GÖZETİM FAALİYETLERİ (BULGULAR VE SONUÇLAR) Derviş ALTINOK Daire Başkanı Mayıs, 2017

GÖZETİM FAALİYETLERİ (BULGULAR VE SONUÇLAR) Derviş ALTINOK Daire Başkanı Mayıs, 2017

Doğru ve Güvenilir Finansal Bilgi İçin Hukuki Altyapı 2 Fi a sa tabloların, Türkiye Muhasebe Standartlarına göre düzenlenmesi (TTK md. 515) Fi a sa tab o arda, malvarlıksal ve fi a sa durumu dürüst resim i kesi e uygu o arak yansıtılıp yansıtılmadığının de etimi i yapılması (TTK md. 398) De etimi, be ir e e sta dart ve i ke ere uygu o arak yapılmasını temi etmek üzere i ce eme ve gözetim yapılması (KHK md 2-9)

Gözetim Faaliyeti Nedir? 3» Denetçi i e de et e e şirket arasında de etim sözleşmesi i e kuru a hukuki ilişkinin unsurlarının ve bu ilişki sebebi i e Kuruma karşı yükümlülüklerin yapılan bi dirim er üzerinden gözden geçirilmesidir.

Gözetim Faaliyetleri 4 Sözleşme Bi dirim eri Asgari U sur ar Sözleşmelerin Bildirim Zamanı Sözleşmelerde Oluşturulan Denetim Ekip eri Rotasyon Süreleri Ortaklık ve stihdam lişkisi

Gözetim Faaliyetleri 5 Ge ir Bi dirim eri Mesleki Sorumluluk Sigortası Bildirimleri Şeffaflık Raporları Bildirimleri Denetim Raporları Bildirimleri Denetim Yaptırma Yükümlüğü

A) Sözleşme Bildirimleri 1) Asgari Unsurlar/Hukuki Dayanak 6 De etim sözleşmelerinin BDY nin 29 u cu maddesi de be irti e asgari unsurları içermesi zoru udur. (BDY md. 29) BDY nin 29 u cu maddesi de düzenlenen hükümlere aykırı hareket edi mesi «Uyarı» yaptırımını gerektirmektedir. (BDY md. 40/1-ğ )

Asgari Unsurlar/Bulgular 7 2014 yılı de etim eri e ait sözleşmeler gözetime tabi tutu du. 4027 sözleşmede asgari u sur yönünden eksik ik tespit edi di.

Asgari Unsurlar/Sonuçlar 8 Bu sözleşmeleri düzenleyen 52 denetçi i e 100 de etim kuruluşundan savu ma alındı. Yapılan değerlendirmeler so ucu da Kuru umuzca, söz ko usu eksik ik er i e 2015 ve 2016 yıllarına ilişkin de etim sözleşmelerinde var o a eksik ik eri gideri mesi için tüm de etim kuruluşlarına ve denetçilere 01/08/2016 tarihi e kadar süre veri di.

2)Bildirim Zamanı/Hukuki Dayanak 9 Sözleşmelerin imza tarihi de itibare 30 gün içerisinde Kurumumuza bi diri mesi zoru udur. (BDY md. 34/1-b) Kurumumuza yapılacak bi dirim eri zamanında, tam ve doğru o arak yeri e getiri memesi «Uyarı» yaptırımını gerektirmektedir. (BDY md. 40/1-ı)

Bildirim Zamanı/Bulgular 10 2014 yılı de etim eri e ait sözleşmeler gözetime tabi tutu du. 1114 sözleşmenin süresi içinde bildirilmediği tespit edi di.

Bildirim Zamanı/Sonuçlar 11 Tespite ilişkin 10 denetçi i e 40 de etim kuruluşunun savunması alındı. Kuru umuzca, tüm de etim kuruluşlarına ve denetçilere, sözleşmelerin zamanında, tam ve doğru o arak Kuruma bi dirme eri hususu da 01/08/2016 tarihi e kadar süre veri erek, bu tarihte so ra tespit edi ecek aykırılıklar hakkında gerek i yaptırımların uygulanacağı i gi i ere duyuru du.

