Kullanım Kılavuzu 60 Yenilikçilikte Years of Innovation 60 Yıl Swiss Precision since 1954
İçindekiler 1. Güvenlik ve Sorumluluk...4 1.1 Genel Bilgiler... 4 1.2 Sorumluluk... 4 1.3 Güvenlik Talimatları... 4 1.4 Doğru Kullanım... 4 1.5 Pil Sisteminin Performansının Optimize Edilmesi... 4 2. Başlarken...5 2.1 Kurulum... 5 2.2 Ana Menü... 6 3. Ölçüm...7 3.1 Ölçümlerin Gerçekleştirilmesi... 7 3.2 Ölçümler Ekranı... 9 3.3 Ölçüm Yöntemleri...11 4. Ayarlar...21 4.1 Ölçümler...21 4.2 Doğrulama (Performans ve Belirsizlik Denetimi)...23 4.3 Çevirmeler (Sertlik Çevirmeleri)...24 4.4 Raporlama...24 5. Veri (Gezgin)...25 5.1 Ölçümler...25 5.2 Doğrulamalar...27 6. Sihirbazlar...27 6.1 Ölçüm Sihirbazı...27 6.2 Cihaz Doğrulaması...27 6.3 Darbe Yönü Kalibrasyonu (sadece Leeb)...28 6.4 Çevirme Eğrisi Oluşturma...28 7. Bilgi...30 7.1 Belgeler...30 8. Sistem...30 8.1 Kullanıcı Ayarları...30 8.2 Problar...31 8.3 Donanım...31 8.4 Tarih ve Saat...31 8.5 Dil...31 8.6 Cihaz bilgileri...31 8.7 Fabrika sıfırlaması (varsayılan ayarlar)...31 9. Bakım ve Destek...31 9.1 Bakım...31 9.2 Destek Kavramı...33 9.3 Standart Garanti ve Uzatılmış Garanti...33 9.4 Elden Çıkarma...33 10. Sorun giderme...33 2015 Proceq SA 2
10.1 Hatalı Ölçümler / Başarısız Performans Denetimi...33 10.2 Okuma Görüntülenmiyor...34 10.3 Pil...35 10.4 Dokunmatik Ekranın Kalibrasyonu...35 11. Equotip Link Yazılımı...35 11.1 Equotip Link'in Başlatılması...35 11.2 Uygulama Ayarları...35 11.3 Bir Equotip 550 Dokunmatik Ekran Birimine Bağlanma...36 11.4 Portable Rockwell Probuna Bağlantı...36 11.5 Ayarların Yapılması...36 11.6 Verilerin Dışarı Gönderilmesi...37 12. Teknik Özellikler...38 12.1 Ölçüm Cihazı...38 12.2 Güç Kaynağı...38 12.3 Equotip Leeb Darbe Cihazları...39 12.4 Equotip Portable Rockwell Prob...39 13. Standartlar ve Yönergeler...39 14. Sipariş Bilgileri...40 14.1 Birimler...40 14.2 Darbe Cihazları ve Problar...40 14.3 Parçalar ve Aksesuarlar...41 14.4 Test Blokları...42 14.5 Test Blokları Kalibrasyonları...43 2015 Proceq SA 3
1. Güvenlik ve Sorumluluk 1.1 Genel Bilgiler Bu kılavuz, Equotip 550 cihazının güvenliği, kullanımı ve bakımı konusunda önemli bilgiler içerir. Ölçüm cihazının ilk kullanımından önce kılavuzu baştan sona dikkatle okuyun. 1.2 Sorumluluk Satış ve Teslimata İlişkin Genel Koşullar ımız her durumda geçerlidir. Aşağıdaki nedenlerden biri veya birkaçından kaynaklanan yaralanmalar ve maddi hasarlar için garanti ve sorumluluk taleplerinde bulunulamaz: Ölçüm cihazının bu kılavuzda açıklanmış olan tasarlanan kullanım amacına uygun olarak kullanılmaması. Ölçüm cihazının ve parçalarının işletimi ve bakımı için hatalı performans kontrolü. Ölçüm cihazının ve parçalarının performans kontrolü, işletimi ve bakımının ele alındığı kılavuz bölümlerine uyulmaması. Ölçüm cihazında ve parçalarında izinsiz değişiklikler yapılması. Yabancı maddelerin, kazaların, vandalizm ve mücbir sebeplerin etkilerinden doğan ciddi hasarlar. Bu kılavuzda yer alan tüm bilgiler, iyi niyetle sunulmuştur ve doğru olduğuna inanılmaktadır. Proceq SA, bilgilerin eksiksizliği ve/veya doğruluğu konusunda hiçbir garanti vermez ve tüm sorumluluğu reddeder. 1.3 Güvenlik Talimatları Cihazın çocuklar veya alkol, ilaçlar veya ecza müstahzarlarının etkisi altındaki kimselerce kullanılmasına izin verilmez. Bu kılavuzdan haberdar olmayan kimseler, cihazı kullanırken gözetim altında olmalıdırlar. Öngörülen bakımı doğru şekilde ve doğru zamanda gerçekleştirin. Bakım görevlerinin tamamlanmasının ardından bir işlev kontrolü gerçekleştirin. 1.4 Doğru Kullanım Ölçüm cihazı sadece bu dokümanda açıklanmış olan tasarlanan kullanım amacı için kullanılmalıdır. Arızalı parçaları sadece Proceq'ten temin edilen orijinal değişim parçaları ile değiştirin. Aksesuarlar ancak Proceq tarafından açıkça izin verilen durumlarda ölçüm cihazına takılmalı veya bağlanmalıdır. Ölçüm cihazına başka aksesuarların takılması veya bağlanması durumunda, Proceq hiçbir garanti kabul etmez ve ürün garantisi kaybedilir. 1.5 Pil Sisteminin Performansının Optimize Edilmesi İlk tam deşarjında ve ardından tam olarak yeniden şarj edildiğinde. 4 2015 Proceq SA
2. Başlarken Equotip 550 tipik olarak, metalik yüzeylerin sertliğinin test edilmesinde kullanılır. Kullanıcının Leeb geri sekme prensibinden veya Portable Rockwell prensibinden birini seçme olanağı vardır; bkz. bölüm 3.1 Ölçümlerin Gerçekleştirilmesi. Bu ölçüm cihazı, Equotip Leeb Darbe Cihazı U ile birlikte kağıt, film veya folyo makaralarının makara sertliğinin test edilmesinde kullanılır. 2.1 Kurulum Equotip 550 Dokunmatik Ekran Birimine Pili takmak için, destek ayağını gösterildiği gibi kaldırın, pili takın ve vidayla yerine sabitleyin. Düğmeler Birimin sağ üstünde üç adet düğme vardır: Güç Devrede/Devre dışı Gücü açmak veya ana ekrana dönmek için basın. Gücü devre dışı bırakmak için basılı tutun. Programlanabilir İşlev Tuşu Tam ekran görünümüne geçer ve bu görünümden çıkar veya geçerli ekranla son görüntülenen pdf dokümanı (ör.: Kullanım Kılavuzu) arasında geçiş yapar. Geri Düğmesi Bir önceki ekrana döner. Enerji Tasarrufu Enerji tasarrufu, Sistem/Güç ayarları altından istenildiği gibi programlanabilir; bkz. bölüm 8.3 Donanım. Bağlantılar Şekil 1: Pilin takılması Ekranın sağ tarafında üç adet durum LED'i vardır. Ortadaki lamba, şarj sırasında kırmızı yanan ve pil tam olarak şarj olduğunda yeşile dönen güç göstergesidir. Alttaki LED, uygulamaya özgü bildirim için kullanılır. NOT! Sadece şarj için tedarik edilen pil şarj cihazını kullanın. Tam bir şarj < 9 saat gerektirir (Ölçüm cihazı çalışmıyorken) Ölçüm cihazı kullanımda ise şarj süresi çok daha uzundur. Yedek bir pili şarj etmek için veya pili ölçüm cihazı dışında şarj etmek için, isteğe bağlı bir Hızlı Şarj Cihazı (Parça No. 327 01 053) kullanılabilir. Bu durumda, tam bir şarj 5,5 saatten kısa sürer. 1 2 Geçmeli konektörler Şekil 2: Bağlantılar Leeb Darbe Cihazları için Geçmeli konektör 1 i kullanın. Portable Rockwell Prob için, USB Ana makine konektörünü kullanın. USB Ana Makine USB Cihaz Ethernet Güç Beslemesi USB Ana Makine: İlave olarak bir fare, klavye veya USB bellek çubuğu bağlayın. USB Cihaz: PC'ye bağlayın. Ethernet: Ağa bağlantı. Güç Beslemesi: Güç kaynağını bu bağlantı üzerinden bağlayın. 2015 Proceq SA 5
2.2 Ana Menü Başlatma sırasında, ana menü görüntülenir. Tüm işlevlere Dokunmatik ekran ile doğrudan erişilebilir. Önceki menüye dönmek için, geri düğmesine veya Dokunmatik ekranın sol üst köşesindeki geri dönüş simgesine (ok) basın. Ayarlar: Uygulamaya özgü ayarlar için bkz. bölüm 4. Ayarlar. Ölçüm: Ölçüm görüntüleme ekranı; bkz. bölüm 3. Ölçüm. Veri (Gezgin): Ölçüm cihazındaki ölçüm verilerinin gözden geçirilmesine yönelik dosya yöneticisi; bkz. bölüm 5. Veri (Gezgin). Sistem: Sistem ayarları, ör. dil, görüntüleme seçenekleri vb.; bkz. bölüm 8. Sistem. Sihirbazlar: Görevle ilgili iş akışları; bkz. bölüm 6. Sihirbazlar. Bilgi: Kullanım kılavuzu ve diğer referans belgeler; bkz. bölüm 7. Bilgi. Şekil 3: Ana Menü 6 2015 Proceq SA
