İÇİNDEKİLER SUNUŞ İÇİNDEKİLER... III GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ DÜNYADA SİYASİ DURUM 1. Üçlü İttifak... 5 2. Üçlü İtilaf... 7 a. Fransız-Rus İttifakı (04 Ocak 1894)... 7 b. İngiliz-Fransız Sömürge Anlaşması (08 Nisan 1904)... 8 c. İngiliz-Rus Anlaşması (31 Ağustos 1907)... 9 3. Blokların Çatışması (1905-1911)... 11 4. Agadir Krizi (1911)... 11 5. İngiliz-Fransız Anlaşması (23 Kasım 1912)... 12 6. Birinci Dünya Savaşı Öncesi Beş Balkan Devletinin Avrupa Büyük Devletleriyle Siyasi İlişkileri... 13 a. Bulgaristan... 13 b. Romanya... 13 c. Sırbistan... 13 ç. Yunanistan... 13 d. Karadağ... 14 7. Birinci Dünya Savaşı nın Sebepleri... 14 a. Liberalizm ve Milliyetçilik... 14 b. Almanya'nın Sömürge Siyaseti... 16 c. İngiliz-Alman Deniz Rekabeti... 17 ç. 1871 Savaşı ve Alsas - Loren Sorunu... 17 d. Birinci Dünya Savaşı nın Çıkışında Etkili Olan Jeopolitik Görüşler... 17 (1) Alman Görüşü... 17 (2) Rus Görüşü... 18 (3) İngiliz Görüşü... 18 8. Avrupa'da Savaşın Başlaması... 20 a. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Veliahdına Suikast Düzenlenmesi... 20 b. Suikast Sonrası Devletler Arasında Yaşanan Siyasi Gelişmeler... 22
9. Cephelere Kısa Bir Bakış... 25 a. Avrupa Cephesi... 25 b. Balkan Cephesi... 28 İKİNCİ BÖLÜM BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ OSMANLI DEVLETİ'NİN SİYASİ DURUMU 1. Dış Siyasi Durum... 29 a. Dış Olaylar Bakımından Osmanlı Devleti nin Yakın Tarihine Genel Bir Bakış (1876-1914)... 29 (1) 1876 Osmanlı - Sırp - Karadağ Savaşı... 29 (2) 1877-1878 Osmanlı - Rus Savaşı... 30 (3) Osmanlı - Yunan Anlaşmazlığı... 31 (4) 1897 Osmanlı - Yunan Savaşı... 32 (5) Avusturya-Macaristan İmparatorluğu nun Bosna-Hersek'i İlhakı (05 Ekim 1908)... 32 (6) Bulgaristan'ın Bağımsızlığını İlan Etmesi... 34 (7) 1911 Osmanlı - İtalyan Savaşı... 34 (8) Boğazlar ın Rusya'ya Açılması Teşebbüsü... 35 (9) Balkan Savaşları... 36 b. İtilaf ve İttifak Devletlerinin Osmanlı Devleti Üzerindeki Emelleri... 38 c. Birinci Dünya Savaşı ndan Önce Osmanlı Devleti nin İttifak Denemeleri... 39 (1) Rusya ile İttifak Denemeleri... 40 (2) İngiltere ile İttifak Denemeleri... 43 (3) Bulgaristan ile İttifak Denemeleri... 44 (4) Yunanistan ile İttifak Denemeleri... 46 (5) Fransa ile İttifak Denemeleri... 47 ç. Türk - Alman İttifakı... 51 (1) Türk - Alman İttifakı İçin Yapılan Görüşmeler... 55 (2) Türk - Alman İttifak Antlaşması'nın Metni... 61 d. Antlaşma nın İmzalanmasından Sonra İki Devletin Siyasi İlişkileri... 64 2. İç Siyasi Durum... 66 a. İç Olaylar Bakımından Osmanlı Devleti nin Yakın Tarihine Genel Bir Bakış... 66 (1) Bağımsızlığını Kazanıncaya Kadar Karadağ Ayaklanmaları... 68 (2) Bağımsızlığını Kazanıncaya Kadar Sırbistan Olayları... 68