Sözleşme Bildirimleri 3)Denetim Ekipleri/Konular Asıl ve yedek de etim ekip eri de, 1. Denetçi vb. u va ar a görevlendirilenlerin de etim yapmaya yetki i oldukları alanların de etimi yapılan şirketin de etimi i kapsayıp kapsamadığı, (sermaye piyasası, bankacılık, sigortacılık ve özel emek i ik gibi) (BDY md.11/1, md.27/1), 2. Denetçi vb. u va ar a görevlendirilenlerin Kurumumuzca yetkilendirilmiş denetçi o up olmadıkları (TTK md. 400, BDY md.11), 3. Sorum u denetçi o arak görevlendirilenlerin Kurumumuzca onaylanmış sorum u denetçi o up olmadıkları (BDY md. 28), 12

3-a) Denetim Yapmaya Yetkili Olunan Alanlar/Hukuki Dayanak 13 De etim ekip eri i, de et e e işletmenin büyüklüğü, faa iyet eri i e tabi olduğu düzenlemelerin özelliği ve be zeri husus ar dikkate alınarak de etimi Kurum düzenlemelerine uygu bir şekilde gerçekleştirebilecek yetki, bi gi, beceri ve tecrübeye sahip o a yeter i sayıda denetçiden oluşturulması zoru udur (BDY md. 27). Mevzuat uyarınca sadece de etim kuruluşları tarafından yapılması gereke de etim erde, 27 ci madde uyarınca de etim ekip eri de ara a koşullara aykırı davranılması «faaliyet izninin askıya alınması» yaptırımını gerektirmektedir (BDY md.41/1-e).

3-a) Denetim Yapmaya Yetkili Olunan Alanlar/Bulgular 2014 ve 2015 yılı de etim eri e ait sözleşmeler gözetime tabi tutu du. Sigortacılık ve özel emek i ik şirketlerinin de etimi e ilişkin o arak düzenlenen sözleşmelerin 32 sinde, denetçilerin bir kısmının «sigortacılık ve özel emeklilik» şirketlerinin de etimi i yapmaya yetki i olmadıkları tespit edi di. 14

3-a) Denetim Yapmaya Yetkili Olunan Alanlar/Sonuçlar 15 Söz ko usu sözleşmeleri düzenleyen 8 de etim kuruluşunun savunması alındı ve haklarında Gözetim Raporu düzenlendi, Kuru umuzca yapılan değerlendirmelerde, 8 de etim kuruluşuna top am 318.232 TL idari para cezası, 7 de etim kuruluşuna «uyarı» yaptırımı, 1 de etim kuruluşuna «ikaz» kararı veri di.

3-b) Denetçilik Durumu/Hukuki Dayanak 16 De etim a cak Kurumumuzca yetkilendirilmiş de etim kuruluşları ve denetçiler tarafından yetki eri çerçevesinde yürütülebilir (TTK md.400, BDY md.11).

3-b)Denetçilik Durumu/Bulgular 2014 ve 2015 yılı de etim eri e ait sözleşmeler gözetime tabi tutu du. 1 de etim kuruluşu tarafından düzenlenen 4 sözleşmenin de etim ekip eri de görevlendirilen 1 kişinin Kurumumuzca yetkilendirilmiş denetçi olmadığı tespit edi di. 17

3-b) Denetçilik Durumu/Sonuçlar 18 lgili de etim kuruluşunun savunması alındı. Gözetim Raporu hazırlanmış o up; idari süreç devam etmektedir.

3-c) Sorumlu Denetçilik/Hukuki Dayanak 19 De etim ekip eri de sorum u denetçi o arak görevlendirilenlerin Kurumumuzca onaylanmış sorum u denetçi olması zoru udur (BDY md. 28). BDY nin 28 i ci maddesi uyarınca görevlendirilmesi uygu görülenler dışında sorum u denetçi görevlendirilmesi «uyarı» yaptırımını gerektirmektedir (BDY md.40/1-g)