3. Ölçüm 3.1 Ölçümlerin Gerçekleştirilmesi 3.1.1 Leeb Test Prosedürü (Leeb U hariç) Otomatik darbe yönü için otomatik telafiyi seçin; bkz. bölüm 3.2.1 Kontroller. Otomatik seçeneğine izin verilmiyorsa darbe yönünü ayarlayın ( ). Uygun malzeme grubunu, sertlik ölçeklerini ve her bir ölçüm serisi başına düşen darbe sayısını seçin. Daha fazla bilgi için bkz. bölüm 4. Ayarlar. Yükleme, konumlandırma ve tetikleme mekanizmasını takip ederek darbeleri uygulayın: 1. Darbe cihazını yükleyin test parçası ile temas halinde değilken bir elle sıkıca tutarak ve yükleme tüpünü kavrama tarafından yakalanıncaya kadar diğer elle kaydırarak. 2. Destek halkasını test parçası üzerinde konumlandırın. Destek halkasını test parçası üzerinde tam olarak konumlandırmaya, ancak önceki ölçüm izine denk getirmemeye özellikle dikkat edin. 3. Bir darbeyi tetiklemek için, tetikleme düğmesine basarak darbe uygulayıcı gövdeyi serbest bırakın. Bir darbe daha gerçekleştirmek için, bu döngüyü tekrarlayın. Şekil 4: Leeb Test Prosedürü Sonuncu darbe gerçekleştirildikten sonra, sertlik ortalaması ile ölçüm serisine ait diğer istatistikler görüntülenir. NOT! Yükleme tüpünün başlangıç noktasına yavaşça geri dönebileceğinden emin olun. Yükleme tüpünün kontrolsüz bir şekilde geriye boşalmamasına dikkat edin, bu durum cihazda kalıcı hasara yol açabilir. NOT! Mümkünse DIN 50156-1 (metalik malzemeler), ASTM A956 (sadece çelik, döküm çelik ve döküm demir) veya diğer geçerli standartlarda açıklanan Leeb geri sekme yöntemi ile sertlik testi standart uygulamasını takip edin. Bunlara ulaşılamazsa kullanıcının test edilecek olan numunenin her konumu için 3 ila 5 mm'lik (0,12 ila 0,20 ) bir ölçüm izi mesafesinde en az n = 3 darbelik bir ortalama alması tavsiye edilir. NOT! Bir darbe ile zaten deforme olmuş bir alana başka bir darbe uygulamayın. Ayrıca, cihazın altındaki malzeme önceki gerilimden etkilenebileceği için ve cihazın tutma aynası hasar görebileceği için, cihazı yeni test konumuna yerleşmiş durumda yüklemeyin. 2015 Proceq SA 7
3.1.2 Portable Rockwell Test Prosedürü 1. Test edilecek olan numunenin üzerine probu yerleştirin. Düz yüzeyler için en uygunu standart ayaktır. Silindirik cisimler için, özel ayaklardan birinin kullanılması önerilir. Erişilmesi zor yerler içinse üçayak kullanılabilir. Daha ayrıntılı bilgi için bkz. bölüm 14. Sipariş Bilgileri. 2. Probu yüzeye yavaşça fakat sıkı bir şekilde bastırarak ölçümü gerçekleştirin. Titreşimleri mümkün olduğunca baskılayın ve ekrandaki talimatları takip edin. 3. Cihaz söylediğinde probu serbest bırakın. Bu hareket de kontrollü bir şekilde yapılmalıdır. Prob çok hızlı bir şekilde serbest bırakılacak olursa bir uyarı gösterilir ve ölçümün tekrar edilmesi gerekir. Şekil 5: Portable Rockwell Test Prosedürü 3.1.3 Leeb U Test Prosedürü Equotip 550 Leeb U kullanıcının makara kusurlarını, sertlikteki tutarsızlıkları ve düzensiz sargıları hızlı ve doğru bir şekilde tanılayarak yazdırma ve çevirme işlemlerine yönelik sorunların önüne geçmesini sağlar. Equotip Darbe Cihazı Leeb U ile, otomatik darbe yönü modu desteklenmez ve kullanıcının uygun darbe yönünü manüel olarak seçmesi gerekir (90 aşağı, 45 aşağı, 0 ). Makara sertlik testi için, hiçbir çevirme eğrisi kullanılmaz, herhangi bir malzeme grubunun seçilmesi gerekmez. Konumlandırma ve tetikleme işlemini takip ederek darbeleri uygulayın. 1. Test edilecek olan makaranın üzerine probu yerleştirin. Test yüzeyine dik bir darbe sağlamak için, destek halkasının makaranın üzerine tam olarak yerleştiğinden emin olun. 2. Darbe cihazını iki elle sıkıca tu tarken yükleme tüpünü hafifçe aşağı kaydırarak yükleyin ve bir darbeyi tetikleyin. Darbe cihazını makara üzerindeki bir sonraki noktaya taşıyın ve tekrarlayın. Şekil 6: Leeb U Test Prosedürü NOT! Bu Kullanım Kılavuzunda bahsedilen kimi özellikler, metal sertlik testi uygulamalarına özgüdür ve bu nedenle Equotip Leeb U için geçerli değildir. 8 2015 Proceq SA
3.2 Ölçümler Ekranı 3.2.1 Kontroller Dosya Adı: Dosya adını girin ve geri dönüş simgesine dokunun. Kaydedilen ölçümler otomatik olarak belleğe alınacaktır. Ölçüm Modu: Ölçüm ile çevirme arasında geçiş yapın. Zaman ve pil durumu Darbe Yönü: Gerektiğinde darbe yönünü manuel olarak ayarlamak içindir (sadece Leeb, varsayılan olarak otomatiktir). Ayarlar: ayarlar menüsüne doğrudan kısayol. Malzeme: Çevirmeler için kullanılacak malzeme grubunu seçin (Leeb U için geçerli değildir). Sihirbazlar: Sihirbazlara doğrudan erişim. Ölçüm Ölçeği: Görüntülenecek olan sertlik ölçeğini seçin (birincil ve ikincil). Leeb U için geçerli değildir. Sil: Son ölçümü silin. Yinele: Ölçüm serisini veya tek bir ölçümü yeniden başlatır. Kaydet: Ölçüm verilerini belleğe alın. Şekil 7: Ölçüm Ekranı 2015 Proceq SA 9
3.2.2 Ölçüm Görünümleri Equotip 550, bir cihaz olarak tamamıyla özelleştirilebilir ve aynı anda üç farklı ölçüm görünümünü görüntüleyebilir. Her ekranın sağ üst köşesinde bulunan, o ekranla ilgili simge tıklanarak her bir görünüm kullanıcının gereksinimlerini karşılayacak şekilde değiştirilebilir. Sinyal Görünümü: Son etkin ölçümden elde edilen prob sinyalini görüntüleyin. Bu seçenek, ileri değerlendirmeler için kullanışlı olabilir. İstatistik Görünümü: Etkin ölçüm serisi için istatistikleri görüntüleyin. Darbe sayısı (n), Ortalama (x), Standart sapma (σ), Minimum/ Maksimum ( ) ve Menzil ( ) birincil ölçekte görüntülenir. Tablo Görünümü: Etkin seriye ait ölçümleri tablo formatında görüntüleyin. Çevirme Görünümü: Gerçek değeri çevirme eğrisi üzerinde görüntüleyin. Sütun Görünümü: Serinin ölçümlerini sütun grafik şeklinde görüntüleyin. Bilgi: Seri uzunluğu, prob tipi, malzeme grubu vb. gibi ölçüm ayarlarını görüntüleyin. Kullanıcı Görünümü: Kullanıcı; alan içerikleri için prob açısı, minimum, maksimum, menzil ve prob tipi arasında seçim yapabilir. Her bir kutucuğa dokunularak seçim değiştirilir. Tek Kayıt Görünümü: Son ölçüm sonucunu hem birincil hem de ikincil sertlik ölçeklerinde görüntüleyin. NOT! Ekran görünümleri kopyalanamaz. Şekil 8: Ölçüm Görünümleri 10 2015 Proceq SA
