FAS EV TEKSTİL ÜRÜNLERİNE YÖNELİK PAZAR ARAŞTIRMASI RAPORU Dış Ticaret Müdürlüğü Eylül 2015
İÇİNDEKİLER YÖNETİCİ ÖZETİ... 4 KISALTMALAR... 5 TABLO LİSTESİ... 5 1. EV TEKSTİLİ SEKTÖRÜ... 6 1.1. ÜRÜN TANIMI... 6 1.2. TÜRKİYE NİN EV TEKSTİL İHRACATI... 6 1.3. ÜRÜN İTİBARİYLE EV TEKSTİLİ İHRACATIMIZ... 7 1.4. ÜLKELER İTİBARIYLA EV TEKSTİLİ İHRACATIMIZ... 8 2. TÜRKİYE NİN EV TEKSTİLİ İTHALATI... 8 2.1. ÜLKEMİZİN EV TEKSTİLİ ÜRÜNLERİ İTHALATI... 9 3. EV TEKSTİLİ DIŞ TİCARET DENGESİ... 10 3.1. ÜLKEMİZİN YILLAR İTİBARIYLA EV TEKSTİLİ DIŞ TİCARETİ... 11 4. FAS PAZARI İLE İLGİLİ BİLGİLER... 12 4.1. ÜLKE PROFİLİ VE GENEL EKONOMİK DURUM... 12 4.2. ÜLKENİN DIŞ TİCARETİ... 14 4.2.1. Dış Ticaretin Genel Yapısı... 14 5. TÜRKİYE-FAS TİCARET HACMİ... 14 5.1. TÜRKİYE - FAS DIŞ TİCARET DEĞERLERİ... 15 6. TÜRKİYE FAS EV TEKSTİL ÜRÜNLERİ TİCARET HACMİ... 16 7. FAS IN DÜNYADAN EV TEKSTİL ÜRÜNÜ İTHALATI... 17 7.1. 5407 (GTİP) SENTETİK İPLİK, MONOFİL, ŞERİTLERLE DOKUMALAR... 17 7.2. 5408 (GTİP) SUNİ FLAMENT İPLİKLERDEN DOKUNMUŞ MENSUCAT... 18 7.3. 5801 (GTİP) DOKUNMUŞ KADİFE, PELÜŞ VE TIRTIL MENSUCAT... 19 7.4. 5802 (GTİP) HAVLU NEVİ BUKLELİ MENSUCAT VE TUFTE EDİLMİŞ MENSUCAT... 20 7.5. 5804 (GTİP) TÜLLER VE DİĞER MENSUCAT-PARÇA, ŞERİT, MOTİFLER HALİNDE... 21 7.6. 5808 (GTİP) PARÇA HALİNDE KORDONLAR, İŞLEME YAPILMAMIŞ ŞERİTÇİ EŞYASI VE BENZERİ SÜS EŞYASI... 22 7.7. 5810 (GTİP) İŞLEMELER (PARÇA, ŞERİT, MOTİF HALİNDE)... 23 7.8. 6005 (GTİP) ÇÖZGÜ TİPİ ÖRGÜLÜ DİĞER MENSUCAT... 24 7.9. 6006 (GTİP) DİĞER ÖRME MENSUCAT... 25 7.10. 6107 (GTİP) ERKEK/ERKEK ÇOCUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI (ÖRME)... 26 7.11. 6108 (GTİP) KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI (ÖRME)... 27 7.12. 6117 (GTİP) TEKSTİL MALZEMELERİNİN ŞAL, EŞARP, PEÇE VE BENZERİ ÖRME... 28 7.13. 6207 (GTİP) ERKEK/ERKEK ÇOCUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI... 29 2 P a g e
7.14. 6208 (GTİP) KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI... 30 7.15. 6301 (GTİP) BATTANİYELER/DİZ BATTANİYELERİ... 31 7.16. 6302 (GTİP) YATAK ÇARŞAFI, MASA ÖRTÜLERİ, TUVALET VE MUTFAK BEZLERİ... 32 7.17. 6303 (GTİP) PERDELER VE İÇ STORLAR, PERDE VE YATAK FARBALARI... 33 7.18. 6304 (GTİP) DİĞER MEFRUŞAT EŞYASI (94.04 POZİSYONUNDAKİLER HARİÇ)... 34 7.19. 9404 (GTİP) ŞİLTE MESNETLERİ, YATAK TAKIMI EŞYASI VB. EŞYA (ŞİLTELER, YORGANLAR, DİZ VE AYAK ÖRTÜLERİ, YASTIKLAR, PUFLAR, VB.)... 35 8. GTİP NUMARALARININ AÇILIMI... 36 9. İKİ ÜLKE ARASINDAKİ ANLAŞMA VE PROTOKOLLER... 40 10. DÜZENLENEN İLGİLİ FUARLAR... 40 11. PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER... 41 11.1. Dağıtım Kanalları... 41 11.2. Tüketici Tercihleri... 41 11.3. Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme... 41 11.4. Ulaştırma ve Taşımacılık Maliyetleri... 41 12. DEVLET YARDIMLARI... 42 12.1. Doğrudan Yabancı Yatırımlar... 44 12.2. Ülkedeki Serbest Bölgeler (Özel Ekonomik Bölgeler)... 44 12.3. Ülkede İş Kurma Mevzuatı... 44 12.4. Şirket Kuruluşu... 45 12.5. Yatırımlara Sağlanan Teşvikler... 46 12.6. Oturma ve Çalışma İzinleri... 46 13. İKİ ÜLKE ARASINDAKİ TİCARETTE YAŞANAN SORUNLAR... 46 13.1. İş Konseyi... 47 13.2. İşadamlarının Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar... 47 14. SWOT ANALİZİ... 48 15. FAS TA EV TEKSTİL ÜRÜNLERİ İLE İLGİLİ FAALİYET GÖSTEREN FİRMA BİLGİLERİ... 50 16. FAS TAKİ T.C. TEMSİLCİLİKLERİ... 53 17. KAYNAKÇA... 54 3 P a g e
YÖNETİCİ ÖZETİ Bu araştırmada, ilk olarak Türkiye deki ev tekstil sektörü ile ilgili genel tanımlama ve değerlendirmeler yapılmıştır. Sonrasında araştırması yapılan Fas ev tekstili pazarının genel dış ticareti ve ev tekstil ürünlerinin pazarlardaki hacmine yer verilmiştir. İlgili pazarlara ilk kez giriş yapacak firmaların pazar hakkında daha fazla bilgi sahibi olabilmesi için, sektörle ilgili fuar, ülkelerin talep ettikleri dokümanlar, etiketleme, paketleme kuralları, ülkenin iş kültürü ve pazarda faaliyet gösteren firmaların ve ithalatçıların bilgileri de verilmektedir. Dış ticaret tablolarında dolar cinsinden ihracat rakamlarını ve ton olarak ihracat miktarının verilmesi, ton başına birim fiyatın hesaplanmasını sağlamaktadır. Bu rakamlar ihracatçılarımızın hedef pazarlardaki fiyat ortalamalarını ön görmesine yardımcı olmaktadır. Ön görülecek ürün fiyatının hesaplanmasına yardımcı olmak için ayrıca ülkelerin ürünlere uyguladığı gümrük vergileri ve ülkeye Türkiye den yapılacak nakliyenin ortalama maliyetleri de sunulmuştur. Raporda sektörle ilgili SWOT (Güçlü Yönler, Zayıf Yönler, Tehditler, Fırsatlar) analizi yapılmıştır. Bu analize göre, ihracatçılarımızın Fas ta düzenlenen uluslararası fuarlara katılmaları, ürünlerini tanıtma, rakiplerini ve pazarı tanıma açısından önemlidir. Firmalarımızın markalı ve kaliteli ürünler ile piyasaya girmeye çalışmaları uzun vadede kalıcı olmalarını sağlayacaktır. Kalıcı ve sürdürülebilir ihracat için, reklam, pazarlama gibi tutundurma faaliyetlerine önem verilmesi ve Fas pazarına uygun stratejiler geliştirmeleri gerekmektedir. Fas taki Türk temsilciliklerimiz ile irtibata geçerek firmalarımız pazara girişte ve tutunmada bir basamak olarak kullanılabilecek bu durumdan yararlanmalıdırlar. 4 P a g e
KISALTMALAR GTIP: Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu USD: United States Dollar (Amerikan Doları) TABLO LİSTESİ Tablo 1: Ürün İtibarıyla Ev Tekstili İhracatımız (1000 USD)... 7 Tablo 2: Ülkeler İtibarıyla Ev Tekstili İhracatımız (İlk 10 Ülke)... 8 Tablo 3: Ülkemizin Ev Tekstili Ürünleri İthalatı... 9 Tablo 4: Ülkeler İtibarıyla Ev Tekstili İthalatımız (İlk 10 Ülke-USD)... 10 Tablo 5: Ülkemizin Yıllar İtibarıyla Ev Tekstili Dış Ticareti... 11 Tablo 6: Dış Ticaret Göstergesi (Milyar Dolar)... 14 Tablo 7: Türkiye-Fas Dış Ticaret Değerleri (1000 USD)... 15 Tablo 8: Türkiye-Fas Ev Tekstil Ürünleri Ticaret Hacmi... 16 Tablo 9: 5407 (GTİP) Sentetik İplik, Monofil, Şeritlerle Dokumalar... 17 Tablo 10: 5408 (GTİP) Suni Flament İpliklerden Dokunmuş Mensucat... 18 Tablo 11: 5801 (GTİP) Dokunmuş Kadife, Pelüş ve Tırtıl Mensucat... 19 Tablo 12: 5802 (GTİP) Havlu Nevi Bukleli Mensucat ve Tufte Edilmiş Mensucat... 20 Tablo 13: 5804 (GTİP) Tüller ve Diğer Mensucat-Parça, Şerit, Motifler Halinde... 21 Tablo 14: 5808 (GTİP) Parça Halinde Kordonlar, İşleme Yapılmamış Şeritçi Eşyası ve Benzeri Süs Eşyası... 