Doküman No: ENF.TL.01 Yayın Tarihi:09.03.2009 Revizyon Tarihi: 01.04.2013 Revizyon No: 02 Sayfa: 1 / 7 1. AMAÇ: Hastane genelindeki sterilizasyon / dezenfeksiyon uygulamaları için sterilizasyon yöntemlerini, dezenfektan seçimi ve dezenfektanların kullanım ilkelerini belirlemek. 2. KAPSAM: Hastanedeki tüm birimleri ve çalışanları kapsar. 3. TANIMLAR: 3.1 Temizlik: Kir ve organik artıkların fiziksel olarak uzaklaştırılması. 3.2 Sterilizasyon: Tüm canlı organizmaların uzaklaştırılması veya inaktivasyonu. 3.3 Dezenfeksiyon: Sporlu bakteriler dışındaki mikroorganizmaların cansız ortamdan elimine edilmesi. 3.4 Yüksek Seviye Dezenfeksiyon: Tüm vejetatif bakteriler, virüsler ve mantar sporları ile bakteri sporlarının bir kısmının eliminasyonu. 3.5 Orta Seviye Dezenfeksiyon: Tüberküloz etkenleri ve diğer vejetatif bakterilerle virüs ve mantarların çoğunun inaktive edilmesi. 3.6 Düşük Seviye Dezenfeksiyon: Tüberküloz etkenleri ve zarfsız virüslere etkisiz olan, ancak bir kısım vejetatif mikroorganizmaları inaktive edebilen dezenfeksiyon seviyesi. 3.7 Dekontaminasyon: Kontamine malzemenin temizlik, dezenfeksiyon veya sterilizasyon ile kullanıma elverişli hale getirilmesi. 3.8 Germisit: Mikroorganizmaları tahrip eden herhangi bir madde (dezenfektan, antiseptik, sanitizer) 3.9 Dezenfektan: Cansız ortamda mikroorganizmaları inaktive etmek için kullanılan maddeler. 3.10 Antiseptik: Canlı üzerinde kullanılabilen germisitler. 3.11 Sanitizer: Başlıca gıda ve içeceklerle ilgili malzemelerde kullanılan dezenfektanlar. Aşağıdaki tabloda hastanede ve kullanılan araç ve gerece göre yapılacak sterilizasyon ve dezenfeksiyon gereklilikleri sunulmuştur. Tablo 1. Spaulding Sınıflaması Sınıflama Tanım Sterilazsyon / dezenfeksiyon önerisi Kritik araç Steril dokuları temas eden veya vasküler sisteme Mutlaka steril olmalıdır gereçler giren,araç gereçler (cerrahi aletler, kardiak Yarı - kritik araç gereçler Kritik olmayan araç gereçler kataterler, bazı endoskoplar, protezler vb.) Mukoza ve bütünlüğü bozulmuş deri ile temas eden araç gereçler (solunum ekipmanları, gastroenterolojik endeskoplar, larengeskoplar, bronkoskoplar vb.) Vücüt bütünlüğü bozulmamış, sağlam deri ile temas eden araç gereçler (tansiyon aleti kılıfı, steteskop vb.) Sterilizasyon veya yüksek düzey dezenfeksiyon gerektirir (Gluteraldehit veya Ortofitalaldehit) Orta veya düşük düzeyde dezenfeksiyon veya sadece su ile basit temizlik önerilir
Doküman No: ENF.TL.01 Yayın Tarihi:09.03.2009 Revizyon Tarihi: 01.04.2013 Revizyon No: 02 Sayfa: 2 / 7 HAZIRLAYAN KONTROL EDEN ONAYLAYAN Kalite Yönetim Direktörü Başhekim -Tablo 2.3.4 de hastanemizde bulunan yüksek düzey, yer-yüzey ve el/cilt antiseptikleri yer almaktadır. -Tablo 2.Hastanemizde bulunan yüksek düzey ( sporasit ) dezenfektanlar Gluterald ehit ( >%2 ) Optimal ph Avantajları 8 -Korozyon yapmaz -Malzemelerle uyumludur. Organik maddelerden pek etkilenmez -Ucuzdur. Dezavantajları -Toksik, alerjik, İritan -Fiksatif *kullanıcılar maske, eldiven, önlük giymelidir. Ortam havalandırılmalıdır. Yük. Seviye dez. (dakika) Temas süresi Sterilizasyo n Maksimum Kullanım (mükerrer süresi) 20 >10 saat 14-30 gün OPA Ortofitalal dehit (% 0.55) 8 -Gluteraldehitten daha az toksik -Korozif değil -Mikobakterilere daha etkili -Pahalı -Cilt ve elbiseleri boyar -Toksik 12-5 6 14 gün Tablo 3. Hastanemizde bulunan dezenfaktanlar ve antiseptikler Org.mad Etkilenme Tüberlilosit etki Avantajları Dezavantajları Kullanım Hipokloritler Işıktan korunmalı ve hergün taze hazırlanmalıdır + + -Hızlı etkili -Geniş etki spektrumu -Ucuz -Toksisitesi az -Yüzeylere fiske olmuş mikropların, biofilm tabakasının uzaklaştırılmasında etkilidir. -Organik maddelerden oldukça etkilenir. -Koroziv -Stabil değildir. -Amonyak ve asitlerle toksik bileşikler oluşturur. -Tekstil ürünlerinin rengini giderir. -Günlük temizlik için 1/100 oranında sulandırılır. -Yoğun kontamisyonda 1/10 oranında sulandırılır. -Başka temizlik ürünleriyle karıştırılmamalıdır. 1 LİTRE SU İÇİN 1/10 ORAN..100 ML(1 ÇAY BARDAĞI) 1 LİTRE SU İÇİN 1/100 ORAN...10 ML(ENJEKTÖRLE 10 CC) 1 LİTRE SU İÇİN 1/200 ORAN 5ML (ENJEKTÖRLE 5 CC) 5 LİTRE SU İÇİN.1/10 ORANI YARIM LİTRE(2,5 SU BARDAĞI) 5 LİTRE SU İÇİN.1/100 ORANI..50 ML(YARIM ÇAY BARDAĞI) 5 LİTRE SU İÇİN.1/200 ORANI..25 ML(ENJEKTÖRLE 25 CC)
Doküman No: ENF.TL.01 Yayın Tarihi:09.03.2009 Revizyon Tarihi: 01.04.2013 Revizyon No: 02 Sayfa: 3 / 7 10 LİTRE SU İÇİN...1/10 ORAN..1 LİTRE( 5 SU BARDAĞI) 10 LİTRE SU İÇİN...1/100 ORAN...100 ML(1 ÇAY BARDAĞI) 10 LİTRE SU İÇİN...1/200 ORAN 50 ML(YARIM ÇAY BARDAĞI) 20 LİTRE SU İÇİN.1/10 ORAN.2 LİTRE(10 SU BARDAĞI) 20 LİTRE SU İÇİN.1/100 ORAN 200 ML(1 SU BARDAĞI) 20 LİTRE SU İÇİN.1/200 ORAN 100 ML(1 ÇAY BARDAĞI)
Doküman No: ENF.TL.01 Yayın Tarihi:09.03.2009 Revizyon Tarihi: 01.04.2013 Revizyon No: 02 Sayfa: 4 / 7 ALKOLLER (%60-90) -Kendi kabında kullanılması önerilir. -Işığa karşı duyarlıdır. Ağzı açık olarak kullanılacaksa günlük hazırlanmalı ve kullanılmalıdır Ağzı kapalı olarak kullanılacaksa küçük kaplarda haftada bir değiştirilerek kullanılmalıdır.üzerine dolum tarihi yazılmalıdır. Org. Mad. Etkilen me Hafif + Tüberk ülosit etki Avantajları -Çabuk etkili -Toksik-allerjik etkileri yok -Su ve kurutma gerektirmez -Diğer dezenfektanlarla (iyot, klorhekzidin ) etkili kombinasyonlar -Cilt-el antisepsisi ve temiz sert yüzeylerin dezenfeksiyonu için uygun Dezavantajları -Çabuk buharlaşır. -Farkedilmez. -Yanıcı -Kalıcı (rezidüel) etkisi yok -Penetrasyonu zayıf -Temiz şartlarda etkili -Uzun süreli kullanımda cildi kurutabilir. -Mercekli aletlerin montaj meteryalini bozabilir, lastik plastik malzemeyi sertleştirebilir. İYODOFORLAR (POVİDON İYOT) Işığa karşı duyarlıdır. -Kendi kabında ağzı kapalı olarak kullanılması önerilir. -Başka bir kaba aktarımında kullanım süresi 1 haftadır. -Kab steril olmalıdır. -Hava ile temasdurumunda pseudomonas ile kontamine