(3) Girit Sorunu... 70 (4) Arnavutluk Ayaklanması... 70 (5) Doğu Rumeli Vilayeti Bunalımı... 71 (6) Ermeni Sorunu... 73 b. Osmanlı Devleti nde Fikir Hareketleri... 76 (1) Yeni Osmanlılar (Jön Türk) Hareketi... 76 c. İttihat ve Terakki... 77 ç. İkinci Meşrutiyet'in İlanı... 77 (1) Meşrutiyet in İlk Dönemi ve 31 Mart Olayı... 79 d. Babıali Baskını... 82 e. Mahmut Şevket Paşa'nın Öldürülmesi... 83 f. Arap Sorunu... 84 g. Birinci Dünya Savaşı nda Osmanlı Devleti'nin Siyasi ve İdari Teşkilatı... 85 ğ. Birinci Dünya Savaşı Öncesinde Osmanlı Devleti ndeki Unsurların Durumu... 86 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM OSMANLI DEVLETİ NİN VE KOMŞULARININ STRATEJİK DURUMU, OSMANLI DEVLETİ İLE İTİLAF DEVLETLERİNİN SAVAŞ GÜÇLERİ 1. Osmanlı Devleti nin ve Komşularının Stratejik Durumu... 89 a. Osmanlı Devleti nin Stratejik Durumu... 89 (1) Osmanlı Devleti nin Sınırları... 93 (2) Siyasi Durum... 93 (3) Sosyal Durum... 94 (a) Milliyetçilik... 95 (b) İslamcılık... 96 (c) İslam Birliği... 97 (4) Mali ve Ekonomik Durum... 97 (5) Ulaşım Durumu... 99 (a) Kara Yolları... 99 (b) Deniz Yolları... 100 (c) Demir Yolları... 101 (6) Boğazlar ve Batı Anadolu Bölgesi nin Coğrafi ve Stratejik Durumu... 102 (a) Yüz Ölçümü... 102 (b) Doğal Durum... 102 (c) Bölgenin Doğal Yapısı... 102
(ç) Siyasal ve Sosyal Durum... 103 (d) Bölgenin Ekonomik Durumu... 103 (e) Stratejik Durum... 104 (7) Doğu Anadolu Bölgesi'nin Coğrafi Durumu... 105 (a) Yüz Ölçümü... 105 (b) Doğal Durum... 105 (c) Siyasal ve Sosyal Durum... 106 (ç) Ekonomik Durum... 106 (d) Stratejik Durum... 107 (8) Orta Anadolu'nun Coğrafi Durumu... 107 (a) Yüz Ölçümü... 107 (b) Doğal Durum... 108 (c) Siyasal ve Sosyal Durum... 108 (ç) Ekonomik Durum... 108 (d) Stratejik Durum... 109 (9) Suriye, Filistin Bölgesinin Coğrafi Durumu... 109 (a) Sınırları... 109 (b) Yüz Ölçümü... 109 (c) Doğal Durum... 109 (ç) Siyasal ve Sosyal Durum... 111 (d) Stratejik Durum... 111 (10) Irak Bölgesinin Coğrafi Durumu... 112 (a) Yüz Ölçümü... 112 (b) Doğal Durum... 112 (c) Siyasi ve Sosyal Durum... 113 (ç) Ekonomik Durum... 113 (d) Stratejik Durum... 113 b. Komşu Devletlerin Osmanlı Harekât Alanlarına Bitişik Bölgelerinin Coğrafi ve Stratejik Durumu... 114 (1) Kafkasya... 114 (a) Doğal Durum... 114 (b) Sosyal Durum... 115 (c) Ekonomik Durum... 115 (ç) Ulaşım... 116 (d) Stratejik Durum... 116 (2) Azerbaycan (İran Azerbaycanı)... 116
