YUTACAK Türkiye 2002 ile karşılaştırıldığında enflasyon oranlarını düşürmesine rağmen, son yıllarda sürekli olarak geriye gitmektedir. Dünya ekonomisinde Avrupa Birliği (AB) başta olmak üzere birçok ülkede eksi enflasyonlar görülürken, Türkiye yüzde 5 lik hedefi bile tutturamamıştır. Ekonomi yönetiminin siyasi aktörleri mevcut durumu 2002 öncesi yıllardaki yüksek enflasyonla kıyaslayıp başarılı olduğu izlenimi oluşturmaya çalışmaktadır. 2002-2014 yılları arasındaki ortalama yıllık enflasyon yüzde 10,6 olarak ölçülürken, Merkez Bankası hedefi tutturamadığı için sürekli olarak hükümete mektup yazmaktadır. Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre Türkiye de enflasyon hem gelişmiş ülkeler, hem gelişmekte olan ülkeler hem de dünya ortalamasının üzerinde bulunmaktadır. Türkiye nin enflasyon sıralamasında dünyadaki yerine bakıldığında sonuçlar vahim tabloyu ortaya koymaktadır. 2007 yılında dünyada enflasyonun en fazla 4/7
olduğu ülkeler arasında Türkiye 64. sıraya kadar gerilerken, 2014 yılında 21. sıraya yükselmiştir. Yani dünya genelinde 188 ülke içerisinde Türkiye enflasyonun en yüksek olduğu 21. ülkedir. Bu sonuçlar, ekonominin milli menfaatler ve uluslararası kabul görmüş ekonomik ilkeler yerine siyasi kaygılar ve keyfi uygulamalarla yönetilmesi halinde Türkiye nin enflasyon canavarına yenilerek birkaç yıl içerisinde dünyada en yüksek enflasyonun olduğu ülke sıralamasında zirveye yerleşeceğini göstermektedir. TABLOLAR: TABLO-1: MEMUR, ZAMMINI ENFLASYON ERİTTİ 2002 (TL) May.2015 (TL) Nominal Artış(%) Reel Artış(%) Ortalama Memur Maaşı (TL) 578 2.481 329,4 45,6 En Düşük Memur Maaşı (TL) 392 2.097 435,1 81,5 En Yüksek Memur Maaşı (TL) 4.427 11.961-8,4 170,2 En Düşük Memur Emekli Aylığı (TL) 377 1.351 21,7 258,8 5/7
TABLO-2:TÜRKİYE NİN DÜNYA ENFLASYON SIRALAMASINDAKİ YERİ Yıl Sıra 2002 7 2003 9 2004 36 2005 48 2006 29 2007 64 2008 61 2009 40 2010 61 2011 31 2012 50 2013 27 2014 21 Not: 2014 yılı itibarıyla toplam ülke sayısı 188 olup sıralama büyükten küçüğe doğrudur Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 6/7
TABLO-3: MERKEZ BANKASI NIN ENFLASYON HEDEFİ ŞAŞTI Yıl Hedef(%) Gerçekleşme (%) 2002 35 29,7 2003 20 18,4 2004 12 9,3 2005 8 7,7 2006 5 9,7 2007 4 8,4 2008 4 10,1 2009 7,5 6,5 2010 6,5 6,4 2011 5,5 10,4 2012 5 6,2 2013 5 7,4 2014 5 8,17 Kaynak: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 7/7