22 Tablo 15: 5810 (GTİP) İşlemeler (Parça, Şerit, Motif Halinde)... 23 Tablo 16: 6005 (GTİP) Çözgü Tipi Örgülü Diğer Mensucat... 24 Tablo 17: 6006 (GTİP) Diğer Örme Mensucat... 25 Tablo 18: 6107 (GTİP) Erkek/Erkek Çocuk için İç ve Gece Giyim Eşyası (Örme)... 26 Tablo 19: 6108 (GTİP) Kadın/Kız Çocuk İçin İç ve Gece Giyim Eşyası (Örme)... 27 Tablo 20: 6117 (GTİP) Tekstil Malzemelerinin Şal, Eşarp, Peçe ve Benzeri Örme... 28 Tablo 21: 6207 (GTİP) Erkek/Erkek Çocuk İçin İç ve Gece Giyim Eşyası... 29 Tablo 22: 6208 (GTİP) Kadın/Kız Çocuk İçin İç ve Gece Giyim Eşyası... 30 Tablo 23: 6301 (GTİP) Battaniyeler/Diz Battaniyeleri... 31 Tablo 24: 6302 (GTİP) Yatak Çarşafı, Masa Örtüleri, Tuvalet ve Mutfak Bezleri... 32 Tablo 25: 6303 (GTİP) Perdeler ve İç Storlar, Perde ve Yatak Farbaları... 33 Tablo 26: 6304 (GTİP) Diğer Mefruşat Eşyası (94.04 Pozisyonundakiler Hariç)... 34 Tablo 27: 9404 (GTİP) Şilte Mesnetleri, Yatak Takımı Eşyası vb. Eşya (Şilteler, Yorganlar, Diz Ve Ayak Örtüleri, Yastıklar, Puflar, vb.)... 35 5 P a g e
1. EV TEKSTİLİ SEKTÖRÜ 1.1. ÜRÜN TANIMI Ev tekstili, genel olarak evleri dekore etmek amacıyla kullanılan ürünler olarak tanımlanmaktadır. Sentetik iplikler ve kumaşların yanı sıra, pamuk, keten, ipek ve yün gibi doğal ipliklerden yapılan kumaşlar da sektörün ham maddeleri arasındadır. Bu sektör raporu kapsamına giren ürünler şu şekilde sınıflandırılmaktadır: Döşemelik ve Perdelik Kumaş Tüller ve Dantelalar Masa Örtüleri Elişi Duvar Halıları Perdeler ve Yatak Farbalaları Yatak Çarşafları Yatak Örtüleri Battaniyeler Yastık, Yorgan ve Uyku Tulumları Diğer Mefruşat Eşyası Havlu ve Bornozlar Diğer Ev Tekstili Ürünleri 1.2. TÜRKİYE NİN EV TEKSTİL İHRACATI Türkiye de Ev Tekstili İhracatı 2015 yılının ilk 6 ayında ciddi anlamda daralma kaydetmiştir. 2014 senesini, özellikle geçen yılın ikinci yarısındaki kayıplar ile birlikte 0,92 lik sınırlı bir büyüme ile kapatan sektör, 2015 yılının ilk altı ayında kayıpları genişletmiştir. Bölgemizdeki sıkıntıların yanı sıra Rusya da ekonomik kriz ve küresel çapta ekonominin yavaşlaması ile ev tekstili sektörü ihracatı 1 milyar 350 milyon Dolar seviyesinde gerçekleşerek geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19,49 daralmıştır. Ürün grubu olarak en ciddi daralma % -38,3 ile battaniye grubunda yaşanmıştır. Ülke bazında Rusya Federasyonu na yapılan ihracat geçen yılın aynı dönemine göre 157 milyon Dolardan 78 milyon dolara düşerek yarı yarıya azalmıştır. Yılın ilk altı ayında en çok ihraç edilen ev tekstili ürünü 630260 GTİP numaralı Tuvalet ve mutfak bezleri [pamuktan (havlu mensucattan)] etiketli ürün olmuştur. Bu ürün etiketindeki kayıp -11,78 düzeyinde gerçekleşmiştir. Ürün gruplarının ihracattan aldıkları payda havlu ve bornozlar yüzde 30 ile en büyük payı alırken, yatak çarşafları %17 perdelik ve döşemelik kumaşlar %17 oranında pay ile ihracata katkı sunmuştur. Türkiye Ev Tekstili Sektörü, ihracatın yüzde 8,19 daraldığı ilk altı aylık dönemde negatif ayrışarak ülke ihracatının üzerinde bir daralma yaşamıştır. ABD Merkez Bankası FED in faiz arttıracağı beklentisi ile gelişen ülkelerde yaşanan sermaye çıkışları ve ülkemizin tekrar genel seçimlere gittiği bir atmosferde yılın ikinci yarısı için tablonun değişeceği beklentisi oldukça azdır. Öte yandan Çin Merkez Bankası nın yavaşlayan Çin Ekonomisi ni tekrar hızlandırmak için 6 P a g e
devalüasyona gitmesi, Çin in dünya ev tekstili üretiminin yarısına yakınını gerçekleştiren ülke konumunda olması bakımından Türkiye Ev Tekstili Sektörü açısından tehdit arz etmektedir. 1 1.3. ÜRÜN İTİBARİYLE EV TEKSTİLİ İHRACATIMIZ Tablo 1: Ürün İtibarıyla Ev Tekstili İhracatımız (1000 USD) 2014 (Ocak-Haziran) 2015 (Ocak-Haziran) Değişim (%) ÜRÜN GRUBU Miktar (Kg) Değer ($) Miktar(kg) Değer($) Miktar Değer Havlu ve Bornozlar 48.257.315 477.920.696 48.403.648 409.511.018 0,31-14,32 Yatak Çarşafları 30.683.816 315.945.769 24.983.731 228.044.228-18,58-27,83 Perdelik ve Döşemelik Kumaş 24.083.818 298.034.961 20.153.398 235.415.492-16,32-21,02 Diğer Ev Tekstili Ürünleri 13.792.560 170.635.187 11.167.740 133.147.547-19,04-21,97 Yatak Örtüleri ve Diğer Mefruşat Eşyası 5.959.394 76.731.527 5.688.631 57.224.607-5,03-25,43 Perdeler ve Yatak Farbalaları 21.862.338 199.736.235 21.630.839 175.256.444-1,07-12,26 Tüller ve Dantelalar 3.267.926 48.921.967 3.194.562 46.302.579-2,24-5,36 Battaniyeler 7.153.078 34.651.436 5.334.433 21.474.928-25,43-38,03 Yatak, Yorgan ve Uyku 3.548.328 29.526.044 4.183.957 28.635.132 Tulumları 17,91-3,02 Masa Örtüleri 2.369.059 23.657.587 1.915.228 16.068.684-19,17-32,08 Elişi Duvar Halıları 140 855 6.690 51.322 4678,57 5903,74 ANA TOPLAM 160.977.772 1.678.091.368 146.662.857 1.351.264.956-8,90-19,48 Kaynak: İTKİB, TUİK, TETSİAD hesaplamaları Ülkemizin ev tekstili ihracatında ilk sırayı içinde tuvalet ve mutfak bezlerinin de dâhil olduğu havlu ve bornozlar almaktadır. 2014 yılında (Ocak-Haziran) 477,9 milyon dolar olarak gerçekleşen havlu ve bornoz ihracatı 2015 yılında (Ocak-Haziran) %14 azalışla yaklaşık 409,5 milyon dolara düşmüş, ihracat miktarı ise %0,31 oranında artmıştır. Ev tekstili ihracatında ikinci sırayı yatak çarşafları almaktadır. 2014 yılında 315 milyon dolar olarak gerçekleşen yatak çarşafları ihracatı 2015 yılında yaklaşık %27 azalışla 288 milyon dolara gerilemiş, ihracat miktarı ise %18 oranında azalmıştır Ürün kalemleri incelendiğinde, en fazla ihracat artışı yaklaşık %5903 oranla elişi duvar halılarında görülmektedir. Bununla birlikte 2015 yılı toplam ev tekstil ihracatımızda, 2014 yılına oranla, %19 azalma olduğu görülmektedir. 1 TETSİAD Ev Tekstili Sektörü Dış Ticaret Raporu 7 P a g e