(a) Ulaşım... 116 (b) Stratejik Durum... 117 (3) Sina (Tih Sahrası)... 117 (4) Süveyş Kanalı... 118 (5) Mısır... 118 (a) Sınırları... 119 (b) Yüz Ölçümü... 119 (c) Doğal Durum... 119 (ç) İklim... 119 (d) Ekonomik Durum... 120 (e) Ulaşım... 120 (f) Stratejik Durum... 120 Sonuç... 121 2. Osmanlı Devleti nin Savaş Gücü... 121 a. Kara Kuvvetleri... 121 (1) Barışta Kara Ordusu Teşkilatı, Kuruluş ve Konuşu... 121 (2) Kara Ordusu Seferî Teşkilatı ve Kuruluşu... 126 (3) Sevk, İdare ve Eğitim... 132 (a) Eğitim Kurumları... 135 (b) Alman Askerî Islah Heyeti... 135 (4) Personel Durumu... 136 (a) Personel Mevcudu... 136 (b) Orduda Moral... 137 (c) Ordunun Savaş Kıymetinin Değerlendirilmesi... 137 (5) Lojistik Durum... 140 (a) Teşkilat... 140 (b) Erzak Tertipleri... 142 (c) Cephane Tertipleri... 142 (ç) Ordunun Donatımı (Silah, Cephane ve Malzeme)... 143 (d) Teknik Birlikler ve Gereçler... 145 (e) Sağlık Kurumları... 145 (f) Ulaşım Aracı Durumu... 145 (g) Alınan Tedbirler... 146 b. Deniz Kuvvetleri... 148 c. Hava Kuvvetleri... 149 Sonuç... 150
3. İtilaf Devletlerinin Osmanlı Cephelerine Ayırdığı Silahlı Kuvvetler... 153 a. Rus Kafkas Ordusu Kuruluşu... 153 (1) Barış Kuruluşu... 153 (2) Sefer Kuruluşu... 154 b. Rus Kafkas Ordusu Barış Konuşu... 156 c. İngiliz ve Mısır Ordularının Mısır daki Kuvveti ve Konuşu... 156 ç. Hindistan daki Sömürge Kuvveti ve Konuşu... 157 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SEFER PLANLARI, SEFERBERLİK VE YIĞINAKLANMA PLANLARI İLE UYGULAMALARI 1. Sefer Planları... 159 a. Türk Ordusu Sefer Planları... 159 (1) Genelkurmay 1 inci Yarbaşkanı Bronsart von Schellendorf un Hazırladığı Sefer Planı... 159 (2) Genelkurmayın Hazırladığı Sefer Planı... 160 (3) Birinci Dünya Savaşı nda Almanlarla İttifak Yapıldıktan Sonra Hazırlanan İlk Plan... 160 (4) Planda Yapılan Değişiklikler... 163 (5) Genelkurmay 2 nci Yarbaşkanı Hafız Hakkı Bey in Hazırladığı Sefer Planları... 163 (a) Birinci Sefer Planı (04 Eylül 1914)... 163 (b) İkinci Sefer Planı (21 Ekim 1914)... 164 (6) Kress von Kressenstein ın Hazırladığı Sefer Planı... 166 b. Üçlü İtilaf Devletlerinin Osmanlı Devleti ne Karşı Planları... 166 (1) Rusya... 167 (2) İngiltere... 168 (3) Fransa... 168 c. Durumları Şüpheli veya Üçlü İtilafa Eğilimli ve Osmanlı Devleti ile Sınırı Olan Devletler... 169 (1) Bulgaristan... 169 (2) Yunanistan... 169 2. Türk Kara Kuvvetlerinin Seferberlik Planları ve Bu Planların Uygulanması... 169 a. Seferberlik Planları... 169 b. Seferberliğin Uygulanması... 173 3. Yığınak Planları... 178 a. Türk Kara Kuvvetlerinin Yığınak Planları ve Yığınak Planlarının Uygulanması... 178