3.3 Ölçüm Yöntemleri Equotip 550 ölçüm cihazları ailesi, tek bir gösterge biriminde iki test yöntemini barındırabilir. 3.3.1 Equotip Leeb 3.3.1.1 Test Prensibi Serbest bırakma düğmesi Bağlantı kablosu 4 kutuplu ID ROM'lu darbe cihazı sensörü Şekil 9: Destek halkası Bir Leeb Darbe Cihazının Şematik Görünümü Yükleme tüpü Vuruş Yayı Tutma aynası Kılavuz tüp Darbe Uygulayıcı Gövde Equotip 550 darbe cihazları (D, DL, DC, C, G, S ve E) ile ölçüm yapılırken, ölçüm ucu taşıyan bir darbe uygulayıcı gövde, ölçülecek olan numuneye karşı yay enerjisi ile harekete geçirilir ve darbe uygulayıcı gövde geri seker. Darbeden önce ve sonra, darbe uygulayıcı gövdenin içindeki bir kalıcı mıknatıs, bir bobinin içinden geçerek ileri ve geri hareketleri ile bir gerilim sinyalini endükler. Bu endüklenme sinyali, hızlarla orantılı bir davranış gösterir. v r geri sekme hızının vi darbe hızına oranının 1000 ile çarpımı, HL (Leeb sertliği) sertlik değerini verir. HL, bir doğrudan sertlik ölçüsüdür. HL biriminin üçüncü veya dördüncü harfi, darbe cihazına atıfta bulunur: HLD D darbe cihazı. HL = v r v i 1000 Equotip Leeb U Her ne kadar Equotip Leeb Darbe Cihazı U, ölçüm sürecini basitleştirmek amacıyla farklı bir yapıya sahip olsa da altında yatan prensip aynıdır. Equotip 550, mevcut U tipi Parotester darbe cihazlarını tamamen destekler. P ve PG tipi darbe cihazları da kullanılabilir, fakat birim aslında LP veya LPG olmasına rağmen HLU olarak gösterilir. NOT! HLU değerleri, mevcut Parotester ölçüm cihazları üzerinde doğrudan LU ile karşılaştırılabilir. 2015 Proceq SA 11
3.3.1.2 Numunelerin Hazırlanması Test sırasında numuneyi titreşimden uzak tutun. Hafif ve ince parçalar özellikle sabitlenmelidir; bkz. bölüm 3.3.1.6 Hafif Numunelerin Test Edilmesi. İş parçası yüzeyinin temiz, pürüzsüz ve kuru olduğundan emin olun. Gerekirse, aseton veya izopropanol gibi uygun temizlik maddeleri kullanarak temizleyin. Su veya başka herhangi bir sıvı deterjan kullanmayın. NOT! Testten önce test parçasının ortalama pürüzlülüğünü tahmin etmek için lütfen, tedarik edilen yüzey pürüzlülüğü karşılaştırma levhasını kullanın. 3.3.1.3 Standartlar Referans verilen standartların kısa açıklamaları: DIN 50156 ASTM A956 ASTM A370 ASTM E140 ISO 18265 ISO 16859 Metalik malzemelerin Leeb sertlik testi Çelik ürünlerin Leeb sertlik testi için standart test yöntemi Brinell, Vickers, Rockwell, Yüzeysel, Knoop, Skleroskop ve Leeb sertliği arasında metallere yönelik bağıntılar için standart sertlik çevirme tabloları Metalik malzemeler Sertlik değerlerinin çevrilmesi Metalik malzemelerin Leeb sertlik testi 12 2015 Proceq SA
3.3.1.4 Test Koşulları Sağlıklı sertlik okumaları elde etmek için, aşağıdaki koşullar karşılanmalıdır. Bir veya daha fazla koşulun karşılanmaması halinde, ölçüm sonucu anlamlı derecede yanlış olabilir. Darbe cihazının tipi D/DC/DL/S/E G C Yüzey hazırlama Pürüzlülük derecesi sınıfı ISO 1302 N7 N9 N5 Maks. pürüz derinliği R t (μm / μinç) 10 / 400 30 / 1200 2,5 / 100 Ortalama pürüz derinliği R a (μm / μinç) 2 / 80 7 / 275 0,4 / 16 Minimum numune kütlesi Minimum numune kalınlığı Kompakt şekilli (kg / lb) 5 / 11 15 / 33 1,5 / 3,3 Katı kaide üzerinde (kg / lb) 2 / 4,5 5 / 11 0,5 / 1,1 Plakaya bağlı halde (kg / lb) 0,05 / 0,2 0,5 / 1,1 0,02 / 0,045 Ayrık (mm / inç) 25 / 0,98 70 / 2,73 15 / 0,59 Bağlaşık (mm / inç) 3 / 0,12 10 / 0,4 1 / 0,04 Yüzey tabakası kalınlığı (mm / inç) 0,8 / 0,03 0,2 / 0,008 Minimum boşluk Ölçüm izi ile numune kenarı arasında 5 mm (1/5 in) 8 mm (1/3 in) 4 mm (1/6 in) Ölçüm izleri arasında 3 mm (1/8 in) 4 mm (1/6 in) 2 mm (1/12 in) Test yüzeyindeki iz ölçüleri Tablo 1: Test Parçası Gerekleri 300 HV, 30 HRC ile Çap (mm / inç) 0,54 / 0,021 1,03 / 0,04 0,38 / 0,015 Derinlik (μm / μinç) 24 / 960 53 / 2120 12 / 480 600 HV, 55 HRC ile Çap (mm / inç) 0,45 / 0,017 0,9 / 0,035 0,32 / 0,012 Derinlik (μm / μinç) 17 / 680 41 / 1640 8 / 2560 800 HV, 63 HRC ile Çap (mm / inç) 0,35 / 0,013 0,30 / 0,011 Derinlik (μm / μinç) 10 / 400 7 / 280 2015 Proceq SA 13
3.3.1.5 Equotip Leeb Darbe Cihazının Seçilmesi Çeşitli metalik malzemelerin ve numune geometrilerinin en iyi testi için, Tablo 1: Test Parçası Gerekleri ne göre bir dizi darbe cihazı mevcuttur. G Tipi: Artırılmış darbe kuvveti. Ağır dökümler ve dövme malzemeler gibi homojen olmayan, katı bileşenler içindir. Darbe kuvveti: 90 Nmm DC Tipi: Kısa cihaz. Çok dar alanlarda, örneğin deliklerde, silindirlerde veya monte haldeki makineler üzerinde yapılacak dahili ölçümlerde kullanım içindir. Darbe kuvveti: 11 Nmm D Tipi: Üniversal birim. Sertlik testi gereksinimlerinizin çoğunluğu içindir. Darbe kuvveti: 11 Nmm S Tipi: Si3N4 ölçüm ucu. Özellikle çok yüksek sertlik aralığındaki (50 HRC / 650 HV üzerinde) testler içindir: Yüksek karbür içeriğine sahip takım çelikleri. Darbe kuvveti: 11 Nmm C Tipi: Azaltılmış darbe kuvveti. Yüzeyi sertleştirilmiş bileşenler, kaplamalar, ince cidarlı veya darbeye duyarlı bileşenler (küçük ölçüm izi). Darbe kuvveti: 3 Nmm E Tipi: Elmas ölçüm ucu. Çok yüksek sertlik aralığındaki (50 HRC / 650 HV üzerinde) testler içindir: Yüksek karbür içeriğine sahip takım çelikleri. S tipinden daha dayanıklıdır. Darbe kuvveti: 11 Nmm DL Tipi: İnce ön eleman. Dar alanlardaki, oluk tabanlarındaki veya gömme yüzeylerdeki ölçümler içindir. Darbe kuvveti: 11 Nmm Şekil 10: Equotip Leeb Darbe Cihazları 14 2015 Proceq SA
3.3.1.6 Hafif Numunelerin Test Edilmesi Numunelerin 3.3.1.4 Test Koşulları bölümünde belirtilenden hafif olduğu veya numune kesitlerinin elverişsiz kütle dağılımına sahip olduğu durumlarda, darbe uygulayıcı gövde test noktasına çarptığında numuneler titreşebilir. Bu durum, istenmeyen enerji soğurması ile sonuçlanır. Söz konusu numuneler katı tezgahlarla desteklenmelidir. Kütlenin özel gerekliliklerin altına düşmesi fakat yine de bağlaşım miktarının üzerinde kalması halinde, bunun daha büyük bir kütleye bağlanması, titreşimlerin önlenmesine yardım edebilir. Bağlama işlemi için aşağıdaki gerekler karşılanmalıdır: Numunenin temas yüzeyi ve katı kaidenin yüzeyi aynı seviyede, düz ve pürüzsüz taşlanmış olmalıdır. Numune, bağlama işlemi için minimum numune kalınlığının üzerinde olmalıdır. Bağlama prosedürünü takip edin. Numunenin temas yüzeyine ince bir katman halinde bağlama macunu sürün. Numuneyi desteğe sıkıca bastırın. Numuneyi dairesel bir hareketle itin ve darbeyi her zamanki gibi, bağlaşık yüzeye dik olarak uygulayın. 3.3.1.7 Eğri Yüzeylerin Test Edilmesi Ölçüm cihazı ancak darbe uygulayıcı gövdenin ucundaki ölçüm ucu darbe anında tam olarak tüpün ucundaysa düzgün çalışır. İçbükey veya dışbükey yüzeyler test edilirken ölçüm ucu ya test tüpünü tamamen terk etmez ya da fazlaca dışına çıkar. Bu gibi durumlarda, standart destek halkasını uygun bir özel halka ile değiştirin; 14. Sipariş Bilgileri bölümüne bakın veya yerel Proceq temsilcinize başvurun. Şekil 11: Eğri Yüzeylerde Leeb Testi NOT! Kelepçeleme, numunede gerilme yaratabilir; bu da sertlik okumalarını etkileyebilir. 2015 Proceq SA 15
