Prof. Dr. Yavuz YAMAN, Prof. Dr. Serkan ÖZGEN, Doç. Dr. Melin ŞAHİN Y. Doç. Dr. Güçlü SEBER, Evren SAKARYA, Levent ÜNLÜSOY, E. Tolga İNSUYU Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi Özcan Ertem, Zafer Purut, Serdar Çora ve Özgür Vural TUSAŞ, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. 1/28
TÜBİTAK 1001 projesi olarak (TÜBİTAK 107M103, Taktik İnsansız Hava Araçlarının Göreve Uyumlu Kanatlarında Kambur ve Burulma Etkisinin Çırpma ve Kontrol Yönünden Analizi) 01 Ekim 2007 tarihinde başlayan ve 31 Mart 2011 tarihinde sona eren çalışmanın nihai hedefi daha az yakıtla daha uzun süre havada kalabilecek; çevreye duyarlı hava taşıtlarının tasarımına katkı sağlamaktır. 2/28
. İnsansız Hava Aracı ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümünde tasarlanmıştır.. Aerodinamik analizler ANSYS /FLUENT paket programları kullanılarak yapılmıştır.. Yapısal analizler MSC PATRAN/NASTRAN paket programları kullanılarak yapılmıştır.. Aeroelastik analizler MSC PATRAN/FLDS paket programları kullanılarak yapılmıştır.. Kanat tasarımının doğrulanması için gerekli yer titreşim testleri ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümünde yapılmıştır.. İnsansız Hava Aracının üretim ve modifikasyonları TUSAŞ, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii Prototip Atölyesi tarafından yapılmıştır.. İnsansız Hava Aracının taksi, sıçrama ve uçuş testleri TUSAŞ, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii Uçuş Test Başkanlığı tarafından yapılmıştır. 3/28
Aerodinamik analizler 0.15 0.1 dp=0.60c 0.05-0.05 0 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1-0.1-0.15 Δte=0.0c Δte=-0.02c Δte=-0.04c Δte=-0.06c Δte=-0.08c Δte=-0.10c Δte=-0.12c Aerodinamik analizler NACA4412 kanat kesiti için yapılmıştır. Kanat üst yüzeyindeki üç boyutlu aerodinamik analiz sonuçları 4/28
Kanat dış geometrisi Kanat iç yapısı Kanat Sonlu Elemanlar Modeli 5/28
Gövde ana iskelet Sonlu Elemanlar Modeli Gövde ve kuyruk Sonlu Elemanlar Modeli 6/28
Kanadın Sonlu Elemanlar Analizinde Elde Edilen Titreşim Biçimleri 1. Düzleme dik eğilme 1. Burulma 2. Düzleme dik eğilme 7/28
Kanat yer titreşim testleri düzeneği 8/28
Kanadın Yer Titreşim Testleriyle Deneysel Olarak Belirlenen Rezonans Frekansları Kanadın Teorik ve Deneysel Yöntemlerle Belirlenen Rezonans Frekanslarının Karşılaştırılması Teorik Frekans [Hz] Deneysel Frekans [Hz] Deneysel sonuçlara göre yüzde farkı 1. Düzleme dik eğilme 14.90 14.75 ~ 1.02 1. Burulma 63.30 66.75 ~ - 5.17 2. Düzleme dik eğilme 93.00 93.00 ~ 0.00 9/28
Tasarlanan Taktik İnsansız Hava Aracı (TİHA) Konvansiyonel olmayan ve firar kenarları açık kontrol yüzeylerine sahip yaklaşık 40 kg ağırlığında ve 3 metre kanat açıklığına sahip bir insansız hava aracı 10/28
Milano Polytechnic Üniversitesince önerilen ve firar kenarında değişiklik sağlayan yaklaşım, TÜBİTAK 107M103 projesi kapsamında, konvansiyonel olmayan kontrol yüzeylerinin tasarımında kullanılmıştır. 11/28
Konvasiyonel Olmayan Kontrol Yüzeyleriyle Kambur Değişimi Deney Sonlu Elemanlar Analizi 12/28
Konvansiyonel Olmayan Kontrol Yüzeyleriyle Burulma Deney Sonlu Elemanlar Analizi 13/28
Aeroelastik Analiz Damping-Velocity (Mach=0.5) 1.5 1 Damping 0.5 0-0.5 0 30 60 90 120 150 180 210 240 270-1 Velocity[m/s] Kanat Çırpınma hızı 160 m/s, Tasarlanan görev alanı dışı TİHA AEROELASTİK AÇIDAN GÜVENLİ 14/28
Üretim Süreçleri 15/28
Üretilen İlk TİHA 08 Mart 2010 16/28
Uçuş Testleri 17 Mart 2010 TİHA Taksi Testi 17/28
Uçuş Testleri 17 Mart 2010 Çabalarına Teşekkürler 18/28
Uçuş Testleri 05 Mayıs 2010 19/28
Uçuş Testleri 05 Mayıs 2010 Çabalarına Teşekkürler 20/28
Uçuş Testleri 26 Mayıs 2010 21/28
Uçuş Testleri 26 Mayıs 2010 Çabalarına Teşekkürler 22/28
Uçuş Testleri 03 Şubat 2011 23/28
Uçuş Testleri 03 Şubat 2011 24/28
Uçuş Testleri 03 Şubat 2011 25/28
Uçuş Testleri 03 Şubat 2011 Çabalarına Teşekkürler 26/28
Çabalarına Teşekkürler 27/28
Prof. Dr. Yavuz YAMAN http://ae.metu.edu.tr/~yyaman/ yyaman@metu.edu.tr Doç. Dr. Melin ŞAHİN http://ae.metu.edu.tr/~melin/ msahin@metu.edu.tr Prof. Dr. Serkan ÖZGEN sozgen@ae.metu.edu.tr 28/28