Hks Mhb Çk kıs b zmn zfınd knc syımızı d çıkttığımız çn gçktn çk mutluyuz. Bundn 1.5 y önc, 1 Nsn 2005 thnd dgmzn lk syısını duyumuştuk. Nsıl ypız, bcmyz, cb lck mı gb sul kfmızd dlnıkn, bu 2. syımızı çıktığımız 19 Myıs thn glncy kd bçk şy öğndğmzn fkın vdık : Bşmk çn lk önc mcı bllmk v snd ct gçmk. Bu syıd mız yn kdşlımız hm d gnç kdşlımız v. Tz knın d vdğ tk l ls gk, h 2 vy 3 yd çıktmyı plnldığımız dgmz 1.5 y gb kıs b zmn çnd hzılybldk. Gçktn sıkı b çlışm v güzl b kp luştuulus ylık lk dgy çıktmk bl mümkün. Tb bu yld bz n büyük dstğ sğlyck ln kuyuculdn glck ln mnv dstk d çk önml. Bu syımızd d gçktn dlu dlu b dg çıktmy çlıştık. Bz uzun lmsın ğmn, bu syımızı d bğnk kuycğınızı ümt dyum. SVCD flm dsylının luştuulmsındn, Gdsklts l çvnzdk b çk nsnı kıskndıck msüstln shp lblmnz çn yllın nltılmsın kd, knu dğılımı gnş b ylpzd ldu. Dgnn, gönüllü b hkt lmsı v büyük gytll nml şlmzdn t kln zmnlımızd hzılndığındn dlyı, Lnux dünysındk glşml nı nın tkp dmyuz. Ayıc Düny çpınd ln glşmldn hpmzn bll nld hb luys d yl düzydk çbldn hbd lmıyuz. Bu knud çığımızı kptck v yzılı l bz dstklyblck hks kpımızın çık lduğunu tk htıltmk styum. Hbln hcnd, kndnz d bz yzılınız l dstk vblsnz. Hhng b knu kısıtlmsı lmksızın Lnux l lklı h tülü yzınızı ltsm@-lps.g pst dsn tblsnz. En kıs zmnd sz ynıt vlckt. Dğ yndn dgmz t b stnn tsım çlışmlı dvm dy. Ümt dyum k bu yzılı kuduğunuz sıd dgmzn yn sts d çılmış lu. Stnn v dgnn gçn 1.5 ylık sttstkl hkkınd bkç şy söylmk gks; yklşık 5000 kş tfındn zyt dln stdn dg, yklşık 3500 df PDF fmtınd ndlmş. Zytç dftn s 50'y ykın kdşımız düşüncln yzmış. Bu kml bzm çımızdn, dh şn çk bşınd lduğumuzu d düşünüsk, ldukç bşılı Dgnn h stıınd mğ ln bütün gönüllüln, ştn v kuldn t kln bş zmnlınd dg çıktılmsın dstk vnl, snsuz tşkkülm sunuyum. İstync v zmdnc ypmycğımız hçb şy yk. Dğ syımızl, szln kşısın dh kıs b sü çsnd çıkmk dlğyl.. -lps Dgs Gönüllül
-lps Lnux' Gönül Vnln Dgs www.-lps.g Ýçndkl ltsm@-lps.g Hbl...4 Ubuntu Hkkýnd...8 Ll: Ayýn Pgmý...9 Çcukl Ýçn Lnux...12 Bst B Lnux Kuulum Ts...15 Cdg v Oyunl...17 Smb Dnsý...20 Açýk Kynk Kd Bldgs...24 Mult Us Sstm Olk Lnux...26 Dsy Eþm Hklý...29 OpnOffc.g' Bkýþ...37 Ffx: Snsuz Esnklk...42 Ffx Ýl Tv Sytm Kyf...45 Thundbd Ýl Ýmznýzý Atýn...47 Sýfýdn Lnux (LFS)...49 Pn: Nstljk B Pstcý...52 Dv Tsuf Dv: Dltup...57 Gdsklts: Kýskndýck Msüstl...59 gift Pylþým Pgmý...63 Çklu Otm Tml...65 AVI dn SVCD y Dönüþüm Yplým...68 VCD Kpylm...71 Gmp Ýl Rsm Düznlm (2.Bölüm)...73 GTK Ýl Pgmlm (2.Bölüm)...81 Ayýn Pgmlý...84 Zytç Dft...87 Syyh Dd nn Dftndn...89 Bu -dg Lps Ekb tfındn hzılnmış lup, CC lsnsı [www.ctvcmmns.g] ltınd kpylybl, tüvln luştubl v htt tc lk bl kullnblsnz. Fkt sıl kynğı göstmk v luştuduğunuz süümü d CC lsnsı ypmk zundsınız. Lsnsın jnl mtnn http://ctvcmmns.g/lcnss/by-s/2.0/lglcd dsndn ulşblsnz
Þ n l k Lnux Kullnıcılı Dnğ'nn h yıl düznldğ Lnux v Özgü Yzılım Şnlğ bu yıl d 19-22 Myıs 2005 thl sınd Ank Mll Kütüphn Knfns Slnlı'nd gçklşck; çılış tön 19 Myıs 2005 thnd st 9:30'd ypılcktı. Özgü yzılım dünysının göz bbğ Lnux' un yygınlşmsı mcıyl lk 2002 yılınd düznlnn v dödüncüsü bu yıl Ank'd gçklşck Lnux v Özgü Yzılım Şnlğ, Tüky'dk özgü yzılımcılın buluşm v kynşmsını sğlyn n büyük tknlk lm özllğn tşıy. 4. Lnux v Özgü Yzılım Şnlğ, Tüky'dk bysl v kuumsl kullnıcılı b y gtmy mçlkn, yn kullnıcılın d Lnux l tnışmlını v özgü yzılım dünysındk sn glşmldn hbd lmlını sğlycktı. Şnlkt çştl knuld üç pll slnd ypılck tknk smnln ynısı, "Yılın Pngunl Ödüll", yküstü shbtl, fklı Lnux dğıtımlının kuulumlı, yun tunuvlı, Intnt Cf'd Lnux'l tnışblm, ktıln fmlın ytkllyl bb göüşm fıstlı v dh bçk tknlk zytçl sunulck. Şnlğmz ktılım üctsz v hks çıktı. Glşml tkp tmk v dtylı blg dnmk çn şnlk wb stsn (http://snlk.lnux.g.t) nclyblsnz. Yüzlc gönüllü pngun sysnd bu yıl dödüncüsünü gçklştcğmz Lnux v Özgü Yzılım Şnlğ'n dğl ktılımlınızl bzl mnv dstk vmş lcksınız. 4
Süp bynl Cshtst bgsylý H b l Vlv C Cptn fmsı mkn blgsy dv IBM fmsıyl yn b nlşm yptı. Bun gö Sup Cmput dı vln csh tst blgsylının ütmn yn IBM üstlnck. IBM fmsı yptığı çıklmd, bu pjd hm dnnımı, hm d gkl ln svs bzzt suncğını bltt. Pctux 100 dı vln v Almnydk Klnhnz Fmsı tfındn ütln Lnux blgsyının b ünvnı v: Dünynın n kücük blgsyı. 35x19x19 mm ölçül l b Ethnt ktın tkıln RJ45 jck'nn btlındn bz dh büyük. Vlv fmsı, spş vdğ süp blgsylı ktk kz tstln smul tmk çn kullnck. 150 dttn fzl lınck ln, Optn(AMD) tbnlı v "Sv 325[1]" smndk süp blgsyld kullnıln şltm sstm s lnux lck. Blndğ gb, Vlv fmsı 2002 yılındn b IBM tfındn ütln Lnux znc ğını (clust) kullnıy. Vlv, yn süp blgsylını sstmn ntg dk tmbl ndüstsnd bu lndk n güçlü fm lmyı plnlıy. [1] Esv 325 http://www-1.bm.cm/svs/sv/ptn/325/ Vlv http://www.vlv.cm/ Dünynýn n küçük Lnux blgsyý Özllkl kısc şöyl: *** Sstmd 55 Mhz'lk b ARM7-CPU (Ntslcn NS7520) kullnılmış. *** 2MB flsh hfız, 8MB SDRAM mvcut. *** Ethnt gş v sl bğlntı gşl v. *** 3.3 vlt l çlıştığı çn lktk hcm nı 250mA cvınd. *** İşltm sstm lk Busybx 1.0 kullnılmış (www.busybx.nt) *** Knl süümü 2.4.27 *** Ağılığı 18 gm *** -40 C v 85 C sıcklıklınd çlışbly. Bu özllkld b blgsyı nd kullnblcğnz szn kndnz k vmnz gkl m 99$ hm Systm pctux100 v Mdul pctux100 l blkt stın lblsnz. http://www.pctux.cm 5
FLISOL: Dünynýn En kpsmlý Lnux Kuulum Pts Ypýldý 2 Nsn 2005 thnd, 13 ltn mk ülksndk bnlc şhd ynı nd Lnux v BSD kuulum ptl düznlnd. FLISOL ( Fstvl Ltnmcn d Instlcón d Sftw Lb ) lk dlndııln fstvl, ynı nd ypıln n büyük Lnux v BSD kuulum pts lm knu d ln gçd. Ptnn, gnztöl v ktılımcıl çısındn d ldukç ğlncl v bşılı gçtğ fd dld. H b l Pt snsınd, spnylc v ptkzc dllnd, ğılıklı lk Lnux kuulumlı nltıldı. Blvy'nın bşknt L Pz kntnd 25 kş tfındn fklı Lnux süümlnn kuulumlı göstld, mvcut Lnux yzılımlı tnıtıldı v dğ şltm sstml l ln ntgsynlı hkkınd snyl uygulndı. Pu'nun bşknt Lm şhndk Sn Mtn ünvstsnd s 33 kuulum[1] vdı. Ünvstd ğılıklı lk mühndslk dllı mvcut lduğu çn, nltıln v ttışıln knuld Blnd v Opn Offc ğılıklıydı. En çk lg tplyn şhl s, Mnt (Ekvt) v Mdlln (Klmby) ldu. Ypıln sttstkl gö[2] 5000 dn fzl zytç ktıldı (Mksk, Vnzull v Bzly hç). Bzlyd n büyük lgy Btlhã yunu v dvlt tfınd dstklnn v fnns dln JgsBR[3] pjs çkt. Mksd s 2 büyük Lnux kul pjs fstvl ğılığını kydu. Ayıc vlmy bşlnn Pythn kuslı hkkınd tnıtımld ypıldı. Ptnn ftğflını bu[4] dstn bulblsnz. Dısı bzm bşımız. Tüky'dk bütün llmzd ynı nd ypcğımız Lnux kuulum ptln umım ykın b zmnd gömy bşlız. Bğlntıl [1] http://pu.flsl.g [2] http://nstllfst.nf/stts [3] http://www.jgsb.g.b [4] http://nstllfst.nf/fts 6
Lnux Wld Exp çn Cll f Pps 15-17 Ksım 2005 thlnd Almny'nın Fnfut şhnd, bu sn ltıncısı düznlnck ln Lnux Wld Exp, 160 ktılımcı fm v 15.000 cvınd uzmn l Avup'nın n büyük blşm gnzsynlındn bs lck. H b l Phtshp kullndıktn sn GIMP'n mnüln lışmdınız mı? GIMP't yt kd vml lmdığınızı mı düşünüysunuz? O zmn ylnız dğlsnz. Fkt bu sf kşımızdk GIMP fntğ, bu knuy ksn b çözüm gtmş : GIMPshp. GIMPshp, GIMP'n PS mnüln shp süümü. GIMP 2.2.4 tbnlı lup Mc üznd Sctt Mschll tfındn hzılnn bu pgmın Lnux v Wndws süüml d mvcut. H PS fnksynunun bb ş lms d bnz fnksynl, ynı mnü yllınd, PS l ynı smd bulunuy. İlgnç b özllk lk, pgmın Mc süümü tk bşın b USB süücüdn d çlışbly, yn knd GIMP'nz ynınızd tşıyblsnz. Hytınd n z b k PS kullnmış m şu n GIMP kullnn hksn mutlk dnms gkn b pgm. Ognztöln pgm lstsn gö bu fu, dh çk pfsynll, şltm yöntcln, sstm yöntcln, yzılım glştcln, güvnlk yöntcln v fklı dlldk fklı şltml yönlk lk ypılck. Eğ ktılmk stysnız, 15 Ekm thn kd üctsz kyıt yptıblsnz. http://www.lnuxwldxp.d/lnux_mss.php?lng=n Gmp + PhtShp = GIMPshp Ekn göüntüln v ndm dsln http://cdmlls.cm/blg/?p=4 v http://plstcbugs.cm/ndx.php?p=241 stlnd bulblsnz 7