olabilir. + + -İyot un ağır koku, tahriş edici ve kalıcı boyama özelliklerini göstermezler. --Hem antiseptik ve hem de dezenfaktan olarak kullanılabilirler. -Deterjanlarla (noniyonik ve katyonik) kombine etki gösterirler. -Nispeten yavaş etki gösterirler. -Kan varlığında aktivitelerini büyük ölçüde kaybederler. -Metallere koroziv etki yapabilir. -Nadiren iyot alerjisi oluşturabilir. -Cilt, göz irritasyonu yapabilir. BENZALKONYÜM KLORÜR (ZEFİRAN, ZEFORT, ZEFOL, ZEFAN) SETRİMİD(CETYL, SAVLEX, SAVANOL, SAVOLİN) Işıktan korunmalı ve 25 C de saklanmalıdır. -GÜNÜMÜZDE ARTIK TEK BAŞINA KULLANILMASI ÖNERİLMEMEKTEDİR -CİLT TEMİZLİĞİNDE: 1 litre distile suya 5-10 ml zefiran eklenir. -YARA TEMİZLİĞİNDE:1 litre distile suya 2-10 ml zefiran eklenir. -ALET DEZENFEKSİYONUNDA: 1 litre distile suya 10 ml zefiran eklenir. -MESANE YIKANMASINDA: 1 litre distile suya 0,5-2ml zefiran eklenir. -VAJİNAL YIKAMADA:1 litre distile suya 2,5 ml zefiran eklenir. -GÖĞÜS VE MEME UCU HİJYENİNDE:1 litre distile suya 5-10 ml zefiran eklenir. + _ -Amonyum bileşikleridir. -Alet dezenfeksiyonunda ve antiseptik olarak kullanılır. -Bakterilerin üremelerini durdurur. -Fungustatiktir. -Zarflı viruslara etkilidir Deriye uygulandıklarında oluşturdukları zar ile deri arasında mikroorganizmalar yaşayabilir.bu özellikle pseudomanas ve diğer gram negatif bakteriler ile oluşan salgınlara neden olabilir. -Etkinliği spanç ve pamuk kullanımında azalır. Aletleri paslandırabilir.
Doküman No: ENF.TL.01 Yayın Tarihi:09.03.2009 Revizyon Tarihi: 01.04.2013 Revizyon No: 02 Sayfa: 5 / 7 RİVANOL Işıktan korunmalı ve hazırlanan solüsyon haftada bir değiştirilmelidir. -Günlük kullanım şekli ve dozu:1 gr.lık saşet açılarak 1000 veya 2000 ml. Distile su veya kaynatılıp soğutulmuş su içeren şişeye sıkılarak boşaltılır. Çalkalayarak veya karıştırılarak elde edilecek solüsyon, günde 2-3 kez hastalıklı veya tedaviye ihtiyaç duyulan bölgeye uygulanır. Org. Mad. Etkilenme Tüberkülosit etki + _ Avantajları -Bakterisid ve bakteriostatiktir. -Bir akridin boyasıdır Yara, yanık, ekzema, sivilce, pişiklerde ve çatlaklarda, hemoroidde, cerrahi yaraların dezenfeksiyonunda, ve bazı hallerde dermatolojik merhem yapımında kullanılır Dezavantajları Alerjik reaksiyon gelişebiir ve dermatolojik etkileri fazladır. 4.0 UYGULAMA 4.1 El antisepsisi El Yıkama, El Hijyeni Ve Eldiven Kullanma Talimatında ayrıntılı olarak ele alınmıştır. 4.2 Cilt antisepsisi Cerrahi Alan Enfeksiyonlarını Önleme ve Cilt Antisepsisi Talimatında ayrıntılı olarak ele alınmıştır. 4.3 Yer ve yüzeylerin dezenfeksiyonu Hastane Temizlik Talimatında ayrıntılı olarak ele alınmıştır. 5. ALET YIKAMA (sterilizasyon ve dezenfeksiyon) 5.1 Kullanıcı önlük ve eldivenini giyer, maskesini takar. 5.2 Tablo 1 e göre sınıflandırılan aletler ayrılabilir parçaları sökülerek bol su ve deterjanla organik kirden arındırılır. 5.3 Bol su ile durulanır ve kurulanır. 5.4 Isıya dayanıklı kritik ya da yarı kritik aletler paketlenerek sterilizasyon ünitesine gönderilir. 5.5 Isıya dayanıklı olmayan yarı kritik aletler için yüksek düzey dezenfeksiyon çözeltisi hazırlanır. 5.6 Aletler dezenfektan çözeltisi içine tamamen batırılır (glutaraldehit çözeltisi kapalı kaplarda kullanılır) 5.7 Tablo 2 de belirtilen sürelerde bekletilir.