1.4. ÜLKELER İTİBARIYLA EV TEKSTİLİ İHRACATIMIZ Tablo 2: Ülkeler İtibarıyla Ev Tekstili İhracatımız (İlk 10 Ülke) SIRA NO ÜLKE İHRACAT 2014 (Ocak- Haziran) ($) İHRACAT 2015 (Ocak- Haziran) ($) DEĞİŞİM 2013/2014 (Ocak- Haziran) (%) ORAN 2014 (Ocak- Haziran) (%) Tüm Ev Tekstili 1.678.091.368 1.351.264.956 İhracatı 1 Almanya 286.239.796 235.845.122-17.61 17.39 2 ABD 111.835.441 114.879.271 2,72 8.43 3 Rusya Federasyonu 157.079.703 77.954.213-50.38 5.76 4 İngiltere 85.321.536 70.702.545-17,14 5.23 5 Fransa 90.920.155 70.536.414-22,42 5.22 6 İtalya 79.301.600 62.670.000-20.98 4.63 7 Hollanda 82.718.472 57.053.341-31.03 4.22 8 İran 35.479.932 39.043.684 10.04 2,88 9 Polonya 48.172.357 38.790.850-19.48 2.87 10 Ukrayna 67.278.248 37.156.980 44.78 2.74 2 Ülkeler itibarıyla ev tekstili ihracatımız incelendiğinde, 2015 yılı toplam ihracatımızda 2014 yılına oranla düşüş olduğu ve en büyük düşüşün Rusya Federasyonu ve Ukrayna ihracatımızda olduğu görülmektedir. 2. TÜRKİYE NİN EV TEKSTİLİ İTHALATI 2015 yılı Ocak Haziran Döneminde gerçekleşen ev tekstili ithalatı 214 milyon dolardır. Bu değerin tüm tekstil ithalatı içerisindeki payı % 5,02 dir ve 2014 senesinin aynı dönemine göre, tutar olarak düşüş gösterse de, tekstil ithalatı içerisinde oransal olarak artış göstermiştir. Ev tekstili ithalatı aylık bazda incelendiğinde, 39 milyon dolar ile en fazla ithalat Mart ayında gerçekleşmiştir. En düşük ithalatın ise 32 milyon 231 bin dolar ile Mayıs ayında gerçekleştiği gözlemlenmektedir. Toplam ev tekstili ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,13 tutarında düşüş göstermiştir. Ev tekstili ithalatını ürün grupları bazında gözlemlediğimizde en yüksek tutar 54 Milyon 220 bin dolar ile perdeler ve Yatak farbalaları ürün grubunda gerçekleşmiştir. Bunu 50 milyon dolar ile Yatak, yorgan ve uyku tulumları grubu takip etmektedir. Üçüncü grup ise 43 milyon dolarlık ithalat 2 TETSİAD Ev Tekstili Sektörü Dış Ticaret Raporu 8 P a g e
ile diğer ev tekstili ürünleri grubudur. Geçen yılın ilk altı aylık dönemine kıyas ile ithalatı en fazla artan ürün grubu yüzde 54 ile Yatak Örtüleri ve diğer mefruşat eşyası grubunda gözlenmiştir. Ürün bazında en fazla ithalat 940490 GTİP no lu şilte, yorgan, yastık, puf, diz-ayak örtüleri, minderler vb. ne aittir ve ithalat değeri 49 Milyon Dolar dır. 2015 yılının ilk yarısında en çok ev tekstili ithalatı yaptığımız ülke uzun yıllardır olduğu gibi Çin olmuştur. Serbest bölgelerden yapılan ithalat 2. Sırada yer alırken, ithalat sıralamasında yer alan 3. Ülke Bosna Hersek olarak gözlemlenmiştir. Çin yüzde 48,58 ile toplam ithalatın yarısına yakınını gerçekleştirmiştir. 3 2.1. ÜLKEMİZİN EV TEKSTİLİ ÜRÜNLERİ İTHALATI Tablo 3: Ülkemizin Ev Tekstili Ürünleri İthalatı 2014 (Ocak-Haziran) 2015 (Ocak-Haziran) Değişim % ÜRÜN GRUBU Miktar Miktar Değer ($) (Kg) (Kg) Değer ($) Miktar Değer Havlu ve Bornozlar 2.079.917 17.511.440 2.517.926 19.011.504 21,05 8,56 Yatak Çarşafları 919.287 9.033.587 817.599 7.137.749-11,07-20,99 Perdelik ve Döşemelik Kumaş 1.491.485 12.324.542 1.242.692 10.241.818-16,68-16,90 Diğer Ev Tekstili Ürünleri 3.435.449 47.860.596 3.154.104 43.686.243-8,19-8,73 Yatak Örtüleri ve Diğer Mefruşat Eşyası 1.049.310 14.128.852 2.322.088 21.786.885 121 54,20 Perdeler ve Yatak Farbalaları 7.508.375 59.448.324 7.572.526 54.220.816 0,85 8,80 Tüller ve Dantelalar 564.578 5.268.792 716.979 4.564.449 26,99-13,37 Battaniyeler 107.612 1.424.565 71.841 960.967-33,25-32,55 Yatak, Yorgan ve Uyku Tulumları 9.164.278 51.957.920 9.670.083 50.194.363 5,51-3,40 Masa Örtüleri 173.504 2.021.110 186.960 2.287.806 7,75 13,19 Elişi Duvar Halıları 86 10.975 1.567 106.848 1722 873 ANA TOPLAM 26.493.881 220.990.703 28.272.884 214.083.575 6,71-3,13 Kaynak: TUİK, TETSİAD hesaplamaları Toplam 446.226 316.202 369.644 16,9% 100,0% 3 TETSİAD Ev Tekstili Sektörü Dış Ticaret Raporu 9 P a g e
2015 yılında (Ocak-Haziran) ev tekstili ithalatımız geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %8,5 oranında artarak 19 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Ürünler bazında anılan dönemdeki ithalat değerlerimiz incelendiğinde en büyük ithalat kalemlerimiz arasında yastık, yorgan ve uyku tulumları ile perdeler ve yatak farbaları, havlu ve bornozlar yer almaktadır. Tablo 4: Ülkeler İtibarıyla Ev Tekstili İthalatımız (İlk 10 Ülke-USD) SIR A NO ÜLKE İTHALAT 2014 (Ocak-Haziran) ($) İTHALAT 2015 (Ocak-Haziran) ($) DEĞİŞİM 2014/2015 (Ocak-Haziran) (%) ORAN 2015(Ocak- Haziran) (%) Tüm Ev Tekstili İthalatı 220.990.703 214.083.575-3,13 100 1 Çin 108.113.430 110.088.121 1,82 48,58 2 Serbest Bölgeler 18.000.655 18.308.121 1,70 8,55 3 Bosna-Hersek 4.898.520 8.928.543 82,27 4,17 4 Hindistan 9.169.183 8.710.452-5,01 4,06 5 Bulgaristan 4.492.621 8.078.441 79,83 3,77 6 İtalya 7.773.974 6.733.656-13,39 3,14 7 Güney Kore 8.822.609 5.882.650-33,33 2,74 8 Almanya 6.046.329 4.631.545-23,40 2,16 9 İran 2.395.801 2.213.515-7,61 1,03 10 Türkmenistan 3.125.913 2.174.321-30,45 1,01 3. EV TEKSTİLİ DIŞ TİCARET DENGESİ 2015 Ocak-Haziran döneminde Türkiye ev tekstili sektörünün dış ticaret hacminde 1351 milyonluk ihracat, 214 milyonluk ithalat hacmi bulunmaktadır. Türkiye yapmış olduğu ev tekstili ithalatının çok üzerinde bir ev tekstili ihracat hacmine sahiptir. 10 P a g e
3.1. ÜLKEMİZİN YILLAR İTİBARIYLA EV TEKSTİLİ DIŞ TİCARETİ Tablo 5: Ülkemizin Yıllar İtibarıyla Ev Tekstili Dış Ticareti Yıllar Ev Tekstili İhracatı ($) Ev Tekstili İthalatı ($) 2005 2.885.819.393 273.892.584 2006 2.951.436.822 357.457.043 2007 3.330.015.527 333.785.999 2008 3.351.656.928 326.505.680 2009 2.585.244.333 289.109.452 2010 2.779.758.710 395.387.427 2011 3.126.541.624 537.319.865 2012 2.904.301.449 370.609.724 2013 3.296.782.484 429.988.324 2014 3.326.946.668 471.330.121 2014 Ocak-Haziran 2015 Ocak-Haziran 1.678.091.368 220.990.703 1.351.264.956 214.203.638 4 4 TETSİAD Ev Tekstili Sektörü Dış Ticaret Raporu 11 P a g e
4. FAS PAZARI İLE İLGİLİ BİLGİLER 4.1. ÜLKE PROFİLİ VE GENEL EKONOMİK DURUM Nüfus Yüzölçümü : : 33,49 milyon (WorldBank, 2014) 71,850 km² Başkent : Rabat Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Büyüme Oranı Döviz Kuru Başlıca Şehirler : : : : $107,0 milyar (WorldBank, 2014) 4,54 (WorldBank, 2014) Fas dirhemi Kazablanka, Agadir, Fez, Marakeş, Meknes, Tetouan, Tanca, Oujda, Ouarzazate ve Laayoune'dir (Batı Sahra) Telefon Kodu : +212 Ekonomik Yapı Dünyanın en büyük fosfat yataklarına sahip olan Fas, ekonomisini tarım, imalat, balıkçılık ve turizm sektörü gelirleri ve dış ülkelerde çalışan Faslıların ülkeye getirdikleri dövizlerle ayakta tutmaktadır. 1980 li yıllardan itibaren Fas, IMF ve Dünya Bankası ile işbirliği içinde başarılı bir ekonomik reform sürecine girmiş, bu çerçevede, dış ticaret rejiminin liberalleştirilmesi, yeni yatırım kanunu, özelleştirme programı ve bankacılık sisteminin iyileştirilmesine gidilmiştir. Fas ekonomisinin son 10 yılda tarım ve fosfat sektörlerine olan bağımlılığı azalarak imalat ve hizmet sektörlerinin 12 P a g e