Dðbþýný Ubuntu Almýþ Uzun b gçmş lmmsın ğmn, bçk Lnux kullnıcısının gönlünd tht kun Stbl süüml h 6 yd b df çıkıy lmsın ğmn, fklı lıkll çıkn dy dyı ntlğnd- v smpt tplyn b Lnux süü- k süümld d bçk yn üün v mü ubuntu. Ubuntuyu n çk sv- pkt tst dlmkt v lsı htl lnl sın skn n büyük n- nınd düzltlmktd. dn, pj yöntclnn uyguldıklı dğu pltkyıd göz dı tm- Ubuntunun dğ b özllğd mk gk. Dünynın h tfın SuSE, Mndk vy Rd Ht gb dğıttıklı üctsz Ubuntu CD'l süümld lduğu gb, öntnımlı u b u n t u l hksn Ubuntu l tnışmsını sğldıl. Ubuntu Tüky d v bçk ülkd yyınlnn bçk dgd dğıtıln CD'ln bşınd gly. Tb Ubuntu pjsnn svlmsnn dğ b ndnd, stlndk dstk (Suppt) syflı. Bu syfld Ubuntu Lnux kullnımını klylştıck bçk dtylı blg v pucu bulmk mümkün (Tükç blgld mvcuttu [3]). Ubuntu glştcln uyguldıklı çıklık pltksını d unutmmk kuulumd fzl pkt kummy v ynı tüldk pktln sdc b tnsnd sçlmsn özn göstmsd. Uzun sü Gnm dstkl gln Ubuntu, sn zmnld KDE'y ln stğ gömüş v Kubuntu pjs l kndn glştmy v kullnıcıl b ltntf dh sunmy bşlmıştı. Ubuntu pjsnn ksındk dstkcln Cnncl fmsı[1] v 22 yşınd kn kuduğu IT-Busnns fmsı l mlyd ln Mk Shuttlwth'u [2] lduğunu d unutmmk gk. gk. Dğ bçk Lnux dğıtımlı hftl sn ISO ndm zn Ubuntu Lnux'un yygınlştıılmsı- vlkn, Ubuntu d s n ydımcı lmk styn hks, ndys h gün ShpIt [4] pgmı sysnd, üc- fklı b ISO gö- tsz v htt vn kd pst l üntüsü ndlmy göndlmş lk Ubuntu CD'ln sunuluy. Bu s- shp lbl. yd bçk pkt güncllnmş lk Bğlntıl gly.. [1] http://www.cnncl.cm/ Ubuntuyu sdc [2] uyguldıklı pltk http://www.mkshuttlwth.cm v flsfs yönündn [3] svmk tbk ynlış http://cs.blg.du.t/~cgunduz/ lu. Tknk lk bk- Ubuntu_Rhb.html tığımızd d n güncl [4] pktln LvCD ld http://shpt.ubuntulnux.g/ 8 hzılndığı göüsünüz.
Ll Tükç-Ýnglzc Sözlük A y ý n P g m ý Lâl'y tnımlmk çn hp kullndığım gş cümls bz kışık lmuş snıım. Bn söylync "yn?" nlmındk bkışlı "sözlük, sözlük" dy ynıtlmk zund klıyum. Am bu gçştm çm cız tty dğusu. Çünkü Lâl gçktn dh fzlsını ypbly. Lâl b htyçl dzsn gdmk üz tslndı. Blgsy bşınd çlışn b nsnın dığı blgy n dlysız v hızlı şkld ulşmsı gktğn nnıyum. Bu lukn d dkkt dğılmmlı, y- mdğm klmy yzmm, nınd göünn çıklmyı kumm v uygulmyı kptmm 5 sny cvınd tutuy. Eknd z y kplıy, bst b mnü kycğım dy kc b stıı ptl tmy. İstdğm byd, stdğm yd duuy, kptıp çtığımd ynı yd buluyum. Yzı tpln kyfm gö dğştblyum. Blgsy bşınd çlışn nsn ylnızc sözlüğ htyç duymz. Dznl d htyç duy. Önğn ml kılvuzu, ds dft... Rsml d htyç duy, önğn pıln sıl ş unutulmmlı, gksz ht, tkvm, yng bck dzlm- pncl, f şlml lmm- l... Lâl bu tü blgl hızlıc lı... ulşmnızı lnklı kılıy. Kşln knd özgün çkln Lâl l kul- İşt Lâl bu htyçlı büyük ölçü- lnblml d mümkün. Hzıl- d sğlybly. Önğn şu nd nn hm blg kütükl hm kmut ç çubuğundk Lâl smgsn stıındn, hm d kullnıcı yü- 9 tıklyıp çlıştımm, nlmını bl- zündn dlnk kullnılbly.
A y ý n P g m ý 10 Uygulmy tümlşk mtn düznlycs mtnl üznd mlç ydımıyl sözlük tmsını mümkün kılıy. Yn yükldğnz b mtnn üznd f mlcn gzddğnzd mlç ltındk klm, sözlükt nıp göstly. Yn bu mtn düznlycs sysnd blglnz şfl lk sklybly v çştl ndnldn ötüü kmn çmn lmuş Tükç kktl düzltblysunuz. Lâl'nn tüm özllkl ntnt stsndn(bğ vn ltın bulsun) y d uygulmnın çndk ydımdn öğnlbl. Kuulum v Dlm Lâl özl b kuulum gktmy. Dlnmşl sıkıştıılmış b dzn pkt lk sunuluy. Bu dzn hhng b y çıp, çlıştıılbl dsyyı bşltmk ytl. İçk kütükl v uygulm ylı kütüğü yn ynı dzn ltınd bulunuy. Bkç Lnux'çu kdş RPM v DEB pktln hzıldıl, nl d budn tk tşkkü dyum. Hzı Lnux dlnmş dğıtmk slınd y b yöntm dğl, nck özllkl yn bşlynlın hvsn kımmk çn bu yl tch dld. N yzık k dğıtımdk Lnux dlnmş tık ldukç skd v h sstmd çlışmybly. Böyl b duumd kynk kdlındn dlnms gky. Dlm şlm ldukç bst, çünkü kullnıln dış kütüphnl d kynklın çnd gly. F thndn b gcc kullnmıysnız v d xlb bklnn yd s dlmd b sun çıkmıy. Ayıntıl kynk pktndk ll_dlm.txt dlı kütükt bulunbl. Glştm Lâl lk ty çıktığınd tk b şltm sstmnd çlışıydu. Anck hdf, n fzl syıd kullnıcıy ulşmk lduğu çn çık kynk kdlu v çk şltm sstm dstkl b ypıy gçld. Uygulmnın sıl ş ypn kısımlı sf C/C++ kdundn luşuy. Bu pçl ztn h tmd klyc dlnblydu. Asıl büyük düğüm (h zmn lduğu gb) kullnıcı yüzündyd. Zmnın ştlı çnd WxWndws(tık WxWdgts), FLTK, Qt, v Fx Tlkt kütüphnl dy lk sçld. Tükç hf dstğ, v bşk bzı ölçütll yptığım dnml Fx Tlkt't k kılmm sbp ldu. Kısc tnıtmk gks Fx, OWL(tpğı bl lsun) v MFC(ölmd hl) l ynı ly dhl syılblck b yüz kütüphns. Ayüzü gösl b düznlyc lmdn kynk kdu l tslmy lışıksnız tm sz gö. Sğldığı yl lk zngn dntm küms, kndlğndn byutlnblm, OpnGL dstğ, mg kum/yzm/göstm dstğ, şltm sstmndn bğımsız kütük şlml gb pk çk özllk syılbl. Ayıc bütün dntml sıfıdn yzıldığı çn, yüz dğşk tmld ynı göünüm shp luy. Uygun zmnd MFC'y kp lk ty çıks dğudn glp gld. Glgllm kullnıcı ktlsnn z lmsı, glştm kbnn b kş tfınd dön-
A y ý n P g m ý ms, zyıf blglm, nsn 'cb?' ddty. Yn d b kz lıştınız mı, küçük v t ölçkl çlışml çn çk uygun. Fx'l ltypı kuulduktn sn Wndws çn MngW, Lnux çn gcc l dlnbln tk b kynk çtısı luştu. Uygulmnın göstdğ çkl tml lk mtnsl v mgsl v küml hlnd bulunuydu. Hm çğn dh z y tutmsını sğlmk, hm d yüklm hızını tımk mcıyl bu v küml zlb kullnılk sıkıştııldı. Bu syd çğn klyc çlınmsı d ngllnmş ldu. İmgsl vln kunmsı çn d pnglb tch dld. Tsım sücnd b bşk tkn d klm m hızıydı. İlk lk kullnıcının yzm hızın ytşbln b m tknğ kullnmk gkydu. Ypıln dnml çk büyük lmyn v kümlnd (yuvlk hsp : 50 bndn z gşl) ylnızc lk hfl gö hzılnn b şm dzgsnn ytl lduğunu ty kydu. Dğ b dyşl v kümsnd gln klmnn lk hfnn bulunduğu nkty dğudn tlnıy, sn klm şlnncy kd tk tk tnıy. Günümüz şlmclyl, vml b şkld yzılmış C kdu by gldğnd skdn 'bu ş ksck ksck@yh.cm vtbnsız lmz' dnln şyl d tık gçklnbly. Duum Kullnıcıldn gln gbslm sıfı yklştığı çn uygulmnın ytnc klı v ttmn dc lduğu nncındyım. Bldğm bkç ufk tfk sun d, blk dğ b süüml düzltl. Lâl kndn sçtğ 'bşvuu kullnımı' hdfn b ölçüd tuttudu dnlbl. Anck kşln çkln sunm cı lk tm nlmıyl sınıft kldı. Bbyln çn hzılnmış sözlükl bktığımd nck 'kşk' dyblyum. Hl hl knd öz vlığımız ln Tükç sözlüğün çık kynkl tlıkt bulunmmsı snlm gy. "Şu çkln çık hln yllsn." dyn çk syıd -pst lmm ğmn bugün kd kms "Ndn Lâl dını sçtn?" dy smdı. Açıklyk bğlyyım : Andlu tpklınd hyt bulmuş lâlnn fkın vn Hllndlıl, bugün ççk sktöündn yıld b mly dl ykın p kznıyl. Ytdğmz çk syıd dğdn bnn dıdı Lâl. http://www.uludg.g.t/ 11
Ç c u k l ç n L n u x 12 Lnux' Gönül Vnln Dgs Çcukl v Lnux Hm glşn tknljnn gtdğ ynklkl, hm d zmn çcuklının büyümüşt küçülmüş hll, nl tknljnn nsnğlunun gkln uygun ydımcı lt v dvtın ypılmsı y d ütlms çn gkl blg v ytnk lduğunu htıltmmızı gkty. Tknljnn kuşkusuz n önml gts blgsyl lmuştu. H bvyn çcuğunun blgsy blmsn v kullnmsını st. Bu syd çcuğunun ğtm kuumlınd glştmdkl ytnkln glştml çn mkn tnımktdıl. İşt bu stk b suyu d kıll gty; Nsıl?" Nsıl v hng ştl ltınd çcuklımız blgsyı öğnckl? Fk mülkyt hklının çık kynk kdlu lsnsl l kunmsı l ty çıkn yzılımlın ğtmd kullnılblms, önclkl blgsy öğnmnn şktl bğlı klk v kplı kynk kdlu yzılıml l sınılı lmdığını nlmktn v nltblmktn gç. En y öğt, b öğncy blg tknljl lnınd lltmk mcıyl gnş b uygulm yzılım gmınd ğtlms gkmktd. Lnux v çık kynk kd tknljl, bu ççvd n y ğtm v öğtmn glştlmsnd öncü b l ynybl. Evd v/vy ğtm kuumlınd kullnılbln Lnux v çık kynk kd tknljl hm düşük mlytl hm d ğlndk öğttkl çn çcuklın sıkılmdn blglnms sğlnmış lu. Lnux yzılımlının bkış çılı tc kygıdn çk kullnıcı stkld. Bu dğultud hzılnmış b çk ğtm çkl özgü yzılım bulmk mümkün. Şmd d bu yzılımldn b kçını nclylm.
