ENDOSKOPİDE CİHAZ GÜVENLİĞİ NASIL SAĞLANIR? Hem. Sena DEMİR Acıbadem Fulya Hastanesi, Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi Hazırlanma Tarihi: 25 Kasım 2013

Transkript

1 ENDOSKOPİDE CİHAZ GÜVENLİĞİ NASIL SAĞLANIR? Hem. Sena DEMİR Acıbadem Fulya Hastanesi, Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi Hazırlanma Tarihi: 25 Kasım 2013

2 Sunu Planı Tanımlar Endoskopide Enfeksiyon Geçişi Endoskopun Yeniden Kullanıma Hazırlanması İşleminde Hatalar Endoskopun Yeniden Kullanıma Hazırlanması İçin Gerekli İşlemler Endoskopik Aksesuarlar İşlemlerin Kaydı Endoskopların Mikrobiyolojik Takibi Cihaz Güvenliği

3 Tanımlar Endoskopi: İç organların ve vücut boşluklarının teşhis ve tedavi amacıyla görüntülenmesi işlemidir. Endoskop: İç organların ve vücut boşluklarının görüntülenmesi amacı ile kullanılan aletlerin tümüne verilen genel isimdir. Temel olarak rijit ve fleksible endoskoplar olarak sınıflanırlar.

4 Earle H. Spaulding hasta bakım ürünleri, ekipman dezenfeksiyon ve sterilizasyon için geliştirilmiş olan sınıflandırma; Kritik aletler; steril doku veya vasküler sisteme giren ve mikroorganizmalarla kontaminasyon durumunda yüksek enfeksiyon riski taşıyan aletlerdir. Yarı kritik aletler; mukoza veya bütünlüğü bozulmuş deriye temas eden aletlerdir. Kritik olmayan aletler; sadece sağlam deri ile temas eden aletlerdir.

5 6. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi- 2009

6 Dekontaminasyon: Endoskopun yeni bir hastaya güvenle kullanılabilmesi için yüksek düzey dezenfeksiyondan önceki ilk aşamadır.

7 Endoskopide Enfeksiyon Geçişi Ekzojen: Enfektif ajanların hastadan hastaya, kontamine endoskop veya aksesuarlarca taşınmasından ileri gelebilir. Endojen: Endoskopik işlem uygulama sahasına göre değişen hastanın flora bakterileri etken olabilir.

8 Endoskoplarla sık bulaşan mikroorganizmalar; Bakteriler: Salmonella, Mikobakteriler, Serratia marcescens, Helicobacter pylori, Clostridium difficile, Pseudomonas Virüsler: HIV, Hepatit B, Hepatit C, Enterovirüsler, Diğer Enfeksiyonlar: Trichopyton, Cryptococcus, Candida, Poliovirüs, Coxsackievirus, Rhinovirus

9 Endoskopun Yeniden Kullanıma Hazırlanması İşleminde Hatalar Temizliğin yetersiz yapılması, Temizleme aksesuarlarının kontamine olması, Depolama öncesi kurutmanın yetersiz yapılması, Dezenfektörlerin kontamine olması, Dezenfektörlerin yanlış kullanımı, Endoskopun yüzeyinin ve kanallarının hasarlı olması, Kontamine endoskopların elde taşınması, Endoskopların uygun olmayan koşullarda saklanması, Uygun olmayan deterjan ve dezenfektan kullanımı.

10 Endoskopun Yeniden Kullanıma Hazırlanması İçin Gerekli İşlemler 1. Ön işlem 2. Kaçak testi 3. Temizleme 4. Durulama 5. Dezenfeksiyon 6. Son durulama 7. Kurulama 8. Saklama

11 1. Ön işlem; 2. Kaçak testi; Endoskop kullanıldıktan hemen sonra ışık kaynağına takılıyken dış yüzeyi pamuk bırakmayan tek kullanımlık bir kompresle silinir. Aspirasyon ve çalışma kanalından saniye, basınçlı su ve arkasından hava verilir. Endoskop ışık kaynağından ayrılarak özel bir konteynır ile temizlik için ayrılan alana götürülür. Kaçak testi endoskobun iç kanalları ya da dış kılıfındaki hasarları tespit etmek için her endoskopik işlemden sonra yapılmalıdır. Kaçak testinden öce tüm düğme ve valfler çıkarılır ve kullanım klavuzunda yazıldığı şekilde test edilir. Dezenfektör cihazlar kullanılıyorsa her yıkama döngüsünde en az bir kez kaçak testi yapmalıdır.

12 3. Temizleme; Endoskop dekontaminasyon işlemlerinde en önemli aşama manuel temizliktir. Temizleme endoskop ile uyumlu enzimatik deterjan ile yapılır. Endoskop temizleme solüsyonuna batırılmadan önce tüm koruyucu kapakların takıldığından emin olunur. Endoskopun dış yüzeyi tek kullanımlık bir sünger ya da kompres ile yıkanır, distal uç hava-su çıkış nozılı yumuşak bir diş fırçasıyla fırçalanır. Çıkarılabilir tüm valfler çıkarılarak fırçalanır. Mümkünse valfler ve biyopsi kapağı ultrasonik yıkayıcıya konur. Tüm erişilebilir kanallar endoskopi temizleme fırçasıyla fırçalanır.