3.3.1.8 İnce Numunelerin Test Edilmesi Borular ve tüpler kimi zaman titreşim nedeniyle Leeb sertlik testi sonucunu etkileyebilecek kütle dağılımlarında olabilirler. Örneğin, boru hatlarının yerinde yapılan testleri sırasında, test konumları katı tezgahlarla desteklenemez veya kelepçelenemez. Leeb testinin kolaylığından ve hızından faydalanmak için, kullanıcı, aşağıdaki kalibrasyon prosedürünü gerçekleştirdikten sonra özel bir çevirme kullanabilir; örneğin: Referans numuneler üzerinde veri çiftleri ölçülür. Leeb HLDL referans ölçümleri için, bunların sahada test edilecek olanlarla aynı şekilde monte edilmiş parçalar üzerinde yapılması önemlidir. Örneğin, 5 mm Duble yumuşak tip boru (730 HLDL / 255 HB) ve 5 mm Duble sert tip boru (770 HLDL / 310 HB) olmak üzere iki boru numunesi, sırasıyla Equotip Leeb darbe cihazı DL ve bir Brinell test cihazı kullanılarak ölçülmektedir. 1 Çelik ve döküm çelik için orijinal HLDL-HB çevirme eğrisi, bu iki veri noktası kullanılarak uyarlanır. Equotip 550'de özel çevirme eğrilerinin nasıl oluşturulacağına ilişkin ayrıntılı prosedür, 6.4 Çevirme Eğrisi Oluşturma bölümünde verilmiştir. İleride 5 mm Duble tip boru ölçümü için, HB Brinell sertlik ölçeği kullanılarak Malzeme 5 mm Duble tip boru şeklinde seçim yapılabilir; ayrıca bkz. bölüm 6.4.3 Özel bir Çevirmeye Örnek (İki Noktalı Yöntem). 3.3.1.9 Malzeme Grupları Hiçbir çevirme uygulanmadığı için, asıl Leeb geri sekme ölçeği HL'de ölçüm yaparken herhangi bir malzeme seçmeye gerek yoktur. Bunun aksine, sertlik ölçeği çevirmeleri ancak uygun malzeme grubu seçildiğinde doğrudur. Malzemelerinizi varsayılan malzeme gruplarından birine atamak için, ücretsiz çevrimiçi malzeme veritabanlarından ve Equotip 550 cihazındaki referans belgelerden faydalanabilirsiniz. Çevirmelerin uygunluğu, kullanım öncesinde kalibre edilmiş numuneler üzerinde tespit edilmelidir. Ayrıntılı bilgi için lütfen bir Proceq temsilcisine başvurun. NOT! Belirli bir test prensibi (asıl ölçek) için, aşağı açılır menüde sadece çevirmelerin yapılabileceği malzeme grupları listelenir. NOT! Kullanılabilir bir çevirme eğrisi bulunmaması durumunda, kullanıcı kendi eğrisini oluşturma olanağına sahiptir; bkz. bölüm 6.4 Çevirme Eğrisi Oluşturma. NOT! Kullanıcının her tüp çapı ve cidar kalınlığı için çevirme eğrileri uyarlamasını belirlemesi ve nitelendirmesi gerekir. Nordtest Teknik Rapor Serisi 424, Rapor 99.12/13 ve ASME Nihai Rapor CRTD-91'de prosedüre ilişkin yönlendirmeler verilmiştir. NOT! Test numunesinin geometrisi hakkındaki tüm kritik bilgilere yer verilmesi önemlidir. 16 2015 Proceq SA
Çelik ve döküm çeliği Soğuk işlem takım çeliği Paslanmaz çelik Lamel grafitli dökme demir GG Dökme demir, küresel grafitli GGG Döküm alüminyum alaşımlar Bakır/çinko alaşımları (pirinç) Vickers Brinell Rockwell Shore Rm N/mm² Vickers Rockwell Vickers Brinell Rockwell Brinell Vickers Rockwell Brinell Vickers Rockwell Brinell Vickers Rockwell Brinell Rockwell HV HB HRB HRC HRA HS σ1 σ2 σ3 HV HRC HV HB HRB HRC HB HV HRC HB HV HRC HB HV HRB HB HRB 81-955 81-654 38-100 20-68 30-99 275-2194 616-1480 449-847 80-900 21-67 85-802 85-655 46-102 20-62 90-664 90-698 21-59 95-686 96-724 21-60 19-164 22-193 24-85 40-173 14-95 80-950 81-646 37-100 21-68 31-97 275-2297 614-1485 449-849 80-905 21-67 101-964 101-640 22-70 61-88 28-104 340-2194 615-1480 450-846 104-924 22-68 * 119-934 105-656 70-104 21-64 84-1211 83-686 20-72 61-88 29-103 283-2195 616-1479 448-849 82-1009 23-70 88-668 87-661 49-102 20-64 90-646 48-100 305-2194 618-1478 450-847 81-1012 81-694 20-70 30-102 275-2194 615-1479 450-846 * 98-942 20-67 * * * * * 92-326 * * * * 127-364 20-187 21-191 20-184 22-196 23-176 22-198 19-37 19-168 24-86 23-85 * * * * * CuAI/CuSn alaşımları (bronz) Brinell HB 60-290 * * * * * Biçimlendirilmiş bakır alaşımlar, düşük Brinell HB 45-315 * * * * * alaşımlı Tablo 2: Mevcut Çevirmelere Genel Bakış *Özel dönüştürme eğrisi / korelasyonu * 21-167 17 2015 Proceq SA
3.3.2 Equotip Portable Rockwell 3.3.2.1 Test Prensibi Equotip 550 Portable Rockwell Prob ile ölçüm yaparken, elmas bir ölçüm ucu test parçası içerisine cebri olarak uygulanır ve ardından serbest bırakılarak malzemeden çıkarılır. Bu işlem boyunca iz derinliği sürekli olarak ölçülür. Toplam yük ön yüke indirgendikten sonra iz derinliği hesaplanır. 10N 50N 10N NOT! Portable Rockwell'deki sertlik testi prensibi, Rockwell sabit testini takip eder. Rockwell testinde, test yönü için hiçbir ayarlama gerekmez. Ancak, geleneksel sabit Rockwell testlerine göre başlıca üç fark bulunur: Test yükleri daha düşüktür. Portable Rockwell ölçüm ucu daha sivridir. Test sırasındaki bekleme süreleri daha kısadır. NOT! MM, mobil mekanik ölçüm anlamına gelir; daha düşük uygulama yüklerini, daha sivri bir ölçüm ucu şeklini ve bir ölçüm sırasındaki daha kısa yükleme sürelerini açıkça göstermek üzere Alman standardı DIN 50157'de gerekli görülen bir yan unsurdur. Bu farklı gösterim biçimseldir, diğer bir deyişle HMMRC sonuçları sabit HRC okumalarına eşit değilse bile çok yakın olmalıdır. Şekil 12: Portable Rockwell Test Prensibi 3.3.2.2 Numunelerin Hazırlanması İş parçası yüzeyinin temiz, pürüzsüz ve kuru olduğundan emin olun. Gerekirse, aseton veya izopropanol gibi uygun temizlik maddeleri kullanarak temizleyin. Su veya başka herhangi bir sıvı deterjan kullanmayın. 3.3.2.3 DIN 50157'ye göre Ölçüm Ön yük altında d 1 ve d 2 olmak üzere iki derinlik ölçümü alınır; bunlardan ilki toplam yükün uygulanması sırasında (d 1 ), diğeri ise toplam yük serbest bırakıldıktan sonra (d 2 ) alınır. d 1 ile d 2 arasındaki fark, malzemenin penetrasyona verdiği deformasyon yanıtından kaynaklanır. NOT! Ön yük ile toplam yük arasındaki penetrasyon derinliğinin hesaplanmasıyla, yüzey pürüzlülüğüne ilişkin çelişkiler önemli ölçüde göz ardı edilmiş olur. 18 2015 Proceq SA