Ç c u k l ç n L n u x 13 Lnux' Gönül Vnln Dgs Tux Pnt http://www.nwbdsftw.cm/ tuxpnt/ Bst çzm v sm ypmd kullnıln Tux Pnt, 3 v üz yştk çcukl çn tvsy dlmktd. Pgmın göünümü, çcukl çn yıc b ğlnc kynğı luştumktdı. Tux Pnt sysnd çcukl dğu çzgln, bymyı, klıpl ypmyı, nkl tnımyı v şkll luştumyı öğnbll. Dmg bölümü sysnd s nsn tnım v öğnm bcl glş. Sup Tux http://sup-tux.sucfg.nt/ Oyun v snm dünysındn tnıdığımız Sup M Bths'ın Lnux v pngunl süümü lk kşımız çıkn Sup Tux, çcuklın (v çcuk klnlın) ğtm v öğtmdn t kln vktlnd dysıy ğlnmln sğlmyı mçlıy. Oyun çnd bbndn fklı 9 bölüm v 26 svy bulunn Sup Tux'd yuncu, b pngun cnlndııy. Pngunmz kutupld b çk şmldn gçmy v zsız düşmnldn kumy çlışıysunuz, bu syd sğsğlm vn gdblsn. KTublng Ptts Adm http://www.kd.g/kdgms/ B çk nn-bb çn tnıdık b yun ln KTublng, "Ptts Adm" yununun blgsy ktılmış hld. Özllkl 3 v üz yş tlmsı çn uygun ln bu yun sysnd nsn yüzündk uzuvlı v bzı kssulı tnım d klylık sğlmktdı. Fzn Bubbl http://www.fzn-bubbl.g/ Çcukl kd büyükl tfındn d ldukç bğnln v htt dın tunuvl düznlnn Fuzn-Bubbl'd mç, ynı üç nk blştmk v düşümk. N kd çk tş düşüüsnz kd bşılısınız dmk. B bölümd tüm tşl düştüğündys yn b bölüm gçly. Oyun tplm yüz bölümdn luşuy. Fzn bubbl'ı dlsnz tk dlsnz k yuncu lk
Ç c u k l ç n L n u x 14 Lnux' Gönül Vnln Dgs Kynkl Gökm Çtn Eğtmd Lnux Duk Fşk, Fth Özvcı Çcuk Eğtmnd Lnux Ad Çtn ynyblsnz vy Lvl Edt sçnğ l knd özl bölümünüzü luştubl v bu bölüm üzndn yunl ynyblsnz, sçm szn. Pngus http://pngus.sul.g/ Sup Tux bnz b yun ln Pngus, "Lmmngs" yununun özgü yzılım hld. Pngunln kzı ypmsı, uçmsı, köpü kumsı, ptlmsı v kmk hktl yunu ldukç zvkl kılmktdı.bşlı bşın b sttj yunu lduğu çn 10 yş v üstü çcukl tfındn htç ynnbl. LBkut2 http://lgms.sucfg.nt/ Asıl dı "Aknd" lk blnn LBkut2, özllkl knc süümüyl 3D gfkl v fktlyl yunu ldukç kyfl kılmktdı. Oyundk mçınız şğıdk çubuk ydımıyl tpun şğıy düşmsn önlmk v bu sıd tpun kutucukl çpk kutucuklın yk lmsını sğlmk. Bzı kutucukldn ödül çştl hdyld çıkmktdı. Özllkl f kullnımı knusund cdd ptk mknı sunmktdı. FDuc http://www.fst.g/fduc-cd CD'dn çlışn b GNU/Lnux dğıtımı ln FDuc, yukıd bhsttğmz tüm yunlı v dh d fzlsını tk b CD'd bulundum özllğn shpt. Dğıtımın lk mcı, ğtm mçlı yzılımlı b y gtmkt, yıc CD üzndn çlışmsı sysnd blgsyınız kuulum gktmdn stdğnz yunu ynyıp CD'y tk çıktblsnz. Blgsyınız hhng b v kydtmz v z vmz.
Bst B Lnux Kuulum Ts Günümüzdk Lnux kuulum CD l l mknmz Lnux kumk çk z dğl. Lnux kuulumu sısındk n büyük sun v yn kullnıcılın n çk sduklı su, Lnux'u ny kucklı. Aslınd sunun cvbı çk bst. Önclkl Lnux'u kublmk çn kndsn FAT vy NTFS sstmndn fklı b bölüm yımmız lzım. Bu şmd şunun blnms gk; Lnux'u tk bşın mı yks Wndws l bb m kullncğız? H k duumd d kşılşcğımız pblml v ypmmız gknl bz fk dckt. T Lnux'u Tk Bşın Kumk v Kullnmk Elmzd tmz b sbt dsk (FAT lduğu düşünüln) lduğunu vsylım (ydklnn lınmış). Bu dskmzn b bölümünü Lnux çn ylmış y d n zındn bşltmış lmlıyız. Bu şlm b kç fklı yldn ypblz. Anck şu duumd bşk b şltm sstm düşünülmdğ çn bunu ypmnın n y ylu Lnux CD sn kullnmktı. Lnux, kuulum CD sn tktığınızd szdn gkl nyı lck v kuulum gçckt. Kuulum şmsı h Lnux dğıtımınd fklılık göstdğndn bud çıklnmyck. Bud sz dsknz Lnux un nsıl kuulmsı gktğ sulcktı. Sçmnz gkn şık tüm bölümlı slp kndsn kumsıdı. Bundn snsını Lnux knds ylycktı. Lnux bölümlmsn tmtk lk yptımnız dh y lcktı. Yn bşlynl ll bölümlmd zluk çkbll. Göüldüğü gb bşk b şltm sstmnn ynın dğl d knd bşın kuuln Lnux pk d pblm çıktmıy. Lnux'u Bşk B İşltm Sstmnn Ynın Kumk v Kullnmk Budk lınck n büyük önlm, h html kşı dsknzn ydğn lmktı. Şmd Lnux u bşk b şltm sstmnn (bud Wndws) ynın nsıl kucğımızı bstç çıklyyım. 15 Önclkl FAT vy NTFS sstmnn ynın Lnux çn bölüm yımlıyız. Bu bölümü bçmlnmmş lk bıkblcğmz gb Lnux çn ylmmız vy bçmlndmnz d mümkün. Snuçt dskmzn dğ şltm sstm çn ln bölümünü v vlmz kybtmk stmdğmz çn bu şlm b pgm cılığıyl ypmlıyız. Bu pgm fps, dlı üctsz pgm lblcğ gb Pttn Mgc sml (tvsy dln) üctl pgm d lbl.