13 Temizleme devam; Vanalar, kanallar, bağlantı ve tüm ayrılabilir parçalar dahil olmak üzere tüm endoskop temizleme sürecine dahil edilir. Temizlik adaptörleri takılıp kanallarda hiç hava kalmayıncaya kadar temizleme solüsyonu ile doldurulur ve üretici firmanın önerdiği süre kadar bekletilir. Enzimatik deterjanlar antimikrobiyal olmadığı için her kullanımdan sonra atılmalı ve bir sonraki işlemde solüsyonlar tekrar hazırlanmalıdır. Fırçalar her kullanımdan sonra iyice temizlenmeli ve yüksek düzey dezenfeksiyon işlemi uygulanmalıdır ya da tek kullanımlık olmalıdır. 4. Durulama; Endoskop dış yüzeyi ve kanallar içme suyu kalitesinde akan suyla durulanır. Durulama suyu basınçlı hava kullanılarak kanallardan uzaklaştırılır.

14 5. Dezenfeksiyon; Dezenfektanın minimum etkin konsantrasyon değeri üreticinin önerdiği test çubukları veya cihazlarla düzenli olarak test edilmelidir, en az gün başlangıcında. Endoskop dezenfektan solüsyon tüm kanallara perfüze olacak şekilde tamamen solüsyona batırılır. Üretici firmanın önerdiği sıcaklıkta ve sürede solüsyon içinde bekletilir, sürenin aşılmamasına özen gösterilmelidir. Dezenfektan değişimleri için firmanın önerilerine uyulmalı, değişim sırasında konteynırlar temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Dezenfektörler ile yapılacak olan dezenfeksiyon; endoskop dezenfektöre uygun şekilde yerleştirilir ve dezenfeksiyon döngüsünün tamamlanması beklenir, son durulama işlemi de bu basamakta tamamlanmış olur.

15 6. Son durulama; Endoskop dezenfektan solüsyondan çıkarılır, tüm kanallar ve endoskopun dış yüzeyi uygun özelliklere sahip su ile durulanır. Durulama akan su ile yapılmazsa her durulamada değiştirilir.

16 7. Kurulama; Endoskopun dış yüzeyi steril pamuk bırakmayan bir kompresle kurulanır. Dezenfektörlerde endoskop kanallarını yıkadıktan sonra basınçlı hava vererek kurutma özelliği bulunmalıdır. Kurulama işlemi su bazlı mikroorganizmaların endoskopa tekrar bulaşma olasılığını azaltır.

17 8. Saklama; İyi havalanan endoskoplar için özel yapılmış bir dolapta başlıklar, uç parçaları takılı olmadan dik olarak asılır. Asla bir konteynır içinde saklanmamalıdır (Taşıma çantaları gibi). Taşıma çantalarında saklanmamalıdır.

18 Enzimatik; köpüksüz deterjan kullanılması tavsiye edilir. Köpürmesi enzimatik solüsyonun cihaz yüzeylerine temasını engelleyebildiği gibi çalışan güvenliği açısında da risk oluşturabilir. Dezenfektan; ideal bir dezenfektan kan yoluyla bulaşan virüsler ve prion proteinleride dahil tüm mikroorganizmalara etkili olmalıdır. Endoskop ve dezenfektör cihazlarla uyumlu olması önemlidir.

19 Endoskopik Aksesuarlar Endoskop irrigasyonu için kullanılan şişelere steril su konmalı, şişe ve bağlantı hortumları günde bir kez temizlenmeli, steril edilmelidir. Tek kullanımlık malzemeler steril halde ve kullanıma hazır durumda bulundurulmalıdır. Kullanmadan hemen önce steril paket açılmalıdır. Kullanım sonrasında malzemeler uygun biçimde atılmalıdır. Tek kullanımlık malzemelerin hiçbir durumda tekrar kullanılması önerilmez. Tek kullanımlık malzemelerin tekrar kullanılması tercih edildiğinde; Food and Drug Administration (FDA) tek kullanımlık malzemelerin yeniden kullanımı ile ilgili şartlar sağlanmalıdır. Biyopsi forsepsinde işlem sonrası kalan organik artıklar

20 İşlemlerin Kaydı Kayıt İçin Gerekli Bilgiler;

21 Endoskopların Mikrobiyolojik Takibi Rutin olarak mikrobiyolojik testlerin gerekliliği tartışmalı bir konudur. Kurumların kendi kararları doğrultusunda yapılmaktadır. Testler endoskopların, dezenfektörlerin, aksesuarların ve su kaynaklarının takibini kapsar. Kontaminasyonun tespit edilmesi durumunda testler tekrarlanmalı ve şüphe edilen ekipmana düzeltici eylemler yapılıp sorun ortadan kalkana kadar kullanılmamalıdır.

22 Sonuç; Endoskopide cihaz güvenliğinin sağlanabilmesi için her hasta potansiyel bir enfeksiyon kaynağı kabul edilmelidir. Endoskop ve aksesuarları tüm işlem basamaklarına titizlikle uyularak yeniden kullanıma hazırlanmalıdır Tüm işlemler süresince personel standart önlemlere mutlak uymalıdır. Dezenfeksiyon işlemlerinin bu konuda eğitim almış personeller tarafından yapılması önemlidir. Endoskop ve dezenfektör cihazın yıllık olarak fonksiyonel ve teknik açıdan kontrolü gereklidir.

23 Kaynaklar Esen Ş, Perçin D. Güncel dezenfektanlar ve dezenfeksiyon uygulamalarındaki sorunlar. ANKEM Dergisi, 2009; 23 (2): Guideline for Disinfection and Sterilization in Healthcare Facilities, Karadeniz C. Endoskopi Ünitelerinde Dekontaminasyon ile ilgili Sorunlar ve Önlemler. 5. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi, Karadeniz C. Endoskop Dezenfeksiyonu 6. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi, Karadeniz C. Endoskopik Girişimlerde DAS. 7.Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi, 2007 WGO-OMGED / OMED Pratice Guideline Endoscope Disinfection, December 14, 2005.

24 Endoskopide cihaz güvenliği hayat kurtarıcı olabilir!