GSYİH daki payları artmıştır. GSYİH, tarım sektörünün performansına göre yıllar itibariyle değişkenlik göstermektedir. Hükümetin önceliği işsizlik oranını düşürmek ve ekonomik durgunluğa bağlı olarak artan fakirliği azaltmaktır. Ülkede ekonomik aktivite Kasablanka ve Rabat etrafında yoğunlaşmıştır. Hükümet, az nüfuslu bölgelerdeki iş imkanlarını geliştirmek amacıyla yatırım teşvikleri uygulamaktadır. Çeşitli önlemlere karşın köyden kente göç önlenememektedir. 2011-2015 yılları arasında GSYİH nın yıllık ortalama % 4,7 oranında büyümesi tahmin edilmektedir. Ekonomi Politikaları Fas, Dünya Bankası tarafından önerilen bir ekonomik programı yürütmektedir. Ülkedeki sosyal ve ekonomik eşitsizliğin büyümedeki en önemli engel olduğu belirtilmektedir. Orta ve uzun vadeli hedefler içeren Dünya Bankası programı yıllık ortalama büyümenin %5-6 düzeyinde gerçekleşmesi gerektiği yönündedir. Diğer taraftan ülkenin serbest piyasa ekonomisine geçmesine kuşku ile bakan bir kesim de bulunmaktadır. Fas firmalarının özellikle Avrupa dan gelecek rekabet karşısında zayıf kalmalarından korkulmaktadır. Hükümet iş çevrelerinin modernizasyonu konusunda bir kampanya başlatmıştır. Turizm gelirleri ülkenin en önemli döviz girdi kaynağı konumundadır. Diğer önemli döviz kaynakları yurt dışında çalışan Fas lı işçilerin gönderdikleri dövizler ve fosfat ihracatından elde dilen gelirlerdir. Para birimi Dirham olup, Dirham ın değeri Euro ve Dolardan oluşan bir sepet üzerinden hesaplanmaktadır. Ekonomik Performans Fas orta gelir düzeyinde bir ülke olarak kabul edilmektedir. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla nın yaklaşık üçte ikisi hizmetler sektörüne dayanmaktadır. İmalat sektörü GSYİH nın yaklaşık % 13 ünü, tarım sektörü ise GSYİH nın yaklaşık % 12 sini oluşturmaktadır. Madencilik sektörü ise GSYİH nın yaklaşık % 4 ünü oluşturmaktadır. Dış borç yükünün fazla olmaması nedeniyle yaşanan küresel ekonomik krizden göreceli olarak daha az etkilenmiştir. Orta vadede ekonominin güç kazanması beklenmektedir. 5 5 www.ekonomi.gov.tr 13 P a g e
4.2. ÜLKENİN DIŞ TİCARETİ Tablo 6: Dış Ticaret Göstergesi (Milyar Dolar) Dış Ticaret Göstergeleri (Milyar Dolar) Kaynak: Economist Intelligence Unit 2011 2012 2013 2014 İhracat 21,5 22,2 23,3 25,5 İthalat 41,0 42,3 41,9 44,0 Ticaret Hacmi 62,5 64,5 65,2 69,5 Ticaret Açığı - 19,5-20,1-18,6-18,5 4.2.1. Dış Ticaretin Genel Yapısı Ülke ithalatında sanayi ürünleri öncelikli sıradadır. En fazla ithal edilen ürünler ham petrol, petrol yağları, makine ve ulaşım araçları, tekstil ürünleri ve kimyasallardır. Avrupa Birliği Fas ın en önemli ticaret ortağı konumundadır. İthalatın yaklaşık yarısı ve ihracatın % 70 ten fazlası Avrupa Birliği ülkeleri ile yapılmaktadır. Fransa en önemli tedarikçi ülke konumunda olup İspanya ikinci en büyük tedarikçidir. Fransa aynı zamanda Fas ın en fazla ihracat gerçekleştirdiği ülkedir. Fas dış ticareti kolaylaştırıcı tedbirleri uygulamaya koymaktadır. Örneğin gümrük prosedürleri 2009 yılı Haziran ayından itibaren bilgisayarlı online sisteme geçmiş durumdadır. İthal edilen ürünler için gümrük vergileri dışında % 0,25 oranında ithalat vergisi ve % 20 ye kadar Katma Değer Vergisi uygulanmaktadır. Tekstil ithalatı gümrük vergisinden muaftır. Fas dış ticaret rejimini liberalleştirmeye devam etmektedir. 6 5. TÜRKİYE-FAS TİCARET HACMİ Türkiye nin Fas a ihracatı 2014 yılında 1.406 milyon dolar olmuştur. Fas a ihraç ettiğimiz başlıca ürünler, demir çelik, mücevherci eşyası, otomobil ve buzdolabı şeklindedir. 6 www.ekonomi.gov.tr 14 P a g e
Türkiye nin Fas tan ithalatı ise 2014 yılında 640 milyon dolar olmuştur. Fas tan ithal ettiğimiz başlıca ürünler otomobil, işlenmemiş altın, difosfor pentaoksit, işlenmemiş kurşun, tabii kalsiyum ve gümüştür.7 5.1. TÜRKİYE - FAS DIŞ TİCARET DEĞERLERİ Tablo 7: Türkiye-Fas Dış Ticaret Değerleri (1000 USD) Türkiye-Fas Dış Ticaret Değerleri (1 000 Dolar) YILLAR İHRACAT İTHALAT DENGE HACMİ 2000 70.413 72.983-2.570 143.396 2001 98.149 38.193 59.955 136.342 2002 138.330 68.314 70.015 206.645 2003 180.779 76.989 103.789 257.769 2004 330.058 105.778 224.280 435.836 2005 370.824 143.231 227.593 514.055 2006 551.377 173.902 377.474 725.279 2007 721.594 198.460 523.134 920.054 2008 957.768 360.519 597.249 1.318.288 2009 600.456 234.729 365.727 835.185 2010 623.957 396.797 227.522 1.021.116 2011 920.895 419.945 500.950 1.340.840 2012 1.014.905 429.482 585.423 1.444.387 2013 1.194.224 572.227 621.997 1.766.451 2014 1.406.565 639.849 766.716 2.046.414 2014 ilk 4 ay 543.710 166.077 377.633 709.787 2015 ilk 4 ay 441.111 158.600 282.511 599.711 Kaynak: www.ekonomi.gov.tr 7 www.ekonomi.gov.tr 15 P a g e
6. TÜRKİYE FAS EV TEKSTİL ÜRÜNLERİ TİCARET HACMİ Tablo 8: Türkiye-Fas Ev Tekstil Ürünleri Ticaret Hacmi Ürün Kodu 5407 5408 5801 5802 5804 5808 5810 6005 Ürün Adı Fas'ın Türkiye'den İthalatı Türkiye'ye 2014 uygulanan değerleri,bin gümrük USD vergi oranı Türkiye'nin Dünyaya İhracatı 2014 değerleri, bin USD Fas ın Dünyadan İthalatı 2014 değerleri, bin USD Sentetik iplik, monofil, şeritlerle dokumalar 14,292 1.1 1,013,982 157,430 Suni filament ipliklerinden dokunmuş mensucat 3,591 1 84,382 24,499 Dokunmuş kadife, pelüş ve tırtıl mensucat 14,530 1 274,045 37,527 Havlu nevi bukleli mensucat ve tufte edilmiş mensucat 48 1 22,108 377 Tüller ve diğer mensucat-parça, şerit, motifler halinde 1,611 0.3 98,431 23,564 Parça halinde kordonlar; işleme yapılmamış şeritçi eşyası ve benzeri süs eşyası; saçaklar, ponponlar vb. eşya 42 0.3 19,466 7,654 İşlemeler (parça, şerit, motif halinde) 492 1 113,256 11,056 Çözgü tipi örgülü diğer mensucat 254 1 217,862 5,293 6006 Diğer örme mensucat 39,188 1 933,473 255,806 6107 Erkek/erkek çocuk için iç ve gece giyim eşyası (örme) 696 2.5 150,756 3,960 6108 Kadın/kız çocuk için iç ve gece giyim eşyası (örme) 913 2.5 319,707 7,911 6207 Erkek/erkek çocuk için iç ve gece giyim eşyas 254 2.5 46,941 977 6208 Kadın/kız çocuk için iç ve gece giyim eşyası 1,904 2.5 217,480 4,102 6301 Battaniyeler, diz battaniyeleri 918 2 75,140 4,904 6302 Yatak çarşafı, masa örtüleri, tuvalet ve mutfak bezleri 3,629 2.4 1,371,465 14,970 6303 Perdeler ve iç storlar, perde ve yatak farbalaları 1,071 2.5 128,529 4,427 6304 Diğer mefruşat eşyası (94.04 pozisyonundakiler hariç) 247 2.3 134,229 3,295 9404 Şilte mesnetleri, yatak takımı eşyası vb eşya (şilteler, yorganlar, diz ve ayak örtüleri, yastıklar, puflar vb) 1,126 2.5 132,716 7,181 Toplam 3,943,942 5,353,968 1,935,143 8 8 Trademap 16 P a g e