Pttn Mgc l dvm ttğmz vsyıyuz. Yn bud ypılck n mntıklı ş FAT bölümdn Lnux çn ytnc y yııp bçmlmdn bıkmktı. Bıklım bu bçmlm şn (yn knds çn bölüm luştum) Lnux kuulum sısınd ypsın. Pttn Mgc l bçmlmdn yıdığınız y tık Wndws gömyckt. Fkt mknmz Lnux CD s l çtığımızd Lnux bu bçmlnmmş bölümü göüp bz bu "f" bölüm kndsn kumk styp stmdğmz scktı. İşn bu kısmı çk önmld, çünkü bu sçm y ypmlıyız. Dğ şltm sstmnn bölümün dkunmk stmdğmz çn ksnlkl "f" bölüm Lnux u kumlıyız. Dğ sçnkl s şğıdkl lbl: T -Tüm Lnux bölümln sl -Tüm bölüml sl (tk bşın Lnux kuulumu sısınd sçlck şık) Bzm şu nd bu k sçnkl d şmz yktu. Evt bundn snsını Lnux yn knds ypcktı. Yn n büyük tvsy tmtk bölümlm sçnğn sçmnzd. Lnux çn bölümlm şn hllttktn sn göcksnz k Lnux kuulumu n z Wndws kd bst v ht. Sdc kullnmk stdğnz Lnux psynunu sçn (bu gnld İş İstsynu - Wk Sttn lu) v knız yslnın. Kuulum pblmsz lk bttktn sn, sstmnz yndn bşlttığınızd kşınız glck ln LILO vy GRUB (bunl Lnux önyüklycldl) sz hng şltm sstmn bşltmk stdğnz scktı. Wndws v Lnux sınd b sçm yptıktn sn mknnz çbl v dldğnz şltm sstmn kullnblsnz. Skn Çlış http://kd.g.t/ 16
Cdg l yun dünysý v kısc b yunu nsıl bşltblcğmz gölm. Kuulum çn gkl lblck pkt v kütüphn dsylı kısc şunl: y u n Cdg/WnX/Wn, Lnux ltınd bçk Wndws pgmını v yununu çlıştıblmnz sğlyn pgmın smd. Cdg üctl b uygulm lmkl blkt Tnsgmng fmsı tfındn zmn zmn dm[1] (Cdg Tm Lmtd Dm ) süümü ntntt sınılı syıd sunulmktdı. Zmn sınılmsı ln bu süümd bütün fnksynl çlışı duumddı. cvs fntcnfg ftyp2 + ftyp2-dvl bsn flx lbjpg + lbjpg-dvl lbpng + lbpng-dvl zlb + zlb-dvl xg-x11-dvl (sp.xf86-dvl) Ms (sp. xg-x11-ms, Xf86-Ms) Ms-dvl (sp. xg-x11-ms-dvl, Xf86-Ms-dvl) fglut + fglut-dvl SDL + SDL-dvl Gkl pktl knd dğıtımınızın kuulum CD'lnd bulblsnz. Gnllkl dğıtım kuulumu sısınd yüklnmyn dvl pktln d yüklmnz gkbl. 10 Mt 2005 thnd Tnsgmng fmsı yn Cdg 4.3 süümünü duyudu. Dh çk ht düzltms üznd duulmuş ln bu süümd, b önck süüml gö fzl b ynlk mvcut dğl. Bu süümd ypıln dğşklkl bu dstn [2] yıntılı lk kuyblsnz. Şmd Cdg'y üctl lmsı yüzündn, CVS üzndn nsıl dlyblcğmz, çlıştıblcğmz Dğ önml b knu d, gfk ktınızın 3D özllğnn tkn lmsıdı. 3D özllğ tkn dğls kuulum sısınd sunl çıkbl (bzı fumld bu yüzdn sunl yşynl lmuştu). Yukdk pktln kuulumlını stndt lmlındn dlyı tk tk nltmy snıım gk yk. Şmd kndmz yn b dzn ytlım v bu dzn CVS üzndn g- 17
y u n kl pktlmz ndp, dlm şlmn lduğu stıl. Pth çn cdm bşlylım: bğlnm nktnızı v Dvc l- kt cdm ygıtınızın bulunduğu $ mkd -p /tmp/wn ygıt dsysını t- $ cd /tmp/wn nımlmnız/gmnz gkl. $ cvs -d:psv:cvs@cvs.tnsgmng.g:/cvst \ lgn Cnfg dsysınd dkkt (bud pl lk cvs yzp nt ypın) tmmz gkn dğ bzı nktl d şunl: $ cvs -z3 \ -d:psv:cvs@cvs.tnsgmng.g:/cvst \ Knd gfk ktınızın RAM c wnx dğn şğıdk dğşknl yzın. Önk lk (Gkl dsyl ndlmy bşlycktı) 32MB lınmıştı. $ cd wnx ; Hw much Vd RAM ds $. /cnfgu --nbl-pngl --nbl-pthds yu gphc cd hv? $ mk ; If ths ptn s nt psnt, $ su c mk nstll t wll dfult st t 32MB. "VdRm" = "32" (t plnızı gn) ; Hw much shuld Cdg ttmpt t st nt fst $ mkd -p ~/.wn AGP mmy $ cp dcumnttn/smpls/cnfg ~/.wn/cnfg ; St th munt f vd $ mkd -p ~/.tnsgmng/c_dv/wndws/systm32 mmy t b llctd f $ mkd -p ~/.tnsgmng/c_dv/wndws/fnts OpnGL vtx ys. "AGPVtxRm" = "32" Pgmın kuulum şmlı bu kd. Hçb ht luşmdn pgmın kuulmuş lmsı gkl. Büyük b htmll CDROM ygıtının ylını FTyp fnt pktln kuduysnız şğıdk dğşkn d tknlştblsnzkbl. ll tk gözdn gçmnz g- Bunun çn ~/.wn/cnfg dsysını b dt ydımı l çıp, [fnts] "Ftyp" = "Y" şğıdk gb düzltm ypblsnz: Bzı pgml, gnllkl yunl, kuulum snsınd Instllshld [Dv D] "Pth" = "/md/cdm" "Typ" = "cdm" dı vln Wndws Pgm kuucusun htyç duybl. Bunun çn DCOM98 [3] y d MSI (Mcsft Instll) "Lbl" = "CD-ROM" [4] kuulu lmsı gkld. "Flsystm" = "wn95" # /us/lcl/bn/wn dcm98.x "Dvc" = "/dv/hdc" # /us/lcl/bn/wn nstms.x Bud dkkt dlms gknl, Pth v Dvc dğşknlnn Gkl ln DCOM98.x [3] v INSTMSIA.x [4] pktnln nd- 18
y u n dktn sn, kmutlını vk kublsnz. Dğ ylı puçlını v kuulum hkkınd dh dtylı blgy şğıdk dsdn kuyblsnz. http://www.fnkscn.g Şmd bst b 3D yununun kuulumunu tst dlm. Oyunun sm Mhuhn [5]. Oyunun mcı, bll sü çnd kndn gçn ödkl f ydımı l vuk pun tplmk (bknz: Rsm 1). # wgt -c \ http://kn.lnux-svnl.g/mhuhn_we.x # /us/lcl/bn/wn Mhuhn.x # /us/lcl/bn/wn \ /hm/kn/.tnsgmng/xxxxxx/mhuhnwnt.x (suln bütün sul J vy wt l cvp vn) Yukd nltığımız yöntm,bçk Wndws pgmını çlıştımnız mknı vy. Eğ b pgm çlışmıys bunun çn ntntt/ggl d bz ştım ypın v nsnlın nsıl çlıştıdıklını d vdkl puçlını nclyn. Fkt şunu d unutmyın: Bütün Wndws pgmlını Lnux ltınd çlıştımnızın mknı yktu vy çlışck dy b gnts yktu. Ekn Kpln Rsm 1: Mhuhn yunundn b shn Bğlntıl [1] http://www.tnsgmng.cm/cdgdm.php [2] http://www.tnsgmng.cm/ltst_nws.php [3] http://dwnld.mcsft.cm/msdwnld/dcm/98/x86/n/dcm98.x [4] http://dwnld.mcsft.cm/dwnld/wndwsinstll/instll/2.0/w9xm/en-us/instmsa.x [5] http://www.mhuhn.d http://mzll.g.t 19
Smb: Bnml dns d msn? Gçnld küçük b kul yn nz. Fkt yükldğnz smb süümünün n z 3.x lsndn lduğundn mn lun. b lbtuv kumk çn fıstım ldu. Su- Tml Kullnıcılın v Guplı Oluştuulmsı nucud Lnux kullndım v ş İlk önc Lnux mknd şğıdk stsynlınd d kmutlı vk, gkl guplı v WndwsXP vdı. İs- kullnıcılı luştulım: (Kullnıln s m b tsynld 3 şm düzy v (dmn, ögtmn, öğnc) v güvnlk s bşlngıçtk Wndws znln gö sğlnıy. Eşm düzyln kısc şöyl plnlmıştım: dmns - tm şm shp öğtmnl - bll dntm mssı fnksynlı dışınd tm şm shp öğncl - ğ'ı gzmy, yzılım yüklymy, dntm mssın ulşmıy bütün kmutl tüm Lnux dğıtımlınd ynıdı). # gupdd dmns # gupdd gtmnl # gupdd gncl # usdd -m -s /bn/fls \ -c "Smb Admn" \ -G dmns dmnstt # usdd -m -s /bn/fls \ - c "Smb Gnc Ögtmn" \ - G gtmnl gtmn # usdd -m -s /bn/fls \ c "Smb Gnc Öğnc" \ -G gncl gnc İstsynl, Smb dmnnd blşyl v ynı b Wndws tbnlı sunucu dmnndk gb # smbpsswd - dmnstt # smbpsswd - gtmn # smbpsswd - gnc çlışıyl. Tml B Sstmn Aylnmsı Şmd b Smb lbtuvını ku-. NETBIOS sunucu smn v ln mk v çlıştımk çn gkl dım dını bllyn. Bn önğmd sunu- v uyılı dtylndıcğım. cu sm lk Sv1 'ı, ln dı lk s 'Smb' kullndım. İks- Smb Kuulumu nn smnd d bşluk lmmsın dkkt dn v tchn nktlm Kullnıln vy kullnılck smb ştln kullnmyın. pktl h dğıtım gö fklılık- b. Pylşımlı dznl v bu dznl 20 l gösty. Bu yüzdn smb kuulumu üzn snıım fzl dty gmk nlmsız lu. Özllkl RPM/DEB tmll b sstm kullnıysnız, çk kly b şkld, pkt yöntcnz üzndn gkl ln smb pktln kubls- # mkd /hm/smb # mkd /hm/smb/ntlgn # mkd /hm/smb/gtmnl # mkd /hm/smb/sftw # chgp gtmnl \ /hm/smb/gtmnl
s m b 21 # chgp dmns /hm/smb/sftw # chmd 775 /hm/smb/gtmnl # chmd 775 /hm/smb/sftw şm znl ytlım: c. Önk b smb y dsysı (smb.cnf) [glbl] ntbs nm = Sv1 wkgup = Smb pssdb bcknd = smbpsswd s lvl = 33 pfd mst = ys dmn mst = ys lcl mst = ys scuty = us dmn lgns = ys #lgn pth = \\%N\pfls\%u lgn pth = #lgn dv = H: #lgn hm = \\hmsv\%u\ wnpfl lgn scpt = lgn.bt dd mchn scpt = /us/sbn/us dd -d /dv/null -g 100 -s /bn/fls - M %u # usnm mp = /tc/smb/smbuss dmn uss = @dmns pnt dmn = @dmnspntng = cups ld pnts = yspntcp nm = /tc/pntcp # pnt cmmnd = lp -c -d%p -w; m %s pnt cmmnd = lp -l %s # pvnt mp3 fls fm bng std n th sv vt fls = /*.mp3/*.dvx/*.ml/ [hms] cmmnt = Ev Dznlvld uss = %S bwsbl = N d nly = N ct msk = 0640 dcty msk = 0750 [ntlgn] pth = /hm/smb/ntlgn d nly = ys wt lst = @dmns d lst = @dmns, @gtmnl, @gncl [pfls]pth = /v/lb/smb/pfls d nly = nct msk = 0600 dcty msk = 0700 [pnts]cmmnt = Yzıcıl pth = /v/tmp ct msk = 0666 pntbl = Ys gust k = Ys bwsbl = N [pnt$] cmmnt = Yzıcı Süücül pth = /v/lb/smb/dvs wt lst = @dmns, t fc gup = dmns ct msk = 0664dcty msk = 0775 [tchs] cmmnt = Öğtmnl çn tk kullnım lnı pth = /hm/smb/gtmnl vld uss = @gtmnl d lst = @gtmnl wt lst = @gtmnl fc gup = gtmnl d nly = N ct msk = 0774dcty msk = 0775 [sftw] cmmnt = Sftw v süücü lnı pth = /hm/smb/sftw vld uss = @gtmnl, @dmnsdmn uss = @dmns d lst = @gtmnl, @d-