3.3.2.4 Test Koşulları Sağlıklı sertlik okumaları elde etmek için, aşağıdaki koşullar karşılanmalıdır. Bir veya daha fazla koşulun karşılanmaması halinde, sonuç anlamlı düzeyde yanlış olabilir. 3.3.2.5 Ölçüm Kelepçesinin Takılması Kelepçe, çok ince veya küçük numunelerin sertlik testini kolaylaştırmak üzere tasarlanmıştır. Prob kurulumu Minimum test parçası kalınlığı Maksimum test parçası kalınlığı Test parçası yüzey koşulu Kelepçeli 50 N prob Yuvarlak standart ayaklı (ø = 42 mm) 50 N prob Üçayaklı 50 N prob ~20 HB'de 1 mm ~70 HRC'de 130 μm 40 mm geçersiz Özel ayaklı 50 N prob veri dağılmasını en aza indirmek için tavsiye edilen ortalama yüzey pürüzlülüğü R a < 2 μm Dirsek Dirsek vidası Tırtıklı vida Prob tutucu Yüzey kavisliliği Maksimum test parçası sertliği Minimum boşluk Tablo 3: Portable Rockwell Test Koşulları düz yüzeyler için kullanılacak ayak çok küçük kavisler kabul edilebilir 70 HRC 18 70 mm kavis yarıçapı veya 70 mm bir teste ait iz derinliğinin çapının üç katı Şekil 13: Portable Rockwell Kelepçesi Dirseği çözmek için 3 mm Allen anahtar kurulum aletini kullanın. 90 çevirin. Probu alın ve ayağı çıkarın. Elmas ölçüm ucu monte halde kalır. Probu saat yönünde çevirerek kelepçenin prob tutucusuna takın (elle sıkın). Dirseği, ucu probun üzerinde ortalanacak şekilde çevirin; dirsek vidasını 3 mm Allen anahtar kurulum aleti yardımıyla iyice sıkın. Prob tutucunun altı ile numune yüzeyi arasındaki tavsiye edilen açıklık, 2 ile 5 mm arasında olmalıdır. İki adet tırtıklı vida ile yüksekliği ayarlayın. 2015 Proceq SA 19
NOT! Prob konektörünün elverişsiz bir konumda olması durumunda, ayar vidasını çözün. Mekanizmadaki yayların kaybolmayacağından emin olun. Mekanizmayı elverişli bir konuma çevirerek ayar vidasını kılavuz kanal ile hizalayın. Prob tutucu, ayar vidasına sürtünmeden yukarı ve aşağı kaymaya devam edecek şekilde ayar vidasını kilitleyin. 3.3.2.6 Dikkate alınması gereken hususlar Silindirik numuneleri Z4 veya Z4+28 adaptörlerle ölçerken numunenin kelepçe desteği üzerinde burkulmadığından emin olun. Bu en iyi, kelepçenin arka kısmı bir masaya yaslanmışken ve kelepçenin sadece numune desteği masanın kenarından çıkıntı yapar haldeyken sağlanır. Yükü uygularken kolları yavaşça sıkın ve numunenin desteğe göre ayarlanmasına izin verin. Ölçüm sırasında, mümkünse numuneye dokunmayın. Serbest bırakırken numuneyi tekrar kavrayın. Numune geometrisinin (örneğin, cidar kalınlığının) izin verdiği yerlerde, eller serbest şekilde yapılan ölçümler genellikle daha iyi bir ölçüm performansı sunar. Bu, özellikle silindirler üzerinde yapılan ölçümler için geçerlidir. Küçük çaplı çubuklar (veya yeterli sertlikteki borular) için, V-çentikli kelepçe adaptörü Z2 tasarlanmıştır. Z2 desteğini takarken, V-çentiğin merkezinin prob tutucunun altında ortalandığından emin olun. 3.3.2.7 Standart Ayağın veya Üçayağın Takılması Yuvarlak standart ayak, geniş metal saclar gibi, sadece tek bir taraftan erişilebilen test nesneleri üzerinde ölçümler yapılmasına olanak verir. Düz ayağın test nesnesi üzerine oynama olmadan yerleştirilemediği durumlarda üçayak kullanılır. 1. Elmas ölçüm ucu monte halde kalır. 2. Ayağı proba takın. Şekil 14: Üçayaklı Portable Rockwell 3.3.2.8 Özel Ayağın Takılması İki adet özel ayak, Portable Rockwell'in uygulama menzilini silindirik test parçalarını kapsayacak şekilde genişletir. 1. Elmas ölçüm ucu monte halde kalır. 2. Ayağı proba takın. 3. Ayağı test parçasının üzerine yerleştirin ve ayağın üzerindeki ayar vidasını çözün. Ardından, probu test parçasının üzerine bastırın ve ayar vidasını kilitleyin. Şekil 15: Portable Rockwell Özel Ayakları 20 2015 Proceq SA
3.3.2.9 Ölçüm Cihazının Doğrulanması / Günlük Performans Denetimi 6.2 Cihaz Doğrulaması bölümüne bakın ve ekrandaki prosedürü takip edin. Doğrulama işleminin ardından yeni Portable Rockwell'iniz tamamen çalışır durumdadır ve artık ölçümlerinize geçebilirsiniz. 4. Ayarlar NOT! Probun ve gösterge cihazının mekanik ve elektronik işlevlerini doğrulamak için, ölçüm cihazını kullanmadan önce düzenli olarak performans denetimi yapılmalıdır. Bu gereklilik ilgili sertlik standartlarına da eklenmiştir; bkz. bölüm 13. Standartlar ve Yönergeler. 3.3.2.10 Çevirme Standardı HV ve HRC cinsinden ölçümler doğrudan korelasyonlardır, bu nedenle çevirme gerekli değildir. Kullanıcı, diğer tüm ölçeklere çevirme için ASTM E140 veya ISO 18265'i seçebilir. 3.3.2.11 Malzeme Grupları Portable Rockwell statik iz derinliği prensibini esas aldığı için, sertlik çevirmeleri çoğu zaman malzemeye özgü niteliklere daha az bağımlıdır. Yine de kullanıcı gerektiğinde müşteri çevirme eğrilerini uygulama olanağına sahiptir; bkz. bölüm 6.4 Çevirme Eğrisi Oluşturma. Şekil 16: Ayarlar Menüsü 4.1 Ölçümler 4.1.1 Prob Tipi Prob tipleri, cihaz tarafından otomatik olarak tanınır. Varsayılan ayarlar ayarlanabilir ve bunlar her ölçüm cihazı için kullanılacaktır. 4.1.2 Ölçüm Parametreleri Malzeme Varsayılan listeden istenen malzeme grubu seçilebilir, ayrıca burada görüntülenecek olan özel malzeme gruplarını da önceden tanımlayabilirsiniz. Özel malzeme/ eğriler için lütfen 6.4 Çevirme Eğrisi Oluşturma bölümüne başvurun. Leeb ile ilgili malzeme grupları hakkında daha fazla bilgi için lütfen 3.3.1.9 Malzeme Grupları bölümüne, Portable Rockwell içinse 3.3.2.11 Malzeme Grupları bölümüne başvurun. 2015 Proceq SA 21
Birincil ve İkincil ölçekler Kullanıcı, ölçüm sonuçlarının görüntülenmesi için iki farklı ölçek seçme olanağına sahiptir. NOT! HLD'den HV, HB ve HRC'ye çevirmeler ASTM E140'a göre standartlaştırılmıştır. Portable Rockwell (µm) için yapılan çevirmelerde, ASTM E140 ile ISO 18265 arasında geçiş yapılabilir). NOT! Equotip Leeb Darbe Cihazı U, çevirme eğrilerini desteklemez; bu nedenle bu ayarlar kullanılamamaktadır. Çevirme Standartları Leeb Shore sertliği HS için çevirme standardı, ASTM E448'e göre varsayılan çevirme veya JIS B7731'e göre Japon çevirme standardı arasında değiştirilebilir. NOT! Bazı Çelik tipleri için ölçümler, DIN EN ISO 18265'e göre çekme dayanımına çevrilebilir. Çevirme Standartları Portable Rockwell Varsayılan ölçüm yöntemi DIN 50157, tüm metalik malzemelerin testleri için geçerlidir ve genellikle daha fazla tutarlılık sağlar. NOT! Çevirmeler için kullanıcı ISO'yu veya ASTM'yi seçme şansına sahiptir. Darbe yönü (sadece Leeb) WDL ve U cihazları hariç olmak üzere tüm Leeb darbe cihazlarında otomatik yön telafisi vardır. Bu özelliği geçersiz kılabilir ve darbe yönünü manuel olarak ayarlayabilirsiniz. Darbe yönü hakkında daha fazla bilgi için lütfen 3.3.1 Equotip Leeb bölümüne başvurun. Darbe yönü, Portable Rockwell cihazı ile ilgili bir özellik değildir. Birimler (sadece Portable Rockwell) Portable Rockwell probu için, iz derinliğini metrik veya İngiliz birimleri cinsinden görüntülemeyi seçebilirsiniz. 4.1.3 İş akışı Kullanıcı Yönlendirmesini Etkinleştir Bir ölçüm alınırken ekranda talimatların ve mesajların görüntülenmesi için seçin. Gelişmiş Algoritma Kullan (sadece Portable Rockwell) Gelişmiş Algoritma seçeneği daha hızlı ölçümler sunar. Bu, özellikle yumuşak malzemelerin testinde kullanışlıdır. Seriyi Otomatik Kapat Ayarlanan sayıda ölçümün ardından bir seriyi otomatik olarak sonlandırın. Kullanıcı, 1 ila 1000 ölçümlük bir seri ayarlayabilir. Ölçüm Yorumu İşleme Bu ayar ile, bir ölçüm serisinin tamamlanmasından sonra kullanıcının yorum girmesine izin verebilir veya vermeyebilirsiniz. Serbest olarak ayarlandığında kullanıcı bir yorum girebilir. Ölçüm Serisi Dosya Adı Ölçüm serisinin belleğe kaydedileceği dosya adını girin. Klasöre Kaydet Ölçüm serisi dosyasının belleğe kaydedileceği klasör konumunu ayarlayın. Sinyal Verisini Belleğe Kaydet (sadece Leeb) Leeb ölçümlerinde ham dalga biçimini belleğe kaydetmek için seçin. Portable Rockwell'de, sinyal biçimi her ölçüm için otomatik olarak belleğe kaydedilecektir. NOT! Sinyal verilerinin belleğe kaydedilmesi, ölçüm dosyalarının bellekte daha fazla yer tutmasına neden olacaktır. 22 2015 Proceq SA