7. FAS IN DÜNYADAN EV TEKSTİL ÜRÜNÜ İTHALATI 7.1. 5407 (GTİP) SENTETİK İPLİK, MONOFİL, ŞERİTLERLE DOKUMALAR Tablo 9: 5407 (GTİP) Sentetik İplik, Monofil, Şeritlerle Dokumalar Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi Tüm dünya 157,430 100 13,120 Ton 11,999 Çin 56,521 35.9 6,520 Ton 8,669 10.9 İspanya 29,047 18.5 1,654 Ton 17,562 0 Türkiye 14,292 9.1 1,109 Ton 12,887 1.1 İtalya 12,826 8.1 741 Ton 17,309 0 Fransa 12,567 8 496 Ton 25,337 0 Belçika 9,798 6.2 658 Ton 14,891 0 Kore Cumhuriyeti 4,798 3 335 Ton 14,322 10.9 Hindistan 3,794 2.4 406 Ton 9,345 10.9 Portekiz 2,843 1.8 172 Ton 16,529 0 Taipei, Çin 2,565 1.6 278 Ton 9,227 10.9 9 9 Trademap 17 P a g e
7.2. 5408 (GTİP) SUNİ FLAMENT İPLİKLERDEN DOKUNMUŞ MENSUCAT Tablo 10: 5408 (GTİP) Suni Flament İpliklerden Dokunmuş Mensucat Ticaret Göstergeleri İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi Tüm dünya 24,499 100 1,272 Ton 19,260 İspanya 10,483 42.8 610 Ton 17,185 0 İtalya 5,100 20.8 156 Ton 32,692 0 Türkiye 3,591 14.7 205 Ton 17,517 1 Çin 1,829 7.5 153 Ton 11,954 10.1 Fransa 944 3.9 20 Ton 47,200 0 Portekiz 825 3.4 46 Ton 17,935 0 Litvanya 630 2.6 29 Ton 21,724 0 Almanya 241 1 7 Ton 34,429 0 Hindistan 225 0.9 9 Ton 25,000 10.1 Birleşik Krallık 212 0.9 12 Ton 17,667 0 10 10 Trademap 18 P a g e
7.3. 5801 (GTİP) DOKUNMUŞ KADİFE, PELÜŞ VE TIRTIL MENSUCAT Tablo 11: 5801 (GTİP) Dokunmuş Kadife, Pelüş ve Tırtıl Mensucat Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi Tüm dünya 37,527 100 3,578 Ton 10,488 Türkiye 14,530 38.7 1,302 Ton 11,160 1 Çin 11,104 29.6 1,312 Ton 8,463 10.5 Birleşik Krallık 3,338 8.9 472 Ton 7,072 0 İtalya 2,237 6 99 Ton 22,596 0 Fransa 1,165 3.1 59 Ton 19,746 0 Belçika 1,008 2.7 65 Ton 15,508 0 İspanya 975 2.6 64 Ton 15,234 0 Almanya 811 2.2 20 Ton 40,550 0 Portekiz 772 2.1 51 Ton 15,137 0 11 11 Trademap 19 P a g e
7.4. 5802 (GTİP) HAVLU NEVİ BUKLELİ MENSUCAT VE TUFTE EDİLMİŞ MENSUCAT Tablo 12: 5802 (GTİP) Havlu Nevi Bukleli Mensucat ve Tufte Edilmiş Mensucat Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi oranı (%) Tüm dünya 377 100 41 Ton 9,195 Çin 119 31.6 20 Ton 5,950 9.8 Fransa 111 29.4 11 Ton 10,091 0 İspanya 78 20.7 4 Ton 19,500 0 Türkiye 48 12.7 6 Ton 8,000 1 Portekiz 16 4.2 0 Ton 0 Amerika Birleşik Devletleri 3 0.8 1 Ton 3,000 0 İtalya 2 0.5 0 Ton 0 Belçika 1 0.3 0 Ton 0 12 12 Trademap 20 P a g e
7.5. 5804 (GTİP) TÜLLER VE DİĞER MENSUCAT-PARÇA, ŞERİT, MOTİFLER HALİNDE Tablo 13: 5804 (GTİP) Tüller ve Diğer Mensucat-Parça, Şerit, Motifler Halinde Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi Tüm dünya 23,564 100 611 Ton 38,566 Fransa 10,791 45.8 57 Ton 189,316 0 Çin 5,332 22.6 326 Ton 16,356 2.5 İspanya 2,853 12.1 69 Ton 41,348 0 Türkiye 1,611 6.8 59 Ton 27,305 0.3 Porekiz 976 4.1 39 Ton 25,026 0 Birleşik Krallık Kore Cumhuriyeti 568 2.4 16 Ton 35,500 0 341 1.4 12 Ton 28,417 2.5 Tayland 245 1 2 Ton 122,500 2.5 Belçika 234 1 4 Ton 58,500 0 Mısır 166 0.7 11 Ton 15,091 0 13 13 Trademap 21 P a g e
7.6. 5808 (GTİP) PARÇA HALİNDE KORDONLAR, İŞLEME YAPILMAMIŞ ŞERİTÇİ EŞYASI VE BENZERİ SÜS EŞYASI Tablo 14: 5808 (GTİP) Parça Halinde Kordonlar, İşleme Yapılmamış Şeritçi Eşyası ve Benzeri Süs Eşyası Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi oranı (%) Tüm dünya 7,654 100 634 Ton 12,073 Fransa 3,474 45.4 206 Ton 16,864 0 Çin 2,492 32.6 398 Ton 6,261 2.5 Tayland 793 10.4 7 Ton 113,286 2.5 İspanya 449 5.9 9 Ton 49,889 0 İtalya 133 1.7 2 Ton 66,500 0 Amerika Birleşik Devletleri 93 1.2 8 Ton 11,625 0 Türkiye 42 0.5 2 Ton 21,000 0.3 Almanya 39 0.5 1 Ton 39,000 0 Portekiz 37 0.5 0 Ton 0 Birleşik Krallık 36 0.5 1 Ton 36,000 0 14 14 Trademap 22 P a g e
7.7. 5810 (GTİP) İŞLEMELER (PARÇA, ŞERİT, MOTİF HALİNDE) Tablo 15: 5810 (GTİP) İşlemeler (Parça, Şerit, Motif Halinde) Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi oranı (%) Tüm dünya 11,056 100 539 Ton 20,512 Çin 4,446 40.2 324 Ton 13,722 10 Hindistan 2,340 21.2 118 Ton 19,831 10 İspanya 1,221 11 34 Ton 35,912 0 İtalya 558 5 7 Ton 79,714 0 Birleşik Krallık 519 4.7 11 Ton 47,182 0 Türkiye 492 4.5 27 Ton 18,222 1 Fransa 419 3.8 4 Ton 104,750 0 Avusturya 388 3.5 1 Ton 388,000 0 Romanya 178 1.6 1 Ton 178,000 0 15 15 Trademap 23 P a g e
7.8. 6005 (GTİP) ÇÖZGÜ TİPİ ÖRGÜLÜ DİĞER MENSUCAT Tablo 16: 6005 (GTİP) Çözgü Tipi Örgülü Diğer Mensucat Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi oranı (%) Tüm dünya 5,293 100 509 Ton 10,399 Çin 1,916 36.2 264 Ton 7,258 10 İspanya 1,156 21.8 103 Ton 11,223 0 Portekiz 460 8.7 45 Ton 10,222 0 Almanya 446 8.4 33 Ton 13,515 0 Fransa 445 8.4 23 Ton 19,348 0 İtalya 420 7.9 14 Ton 30,000 0 Türkiye 254 4.8 16 Ton 15,875 1 Birleşik Krallık 111 2.1 6 Ton 18,500 0 Belçika 47 0.9 3 Ton 15,667 0 16 16 Trademap 24 P a g e
7.9. 6006 (GTİP) DİĞER ÖRME MENSUCAT Tablo 17: 6006 (GTİP) Diğer Örme Mensucat Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi Tüm dünya 255,806 100 20,789 Ton 12,305 Fransa 59,532 23.3 2,971 Ton 20,038 0 Çin 45,980 18 5,918 Ton 7,770 10.4 İspanya 44,397 17.4 3,486 Ton 12,736 0 Türkiye 39,188 15.3 3,471 Ton 11,290 1 Portekiz 32,373 12.7 2,680 Ton 12,079 0 İtalya 12,383 4.8 737 Ton 16,802 0 Kore Cumhuriyeti Birleşik Krallık 11,371 4.4 590 Ton 19,273 10.4 7,431 2.9 747 Ton 9,948 0 Taipei, Çin 716 0.3 35 Ton 20,457 10.4 17 17 Trademap 25 P a g e
7.10. 6107 (GTİP) ERKEK/ERKEK ÇOCUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI (ÖRME) Tablo 18: 6107 (GTİP) Erkek/Erkek Çocuk için İç ve Gece Giyim Eşyası (Örme) Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi Tüm dünya 3,960 100 185 Ton 21,405 Çin 1,142 28.8 67 Ton 17,045 25 İspanya 902 22.8 44 Ton 20,500 0 Türkiye 696 17.6 31 Ton 22,452 2.5 Fransa 418 10.6 15 Ton 27,867 0 Bangladeş 287 7.2 10 Ton 28,700 25 Hindistan 196 4.9 7 Ton 28,000 25 Portekiz 143 3.6 5 Ton 28,600 0 Sri Lanka 40 1 1 Ton 40,000 25 Kamboçya 24 0.6 1 Ton 24,000 25 Mauritius 19 0.5 1 Ton 19,000 25 18 18 Trademap 26 P a g e