mnswt lst = @dmns fc gup = dmns d nly = N ct msk = 0774 dcty msk = 0775 "fmmb.x"[1] uygulmsını ndp ntlgn pylşımın kymk zundsınız. Dsyyı budn[1] ndblsnz. Bu scpt yıc stsyn stn sunucu stn ştl: s m b Guplın Aktılmsı 'nt' kmutuyl unx guplınızı, lndk guplınız ktmk zundsınız. 'nt' kmutu Smby göcl lk yn gd. Vln kmutlın lstsn gömk çns knsld 'nt vw' yzın: nt gupmp mdfy ntgup= "Dmn Admns" unxgup=dmns nt gupmp mdfy ntgup="d mn Kullnıcılı" unxgup=uss nt gupmp dd ntgup="ogtmnl" unxgup=gtmnl nt gupmp dd ntgup="ogncl" unxgup=gncl Gş Btğ /hm/smb/ntlgn dznnd lgn.bt dınd b gş btğ ytın. Bu scpt ksnlkl DOS bçmnd lmlı yn h stıın snund Lnux LF' kşılık gln CRLF' shp lmlı. Gş btğn n kly Ntpd uygulmsı l yzblsnz. Dsyyı dh sn, sunucudk b pylşım kyup 'mv' kmutuyl /hm/smb/ntlgn dznn kpylyın. Çk gp m MS, "gubun üysys" (f mmb f gup) fdsn gş btğ şlmcsn klmmş, yn gup üylğn dylı ktm şlmln gçklştblmk çn DOS TITLE Dmn Lgn scpt nt tm \\Sv1 /st /y nt us h: /hm nt us g: \\Sv1\pps : %lgnsv%\ntlgn\fmmb "gtmnl" f nt lvl 1 gt qut nt us f: \\Sv1\gtmnl gt qut :qut İş stsynu İznl İznl, b yöntcnn stsynu "sınılm" sını sğl. Bud znl ydımıyl, öğncl dntm mssı, göüntü özllkl, kmut stıı vb. ulşmzkn yöntc v öğtmnl stsynun ylını dğştp, yn pgml kubl. pldt.x ydımıyl 'ntcnfg.pl' dsysını ytttıktn sn \\sv\ntlgn pylşımın kpylyın. Bu dsy 'Admns','Ogtmnl', v 'Ogncl' guplı çn znl çck. Pldt.x dsysı NT Rsuc Kt (http://www.mcsft.cm dn)'t mvcut fkt WnXP stsynlı d dstklmk çn vln kntl dsylının(adm dnn) ndlp Pldt cın yüklnms gky. ADM dsylı http://www.snps.g/dmfls.zp dsndn ndblbl. İstsynlı klmk Yn SAMBA lnımız Wn2k/XP stsynlını klmk çn, şğıd 22
s m b vln kyıt gdln klmk ZO- RUNDASINIZ. Bunun n kly ylu, vln gdl 'smb.g' dındk b dsyy kydttktn sn h stsyndn çft tıklyk çlıştımktı: Wndws Rgsty Edt Vsn 5.00 [HKEY_LOCAL_MACHINE\SY STEM\CuntCntlSt\Svcs\Ntlgn\Pmts] "qusgnsl"=dwd:00000000 Blgsyı yndn bşlttıktn sn "Blgsyım" smgsn sğ tıklyıp, özllkl sçn. Açıln knd blgsyı Wkgup'tn lnınız gçtktn b yöntcnn kullnıcı dını v şfsn gn ('Dmn Admns' gubundk b kullnıcı yn). Tşkkü msjındn sn blgsyın yndn bşltılmsı stnckt. Snuç Smb kumk gçktn lgnç b mc m hcdığınız mğ dyy. Tmll nlşıldıktn sn yn b lbtuv bkç st çnd kuulbl v çk d z bkım gkt. Smb çn bçk nln blg çn d http://www.smb.g/ dsndn n ykın Smb ynsısın gdp, blgl bölümün bkmnızı tvsy dm. Nt: Bu blgnn hzılnmsınd Bn Snps'ın b yzısı bss lk hzılnmıştı. Bğlntıl [1] http://www.mcsft.cm/wndws2000/tchnf/skt/tls/nw/fmmb-.sp Okn Pkçtn 23
Acık Kynk Kd Bldgs 24 Tüky Blşm'l, Blşm Açık Kynk Yzılımll Glş! İnsnlık, Blm, Tknlj, Blg, Blşm v İntntn bşını çktğ yn b tplum bçmn gçşn sncılını çky: Blg Tplumu. Blg Tplumun gdn yld ulşımdn svunmy, ütmdn dğıtım, ğtmdn sğlığ, tcttn kmu yöntmn, ltşmdn ğlncy yşmın tüm byutlını düznlyn kılllı chz v sstmln önml b blşn yzılımdı. Açık kynk kd yzılıml, dı üstünd, kynk kdlı hksn nclmsn v kullnımın çık yzılımldı. Bu tü yzılımlın yıdc özllğ kullnıcıy yzılımı dğştm özgülüğü sğlmsıdı. Acık kynk kd yzılıml, üctsz, uylnbl, sğlm, hızlı v güvnld. Açık kynk kd dünysı, yn b yzılım ütm bçm, yn ş mdll sunmktdı. Dünynın h tfındn blşm uzmnlınc mc yöntm l ndüst stndtlınd glştln çık kynk kd yzılımlı, nsnlığın tk mlıdı. Açık kynk yzılıml, n küçüğündn cp tlfnu, st gb gömülü sstmldn, n büyüğündn süpblgsyl, v kullnıcılındn KOBİ'l, kmu kuumlındn h tüdn kull, tüm kuum v byln htç kullnblcğ, gksnml gö bstlştlbln, sğlmlştıılbln, güçlndlbln yzılımldı. Açık kynk kd yzılıml, h lnd çözüml sunk, yzılım tklln kşı tüktcy sçnkl sunmktdı. Almny, İspny, Mksk, Bzly, Çn, K, Hndstn gb b çk ülk, kmu kuumlınd çık kynk kd yzılımlının kullnımını şmddn bnmsmş v blg tplumu sttjln b pçsı ypmışldı. Avup Blğ, UNESCO, Düny Bnksı gb kuuluşl güvnlk v tsuf gb gkçll çık kynk yzılımlını önmktd. Düny üzndk hmn h ülk knd gksnmln gö çık kynk kdlu b Lnux dğıtımı glştmşt. Ülkmzd d TÜBİTAK'ın gşm l bu yönd ULUDAĞ: Ulusl Dğıtım Pjs bşltılmış v b Lnux dğıtımı ln Pdus Ulusl İşltm Sstm hzılnmıştı. Ülkmzd çık kynk kd cmsı 10 yılı şkın b süd bulunmkt, Tukuz, Glck, İstnbulx, Bs, Tukx gb dğıtıml v bşk çık kynk kdlu yzılıml v uygulml glştlmkt, yl çık kynk fmlı kuulmktdı. Açık kynk kd yzılıml tsuf v güvnlğn ötsnd d b ülk knms çn önmld. Ülkmz tknlj, özllkl blg tknljs ütmk zunddı. Açık kynk tmlı, tknlj ütblck gnçl ytştmnn tkn yllındn bd. Açık kynk, thl hzı çözüml yn, ülkmz, ülk nsnın güvnmk, n ytıım dmkt. Açık kynk, knd kullınd gksnmln gö uylnmış, güvnl, sğlm v ucuz çözüml dmkt. Açık Kynk yzılıml, müt-
vzı dnnımlı tkn kullnblmk dmkt. Tüm ütm v svs sktölnd blşm mlyt gttkç tmktdı. Açık kynk yzılıml, n bşt lsnsl ndnyl bu mlytl düşük, yl snyc v blşmcy dstk dmkt, ülknn kbt ytnğ tımk dmkt. Açık kynk yzılımlı, kplı kynk kd yzılımll ytnk v pfmnst yışck knumddı. Açık kynk yzılımlın tm kbt tmınd kplı kynk yzılımll yışmsı gk. Kmudk uygulmlın pltfm bğımsız lmsı gk. Tml blşm ğtmn mk bğımlılığı ytmyck, kullnıcıyı tüm ltntf pltfm v üünld çlışblm ytnğn kzndıck, üünl dğl kvml ğılık vms gk. Hkkımızd Açık kynk yzılımlının ülknn blg tplumu sttjsnd önml l ynmsı gktğn düşünüyuz. İlgl tüm tflın ktkılı l ktılımcı b şüçl bu sttjln bllnms gk. Ülkd hksn çık kynk yzılımll tnışmsını önz. İst kşsl b kullnıcı, st küçük ölçkl b şltm, st büyük ölçkl b kmu vy özl kuuluşun yöntcs lun, çık kynk yzılım ltntfn, mlyt v vmllk cısındn dğlndmdn k vmyn! Ülkmzn glcğnd blşm önml l ynycktı. Açık kynk yzılıml çğu sktö v byl çn, Tüky'nn ütms v glşms çn, n tkn v vml scnkt. Yn sçm szn, yt k sçn! -Açık Kynk Kd Pltfmu Açık Kynk Kd Pltfmu ülkmzd çık kynk kd yzılıml gönül vmş STK'l, blşm şktl, uzmnl v kdmsynln luştuduğu b blktlkt. Bu tmmn svl b gşmd. Amcı, ülkmzd çık kynk kd yzılıml knusund blnç luştumk, kmuyunu blglndmk, bu knuld tk pltk lştumy, pj glştmy v uygulml ktkı sğlmktı. Açık Kynk Kd Pltfmu bu knud n gnş ktılımı sğlmy yönlk b bkış çısındn hktl, kmsy dışlmmy özn göstmktd. Bu blktlk gvşk v tmmn gönüllü b blktlkt. Bu knudk önlnz Fumd yzblcgnz gb blg (t) ck-kynk.g.t dsnd bz yzblsnz. http://ck-kynk.g.t 25
S s t m 26 Lnux' Gönül Vnln Dgs Mult Us sstm lk Lnux Lnux çk kullnıcılı sstm lk bçk vntj sun: Bdn fzl kullnıcı b blgsydk hsplın ynı nd şbl v kullnbl. Eşm hklını d klyc kntl ltınd tutbldğmz çn, tk kullnıcılı sstmldk güvnlğ nzn, kullnıcıl ldukç güvnl b tm sğl. Dğ yndn, dl b şkld hks şt hkl dğıtılmlıdı. Esk Unx blgsylı d çk kullnıcılı (Mult Us) sstm dynı. H kullnıcının kndsn t b kullnıcı hsbı v plsı bulunu. H kullnıcı sdc knds çn sunuln lnd sbst dlşm v şlm ytksn shpt. Günümüzdk Lnux süümld d duum pk fzl dğşmmşt. Aynı nd çlışmyı sğlmk çn sstmn Multtskng dı vln, bdn fzl göv ynı nd çlıştıblm ytnğnn lmsı gk. Yn bdn fzl Tsks dı vln süçl zn vms v bu süçl düznl b şkld şlyblms gk. Bu şlm çn, çlıştııln h süc bll b zmn vl. Bu zmn zfınd CPU çnd çlıştıılmsı sğlnı. CPU-Tm dı vln bu sü hks şt lk dğıtılblcğı gb, ypılck bzı özl ylml l bzı kullnıcıl v bzı pgml önclk vlbl. Çk kullnıcıcı sstmln n çk knuşuln knusu güvnlkld. Bzılın gö bu vntj bzılın göd dzvntj lk lgılnbl. Özllkl gkl dsy şm hklının fklı şklld vlblms sysnd, Lnux ltınd bçk kullnıcı hsbı bbn kışmdn v büyük b uyumluluk çnd kullnılbl. Hks B Ev Lnux ltınd h kullnıcı hsbı öntnımlı lk /hm dzn ltınd tplnı (tb stns bu dzn dğştlbl). H kullnıcının kndsn t ln dsylı, dznl v dğ önml blgl, sstmdk dğ kullnıcılın klyc şmn ngl lck şkld tutulu. H kullnıcı Lnux sstm tfındn kndsn thss dln vd tuu, kndsnn gzmsn zn vln lnlı gz, zn vln yl tk lk kullnı v sstmdk dğ kullnıcıl zn vmdkç kmsnn vn htsız dmz. Bunu b ptmn dsnd tun kcıl bnztblsnz. Hksn kpısı yıdı. H kpının kld v shbndd v kms kmsy htsız tmdn uyumlu b hld yş gdl. H ptmnın b yöntcs lduğu gb, çk kullnıcılı b sstm ln Lnux'd d b yöntc vdı. Bu yöntcnn sm t lk bütün Lnux sstmlnd öntnımlı lk tnımlnmıştı. t kullnıcısı kndsn özl b ptmn ds vdı ( /t dzn). Bu ptmn dsn kms gmz. Fkt t hksn vn kntl dbl vy gbl.