3-c) Sorumlu Denetçilik/Bulgular 20 2014 ve 2015 yılı de etim eri e ait sözleşmeler gözetime tabi tutu du, 352 sözleşmede görevlendirilen 27 denetçinin Kurumumuzca onaylanmış sorum u denetçi olmadığı tespit edi di,

3-c) Sorumlu Denetçilik/Sonuçlar 21 Söz ko usu sözleşmeleri düzenleyen 16 de etim kuruluşunun savunması alındı. Hakkında Gözetim Raporu hazırlanan 8 de etim kuruluşu hakkında Kuru umuzca; 7 de etim kuruluşuna top am 2.497.895 TL idari para cezası, 8 de etim kuruluşuna «uyarı» yaptırımı kararı verilmiştir. Diğer 8 de etim kuruluşu hakkında ise idari süreç devam etmektedir.

Sözleşme Bildirimleri 4) Rotasyon/Hukuki Dayanak 22 Üç yıl geçmedikçe; de etim kuruluşları so o yılda yedi yıl, de etim kuruluşlarında çalışanlar da dahi o mak üzere denetçiler ise so yedi yılda beş yıl de etim çalışması yürüttükleri işletmelere ilişkin de etim eri üstlenemezler (BDY md.26/1-ç). Söz ko usu mevzuat hükmüne aykırı o arak de etim faa iyeti i üstlenilmesi «faaliyet izninin askıya alınması» yaptırımını gerektirmektedir (BDY md. 41/d)

Rotasyon/Bulgular 23 Yapılan ko tro erde, 3 de etim kuruluşu tarafından üstlenilen 4 de etim işinde mevzuatta düzenlenen rotasyo sürelerine uyulmadığı tespit edilmiştir.

Rotasyon/Sonuçlar 24 Tespite esas söz ko usu 3 de etim kuruluşunun savunması alınmıştır. Söz ko usu 3 de etim kuruluşu hakkında Gözetim Raporu hazırlanmış o up; idari süreç devam etmektedir.

Sözleşme Bildirimleri 5) Ortaklık ve İstihdam İlişkisi/Hukuki Dayanak 25 Denetçiler sadece bir de etim kuruluşu adına de etim yapabi ir, istihdam edi dik eri de etim kuruluşuyla ilişkileri so a ermedikçe başka bir de etim kuruluşunda ya da tek başına de etim faa iyeti de bu u amaz ar (BDY md.26/4). Söz ko usu mevzuat hükmüne aykırı hareket edi mesi «faaliyet izninin askıya alınması» yaptırımını gerektirmektedir (BDY md. 41/1-d)

Ortaklık ve İstihdam İlişkisi/Bulgular 26 2014 ve 2015 yılı de etim eri e ait sözleşmeler gözetime tabi tutu du, 6 denetçinin, ha e görev aldığı de etim kuruluşu i e ilişkisi devam ederke ke di am ve hesabına de etim faa iyeti üstlendiği ve/veya bu amaçla üstlenilen de etim erde görev aldığı tespit edilmiştir.

Ortaklık ve İstihdam İlişkisi/Sonuçlar 27 Tespite esas duruma ilişkin o arak 6 denetçinin savunması alınmıştır. Gözetim Raporu hazırlanan 6 denetçi hakkında Kuru umuzca yapılan değerlendirmelerde ; 4 denetçi hakkında «uyarı» yaptırımı, 2 denetçi hakkında «faaliyet izninin askıya alınması» yaptırımı uygulanmasına kararı verilmiştir.

B) Gelir Bildirimleri/Hukuki Dayanak 28 De etim kuruluşları ve denetçiler, so takvim yılına ait ge ir eri i Kurumca be ir e e şekle uygu o arak mayıs ayının on beşinci gününün sonuna kadar Kurumumuza bi dirmek zorundadır (BDY md. 34/1-d). Kurumumuza yapılacak bi dirim eri zamanında, tam ve doğru o arak yeri e getiri memesi «Uyarı» yaptırımını gerektirmektedir. (BDY md. 40/1-ı)