7.11. 6108 (GTİP) KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI (ÖRME) Tablo 19: 6108 (GTİP) Kadın/Kız Çocuk İçin İç ve Gece Giyim Eşyası (Örme) Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi Tüm dünya 7,911 100 291 Ton 27,186 Çin 2,650 33.5 81 Ton 32,716 25 İspanya 1,728 21.8 103 Ton 16,777 0 Fransa 995 12.6 11 Ton 90,455 0 Türkiye 913 11.5 42 Ton 21,738 2.5 Hindistan 611 7.7 22 Ton 27,773 25 Bangladeş 223 2.8 6 Ton 37,167 25 Portekiz 192 2.4 14 Ton 13,714 0 İtalya 93 1.2 3 Ton 31,000 0 Sri Lanka 80 1 1 Ton 80,000 25 19 19 Trademap 27 P a g e
7.12. 6117 (GTİP) TEKSTİL MALZEMELERİNİN ŞAL, EŞARP, PEÇE VE BENZERİ ÖRME Tablo 20: 6117 (GTİP) Tekstil Malzemelerinin Şal, Eşarp, Peçe ve Benzeri Örme Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi oranı (%) Tüm dünya 4,537 100 183 Ton 24,792 İspanya 2,397 52.8 73 Ton 32,836 0 Çin 1,131 24.9 76 Ton 14,882 17.9 Fransa 302 6.7 6 Ton 50,333 0 Portekiz 246 5.4 10 Ton 24,600 0 Türkiye 163 3.6 9 Ton 18,111 1.8 İtalya 112 2.5 1 Ton 112,000 0 Hindistan 45 1 1 Ton 45,000 17.9 Birleşik Krallık 44 1 3 Ton 14,667 0 Endonezya 22 0.5 1 Ton 22,000 17.9 Almanya 12 0.3 1 Ton 12,000 0 20 20 Trademap 28 P a g e
7.13. 6207 (GTİP) ERKEK/ERKEK ÇOCUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI Tablo 21: 6207 (GTİP) Erkek/Erkek Çocuk İçin İç ve Gece Giyim Eşyası Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi oranı (%) Tüm dünya 977 100 45 Ton 21,711 Çin 363 37.2 18 Ton 20,167 25 Türkiye 254 26 13 Ton 19,538 2.5 İspanya 76 7.8 3 Ton 25,333 0 Fransa 75 7.7 2 Ton 37,500 0 Portekiz 53 5.4 3 Ton 17,667 0 İtalya 36 3.7 2 Ton 18,000 0 Bangladeş 19 1.9 1 Ton 19,000 25 Hindistan 18 1.8 1 Ton 18,000 25 Ürdün 17 1.7 2 Ton 8,500 0 Tunus 16 1.6 0 Ton 0 21 21 Trademap 29 P a g e
7.14. 6208 (GTİP) KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI Tablo 22: 6208 (GTİP) Kadın/Kız Çocuk İçin İç ve Gece Giyim Eşyası Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi Tüm dünya 4,102 100 156 Ton 26,295 Türkiye 1,904 46.4 91 Ton 20,923 2.5 Çin 1,531 37.3 46 Ton 33,283 25 Portekiz 165 4 5 Ton 33,000 0 İspanya 110 2.7 2 Ton 55,000 0 Hindistan 95 2.3 4 Ton 23,750 25 Tunus 64 1.6 1 Ton 64,000 0 Fransa 61 1.5 2 Ton 30,500 0 İtalya 59 1.4 2 Ton 29,500 0 Mısır 36 0.9 2 Ton 18,000 0 Endonezya 13 0.3 0 Ton 25 22 22 Trademap 30 P a g e
7.15. 6301 (GTİP) BATTANİYELER/DİZ BATTANİYELERİ Tablo 23: 6301 (GTİP) Battaniyeler/Diz Battaniyeleri Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi Tüm dünya 4,904 100 507 Ton 9,673 Çin 2,182 44.5 267 Ton 8,172 20.4 İspanya 1,050 21.4 95 Ton 11,053 0 Türkiye 918 18.7 88 Ton 10,432 2 Portekiz 420 8.6 36 Ton 11,667 0 Fransa 81 1.7 2 Ton 40,500 0 İtalya 56 1.1 1 Ton 56,000 0 Mısır 45 0.9 5 Ton 9,000 0 Pakistan 36 0.7 4 Ton 9,000 20.4 Hindistan 35 0.7 1 Ton 35,000 20.4 Kore Cumhuriyeti 33 0.7 4 Ton 8,250 20.4 23 23 Trademap 31 P a g e
7.16. 6302 (GTİP) YATAK ÇARŞAFI, MASA ÖRTÜLERİ, TUVALET VE MUTFAK BEZLERİ Tablo 24: 6302 (GTİP) Yatak Çarşafı, Masa Örtüleri, Tuvalet ve Mutfak Bezleri Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi oranı (%) Tüm dünya 14,970 100 1,438 Ton 10,410 Türkiye 3,629 24.2 419 Ton 8,661 2.4 Portekiz 2,951 19.7 255 Ton 11,573 0 Çin 2,102 14 233 Ton 9,021 23.6 Mısır 1,955 13.1 275 Ton 7,109 0 İspanya 1,494 10 87 Ton 17,172 0 Fransa 1,232 8.2 41 Ton 30,049 0 İtalya 579 3.9 19 Ton 30,474 0 Pakistan 262 1.8 35 Ton 7,486 23.6 Hindistan 224 1.5 20 Ton 11,200 23.6 24 24 Trademap 32 P a g e
7.17. 6303 (GTİP) PERDELER VE İÇ STORLAR, PERDE VE YATAK FARBALARI Tablo 25: 6303 (GTİP) Perdeler ve İç Storlar, Perde ve Yatak Farbaları Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi oranı (%) Tüm dünya 4,427 100 275 Ton 16,098 Çin 1,747 39.5 143 Ton 12,217 25 Türkiye 1,071 24.2 60 Ton 17,850 2.5 İspanya 442 10 19 Ton 23,263 0 İtalya 397 9 5 Ton 79,400 0 Mısır 277 6.3 17 Ton 16,294 0 Fransa 205 4.6 15 Ton 13,667 0 Hindistan 84 1.9 6 Ton 14,000 25 Kore Cumhuriyeti Amerika Birleşik Devletleri 51 1.2 4 Ton 12,750 25 40 0.9 1 Ton 40,000 15.9 25 25 Trademap 33 P a g e
7.18. 6304 (GTİP) DİĞER MEFRUŞAT EŞYASI (94.04 POZİSYONUNDAKİLER HARİÇ) Tablo 26: 6304 (GTİP) Diğer Mefruşat Eşyası (94.04 Pozisyonundakiler Hariç) Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi oranı (%) Tüm dünya 3,295 100 611 Ton 5,393 Çin 2,000 60.7 496 Ton 4,032 23.4 Portekiz 419 12.7 34 Ton 12,324 0 Türkiye 247 7.5 26 Ton 9,500 2.3 İspanya 238 7.2 15 Ton 15,867 0 İtalya 183 5.6 16 Ton 11,438 0 Pakistan 46 1.4 5 Ton 9,200 23.4 Hindistan 39 1.2 5 Ton 7,800 23.4 Fransa 36 1.1 3 Ton 12,000 0 Birleşik Arap Emirlikleri Amerika Birleşik Devletleri 28 0.8 8 Ton 3,500 0 12 0.4 1 Ton 12,000 0 34 P a g e
7.19. 9404 (GTİP) ŞİLTE MESNETLERİ, YATAK TAKIMI EŞYASI VB. EŞYA (ŞİLTELER, YORGANLAR, DİZ VE AYAK ÖRTÜLERİ, YASTIKLAR, PUFLAR, VB.) Tablo 27: 9404 (GTİP) Şilte Mesnetleri, Yatak Takımı Eşyası vb. Eşya (Şilteler, Yorganlar, Diz Ve Ayak Örtüleri, Yastıklar, Puflar, vb.) Ticaret Göstergeleri İhracatçılar İthal edilen değer - 2014 (bin USD) Fas ın ithalatındaki İthal edilen miktar - 2014 Miktar birimi Birim değeri (USD/birim) Fas ta uygulanan vergi oranı (%) Tüm dünya 7,181 100 817 Ton 8,789 İspanya 1,200 16.7 160 Ton 7,500 0 Türkiye 1,126 15.7 168 Ton 6,702 2.5 Çin 1,054 14.7 133 Ton 7,925 25 İtalya 1,003 14 118 Ton 8,500 0 Fransa 685 9.5 42 Ton 16,310 0 Portekiz 350 4.9 49 Ton 7,143 0 Kore Cumhuriyeti Amerika Birleşik Devletleri 323 4.5 17 Ton 19,000 25 203 2.8 24 Ton 8,458 0 Danimarka 202 2.8 12 Ton 16,833 0 Belçika 151 2.1 3 Ton 50,333 0 26 26 Trademap 35 P a g e
8. GTİP NUMARALARININ AÇILIMI 5407 (GTİP) SENTETİK İPLİK, MONOFİL, ŞERİTLERLE DOKUMALAR 5407.10.00 Naylon veya diğer poliamidlerden veya poliesterlerden elde edilen yüksek mukavemetli ipliklerden dokunmuş mensucat: 5407.20 Şerit ve benzerlerinden dokunmuş mensucat: 5407.30.00 XI. Bölümün 9 numaralı notunda belirtilen mensucat 5407.4 Diğer dokunmuş mensucat (ağırlık itibariyle % 85 veya daha fazla naylon veya diğer poliamid filamentleri içerenler): 5407.5 Diğer dokunmuş mensucat (ağırlık itibariyle % 85 veya daha fazla tekstürize poliester filamentleri içerenler): 5407.6 Diğer dokunmuş mensucat (ağırlık itibariyle % 85 veya daha fazla poliester filamentleri içerenler): 5407.7 Diğer dokunmuş mensucat (ağırlık itibariyle % 85 veya daha fazla sentetik filamentleri içerenler): 5407.8 Diğer dokunmuş mensucat (ağırlık itibariyle % 85'den az sentetik filamentler içeren ve esas itibariyle veya sadece pamukla karışık olanlar): 5407.9 Diğer dokunmuş mensucat: 5408 (GTİP) SUNİ FİLAMENT İPLİKLERİNDEN DOKUNMUŞ MENSUCAT 5408.10.00 Viskoz ipeğinden elde edilen yüksek mukavemetli iplikten dokun muş mensucat 5408.2 Diğer dokunmuş mensucat (ağırlık itibariyle % 85 veya daha fazla suni filamentler, şeritler veya benzerlerini içerenler): 5408.3 Diğer dokunmuş mensucat: 5801 (GTİP) DOKUNMUŞ KADİFE, PELÜŞ VE TIRTIL MENSUCAT 5801.10.00.00.00 Yünden veya ince hayvan kıllarından olanlar 5801.2 Pamuktan: 5801.3 Sentetik ve suni liflerden: 5801.90 Dokumaya elverişli diğer maddelerden: 36 P a g e