S s t m 27 Aptmn yöntclnn dğ gövd ptmndk gnl şl ypmktı. Bu duum t kullnıcısı çnd gçld. Sstm çnd bütün gnl ylmlı t kullnıcısı ypbl. Bu yüzdn t kullnıcı lk ypıln htlın g dönüşümü yktu. Msl t lk b sstm y dsysını klyc v ynlışlıkl slblsnz. Oys b kullnıcı lk sstm dsylın ztn gkl şm hkkınız mvcut dğld v sstmnzd kullnıcı lk z vmnz ndys mknsız gbd. Günlük blgsy kullnımınd nml kullnıcı lk sstm gş ypılmlı v çlışılmsı, sstm gnl nlmd lglndn knuld s t yöntcs lk (kullnıcı kn su kmutunu kullnk t yöntcs lblsnz) gkl ylı ypmnız şddtl tvsy dl. Bu syd kumuş lduğunuz sstmnd ömü ldukc uzun lu. H kullnıcı knd /hm dznnd, sstmdk mvcut pgmlın ylını fklı şkld tutbl v ylybl. Yn kuuln b Lnux sstmn, ğ Lnux kullnmy yn bşlıysnız, şddtl 10-12 dt yn kullnıcı klmnz tvsy dm. Kullnıcı lk sstm z vmnz mknsız, yukd bunu söylmştm, fkt b kullnıcının ylını bzduğunuzd, dğ b kullnıcı l çlışmy dvm dblsnz. Msl çğu kullnıcı KDE/GNOME gb msüstü pgmlının gnl ylını bzduklınd, hmn sıfıdn b Lnux kum yışlın gyl. Oys bu zmn kybındn bşk bşy lmz. Msüstü ylı bzulduğund, dğ kullnıcı lk sstm gbl v sstm sıfıdn kumk yn, KDE/GNOME msüstü ylınızı tkdn ylmk bnc çk dh vntjlıdı. Kullnıcı lk d sstmdk mvcut pgml z vmzsnz. Sdc pgm çn gkl ln v knd /hm dznzdk ylı v y dsylın z vblsnz. Hks B Nüfus Cüzdnı Günlük hytt h byn b kmlk cüzdnı v bu kmlğnn üstünd b numsı vdı. Lnux ltınd d h kullnıcının UID (Us IDntfctn) lk blnn kullnıcı kmlk numsı mvcuttu. Nüfüs cüzdnlındk numl h by b dfy mhsus lck şkld vl. Lnux ltınd d duum böyld. H kullnıcının UID numsı sstmd kşımız b k çık v dğ kullnıcıl dğıtılmz. Bu syd kullnıcın kmlk numsınd km lduğud klyc bulunbl. Sstm klnn h kullnıcı çn bu km tk çğlı. Lnux sstmlnd kullnıcıl hcnd gupld mvcuttu. H gub çn b GID (Gup IDntfctn) lk blnn, gub kmlk numsı tnı. Atnn bu numl gn sstmd 1 kz kşımız çık v sbt b gubu tnıml. Sstmdk kullnıcıl, sstm yöntcs tfındn bu gupl üy ypılbl. Kullnıcılın stdkl gubl kndlnn üy lmsın zn vlmmşt. Nt: UID v GID çn tnn numl bzı Lnux sstmlnd fklı lıkldn bşlıybl. Bzılınd 100, bzılınd 500 bzılınd d lk num 1000 lbl.
S s t m Bütün bu numlndım şlmnn tk b mcı vdı: Dsy şm hklı klylık sğlmk. Çünkü Lnux ltınd h dsynın kumyzm-çlıştım hklı mvcuttu. Eğ ytl şm hkkınız yks, dsy l şlm ypmnızd mknsızdı. Sstm yöntcs (t) lk kullndığınız Lnux sstmn usdd kmutu l yn b kullnıcı v gupdd kmutu ld yn b gup klyblsnz. Bst bkç önk vmk gks: # usdd KULLANICI_ISMI -m \ -G uss,whl,ud -s /bn/bsh Açıklmsı: -m : Kullnıcı hm dzn luştuu v öntnımlı lk /hm dzn ltınddı. -G : Kullnıcının gcğ guplı tnıml. -s : Kullnıcı çn b Shll tnıml. Nt: Yn b kullnıcı luştuduktn sn psswd KULLANICI_ISMI kmutu l, kullnıcıy yn b pl tnımlmyı unutmyın. Aks tktd sstm gş ypmzsınız. çlışmyı svmysnız Gnm Systm Tls dındk pgm szn çn n dl pgm: http://www.gnm.g/pjcts/gst/ Gnld öntnımlı lk hçb Lnux sstmnd kuulu lmybl. Sndn kndnz kumnız gkld. Bu pgm l ypblcğnz şlml kısc şunldı: Kullnıcı v Gub şlml ypılbl. Th v St ylmsı ypılbl Ağ ktı ylmlı ypılbl (fkt kd kpsmlı v dtylı dğl) Gub vy Ll ylmsı ypılbl. Sstmdk RUNLEVELS ylmlı klyc ypılbl. Sçm sz t lmk ştı l, st Shll ltınd kmutl l yn b kullnıcı vy yn b gup luştuun, stsnz Gfk yüzl ln pgml l luştuun. Snuçt ytl önblgy tpldıktn sn v pgml hkkınd ytl blgy tplyk pgmlı kullnın. Çünkü ypcğınız hşy szn sstmnzn stbltsn tklyckt. # gupdd -g 1001 GRUP_ISMI Açıklmsı: -g : Gub çn bllnn kmlk numsıdı Nt: Eğ gub kmlk numsı öncdn bşk b gub vlmş s ht msjı lısınız. Hng num hng gub vlmş blmk stysnız /tc/gup dsysındn nclyblsnz. 28 Ekn Kpln Eğ syh byz shll knındn
Dsy Eþm Hklý Bu yzımızd sstm dhl ln v lmyn kullnıcılın b dsy üznd hklının nsıl vldğn/lındığını v bu dsynın shbnn yd gubun nsıl dğştlcğn nltcğız. Bu nltımı gösllştmk çn önkl suncğız. Hkl nsıl öğnl? B klsöd dsyl vlmş ln hklı ls -l kmutuyl klyc öğnblz. S s t m $ ls -l nsgsmt 16 dwx------ 3 nthuser nthuser 4096 15. Jn 17:49 Dsktp -w-w--- 1 nthuser nthuser 11 15. Jn 17:50 kpy-scpt dwxwx-x 2 nthuser nthuser 4096 15. Jn 17:49 www dwxwx-x 2 nthuser nthuser 4096 15. Jn 17:49 www1 Göüldüğü gb ls -l kmutunun çıktısı bz (bu duumd bnm /hm/ klsöüm) kullnıldığı klsödk dsylın hk dğıtımını göstmkt. Tk b dsynın hkklını göblmk çn ls -l kmutunu bu dsy üznd kullnmlıyız. Sıdk önğmzd önc tst smnd b klsö luştuup ls -l kmutuyl hklını göstp, bu klsö çnd tst1 v tst2 dlınd k dsy luştucğız. Sn tk ls -l kmutu sysnd klsö çnd luştuduğumuz dsylın v yn ynı kmut sysnd tk b dsynın hk dğıtımını göstcğz. $ mkd tst $ ls -l tst dwxwx-x 2 nthuser nthuser 4096 15. Jn 18:01 tst $ cd tst/ $ ch slm bu b tstt > tst1 $ ls -l -w-w--- 1 nthuser nthuser 21 15. Jn 18:01 tst1 $ ch slm bud knc b tst > tst2 $ ls -l -w-w--- 1 nthuser nthuser 21 15. Jn 18:01 tst1 -w-w--- 1 nthuser nthuser 28 15. Jn 18:02 tst2 Göüldüğü gb tst1 dsysının hk dğılımı -w-w- lk tnımlı. 29
Bu dğılımın lk üçlü kmbnsynu ('-w-') dsynın shbnn, knc üçlü s ('w-') gub dhl ln kullnıcılın, üçüncü üçlü s ('--) dğ kullnıcılın hklını göstmkt. Hkl şu sıyl kullnılı: 1. Dsynın shbysn (bu duumd nthuser) w- hklın shpsn 2. Dsynın gubun (bu duumd nthuser) dhlsn w- hklın shpsn 3. N dsynın shb n d gubun dhl dğlsn -- hklın shpsn Gup Dğştm S s t m tst1 dsymızın shb (lk yzılı ln sm) nthuser v dsymızın gubu (knc sm) nthuser. Önclkl tst1 dsymızın gubunu dğştcğz. Bu şlm çn chgp (chng gup) kmutunu kullncğız. B önkl bunu smutlştılım. $ pwd /hm/nthuser/tst $ ls -l -w-w--- 1 nthuser nthuser 0 15. Jn 18:06 tst1 -w-w--- 1 nthuser nthuser 0 15. Jn 18:06 tst2 $ ls -l tst1 -w-w--- 1 nthuser nthuser 0 15. Jn 18:06 tst1 $ chgp uss tst1 $ ls -l -w-w--- 1 nthuser uss 0 15. Jn 18:06 tst1 -w-w--- 1 nthuser nthuser 0 15. Jn 18:06 tst2 Yukıd önc pwd kmutuyl bulunduğumuz klsöü göstdk, sn ls -l sysnd hklın bktık, tk ls -l kmutu l tst1 dsysının hk dğılımını ncldk. Bu sn çıktımız gö dsynın shb nthuser v gubu nthuser. Önğmzn dvmınd s chgp uss tst1 kmut kmbnsynunu kullnk gubu uss lk dğştdk. chgp kmutunun söz dzmn vmk gks kısc şöyl: chgp <yn gubun sm> <gubun dğşck ln dsy> Dsy shb nsıl dğştl? 30 Shb dğştmk çn önc supus (yn t) hklın shp lmlısınız. Bunu su kmutuyl ypblz. Sıdk önğmzd chwn (chng wn) kmutuyl tst1 dsymızın shbn dğştcğz. chwn kmutunun kullnımı chgp kmutuyl ynı. chwn kmutunun söz dzm şöyld:
chwn <yn shbn sm> <shb dğşck dsy> $ su Psswd: # pwd /hm/nthuser/tst # ls -l -w-w--- 1 nthuser uss 0 15. Jn 18:06 tst1 -w-w--- 1 nthuser nthuser 0 15. Jn 18:06 tst2 S s t m # chwn unbk tst1 # ls -l -w-w--- 1 unbk uss 0 15. Jn 18:06 tst1 -w-w--- 1 nthuser nthuser 0 15. Jn 18:06 tst2 Şmd önğmz gçlm : Yukıdk önktn d göüldüğü gb, chwn kmutu hklı, shb nthuser kullnıcısındn lk unbk dındk bşk b kullnıcıy vd.atık öncdn tüm hklın shp ln nthuser yn unbk dsy üznd tüm hkl shp ldu. Shp v gubu kullnıcı numlıyl (usd,d) dğştmk Gnld lnux sstm kullnımı sstm çnd klylştımk çn h kullnıcıy v h guub b num v (ud = us dntfctn). Hk dğılımını bz bu numl üzndn d ypblz. ls -l kmutuyl b dsynın sdc shbnn kullnıcı v gubu smn göstblyuz, m bu kmutumuz k lk -n klntsn kullncğız. Kmutun söz dzm kısc şöyld: ls -ln <dsy sm> Bst b önk vk çıklmy çlışlım: # pwd /hm/nthus/tst # ls -l -w----- 1 unbk uss 6 Jn 16 08:22 tst1 -w----- 1 nthus nthus 9 Jn 16 08:22 tst2 # ls -ln -w----- 1 507 100 6 Jn 16 08:22 tst1 -w----- 1 502 502 9 Jn 16 08:22 tst2 31
# chwn 502 tst1 # ls -ln -w----- 1 502 100 6 Jn 16 08:22 tst1 -w----- 1 502 502 9 Jn 16 08:22 tst2 # chgp 502 tst1 # ls -ln -w----- 1 502 502 6 Jn 16 08:22 tst1 -w----- 1 502 502 9 Jn 16 08:22 tst2 # ls -l -w----- 1 nthus nthus 6 Jn 16 08:22 tst1 -w----- 1 nthus nthus 9 Jn 16 08:22 tst2 S s t m Yukıd göüldüğü gb ls -ln kmutunun çıktısı bz nthus v nthus, unbk v uss kullnıcılının ud v gd kmlk numsını ( = gup dntfctn) vd. nthus kullnıcısı çn 502, unbk çn 507 v uss çn 100. Kullndığımız chgp v chwn kmutlını tk kullndık. Yptığımız tk dğşklk s sm yn kullnıcı v gup numlını kullnmmız ldu. Bu kmutlın söz dzlml kısc şğıdk gbd: chgp <yn gd numsı> <gd' dğşck ln dsy> chwn <yn ud numsı> <shb dğşck ln dsy> $ ls -l -w----- 1 nthus nthus 6 Jn 16 08:22 tst1 -w----- 1 nthus nthus 9 Jn 16 08:22 tst2 $ ch tst3 bu kd > tst3 $ ls -l -w----- 1 nthus nthus 6 Jn 16 08:22 tst1 -w----- 1 nthus nthus 9 Jn 16 08:22 tst2 -w----- 1 nthus nthus 15 Jn 16 10:14 tst3 $ ch tst4 lsun > tst4 $ ls -l -w----- 1 nthus nthus 6 Jn 16 08:22 tst1 -w----- 1 nthus nthus 9 Jn 16 08:22 tst2 -w----- 1 nthus nthus 15 Jn 16 10:14 tst3 -w----- 1 nthus nthus 12 Jn 16 10:15 tst4 32 $ chmd 777 tst3 $ ls -l -w----- 1 nthus nthus 6 Jn 16 08:22 tst1 -w----- 1 nthus nthus 9 Jn 16 08:22 tst2 -wxwxwx 1 nthus nthus 15 Jn 16 10:14 tst3* -w----- 1 nthus nthus 12 Jn 16 10:15 tst4
$ chmd +x tst4 $ ls -l -w----- 1 nthus nthus 6 Jn 16 08:22 tst1 -w----- 1 nthus nthus 9 Jn 16 08:22 tst2 -wxwxwx 1 nthus nthus 15 Jn 16 10:14 tst3* -wx-x-x 1 nthus nthus 12 Jn chmd kmutu l dsy üznd hklı tnımlmk chmd kmutunu kullnıkn k yı tzdn ylnblz. Yukıdk önğmzd tst3 v tst4 dsylını luştuduk. Bn syıll ln yöntml (tst3) dğn s hfll kullnıln yöntml dğştdk (tst4). S s t m Aşğıdk tblld bunlı sz çıklmy çlışcğım: Hfll şm hklı dğıtmk Hfll hk dğılımınd lk bşt hf v - yd + kullnılk, dsyy (kum), w (yzm) v x (çlıştşm/çm) kmbnsynuyl hkl vl. $ pwd /hm/nthus/tst $ ls -l -w----- 1 nthus nthus 6 Jn 16 08:22 tst1 -w----- 1 nthus nthus 9 Jn 16 08:22 tst2 -wxwxwx 1 nthus nthus 0 Jn 16 10:16 tst3* -wx-x-x 1 nthus nthus 0 Jn 16 10:16 tst4* $ ch bu tst5 > tst5 $ ls -l tst5 -w----- 1 nthus nthus 9 Jn 16 12:05 tst5 33 $ chmd +x+w tst5 $ ls -l tst5 -wxwxwx 1 nthus nthus 9 Jn 16 12:05 tst5*
Yukdk önğmzd, önc tst5 dındk dsymızı luştuduktn sn chmd +x+w tst5 kmutu l h b üçlü gub (w- -- --) çlıştım (+x) v yzm (+w) hklı vdk. Aşğıdk tbld bunu çıklylım: S s t m Bud çştl kmbnsynl luştuulbl. Msl chmd ++w <dsy> gb, bunun çıktısı w- w- w- şklnd lu. Bun gö ; u (us) shp, g (gup) gup, (th) dğl, (ll) hks B dsyd sdc shb yzm hkkı tnımk stnlys chmd u+, gub vmk stnys yzm hkkı chmd g+, sdc dğ kullnıcıl yzm hkkı vlms gkys chmd +, n sn lk h kullnıcıy dsy üznd yszm hkkı tnınımlmk stnys chmd + lk yzılmlıdı. Syıll mdu dğştmk Hfll ln yöntmmmz dışınd bd syıll ln yöntmmmz v. Bud h b gup çn bll b syı tmlıyız, bu syı hhng b syı lmmkt blkt bll kulll v üçlü b kmbnsyndn luşn b syı lmlı. Anlmyı klylştımk çn tbly bklım: 34
Şmd hklı dwxw--x ln b dsyyı nclylm. S s t m Syıll hk dğıtımı dh yıntılı kntl mknı sğl çünkü tk b chmd kmutuyl tk sfd dsynın şm hklı bllnbl. Yukdk tblmuz bkck lusnız n dmk stdğm dh y nlsınız. = 4, w = 2, x = 1 hkl dğılımı üç bölümdn gçklştğndn h b bölüm çn vlmk stnn hklın syılını tplmlı, yn kullnıcı çn bllnmş wx şm znn 4+2+1 lk tplmlıyız, snucu 7 lu. Dğlnd tplyck lusk gubun şm ynl 6 dğ kullnıcılın znl 5 lu. Snuç lk bu dsynın şm znlnn chmd 765 <dsy-sm> lk vldğ göülüy. $ ls -l nk1 -w-w--- 1 nthuser nthuser 0 17. Jn 10:36 nk1 $ chmd 754 nk1 $ ls -l -wx-x-- 1 nthuser nthuser 0 17. Jn 10:36 nk1 -w-w--- 1 nthuser nthuser 0 17. Jn 10:36 nk2 Bst b önk l çıklsk snıım knuyu nlmış lusunuz Bud önc kullnıcının hklını tpldık ; kum çn 4 yzm çn 2 v çlıştım çn 1 = 4+2+1 = 7 35
sn guptk kullnıcıl çn hklı tpldık kum çn 4 yzm çn 0 v çlıştım çn 1 = 4+0+1 = 5 nsn lk dğ kullnıcılın dğln tpldık kum çn 4 yzm çn 0 v çlıştım çn 0 = 4+0+0 = 4 Snuç 754 Bu üçlü kmbnsyndn luşn syımızı chmd kmutuyl dsymız üznd kullndık v stdğmz -wx-x-- snucun ulştık. Bunu şmd b tblyl dh gösl b hl gtlm : S s t m Klsö v klsö çndk dsyl tk kmut l ynı hklı tmk ( -R) Dylm k lmzd mt dınd b klsö v. Bu klsö v çndk tüm dsyl ynı hklı vmk styuz. Şmd tb k klsöün çn gçk h dsyyı tk tk dğştmk uzun sücğndn ltntf b yl bulmlıyız. Bu bst şlm gçklştmk çn tklğ tkdn ct tmk zund dğlz. Çünkü yukıd tnıttığımız kmutlın b tk özllğ v: B klsö v bunun çndk tüm dsyl v klsöl - R pmtsyl (cusv) ynı hklı tk b şlml vblz. Bu pmty b önkl pkştlm: $ mkd mt $ cd mt/ Önc mt dınd b klsö luştuduk. $ mkd mt2 Bu klsöün çnd bzı dsyl luştuduk. $ cd mt2/ Sn b üst dzn çıkıp mt2 dznn $ ch slm2 > duny2 777 hklı vdk. Bu syd bu dzn ltındk bütün dsy v dznl 777 hkl- $ ch slm > duny $ ch dnm2 > dst ın lmış ldu. $ cd.. $ chmd -R 777 mt2/ Çk kullnıcılı b sstm ln Lnux ltınd dsy şm hklı çk önmld. Bu yüzdn, dsylın şm hklı l ynm ypkn çk dkktl lmlısınız. Aks tktd ypıln küçük b ynlışlığın çk büyük htlı luştumsın yl çblsnz. 36 Aytç Kımızı Ekn Kpln