Uyarıları Etkinleştir Yanlış ölçümleri göstermek üzere uyarı ekranı sinyallerini ve seslerini etkinleştirmek için seçin. 4.1.4 Sınırlar Üst ve Alt Sınırları Etkinleştir Bunu seçerek ölçümler için üst ve alt tolerans sınırlarının görüntülenmesini etkinleştirebilirsiniz. Üst ve alt sınırlar arasında ayrım yapmak için belirli bir renk kodlaması benimsenir. 4.2 Doğrulama (Performans ve Belirsizlik Denetimi) Bir doğrulamanın nasıl yapılabileceğini görmek için lütfen 6.2 Cihaz Doğrulaması bölümüne bakınız. 4.2.1 Test Bloğu Yönetimi Kullanılan probun asıl gerçek ölçeğinde kalibre edilmiş bir test bloğu üzerinde ölçüm cihazının düzgün çalıştığının doğrulanması önemlidir. Test bloğu yönetimi kısmında, farklı test bloklarına ait bilgiler belleğe kaydedilebilir. Burada sıralanan test blokları daha sonra doğrulama işleminde kullanılabilir. Operatör referansı Gerektiğinde referans operatör adı buradan girilebilir. Bu ad, doğrulama işlemleri için kullanılacaktır. Buraya bir ad girilmezse kullanıcı yine de doğrulama işlemi sırasında bu adı girebilir. NOT! İlk kez kullananlar: Uygun bir Leeb ve Portable Rockwell Sertlik Testi Öğreticisi nin tamamlanması veya kalifiye bir Proceq temsilcisi tarafından yapılan bir gösterimin izlenmesi tavsiye edilir. NOT! Darbe cihazının ve gösterge cihazının mekanik ve elektronik işlevlerini doğrulamak için, ölçüm cihazının her kullanımından önce düzenli olarak performans kontrolü yapılmalıdır. Bu gereklilik DIN ve ASTM Leeb sertlik standartlarına da eklenmiştir; bkz. bölüm 8.1 Kullanıcı Ayarları. 4.2.2 İş akışı Standart Doğrulamanın hangi standarda göre yapılacağını seçin. ISO, ASTM veya müşteri tarafından tanımlanmış bir standart arasında seçim yapılabilir. Minimum seri sayısı Gerekli minimum ölçüm sayısı buradan seçilebilir. Önceden bir standart seçildiyse bu ayar sabittir. Maksimum seri sayısı İzin verilen maksimum ölçüm sayısı buradan seçilebilir. Önceden bir standart seçildiyse bu ayar sabittir. 2015 Proceq SA 23
4.2.3 Doğrulama Standartları ve Genişletilmiş Belirsizlik Test öncesinde ölçüm cihazının doğrulanması tavsiye edilir. Bu, kullanıcıya cihazın doğru çalıştığı ve ölçüm verilerinin doğru olduğu konusunda ilave güvence verir. Doğrulama işlemi tüm Leeb ve Portable Rockwell (mekanik penetrasyon derinliği) standartlarında neredeyse aynı olmakla birlikte, kullanıcı tercih edilen standart/doğrulama prosedürünü takip etme seçeneğine sahiptir. DIN 50156 DIN 50157 ASTM A956 ISO 16859 Genişletilmiş Belirsizlik (Birleşik Belirsizlik) Metalik malzemelerin Leeb sertlik testi. Mekanik penetrasyon derinliği ile çalışan taşınabilir ölçüm cihazları kullanılarak metalik malzemelerin sertlik testi. Çelik ürünlerin Leeb sertlik testi için standart test yöntemi. 2015'te yayınlanacak ve DIN 50156'nın yerini alacaktır. Ölçüm belirsizliği analizi, test sonuçlarındaki farkları anlamak ve hatanın kaynaklarını belirlemek için uygulanır. Bir Equotip Leeb veya Equotip Portable Rockwell sertlik testi sisteminin belirsizliği bir istatistiksel bileşenden, ölçüm cihazında yerleşik bir bileşenden ve ulusal standartla kullanıcı cihazı arasındaki metrolojik zincirden kaynaklanan bir bileşenden (izlenebilirlik) oluşur. Belirsizlik karmaşık bir konu olabilse de Equotip 550, sistemin birleşik belirsizliğini otomatik olarak hesaplar. Gerekli tüm bilgiler, Proceq tarafından temin edilen kalibrasyon belgelerinde önceden mevcuttur. Buna göre, cihazda sadece bu değerlerin belirtilen alanlara eklenmesi ve ekrandaki basit adımlar takip edilerek işlemin tamamlanması gereklidir. Bunun ardından belirsizlik verileri cihaz belleğine kaydedilir ve gerektiğinde raporlara eklenebilir. 4.3 Çevirmeler (Sertlik Çevirmeleri) Herhangi iki sertlik ölçeği arasında hiçbir doğrudan korelasyon yoktur. Bu nedenle, çevirmeler belirli bir alaşım için karşılaştırma testleri ile belirlenmelidir. 4.3.1 Standart Çevirmeleri Proceq, Leeb sertlik ölçümlerini yakın bağıntılı alaşım gruplarına dayanan ve yaygın olarak kullanılan diğer sertlik ölçeklerine çevirmek üzere korelasyonlar geliştirmiştir. HLD ve Malzeme Grubu 1 (Karbon Çelikleri) için çevirmeler, ASTM E140-12b'ye göre standartlaştırılmıştır. 4.3.2 Özel Çevirme Eğrileri Bkz. bölüm 6.4 Çevirme Eğrisi Oluşturma. 4.3.2.1 Özel Telafi Kimi durumlarda bir kullanıcı doğruluk için ideal sınırların altında kalan, aynı boyutta ve biçimdeki birden fazla numune üzerinde sertlik ölçümü yapmak zorunda kalır. ASME ve Nordtest tarafından, ideal olmayan geometriden kaynaklanan hataları düzeltmek için bir telafi faktörü uygulama stratejisinin geçerliliğini tespit ve teyit eden çalışmalar yayımlanmıştır. 6.4 Çevirme Eğrisi Oluşturma bölümünde anahatları verilen yöntemler, Equotip test sonucuna otomatik olarak uygulanacak olan bu telafi faktörünün oluşturulması için kullanılabilir. 4.4 Raporlama Ölçüm raporlarının içeriği buradan ayarlanabilir. İlgili bilgileri rapora eklemek için seçin. 24 2015 Proceq SA
4.4.1 PDF ile Raporlama Raporları doğrudan cihaz üzerinde PDF olarak oluşturmak ve bunları taşınabilir USB belleğe kaydetmek olanaklıdır. Raporu oluşturulacak ölçüm dosyalarını veri gezgininden seçin, bunları bir onay işareti koyarak işaretleyin. Raporları oluşturmak için düğmesine dokunun. Bu işlemi her klasör için tekrarlayın. 5. Veri (Gezgin) NOT! Rapor seçeneği ancak ölçüm cihazına bir taşınabilir USB bellek takılı ise görünür. Ya projeler ya da raporlar dışarı gönderilebilir veya isteğe bağlı olarak her ikisi de harici ortama kaydedilebilir. Seçilen her bir ölçüm serisi için ayrı bir dosya olacaktır. 4.4.2 Equotip Link ile Raporlama Rapor oluşturmak için alternatif olarak Equotip Link PC Yazılımı da kullanılabilir. Daha ayrıntılı bilgi için lütfen 11. Equotip Link Yazılımı bölümüne başvurun. Şekil 17: Veri Gezgini Menüsü 5.1 Ölçümler 5.1.1 Ölçümlerin Belleğe Kaydedilmesi Otomatik kapatma seçeneği devre dışı bırakılırsa veya seçilen sayıda darbeye ulaşılmazsa seri manuel olarak kapatılabilir ve belleğe alma düğmesine ( ) dokunularak seri kaydedilebilir. Otomatik kapatma seçeneği etkinleştirilirse, seçilen darbe sayısına ulaşılır ulaşılmaz ölçüm serisi otomatik olarak belleğe kaydedilecektir. Serinin hangi adla belleğe kaydedileceği, sol üst köşeden düzenlenebilir. NOT! Bu dosya adı zaten varsa adın sonuna bir rakam eklenecek ve ilave her dosyada bu sayı arttırılacaktır. 2015 Proceq SA 25