5802 (GTİP) HAVLU NEVİ BUKLELİ MENSUCAT VE TUFTE EDİLMİŞ MENSUCAT 5802.1 Pamuktan havlu cinsi bukleli mensucat: 5802.20.00.00.1 Dokumaya elverişli diğer maddelerden havlu cinsi bukleli mensucat 5802.30.00.00.1 Tufte edilmiş mensucat 5804 (GTİP) TÜLLER VE DİĞER MENSUCAT VE TUFTE EDİLMİŞ MENSUCAT 5804.10 Tüller ve diğer ağ mensucat: 5804.2 Makina işi dantela: 5804.30.00 El işi dantela: 5808 (GTİP) PARÇA HALİNDE KORDONLAR; İŞLEME YAPILMAMIŞ ŞERİTÇİ EŞYASI VE BENZERİ SÜS EŞYASI; SAÇAKLAR, PONPONLAR VB. EŞYA 5808.10.00 Parça halinde kordonlar: 5808.90.00 Diğerleri: 5810 (GTİP) İŞLEMELER (PARÇA, ŞERİT, MOTİF HALİNDE) 5810.10 Kimyasal işlemeler ve zemin dokuması kesilerek çıkarılmış işlemeler: 5810.9 Diğer işlemeler: 6005 (GTİP) ÇÖZGÜ TİPİ ÖRGÜLÜ DİĞER MENSUCAT 6005.2 Pamuktan: 6005.3 Sentetik liflerden: 6005.4 Suni liflerden: 6005.90 Diğerleri 37 P a g e
6006 (GTİP) DİĞER ÖRME MENSUCAT 6006.10.00.00.00 Yünden veya ince hayvan kıllarından 6006.2 Pamuktan: 6006.3 Sentetik liflerden: 6006.4 Suni liflerden: 6006.90.00.00.00 Diğerleri 6107 (GTİP) ERKEK/ERKEK ÇOCUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI (ÖRME) 6107.1 Külotlar ve slipler: 6107.2 Gece gömlekleri ve pijamalar: 6107.9 Diğerleri: 6108 (GTİP) KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI (ÖRME) 6108.1 Kombinezon, jüp veya jüponlar: 6108.2 Slipler ve külotlar: 6108.3 Gecelikler ve pijamalar: 6108.9 Diğerleri: 6117 (GTİP) TEKSTİL MALZEMELERİNİN ŞAL, EŞARP, PEÇE VE BENZERİ ÖRME 6117.10.00.00.1 Şallar, eşarplar, boyun atkıları, kaşkollar, peçeler, duvaklar ve benzeri eşya 6117.80 Diğer aksesuar: 6117.90.00.00.1 Parçalar 6207 (GTİP) ERKEK/ERKEK ÇOCUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI 6207.1 Külotlar ve slipler: 6207.2 Gece gömlekleri ve pijamalar: 6207.9 Diğerleri: 38 P a g e
6208 (GTİP) KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI 6208.1 Kombinezonlar, jüp veya jüponlar: 6208.2 Gecelikler ve pijamalar: 6208.9 Diğerleri: 6301 (GTİP) BATTANİYELER, DİZ BATTANİYELERİ 6301.10.00.00.00 Elektrikli battaniyeler 6301.20 Yünden veya ince hayvan kılından battaniyeler (elektrikli olanlar hariç) ve diz battaniyeleri: 6301.30 Pamuktan battaniyeler (elektrikli olanlar hariç) ve diz battaniyeleri: 6301.40 Sentetik liflerden battaniyeler (elektrikli olanlar hariç) ve diz battaniyeleri: 6301.90 Diğer battaniyeler ve diz battaniyeleri: 6302 (GTİP) YATAK ÇARŞAFI, MASA ÖRTÜLERİ, TUVALET VE MUTFAK BEZLERİ 6302.10.00.00.00 Yatak çarşafları (örme) 6302.2 Diğer yatak çarşafları (baskılı): 6302.3 Diğer yatak çarşafları: 6302.40.00.00.00 Masa örtüleri (örme) 6302.5 Diğer masa örtüleri: 6302.60.00.00.1 Pamuktan tuvalet ve mutfak bezleri (havlu mensucattan) 6302.9 Diğerleri: 6303 (GTİP) PERDELER VE İÇ STORLAR, PERDE VE YATAK FARBALARI 6303.1 Örme: 6303.9 Diğerleri: 39 P a g e
6304 (GTİP) PERDELER VE İÇ STORLAR, PERDE VE YATAK FARBALARI 6304.1 Yatak örtüleri: 6304.9 Diğerleri: 9404 (GTİP) ŞİLTE MESNETLERİ, YATAK TAKIMI EŞYASI VB. EŞYA (ŞİLTELER, YORGANLAR, DİZ VE AYAK ÖRTÜLERİ, YASTIKLAR, PUFLAR, VB.) 9404.10.00.00.1 Somyalar 9404.2 Yataklar: 9404.30.00.00.00 Uyku tulumları 9404.90 Diğerleri: 9. İKİ ÜLKE ARASINDAKİ ANLAŞMA VE PROTOKOLLER - Türkiye Cumhuriyeti ile Fas Krallığı arasında gelir üzerinden alınan vergilerde çifte vergilendirmeyi önleme ve vergi kaçakçılığına engel olma anlaşması - Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Fas Krallığı hükümeti arasında yatırımların karşılıklı teşviki ve korunmasına ilişkin anlaşma Kaynak: Ekonomi Bakanlığı 10. DÜZENLENEN İLGİLİ FUARLAR Fuarın Adı Açıklaması Yer ve zaman Morocco Home Uluslararası Ev Tekstil Fuarı http://www.moroccohometex.com 16.03.2016-19.03.2016 Kazablanka 40 P a g e
11. PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER 11.1. Dağıtım Kanalları Kasablanka, ülkedeki ticaret ve dağıtım merkezidir. İthalatın büyük bölümü Kasablanka dan yapılmaktadır. İthalatçılar genellikle endüstri ve sektörler açısından uzmanlaşmıştır. Fas ta bir temsilci ile çalışılmak isteniyorsa, bu kişilerle direkt olarak temasa geçmekte fayda görülmekte, ayrıca irtibatta bulunulan kişiler sık sık ziyaret edilmelidir. Piyasanın ziyaret edilmesi kaçınılmaz bir kuraldır. Firmaların öncelikle ürünlerinin hangi kurallar ile ithal edildiklerini öğrenmeleri gerekmektedir. Bu konuda: Kompass-Maro- www.kompas.ma 51 Boulvard d anfa Casablanca 01 Tel: 00 212 2 268 538/265 943 Faks: 00 212 2 266 056 önemli bir referans kaynağı durumundadır. 11.2. Tüketici Tercihleri Tüketici tercihleri, ülkenin Avrupa ya yakınlığı ve Avrupa ile var olan tarihi, kültürel ve ekonomik ilişkilerin etkisi ile çeşitlilik arz etmektedir. Ülkede, Arap, Berberi, Portekiz, İngiliz, Fransız ve İspanyol etkilerini görmek mümkündür. Ülke genelinde Fransızca konuşulurken Tanja bölgesinde İspanyolca hakimdir. Diğer taraftan, özellikle genç kuşağın yaşam tarzında Avrupalılaşma özellikle Fransız etkisi görülmektedir. Diğer taraftan, ortalama bir Fas evi, el yapımı geleneksel tarzdaki eşyaları ile ortalama bir Avrupalı ailenin evinden oldukça farklıdır. Ülke geneli itibari ile satın alma gücü düşük bir ekonomik yapıya sahiptir. Bu hali ile, geniş bir alt, çok dar bir üst ve yeni yeni oluşmakta olan bir orta tabaka mevcuttur. Fiyat, satın alma kararları verilirken ülke genelini oluşturan alt gelir grubunda belirleyici unsurdur. 11.3. Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme Etiketlemenin, Fransızca ve Arapça olması gerekmektedir. Ürünün adı, paketleyen ya da üreticinin adı, adresi, menşe ülke, ağırlık ve içindekiler gibi bilgilerin yiyecek maddeleri, sabun, kozmetik, ilaç ve kimyasal maddelerin kutu ya da paketlerinin üzerinde yer alması gerekmektedir. İlaçlar ve yiyecek maddeleri özelinde; son kullanma tarihi, içerik yüzdesi gibi bilgilerin yer alması gerekmektedir. 11.4. Ulaştırma ve Taşımacılık Maliyetleri İstanbul - Casablanca deniz yolu nakliyesi 40 feetlik konteyner için taşımacılık maliyeti yaklaşık 1000 1500 Euro (gümrükleme ve liman masrafları hariç) civarındadır. Navlun fiyatı gönderilecek malzemenin türüne göre farklılık arz edebilmektedir. 41 P a g e
