Pancar tohumları büyüklükleri ve çimlenme yetenekleri farklı tohumlardır. İri tohumlar fazla embriyolu olup çimlenme yüzdeleri yüksektir. Küçük tohumlar ise tek embriyolu olup çimlenme yetenekleri düşüktür. Her bir embriyo çimlenebildiği için yetişme döneminde tekleme ve seyreltme işlemlerini gerektirir. Son yıllarda yapılan ıslah çalışmaları ile tek embriyolu (monogerm) tohumluğa yaklaşılmıştır. Pancar bitkisi geniş yetiştirme alanına ihtiyaç duyduğundan birim alandaki sayıları düşüktür. Hububata göre sıra arası ve sıra üzeri aralıkları geniş olacak şekilde ekilmelidir. Pancar tohumlarının uygun ekim derinliği 2-3 cm olması gerekmektedir. Bu yüzden yaygın olarak hassas ekim makinaları ile ekim yapılmaktadır. Diğer yandan, özel tohum yatağı istekleri bulunduğundan, ekim için özel makinalar kullanılır.
Sırasal ekime göre tohumluğun tüketilmesinde 1/8 oranında azalma, Bitkilerin çimlenerek aynı anda toprak yüzeyine çıkması ve aynı anda hasat olgunluğuna erişmesi, Her bitki için uygun yetişme alanı sağlandığından daha az verim kaybı, Bakım işlemleri (çapalama, gübreleme vb.) için harcanacak sürenin kısalması, Ekimde yüksek çimlenme güçlü tohum kullanılarak seyreltmesiz ekim yapılabilmesi, Hasat döneminde, makinalı hasatta kayıpların azaltılması Daha az tarla trafiği ve minimum toprak sıkışması
Sadece monogerm değil, aynı zamanda özel bir dolgu maddesi ile kaplanmış (peletlenmiş) tohumların, tohum sandığından alınarak tek tek ekilmesini sağlar. Makinanın ekici düzenleri toprak yüzeyine çok yakındır. Böylece, pancar tohumları, çizi tabanına çok yakın bir mesafede serbest düşme ile bırakılır. Bırakılan tohumların sıçraması ve yuvarlanması söz konusu olmadığından ve sıra üzeri dağılım düzgünlüğü bozulmaz. Not : Şeker pancarı tohumlarının özel bir dolgu maddesi ile kaplanmasına peletleme denir. Peletlenmiş tohumlar, çoğunlukla küresel bir yapıya sahip olup, büyüklük dağılımı olarak homojendir.
Şeker Pancarı Ekim Makinalarının Çalışma Prensibi Ekim makinaları 2 çeşittir: 1-Mekanik ekim makinaları 2-Pnömatik ekim makinaları Her iki tür makina arasında yapısal olarak büyük bir fark yoktur. Tek farklılık, makinaların ekici düzenlerinin çalışma şekli ile ilgilidir. Pnömatik ekim makinalarında tohumlar, vakum yardımı ile tohum sandığından alınır ve çiziye bırakılır.
Bir Mekanik Şeker Pancarı Ekim Makinasının Ana Parçaları
A-Makinanın ön tarafındaki sıyırıcı düz bir tarla yüzeyi oluşturur. B-Ön baskı tekerleği hafifçe toprağı bastırarak kapillariteye uygun bir ortam yaratır. C ve D -Tohumlar tek tek tohum deposundan alınarak ekici ayağın açtığı çiziye bırakılır.. E-Arka baskı tekerleği tohumları çizi tabanına bastırır F-Bastırılan toprağın üzerine bırakılan tohumlar yumuşak toprak ile örtülür.
Depolar, silindirik veya konik yapıda olup sac malzemeden sert plastikten yapılırlar. Plastik tohum depolarına sahip pancar ekim makinalarının kullanımı son yıllarda artmıştır. Kolay doldurulup boşaltılabilir olması, ve kolay temizlenebilmesi tohum depolarından aranan özelliklerdir. Bir mekanik şeker pancarı ekim makinasında her bir ekici ayağın kendi tohum deposu vardır. Dolayısı ile makinada kaç adet ayak varsa o kadar sayıda depo bulunur. Depolar, çatıya yerleştirme şekline göre farklı hacimde olabilirler. Buna göre : Düşey yerleştirilmiş depolar : 4-8 dm 3 Yatay yerleştirilmiş depolar : 15-18 dm 3 Eğik yerleştirilmiş depolar : 8-15 dm 3 Bazı pancar ekim makinalarında geniş alanların ekimine olanak tanıyacak ek depolar vardır.