Belleğe kaydedilen ölçümler, yeni klasör seçeneğindeki Veri Gezgini düğmesine ( ) dokunularak klasörler halinde düzenlenebilir. Yeni klasörün adını girin ve sol üst köşedeki geri düğmesine dokunarak onaylayın. Yeni ölçümlerin kaydedileceği klasör, Settings (Ayarlar) Measurement (Ölçüm) Save to Folder (Klasöre Kaydet) altından seçilebilir. 5.1.2 Veri Gezgini Kaydedilen ölçüm verilerini gözden geçirmek ve yönetmek için, ana menüden Data (Veri) Measurements'ı (Ölçümler) seçin. Her klasör ve ölçüm serisi, gezgin görünümünde bir satır olarak gösterilir. Her seri için kullanılan prob, serinin ortalama değeri, seri adı, ölçümün tarihi ve saati görülebilir. Liste, ilgili başlığa dokunularak sıralanabilir. Küçük ok, hangi listenin sıralandığını gösterir. Kayıtlı bir dosyayı açmak için dosyaya dokunun ve Veri Gezgini listesine geri dönmek için geri düğmesine basın. 5.1.3 Verilerin Gözden Geçirilmesi Bir ölçüm serisinin ayrıntılı görünümünde, tüm bilgiler görülebilir ve ayarlar düzenlenebilir. Tüm farklı görünümler arasında kullanıcının gereksinimlerine göre geçiş yapılabilir. Farklı görünümler hakkında daha ayrıntılı bilgi için lütfen 3.2.2 Ölçüm Görünümleri bölümüne başvurun. 5.1.4 Dosyaları Sil Ölçüm dosyaları belleğe kaydedildikten sonra bunlardan münferit darbeler çıkarılabilir. Bunun için, ölçüm serisini açın, çıkarmak istediğiniz değere dokunun ve sil düğmesine ( ) dokunun. Veri Gezgininde tüm ölçüm dosyaları silinebilir. Bunun için, ilgili dosyaların kutucuğuna dokunarak seçiminizi yapın; seçili tüm dosyalar sil düğmesine ( ) dokunularak silinebilir. Cihaz üzerinde kayıtlı tüm verileri bellekten silmek için, kök klasörde üstbilgi satırının sol ucunda bulunan kutucuğa dokunup ardından sil düğmesine ( ) dokunun. 5.1.5 Dosyaları Kopyala Ölçüm serisini kopyalamak için, dosyayı seçin ve simgesini tıklayın. Kopyanın oluşturulmasını istediğiniz klasöre gidin ve simgesine dokunarak dosyayı yapıştırın. Bir dosya kopyalanırken tüm öznitelikler kopyalanır NOT! Dosya aynı klasöre eklenemez! Şekil 18: Veri Gezgininde Ölçüm Görünümü 5.1.6 Dosyaları Kes ve Yapıştır Mevcut ölçüm serisini bir yerden başka bir yere taşımak için, ilgili dosyaya onay işareti koyun ve simgesine dokunun. Dosyanın taşınmasını istediğiniz klasöre gidin ve simgesine dokunarak dosyayı yapıştırın 26 2015 Proceq SA
5.2 Doğrulamalar Kaydedilen doğrulama verilerini gözden geçirmek ve yönetmek için, ana menüden Data yı (Veri) seçip sonra Verifications ı (Doğrulamalar) seçin ( 6.2 Cihaz Doğrulaması ). Doğrulama verileri, aynen ölçüm verileri gibi belleğe kaydedilir ve yönetilir. Sadece silmeye izin verilmez. Her klasör ve ölçüm serisi, gezgin görünümünde bir satır olarak gösterilir. Ayrıca her doğrulama verisi serisine ait sonuç, geçti veya kaldı olarak görüntülenir. 6. Sihirbazlar Sihirbazlar, Equotip 550'nin benzersiz bir özelliğidir. Bu basit adım adım talimatlar, ne kadar deneyimli olduklarına bakılmaksızın kullanıcıların çoğunluğuna hitap eder. Etkileşimli sihirbazlar, iş akışının hızlandırılmasını ve ölçümün güvenilirliğinin arttırılmasını sağlar. Sihirbazlarla ilgili tüm ayarlar, System (Sistem) User Settings'den (Kullanıcı Ayarları) düzenlenebilir. Ayrıca bkz. bölüm 8.1 Kullanıcı Ayarları. NOT! Equotip Leeb Darbe Cihazı U için, sadece Cihaz Doğrulaması sihirbazı kullanılabilir. 6.1 Ölçüm Sihirbazı Bu özel sihirbaz, sadece numune geometrilerine ve yüzey koşullarına göre en iyi ölçüm prensibinin -örneğin, uygulamaya uygun darbe cihazının hangisi olduğunun- tanımlanmasını sağlar. Başlangıçta test parçasını tanımlamak için bazı temel bilgiler sağlanmalıdır. Bilgiler cihaz tarafından değerlendirildikten sonra, söz konusu uygulama ile olan ilgilerine göre sıralı bir şekilde bir dizi öneri görüntülenir. İlk işlem tamamlandıktan sonra, cihaz uygun prob, uygulama kapsamı ve hazırlık bilgileri önerisinde bulunur. Bunun ardından ayarlar kabul edilir ve akıllı ölçüm işlemi başlar. Şekil 19: Sihirbazlar Menüsü NOT! Lütfen doğru seri numarasının, darbe yönünün, malzeme grubunun, ölçeklerin ve sınırların yanı sıra doğru alt klasörün ve klasör adının tanımlandığını doğrulayın. 6.2 Cihaz Doğrulaması Doğrulama işlemi sırasında, kullanıcıya tüm prosedür boyunca rehberlik edilir. Prosedürün sonunda, cihaz doğrulanmış sayılır ve veriler cihaz belleğine kaydedilir. Doğrulama gerçekleştirilirken doğrulama verileri de belleğe kaydedilir; bu nedenle, zaman içerisinde oluşan her tür aykırılık fark edilebilir. 2015 Proceq SA 27
NOT! Bu sihirbaz System (Sistem) Probes (Problar) menüsünden de başlatılabilir. NOT! Bu sihirbazın başarıyla tamamlanması için bir Proceq referans test bloğu gereklidir. 6.3 Darbe Yönü Kalibrasyonu (sadece Leeb) Her Leeb darbe cihazı, darbe yönünün otomatik olarak telafisi için bir kalibrasyon gerektirir. Bu işlem, söz konusu sihirbaz kullanılarak kolayca gerçekleştirilir. NOT! Tüm darbe cihazları fabrikadan kalibre edilmiş olarak sevk edilir; ancak kullanıma ve uygulamaya göre, doğrulama işleminden önce (bölüm 6.2 Cihaz Doğrulaması ) darbe yönünün yeniden kalibre edilmesi önerilir. Bu işlem tamamlanmayacak olursa o an hatalı veriler elde edilebilir. NOT! Bu sihirbaz System (Sistem) Probes (Problar) menüsünden de başlatılabilir. 6.4 Çevirme Eğrisi Oluşturma Varsayılan çevirmeler test edilen malzemeye uygun değilse, özelleştirilmiş bir çevirme/korelasyon oluşturulması önerilir. Bu sihirbaz, tüm işlem boyunca kullanıcıya basit bir şekilde yol gösterir ve karşılaştırmalı ölçümler hakkında gerekli tüm bilgileri sağlar. Böylece, söz konusu malzeme üzerinde gelecekte yapılacak tüm ölçümler için kullanılmak üzere yepyeni bir çevirme eğrisi oluşturulur. 6.4.1 Çevirme Hatalarının En Aza İndirilmesi Malzeme grubunun doğru seçilmesi koşuluyla, çevirme hataları normalde Rockwell ölçekleri için ±%2 HR'yi, HB ve HV içinse ±%10'u geçmeyecektir. Çoğu durumda, çevirme hatası anlamlı oranda düşüktür. Daha yüksek doğruluk gereken durumlarda veya test altındaki alaşımın standart çevirmelerden birinin kapsamına girmediği durumlarda, Equotip 550, malzemeye özgü çevirmeler tanımlanması için çeşitli yöntemler sunar. 