OpnOffc.g dünysýnd lk dýml OpnOffc.g kuk lk dımınızı ttınız. Şmd d OpnOffc.g'u tnımy bşlylım v bz gçşt klylıkl gtck bkç knuyl dvm dlm. B fs yzılımdn bklnnl... Blgsy kullnn hks b şkld fs yzılımı kullnmıştı. Hks fklı mçl çn kullns d tk nktlın b y glmsyl bugün kullndığımız fs yzılımlının çğ luşmuştu. Bugün çğdş b fs yzılımd lmsı bklnn pgmlı şöyl sılyblz. O f s Klm şlmc Hsp tblsu Sunum Çzm V tbnı Alt pgml (tkt, ktvzt vb.) Bunlın bçğunu bzı lışknlıkl yüzündn fklı smld bly lblsnz. Am hpsnn yptığı ş bktığımızd nlmlı b sınıflndım lduğunu söylyblz. Elbtt hks hpsn kullnmıy. Kmmz sdc klm şlmcy kullnıyuz, kmmz s hpsn kullnıyuz. Bu kullnım hksn htycın gö dğşbl. Amç snuc tkl v klyc ulşmk lduğun gö ytnkl b fs yzılımın htyç duyız. Bunu h yönüyl sunbln fs yzılımını thmn tmk hç t z lms gk. Lstnn n üstünd sznd thmn ttğnz gb OpnOffc.g y lıy. Şmd OpnOffc.g'un bz sunduğu pgmlı tnımy bşlylım. Klm şlmc: OpnOffc.g Wt Wt, OpnOffc.g lsnn klm şlm pgmıdı. İhtyc gö kullnılblck shbzll güçlndlmş b tmd mtnlnz tkl v klyc hzılmnızı sğl. 37
Hsp tblsu: OpnOffc.g Clc Clc, OpnOffc.g'un hsp tblsu pgmıdı. Vtbnı bğlntılındn kmşık hspl kd bçk şlm gçklştblcğnz b ypı sun. OO Mth v Bs l uyumlu b şkld kullnılbln Clc, bu özllğ sysnd gnş b kullnıcı ylpzsn hzmt dbly. O f s Sunum: OpnOffc.g Imps Impss, OpnOffc.g'un sunum luştum pgmıdı. OO 2.0 üznd n çk glştm ypıln pgmldn bsd. OO 2.0 l blkt yndn tslnn Impss dh kly kullnılbl b ypı büünüy. Sunum mtunun ynlnmsyl dh pfmnslı hl gldğn göüyuz. Vtbnı: OpnOffc.g Bs Bs, OpnOffc.g'un vtbnı şlm pgmıdı. Ptk çözüml çn kly kullnım özllkln sunuy. Bu özllkll OpnOffc.g' yn b sluk gtdğn söylyblz. OO 2.0 l blkt lk df kşılycğınız Bs, n çk mk dln pgmldn b lm özllğn d kmsy kptımıy. Bs'nn knd vtbnı mtunu kullnblcğnz gb dğ vtbnlıyl d bğlntı yluyl ltşm gçblsnz. 38
Fmül: OpnOffc.g Mth Mth, OpnOffc.g'un fmül şlm pgmıdı. Çğu zmn fs pgmlı çnd gömycğz Mth, bçk kşnn şn klylştın özllkl l OpnOffc.g yı b nk ktıy. Hzı bulunn fmül dğşknl l stdğnz gb fmüll luştublsnz. Oluştuduğunuz fmüll d dğ pgml klyc bğlyblsnz. O f s Çzm: OpnOffc.g Dw Dw, OpnOffc.g'un çzm luştum pgmıdı. V ln sml şlm lnğı ynınd yn sml luştuk blglnz tkl hl gtmnz ydımcı lu. Dğşklğ gdn lk dım... OpnOffc.g'u v özllkln yvş yvş tnımy bşldınız. Bundn sn gy csuc b dım tıp bütün şlnz OpnOffc.g' bıkmk klıy. OpnOffc.g glştcl bu tü gçş sıkıntılını tdn kldımk çn b ç glştmş duumd... Bz klylık sğlyck bu çldn b tnsn tnımy bşlylım. Blg dönüştüücü... Blg dönüştüücüy ulşmk çn OpnOffc.g pgmlının hhng bndn Dsy/Shbzl/Blg Dönüştüücü... sçnğn tıklmk ytl lcktı. Bu shbz ydımıyl tplu lk blg dönüşümü gçklştlbly. Tplu lk blg dönüşümü çn MS Offc v StOffc blg bçml dstklny. Bunun dışınd kln bçml OpnOffc.g süzgçln kullnk ypmk gky. 39
Blg dönüştüücü nsıl kullnılı? Blg dönüştüücü sçnğn mnüdn çtığınızd kşınız şğıdk gb b kn glckt. O f s OpnOffc.g 2.0 Blg Dönüştüm Shbzı Bu knd dönüştümk stdğnz blg bçmn sçmnz gky. Bunun lt bölümln d sçk İl sçnğyl dvm dyuz. Tb bu kndk uyılı d dkkt lmk gky. Özllkl MS Offc çnd kullnıln VBA mklı dönüşüm sısınd blg çnd tmzlnckt. Mklı yı lk sklyk dönüşümdn sn klyblsnz. B snk knd blg yllını tnımlmmız gky. Blg yllını tnımlıyuz Bunun çn öncdn hzılık ypmk y lcktı. Dönüştüülck blgl çn v dönüştüülmüş blgl çnd dznl luştumk ytl lcktı. H pgm çn yı yı dzn tnımlm mknınız v. Dönüştümk stdğnz şblnl çn d ynı yöntm kullnblsnz. Bu tnımlmlımızı yptıktn sn yptığınız şlmln öztn çn kn glckt. 40 Rıdvn CAN Bud gkl kntll yptıktn sn dönüştüm şlmn bşlyblsnz. Dönüştüm şlmndn sn blglnz bltln dzn çnd tplnmış lcktı. Bu şkld OpnOffc.g dünysın lk gçk dımınızı tmış ldunuz. Bundn snsı mnm dh d kly lck. İllyn syıld OpnOffc.g'u dh y tnımy dvm dcğz. Şmdlk bu kd... Svgyl klın
Szc d ntnt bkýþ pncnz dðþtmnn zmný glmd m? www.mzll.g.t
Snsuz Esnklk M z l l F f x Mzll, Ffx v Thundbd üçlüsünü dğlndn fklı kıln unsul sınd klntl (uzntıl) önml b y shp. Eklntl cılığıyl bu yzılımlın n bstndn n kmşığın tüm şlvl stnldğ gb dğştlbly. Üstlk çğunun byutu sdc bkç klbyttn bt. Hksn çk sık kullndığı klntl dışınd, gözdn kçblck m çk ş yyn klntl d v. Gsmnky Ffx'un %100 snklğ kvuşmsını sğlyn üz klnt blk d bu ldu. 2004'ün snund çıkn Gsmnky klnts l syflın çğyl lgl h şy ypılbly; yt k şlml lgl JvScpt lnzd lsun. Gsmnky'nn ypbldkln, syflın tyıcı y d stmc tfındn kunmsı şlmnn, kullnıcının blldğ kull gö ypılmsı lk öztlyblz. Gsmnky'nn kullnımıyl syflın yumlnmsı v kn ynsıtılmsı süc, dğştlmk stnn syf çğ vy üznd ynnmsı zu dln nsnyl lgl JvScpt kdunun yzılmsıyl bşlıy. H blgsy kullnıcısındn bu tü btkl yzmsı bklnmz. Anck ydımımız Gsmnky'nn JvScpt hvuzu kşuy. Dunck.us/cllb/GsMnkyUsScpts dsndk yüzlc hzı btğ lıp Gsmnky'y tnıt- Mzll tüv yzılımld kulllnılmk hzılnn yüzl klnt sysnd klınız d ypmycğınız ş yk k şmz hlldblz. Çğu glştc, btkln bu hvuzd tpluy. Anck ntntt m ypılk bud y lmyn dh bçk JvScpt' d ulşmk mümkün. Ndn bulusnız bulun, bu dsylın dı dsy-dı.us.js bçmnd lmk zund. Aks tkdd bunu Gsmnky'y tnıtmzsınız. Kuulum v kullnım Eklnty gsmnky[1]' stsndn ndp kuun v tyıcınızı yndn bşltın. Bu önkt Yh'dk lktnk pst hsbınız h gşnz güvnl şflm glp (SSL)kullnk ypmnızı sğlyck JvScpt kdunu kullncğız. (Bz önc dı gçn JvScpt hvuzundn bu kdlı bulblsnz.) Yh -pst hsbın gş ypkn güvnl bğlntı vsyıln lk sçl dğld. Hlk çık yld tuum çcksk güvnl bğlntıyı kullnmk n sğlm yldu. İnddğmz scu-yml.us.js dsysını Ffx pncs üzn tşıyıp bıktıktn sn Açl > Instll Us Scpt. ylunu zlyuz. Kşımız bu JvScpt dsysıyl nl ypblcklmz çıklyn v tk lnını göstn b pnc çıkck; budk OK düğmsn tıklyk tnıtm (kuulum) şlmn tmmlıyuz, hm d tyıcımızı yndn bşltmy gk duymdn. Şmd gllm tnıttığımız bu btğn 42