Kritik Olmayan Aletler Yarı Kritik Aletler Kritik aletler T.K.H.K. Doküman No: ENF.TL.01 Yayın Tarihi:09.03.2009 Revizyon Tarihi: 01.04.2013 Revizyon No: 02 Sayfa: 6 / 7 5.8 Çıkarılan aletler bol su ile durulanır (tercihen distile su) ve iyice kurutulduktan (tercihen basınçlı sıcak hava ile) sonra kolay temizlenebilir dolaplarda saklanır. 5.9 Sterilizasyon işleyiş prosedüründe aletlerin yıkanması detaylı olarak anlatılmıştır. 5.10 Diş ünitesi alet dezenfeksiyon sterilizasyon talimatına bakınız. Tablo 5. Aletlerin sınıflandırılması ve sterilizasyon / dezenfeksiyon yöntemleri Cerrahi aletler -Isıya dayanıklı olanlar Tek kullanımlık aletlerin yeniden kullanmında için otoklav ile (re-usable aletler) her ünite kendi protokollerini sterilizasyon oluşturmalı ve bu uygulamalar sürecinde -Isıya dayanıksız protokole titizlikle uyulmalıdır. malzeme için etilen oksit ile sterilizasyon Endoskoplar Endoskoplar için glutaraldehid veya opa ile yüksek düzey dezenfeksiyon (Bkz: Endoskopik Cihazların Dezenfeksiyonu/ Sterilizasyonu Talimatı Vaginal /rektal ultrason propları Proplar uygulama sürecinde kondom kullanılması riski azaltacak bir uygulamadır. Bu uygulama sonrasında da dezenfeksiyon işlemi yapılmalıdır. Endotrakeal tüpler %2 Glutaraldehid içine Trakeostomi kanülü 20 dk yüksek düzey Hava yolu araçları dezenfeksiyon veya Anestezi solunum devreleri ortofitalaldehit ile 12 dk. Laringoskop bladleri yüksek düzey dezenfeksiyon Termometreler (Derece) Vaginal proplar gamet ve embriyo üzerinde olumsuz etki riski taşıdığı için gluteraldehit yerine 1/100 çamaşır suyu içinde 2 dakika bekletmek önerilmektedir. Aletlerle uyumsuzluk varsa %70 alkol içinde 2 dk. Bekletmek yeterlidir. Dezenfeksiyon sonrası çeşme suyu ile durulanmalı, kurutulmalı ve dolapta saklanmalıdır. Her hastaya özel termometre kullanılması önerilir. Tansiyon aleti manşonu, EKG kablo ve probları, tutucuları, steteskop, ilaç kadehleri, oksijen maskeleri, ambu mask. Nemlendiriciler Medikasyon nebülizatörleri Kumaş ve tekstil malzemeler 1/100 dilüe çamaşır suyu ya da % 70 alkolle silinir. Tek kullanımlık olması önerilir. Tek kullanımlık olması önerilir, aynı hastada tedavi sonuna kadar kullanılabilir. 1/100 çamaşır suyu Çamaşır suyu sadece sert ve düzgün yüzeyler için uygundur. Deri, mukoza ve göz irritasyonu yapabilir ve metal yüzeylerde korozyon yapabilir. Mutlaka içine steril su konulmalı. Sabit nemlendiriciler kullanılıyor ise her hastadan sonra çıkarılmalı 1/10 çamaşır suyu ile dezenfekte edilmeli, kullanılmadığında rezervuarı kuru olarak tutulmalıdır. Alkolle silinip kurulandıktan sonra kullanılabilir.