(1) Yığınak Planları ve Yapılan Değişiklikler... 178 (2) Yığınağın Uygulanması... 181 (3) Sonuç... 182 b. Rus Kafkas Ordusunun Yığınak Planı... 182 c. İngilizlerin Mısır daki Yığınağı... 185 BEŞİNCİ BÖLÜM OSMANLI DEVLETİ Nİ SAVAŞA SÜRÜKLEYEN OLAYLAR, SAVAŞ İLANLARI VE OSMANLI DEVLETİ NİN SAVAŞA GİRİŞİ 1. Osmanlı Devleti ni Savaşa Sürükleyen Olaylar... 187 a. Rusya ile Siyasi İlişkiler... 187 b. İngiltere ile Siyasi İlişkiler... 191 c. Fransa ile Siyasi İlişkiler... 192 ç. Üçlü İtilaf Devletlerinin İstanbul daki Elçileri Kanalıyla Yaptıkları Çalışmalar... 192 d. Alman Savaş Gemilerinin Akdeniz deki Faaliyetleri... 195 e. Alman Savaş Gemilerinin Osmanlı Devleti ne Gelmeleri... 196 f. İtilaf Devletlerine Ait Savaş Gemilerinin Türk Sularındaki Faaliyetleri... 206 g. Ağustos - Ekim 1914 te Cereyan Eden Olaylar... 207 (1) Ağustos Ayı Olayları... 207 (2) Eylül Ayı Olayları... 209 (3) Ekim Ayı Olayları... 212 ğ. Sınırlar Üzerinde Durum... 215 (1) Rusya nın Durumu... 215 (2) İngiltere nin Durumu... 215 h. Savaşa Girmeden Önce Osmanlı Devlet Adamlarının Tutumu ve Düşünceleri... 216 ı. Mustafa Kemal ATATÜRK ün Osmanlı Devleti nin Birinci Dünya Savaşı na Girişi ile İlgili Görüşleri... 218 i. Osmanlı Devleti ni Savaşa Sokmak İçin İzlenen Yöntemler... 220 2. Osmanlı Devleti nin Savaşa Girişi... 221 a. Karadeniz Olayı... 221 (1) Karadeniz Olayını Hazırlayan Faktörler... 221 (2) Karadeniz Olayının Resmî Türk Belgelerine Göre Cereyan Tarzı... 227 (3) Karadeniz Baskınına Katılan Gemilerin Seyir Jurnallerine Göre Olayın Cereyan Tarzı... 235 (4) Karadeniz Olayının Duyulması... 239
(5) Karadeniz Olayı Üzerine Alınan Tedbirler... 242 (6) Karadeniz Olayı Üzerine Hükûmetin Tutumu... 242 (7) İtilaf Devletleri ve Taraflılarının İlişkilerini Kesmeleri Üzerine Alınan Tedbirler... 244 (8) Rusya ile Savaşın Başlaması Üzerine İtilaf Devletlerinin Tecavüzleri... 245 (9) Karadeniz Olayı Üzerine Verilen Osmanlı Notası ve Notadan Sonraki Faaliyetler... 245 (10) Bazı Osmanlı Nazırlarının İstifaları... 248 (11) Karadeniz Olayının Diğer Kaynaklara Göre Cereyan Tarzı... 250 (12) Hatıralara Göre Karadeniz Olayı... 254 (13) İtilaf Devletlerinin Büyükelçilerinin Tepkileri... 259 (14) Karadeniz Olayıyla Savaşın Resmen İlanı Arasında Geçen Olaylar... 260 3. Savaş İlanları... 260 4. Cihat İlanı... 261 a. Almanya ve Cihat... 262 b.cihat İlanının Müslümanlar Üzerindeki Etkisi... 264 c. Cihat İlanı Üzerine Yapılan Yorumlar... 265 ALTINCI BÖLÜM BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI NDA ROL OYNAYAN KİŞİLERİN BİYOGRAFİLERİ 1. V. Mehmet Reşat... 269 2. Enver Paşa... 271 3. Sait Halim Paşa... 274 4. Mehmet Talat Paşa... 277 5. Ahmet Cemal Necip Paşa (Büyüksakallı)... 280 6. Halil Bey (Menteşe)... 283 7. Otto Liman von Sanders... 286 8. Wilhelm Anton Suşon... 290 DİZİN... 291 KAYNAKLAR... 305 KRONOLOJİ... 311 EKLER... 319