6.4.2 Özel Çevirmelerin Ayarlanması için Yöntemler Equotip 550, özel çevirmelerin (örneğin, HLD HRC) yapılabilmesi için üç teknik sunar: Tek noktalı yöntem: Bir referans iş parçası için Leeb sertliği HLD ve istenen ölçekteki sertlik (ör.: HRC) belirlenir. Ardından, ölçülen referans verisi çifti kaydırılan eğri üzerine oturuncaya dek, HLD-HRC şeklindeki bir standart çevirme işlevi dikey kaydırma yoluyla uyarlanır. İki noktalı yöntem: İki veri çifti (ör.: HLD/HRC) bulmak için, biri olabildiğince yumuşak ve diğeri olabildiğince sert olmak üzere iki referans numune test edilir. Ardından, HLD-HRC şeklindeki bir standart çevirme işlevi, ölçülen referans verisi çiftlerinin her ikisi de eğilmiş eğri üzerine oturuncaya dek, düz bir çizgi eklenmesi yoluyla uyarlanır. Çevirme polinomu: Geniş bir sertlik aralığına özel bir çevirmenin uygulanması gerekiyorsa, ara değer hesaplaması için kararlı bir taban bulmak üzere çok sayıda referans numune test edilmelidir. Aşağıdaki formülde A i polinom katsayıları tanımlanarak Equotip 550 gösterge cihazında 5. dereceye kadar polinomlar programlanabilir: HRC(HLD) = A 0 + A 1 HLD + A 2 HLD 2 + A 3 HLD 3 + A 4 HLD 4 + A 5 HLD 5 Information (Bilgi) Documents (Belgeler) altından veya Proceq web sitesinin indirme bölümünden Equotip Teknik Kılavuzuna bakınız. 28 2015 Proceq SA
6.4.3 Özel bir Çevirmeye Örnek (İki Noktalı Yöntem) Özel çelikten mamul iki referans numunesi üzerinde veri çiftleri (640 HLD / 41,5 HRC) ve (770 HLD / 54,5 HRC) ölçülmüştür. İleride uyarlamalı bir HLD-HRC çevirmesi kullanarak özel çeliği ölçmek için, 1 Çelik ve döküm çeliği ne ait esas HLD-HRC çevirme eğrisi, söz konusu iki veri noktası kullanılarak eğilir. Bu örnekte, özel çevirme 41 ila 55 HRC aralığı için geçerli olacak şekilde tanımlanmıştır. Bu eğri oluşturulduktan sonra, HRC Rockwell C sertlik ölçeği kullanılarak ve malzeme grubu Customer defined (Müşteri tarafından tanımlı) Special steel (Özel çelik) yolu takip edilerek seçilebilir; ayrıca bkz. bölüm 3.3.1.8 İnce Numunelerin Test Edilmesi. Şekil 21: Özel Çevirme Menüsü Şekil 20: İki Noktalı Çevirme 6.4.4 Referans Numunelerin Ölçülmesi Numune yüzeyleri çok dikkatli bir şekilde hazırlanmalıdır ve mümkünse numune, bağlama yönteminden kaçınmak için belirli geometrileri karşılamalıdır. Equotip 550 nin işleyişi, her ölçüm serisi öncesinde Leeb test bloğu ile doğrulanır. Statik sertlik testi makinesinin işleyişi (HMMRC, HV, HB, HRC vb.), ilgili ölçüm ölçeğine ve menzile ait ilgili test blokları ile doğrulanmalıdır. Bir çift karşılaştırmalı değer elde etmek üzere, en az 10 HL ölçümünün ve statik testten gelen en az 3 değerin ortalama değeri hesaplanmalıdır. Bu değerler, uygulamaya bağlı olarak, küçük bir ölçüm alanındaki yakın konumlardan elde edilmelidir. 2015 Proceq SA 29
7. Bilgi 8. Sistem Şekil 22: Bilgi Menüsü Şekil 23: Sistem Menüsü 7.1 Belgeler Tüm dokümantasyon dosyaları cihazın bu kısmında kayıtlıdır ve gerektiğinde doğrudan görüntülenebilir. Hızlı Başlangıç Kılavuzu: Teslimat kapsamı dahil olmak üzere cihaz hakkında genel bir bakış sunar. Kullanım Kılavuzu: Ayrıntılı talimatlar. Ürün Sertifikaları: Bu ürün için geçerli sertifikalar. Teknik Kılavuz: Standartlara ilişkin derinlemesine teknik bilgiler, yükselen sıcaklıkların etkisi, ağır kullanım talimatları ve daha fazlası. Diğer belgeler daha sonra eklenebilir. 8.1 Kullanıcı Ayarları Genel kullanıcı ayarları değiştirilebilir. Kilitleme/Kilidi Açma: Ölçüm cihazını kilitlemek ve cihazı istenmeyen değişikliklere karşı korumak için bu ayarı seçin. Parola: Kilitleme/kilidi açma işlevi için bir parola ayarlanabilir. Bu alan boş bırakılırsa, kullanıcı ayarlarının kilidini açmak için parola gerekmez. Ölçüm Sihirbazı: Ölçüm sihirbazlarının uygulatma şekline dair üç seçenek mevcuttur. Doğrulama Bildirimi: Ölçüm cihazının doğrulaması zorunlu, isteğe bağlı veya devre dışı olarak ayarlanabilir. Devre dışı olarak ayarlandığında kullanıcı dolaylı bir doğrulama yapmaya zorlanmayacaktır. İsteğe bağlı ayarı sadece bir anım- 30 2015 Proceq SA
satmadır. Zorunlu veya isteğe bağlı seçilirse, doğrulama aralığının seçilebileceği bir giriş görünür. Prob Özellikleri: Her prob tipi için, ona ait ayarları korumak üzere bir seçenek bulunur. Ayrıca, her prob tipi için, korunacak olan farklı özellikler seçilebilir. 8.2 Problar Bağlı prob hakkındaki bilgiler buradan görüntülenebilir. Açı kalibrasyonu: Söz konusu özel prob için açı kalibrasyonu yinelenebilir. Bu kalibrasyon sadece Equotip Leeb Darbe Cihazları için yapılabilir. Doğrulama: Doğrulama ölçümü serisi buradan başlatılabilir. Kullanılan diğer problar hakkındaki bilgileri görmek için, düğmesine dokunun. 8.3 Donanım Kullanıcı arayüzüne ilişkin genel ayarlar ve güç seçenekleri buradan düzenlenebilir. Ses: Ölçüm cihazının sesli bildirimlerinin ses düzeyi ayarlanabilir veya kapatılabilir. Ekran: Kullanıcı, ekran arka ışığının parlaklığını ayarlayabilir. Güç: Ölçüm cihazının ekranının kararmaya başlayacağı veya cihazın kapanacağı süre, hem pille hem de AC güçle çalışma için ayarlanabilir. 8.4 Tarih ve Saat Tarih ve saat bu alt menüden ayarlanır. Bu ayarların formatı ve saat dilimi de değiştirilebilir. 8.5 Dil Ölçüm cihazının dil ayarı seçilebilir. On bir farklı dil mevcuttur. Yardım dosyasının dili, menünün geri kalan kısmının dili ile aynıdır. 8.6 Cihaz bilgileri Cihazla ilgili tüm bilgileri görüntülemek için sağ üst köşedeki bilgi düğmesine dokunun; örneğin ad, sürüm ve seri numarasının yanı sıra pil durumu da bu kısımda bulunabilir. 8.7 Fabrika sıfırlaması (varsayılan ayarlar) Sadece sistem menüsünden Factory reset'e (Fabrika sıfırlaması) erişerek, tüm kullanıcı tercihleri ve ayarları tekrar fabrika varsayılanlarına sıfırlanabilir. NOT! Doğrulama verileri ve özel çevirme eğrileri hariç olmak üzere tüm veriler kaybedileceği için, lütfen sıfırlama gerçekleştirmeden önce taşınabilir USB bellek kullanarak veya Equotip Link yazılımı üzerinden tüm ölçüm verilerini yedekleyin. 9. Bakım ve Destek 9.1 Bakım Tutarlı, güvenilir ve doğru ölçümler sağlamak üzere ölçüm cihazı her yıl kalibre edilmelidir. Ancak, servis aralığı fiili deneyimlere ve kullanıma dayandırılabilir. Daha fazla yönlendirme için ilgili standartlara başvurun. 9.1.1 Düzenli Cihaz Denetimi Ölçüm cihazının performans denetimleri (bkz. bölüm 4.2 Doğrulama (Performans ve Belirsizlik Denetimi) en azından günde bir kez veya en geç 1000 darbeden sonra gerçekleştirilmelidir. Cihazın sık kullanılmaması durumunda, kontrolü bir ölçüm serisinin başlangıcından önce ve sonunda gerçekleştirin. Ayrıca, cihazı yılda bir kez yetkili bir Proceq Servis Merkezine kalibre ettirin. NOT! Ortalama, hedef aralık içindeyse birim düzgün çalışıyordur. Ortalama, ayar noktası değerine göre ±6 HL'nin üzerinde bir sapma gösteriyorsa bkz. bölüm 10. Sorun giderme. 2015 Proceq SA 31