Gelir Bildirimleri/Hukuki Dayanak Gelir Bildirimlerinin Nasıl Yapılacağı ve Şeffaflık Raporlarında Nasıl Yer Alacağı Hususu Bir takvim yılı içerisinde sözleşme imzalamış olan denetim kuruluşu ve denetçiler gelir bildiriminde bulunmalıdır. KAY K denetimi üstlenip şeffaflık raporu yayımlayan ve raporda son takvim yılına ait gelirlerine yer veren denetim kuruluşları da gelir bildiriminde bulunacaktır. Son takvim yılına ait gelirler bildirilirken; (Şeffaflık raporlarındaki dahil) Bağımsız denetim faaliyetlerinden Diğer denetim faaliyetlerinden, Defter tutma hizmet eri de ve Danışmanlık hizmetlerinden elde edilen gelirler itibariyle dağılımı gösterecek şekilde bildirimi yapılacaktır. 29

Gelir Bildirimleri/Bulgular 30 87 denetçi ve 57 de etim kuruluşunun so takvim yılına ait ge ir eri i Kurumumuza bildirmediği, 13 denetçinin ve 46 de etim kuruluşunun ise bu bi dirimi zamanında yapmadığı, tespit edilmiştir.

Gelir Bildirimleri/Sonuçlar 31 Bu kapsamda 100 denetçi i e 103 de etim kuruluşunun savunması alınmış o up; idari süreç devam etmektedir.

C) Mesleki Sorumluluk Sigortası/Hukuki Dayanak 32 De etim kuruluşlarının ve denetçilerin, üstlendikleri i k de etim işiyle bir ikte başlamak üzere, tüm de etim eri i kapsayacak şekilde mes eki sorum u uk sigortası yaptırmaları zoru udur (BDY md. 33). Mes eki sorum u uk sigortası poliçesinin, poliçenin düzenlenme tarihi i takip ede günden itibare e geç 10 gün içinde Kurumumuza bi dirmesi zoru udur (BDY md. 34/1-ç).

C) Mesleki Sorumluluk Sigortası/Hukuki Dayanak 33 Mes eki sorum u uk sigortasının yaptırılmaması «Uyarı» yaptırımını gerektirmektedir (BDY md. 40/1-h). Ayrıca, Kurumumuza yapılacak bi dirim eri zamanında, tam ve doğru o arak yeri e getiri memesi «Uyarı» yaptırımını gerektirmektedir (BDY md. 40/1-ı).

Mesleki Sorumluluk Sigortası/Bulgular 34 94 denetçi ve 50 de etim kuruluşunun mes eki sorum u uk sigortasını yaptırmadığı, 66 denetçi ve 101 de etim kuruluşunun ise söz ko usu sigortaya ilişkin poliçelerini zamanında Kurumumuza bildirmediği, tespit edilmiştir.

Mesleki Sorumluluk Sigortası/Sonuçlar 35 Bu kapsamda 160 denetçi i e 151 de etim kuruluşunun savunması alınmıştır.

Mesleki Sorumluluk Sigortası/Sonuçlar 36 Ko uya ilişkin o arak Kuru umuzu 23/03/2017 tarih i kararında: Mes eki sorum u uk sigortası yaptırmadığı tespit edi e de etim kuruluşları ve denetçilere tüm de etim eri i kapsayacak şekilde mes eki sorum u uk sigortası yaptırmaları için 31.05.2017 tarihi e kadar süre veri mesi e, Mes eki sorum u uk sigortalarını yasa süresi geçtikten so ra Kurumumuza bildirdiği tespit edi e de etim kuruluşları ve bağımsız denetçilerle i gi i o arak bir defaya mahsus herha gi bir yaptırım uygulanmamasına, karar verilmiştir.

D)Şeffaflık Raporları/Hukuki Dayanak 37 Bir takvim yılında KAY K de etimi yapmış de etim kuruluşlarının i gi i takvim yılını müteakip, özel hesap dönemi ku a a de etim kuruluşlarının ise hesap dönemi kapanışını müteakip dördüncü ayın so u a kadar yıllık şeffaflık raporu u Kuruma bi dirmesi ve ke di i ter et site eri de yayımlamaları zoru udur (BDY m. 36/1).