Doküman No: ENF.TL.01 Yayın Tarihi:09.03.2009 Revizyon Tarihi: 01.04.2013 Revizyon No: 02 Sayfa: 7 / 7 MALZEMENİN ADI -İLAÇ KADEHLERİ -ASPİRASYON CİHAZI -OKSİJEN MANOMETRESİ -NEMLENDİRİCİLER -NEBULİZATÖRLER -AMBU -LARİNGOSKOP -STETESKOP -TANSİYON ALETİ -ENDOSKOP -ARTROSKOP -LAPAROSKOP -STETESKOP -CERRAHİ KAPLAR -PANSUMAN ARABALARI -SÜRGÜ - ÖRDEK UYGULAMA YÖNTEMİ * Tek hasta için kullanılacaksa %70 alkol ile silip, kuru saklanmalıdır. * Ortak kullanılan ilaç kadehleri kullanıldıktan sonra deterjanla yıkanmalı, durulanmalı ve kuru saklanmalıdır. * Her kullanımdan sonra haznesi boşaltılır. Alet dezenfektanı ile bağlantı yerleri, cam kısımları dezenfekte edilir, silinir, kuru saklanır. Aspiratör uç sonrası her hastadan sonra değiştirilir. Disposible ve steril olmalıdır. * Sürekli kullanımda haftada iki kez dezenfekte edilmelidir. * Alet dezenfektanı ile silinmelidir. * Kullanılmadığı sürece kuru tutulmalıdır. * Su haznesindeki su bitmese de 24 saatte bir steril distilesu ile değiştirilmeli * Bir hastadan diğerine geçerken nemlendiricideki steril- distile su yenilenmelidir. * Disposible olması tercih edilir. * 8-24 saatte bir temizlenmelidir. * Temizlendikten sonra otoklavda steril edilmeli, otoklavlanamıyorsa dezenfekte edilmelidir. * Hazneye steril distile su konmalıdır. * Kullanılmadığı zaman kuru saklanmalıdır. * Kullanım sonrası hemen dezenfekte edilmelidir. * Kullanılmadığı sürece ayda bir dezenfekte edilmelidir. Durulanır ve kuru saklanmalıdır. * Etilen oksit ile steril edilebilir. * İşlem sonrası hipoklorit veya % 2 gluteraldehit içinde 10 dk. bekletilir, steril distile su ile durulanır. Kuru olarak saklanır. * Kişiye özel olmalıdır. * Her kullanımdan sonra %70 alkol ile diyafram, kulaklık kısmı silinmelidir. * Manşeti kirlendikçe yıkanır, diğer kısımları dezenfektanla silinmelidir. * İzolasyon odalarında kullanılan tansiyon aleti ve steteskop oda dışına çıkmamalıdır. * Steril edilmelidir. * Sterilizasyon olasılığı yoksa yüksek düzey dezenfektan ile dezenfeksiyon yapılır. * Sistoskop %2 gluteraldehit içinde 20 dk. bekletilir, steril distile su ile durulanır. * Otoklavda steril edilmelidir. * Günün sonunda deterjanla temizlenip kağıt havlu ile silinmelidir. * Pansuman aralarında %70 alkol ile silinmelidir. * Kullanımdan sonra eldiven giyilerek su ile yıkandıktan sonra hipoklorit çözeltisinde bekletilir. Kuru saklanmalıdır.