Fas a ihracatın artırılabilmesi için taşımacılık sektörünün geliştirilmesi önem taşımaktadır. Halihazırda Türkiye-Fas arasında denizyolu taşımacılığı, Fransa veya İspanya'nın farklı şehirleri üzerinden aktarmalı yapılmakta olup aktarma limanında sorunla karşılaşılmaması durumunda İstanbul-Kazablanka arası yaklaşık 12 gün sürmektedir. 12. DEVLET YARDIMLARI Vergi ve ihale mevzuatı hakkında değerlendirme yapmadan önce Fas ın Fransız etki bölgesi içinde kalan bir Arap/Afrika ülkesi olması nedeniyle tüm mevzuatın ve devlet dairelerinde geçerli olan dilin Fransızca ya da Arapça olduğunun hatırlanması gerekmektedir. Bu nedenle ülkede İngilizce bir kaynak bulmak son derece zordur. Dolayısıyla ülkede faaliyette bulunan firmalarımızın da üstlendikleri projelerde öncelik verdiği üzere, ihaleler alanında ya da vergi tahakkukuna neden olacak bir faaliyette bulunmadan önce bu iki dilden en az birini bilen personel istihdamı büyük önem taşımaktadır. Fas ta iş yapmak isteyen firma ve yatırımcılara ilişkin faydalanılabilecek linkler aşağıdaki gibidir. - Dış Ticaret Ofisi : www.oc.gov.ma - Gümrük idaresi : www.douane.gov.ma - Vergi İdaresi : http://portail.tax.gov.ma/wps/portal/ - Ticaret Bakanlığı : www.mce.gov.ma - Sanayi, Ticaret, Yatırım ve Sayısal Ekonomi Bakanlığı : www.mcinet.gov.ma - Yatırım Kalkınma Ajansı : www.invest.gov.ma - Bölgesel Yatırım Merkezi (Centre Régional d Investissement) : www.rabatinvest.ma Fas İş Ortamı Dünya Bankası Doing Business raporlarına göre Fas az gelirli ülkeler sınıfında yer almaktadır. İş yapma kolaylığı açısında dünya sıralamasında 71 nci sırada yer almaktadır. Geçen yıla göre 3 sıra gerilemiştir. Temel konu başlıkları ile bakıldığında, iş kurma konusunda 54 ncü sırada olan Fas geçen yıla göre 7 sıra gerilemiştir. Bu gerilemeye rağmen, yeni iş kurarken şirketlerin ödedikleri kayıt ücretinin azaltılması ve yapı izinleri konusunda reformlar gerçekleştirilmiştir. Bankalardan kredi kullanılması konusunda dünyadaki sıralaması 104 olan Fas, bu konuda geçen yıla göre bir gerileme göstermiştir. Yukarıda yer verilen gelişmelere daha spesifik olarak bakıldığında, ihracatta istenen belgelerin sayısının azaltılması ile birlikte sınırlar ötesinde ticaret yapmak kolaylaşmıştır. Bu ülkenin sıralamada 40 ncı sıradan 31 nci sıraya yükselmesine sebep olmuştur. Yapılan kontratlarda yaşanan sıkıntılarla ilgili yargı süreçlerinin sonuçlandırılması konusunda 2014 yılına göre bir değişiklik gerçekleşmemiştir. İş başlatma süreçlerinde MENA ülkelerinin ortalaması 8 iken Fas OECD ortalaması olan 4.8 e yaklaşmaktadır. İşyeri açma süresi ortalama olarak 11 gün ile OECD ortalamasına yakındır. İnşaat izinlerinin alınması 12 gün sürmektedir, tüm yatırım ve izin süreci 94 günlük bir süreye yayılmaktadır. Toplam maliyetin % 3,7 si civarında bir maliyeti ifade etmektedir. 42 P a g e
Yapılan yatırımların güvence altında olması ile ilgili olarak Fas sıralamada geçen yıla göre önemli bir yükseliş gösterse de hala dünya genelinde 115 nci sıradadır ve iyileştirilmesi gereken alanlardan birisi olarak görülmektedir. Yatırımcıların haklarının korunması anlamında Fas ta bazı düzenlemelerin yapılmasına ihtiyaç bulunmaktadır. Bu anlamda dünya ölçeğinde şeffaflık, hakların korunması, işlemlerin açıklığı gibi konularda iyileştirmelerin olması yabancı yatırımcıların kendisini daha güvende hissetmesine sebep olabilecektir. Fas ın vergi ve diğer yasal yükümlülüklerin ödenmesi anlamında dünya ölçeğindeki sıralaması iyidir. Vergi ve benzeri yükümlülük anlamında kurulu şirketlerin yılda 6 defa ödeme gerçekleştirmesi gerekmektedir. Kurum karlarının yaklaşık ortalama % 25 civarındaki bir kısmı vergi olarak alınmaktadır. Sosyal güvenlik ödemeleri yaklaşık olarak kazancın % 22,7 sini oluşturmakta ve diğer vergilerle birlikte toplam vergi oranı yaklaşık % 49,3 lük bir orana tekabül etmektedir. Kurumlar vergisi oranı % 30 seviyesindedir. Sosyal güvenlik ödemeleri maaşların % 22,67 sine tekabül etmektedir. Taşıt vergisi olarak 8.000 MAD lık sabit bir vergi, damga vergisi olarak ise sayfa başına 20 MAD lık bir rakam alınmaktadır. İşçilerin sosyal güvenlik ödemelerine brüt maaşın yaklaşık % 20 lik bir kısmı kadar işveren tarafından yasal katkı yapılmak zorundadır. Katma değer vergisi genel oranı % 20 civarındadır. Fasla ilgili olarak ihracat ve ithalat ile ilgili iş yapma prosedürleri incelendiğinde, ihracat gerçekleştirebilmek için 4 adet dokümana ihtiyaç olduğu ve bu sayının OECD ortalaması ile aynı olduğu, MENA ülkelerinden ise daha iyi bir rakamı ifade ettiği görülmektedir. İhracatın gerçekleştirilebilmesi için yaklaşık 10 günlük bir süre harcanmaktadır. Konteyner başına yaklaşık ihracat maliyeti ise 595 USD civarındadır, bu rakam hem OECD ortalamasından hem de MENA ülkeleri ortalamasından daha düşük bir rakamı göstermektedir. İthalatta ise 6 adet dokümana ihtiyaç duyulmaktadır. Bu rakam OECD ülkelerine göre fazla olsa da MENA ülkeleri ile kıyaslandığında daha iyi bir durumu yansıtmaktadır. İthalat için ihtiyaç duyulan süre yaklaşık olarak 14 gündür ve yine bu rakam MENA ülkelerindeki 23,8 günlük süreden daha az bir süredir. Konteyner başına ithalat maliyeti ise yaklaşık 970 USD dir. İthalatta doküman hazırlama 9 gün sürmektedir, gümrük işlemleri 2 gün, liman ve diğer hizmetler 2 gün, ulaşım ve bağlantılı işlemler 1 gün olmak üzere yaklaşık 14 günlük bir süre almaktadır. İthalatta ihtiyaç duyulan dokümanlar aşağıda listelenmiştir. - Konşimento (Bill of lading) - Ticari fatura (Commercial invoice) - Gümrük beyannamesi (Customs declaration) - İthalat kayıt belgesi (Import registration form) - Muhteviyat listesi (Packing list) - Kapı geçiş belgesi (Gate pass) İhracatta ihtiyaç duyulan dokümanlar aşağıda listelenmiştir. - Konşimento (Bill of lading) - Ticari fatura (Commercial invoice) - Gümrük beyannamesi (Customs declaration) 43 P a g e