Şeffaflık Raporları/Hukuki Dayanak 38 Şeffaflık raporlarının BDY nin 36/2 ci maddesi de be irti e asgari bi gi eri içermesi zoru udur. (BDY md. 36/2) BDY nin 36 ncı maddesi de be irti e şekilde şeffaflık raporu u hazırlanmaması, zamanında Kurumumuza bi diri memesi ve yayımlanmaması «Uyarı» yaptırımını gerektirmektedir (BDY md. 40/1-j).

Şeffaflık Raporları/Bulgular 39 4 de etim kuruluşunun şeffaflık raporlarını zamanında Kurumumuza bildirmediği, 4 de etim kuruluşunun hazırladıkları şeffaflık raporlarını ke di i ter et site eri de yayımlamadıkları, 64 de etim kuruluşunun ise şeffaflık raporlarını BDY nin 36/2 nci maddesi de be irti e bi gi eri tamamını içermeyecek şekilde hazırladığı, tespit edilmiştir.

Şeffaflık Raporları/Sonuçlar 40 Bu kapsamda aykırılık tespit edi e de etim kuruluşlarından savu ma alınmıştır. Söz ko usu de etim kuruluşları hakkında hazırlanan Gözetim Raporu a isti ade Kuru umuzu 16/12/2016 kararı i e, De etim Kuruluşlarının BDY nin 43 üncü maddesi i biri ci fıkrası uyarınca ke di eri e veri e süre içerisinde eksik ik eri i tamamladıklarından; Herha gi bir yaptırım uygulanmamasına, A cak ikaz edi me eri e, Şeffaflık raporlarının içerikleriyle i gi i tespit edi e eksik ik eri tamam aya de etim kuruluşları i e i gi i o arak da aynı mahiyetteki hataların tekrar edip etmediğinin so raki gözetim faa iyet eri de değerlendirilmesine, karar verilmiştir.

E) Denetim Raporları /Hukuki Dayanak 41 De etim kuruluşları ve denetçiler, de etim faa iyeti so ucu da Kurumumuzu belirlediği şekil ve esas ara uygu de etim raporu düzenlemek, de etim sonuçlarını 6102 sayılı Ka u ve BDY de düzenlenen hükümlere uygu şekilde raporlayıp su mak ve söz ko usu raporları imza tarihi de itibare 30 gün içinde Kurumumuza bi dirmek zorundadır (BDY md. 30, md. 37/1-a, md. 34/1-b). Söz ko usu hükümlere aykırı hareket edi mesi, «uyarı» yaptırımını gerektirmektedir (BDY md. 40/1-, md. 40/1-m, md. 40/1-ı)

Denetim Raporları /Bulgular ve Sonuçlar 42 126 de etim kuruluşunun ve 56 denetçinin top am 1206 adet de etim raporu u Kurumumuza bildirmediği, 85 de etim kuruluşu ve 15 denetçi tarafından düzenlenen top am 647 adet de etim raporu u bi dirimi i ise zamanında yapılmadığı, tespit edilmiş o up; idari süreç devam etmektedir.

F) Denetim Yaptırma Yükümlülüğü/Hukuki Dayanak 43 Bağımsız de etime tabi o acak şirketler Baka ar Kuru u ca be ir e mektedir (TTK md. 397/4). De etime tabi olduğu ha de, denetlettirilmemiş fi a sa tab o ar i e yönetim kuru u u yıllık faa iyet raporu düzenlenmemiş hükmündedir (TTK md. 397/2).

Denetim Yaptırma Yükümlülüğü/Bulgular 44 2015 faa iyet döneminde de etim yaptırma zorunluluğu bulunduğu ha de bu yükümlülüğü yeri e getirmeye 561 Şirket, 2016 faa iyet döneminde de etim yaptırma zorunluluğu bulunduğu ha de bu yükümlülüğü yeri e getirmeye 865 Şirket, tespit edilmiştir.

Denetim Yaptırma Yükümlülüğü/Sonuçlar 45 De etim yaptırmayan bu şirketlere ilişkin bi gi er, gereğinin yapılması amacıyla Gümrük ve Ticaret Bakanlığına bildirilmiştir.

TEŞEKKÜR EDERİM. 46