Görevi, pancar tohumlarını depodan alıp, açılan çiziye tek tek bırakılmasını sağlamaktır. Mekanik ya da pnömatik olarak çalışırlar. Ekici düzenlerin tohum deposu altına yerleştirilme durumlarına göre, düşey eğik ve yatay konumlu ekici düzenler olarak 3 gurupta incelemek mümkündür. Yapısal özelliklerine göre ise ekici düzenler şu şekilde sıralanabilir : 1-Mekanik Ekici Düzenler 2-Pnömatik Ekici Düzenler Yuvalı çarklar Emme havalı Delikli Plakalar Basma havalı Kaşıklı çarklar Çift çarklar Bantlı ekiciler
Tohumların girebileceği ölçülerde yuvaları bulunan çarkalar üzerine tohum depoları monte edilmiştir. Peletlenmiş tohumların ekiminde kullanılmaktadır. Tohumlar yuvarlanma etkisi ile yuvalara dolar. Her yuva tek tohum taşır. Yuvalı çarklar, 20-50 cm çaplarında aluminyum alaşımdan yapılır. Yaygın olarak tek sıralı, nadiren çift sıralı olan çarklar uygulamada kullanılmaktadır. Tohumlar yuvalı çarkın dönmesiyle yuvalar içerisinde taşınır ve bir itici yardımı ile çizi içerisine bırakılır. Yuvalar arası uzaklık sıra üzeri aralığını tanımlar.
Bir Şeker Pancarı Ekim Makinasında Mekanik Ekici Düzenler oluklu çark/çift çark Sıra üzeri dağılım düzgünlüğü iyidir. Makinada iki çark vardır. Peletlenmiş tohumların ekiminde kullanılmaktadır. Tohumlar yuvarlanma etkisi ile önce yuvalara sonra da oluklara dolar. Tohumlar yuvalı çarkın dönmesiyle oluklar içerisinde taşınır ve çizi içerisine bırakılır. Yüksek hızda ekim için uygundur.
Bir Şeker Pancarı Ekim Makinasında Mekanik Ekici Düzenler Delikli Plakalar Plakalar disk şeklinde olup tohum deposunun tabanına yatay ya da eğik şekilde yerleştirilmiştir. Şeker pancarı ekim makinalarında kullanılan delikli plakalı ekici düzenler, tek plakalı ya da üç plakalı ekici düzenler olarak iki kısımda incelenebilir. Tek plakalı düzenlerde tohumlar, ekici ayaklara tohum boruları ile iletilir. Bu durum, tohumların yüksekten çiziye bırakılmasına neden olur ve çizi tabanına çarpan tohumların çarpma, sıçrama ve yuvarlanma nedeniyle sıra üzeri dağılım düzgünlüğü bozulmaktadır. Bu sakıncalı durum 3 plakalı ekici düzenler geliştirilerek ortadan kaldırılmıştır.
Bir Şeker Pancarı Ekim Makinasında Mekanik Ekici Düzenler Delikli Plakalar Üç adet diske sahip delikli plakalardan oluşan ekici düzenlerde ilk plaka taşıyıcı plaka olup, üzerinde tohumların boyutlarına uygun delikler bulunmaktadır. İkinci plaka üzerinde delik bulunmayan plaka olup ara plaka olarak adlandırılmaktadır. Üçüncü plaka, daha büyük çaplı deliklerin bulunduğu, ekici plakadır. Taşıyıcı ve ekici plaka birbirine bağlı olduğundan birlikte döner. Ancak ara plaka sabittir ve bu plakanın üst kısmında bir açıklık bulunmaktadır.
Bir Şeker Pancarı Ekim Makinasında Mekanik Ekici Düzenler -Kaşıklı çarklar Çok farklı büyüklüklerdeki tohumları ekebilir. Pancar dışında mısır ve ayçiçeğinde kullanılabilir. Birlikte bir çerçeve içinde dönen İki adet çarktan oluşur. Bu çarklardan birisi kaşıkçıklı, diğeri bölmelidir.
Bir Şeker Pancarı Ekim Makinasında Mekanik Ekici Düzenler Bantlı Ekiciler