ANNE-BABALAR İÇIN KARDIYOLOJI KONUSUNDA BILGILENDIRME Endokardit Profilaksisi Kalp iç zarı (endokard) kalbin neresindedir? Üst ana toplardamar (superior vena kava) Ana atardamar (aort) Kalp, duvarı dıştan içeriye doğru üç farklı doku tabakasından oluşan, içi boş bir kastır. Epikard = Kalp duvarının ince dış doku tabakası Miyokard = Kalp duvarının kas sistemini içeren ana unsuru Akciğer toplardamarları (pulmoner venler) Sağ kulakçık (atrium) Alt ana toplardamar (inferior vena kava) Sol kulakçık (atrium) Sağ karıncık (ventrikül) Sol karıncık (ventrikül) Akciğer atardamarı (pulmoner arter) Akciğer toplardamarları (pulmoner venler) Kalp iç zarı (endokard) Kalp kası (miyokard) Kalp dış zarı (epikard) Endokard = Kalp içinin, kan damarlarının iç örtüsüne (endotel) denk düşen ince kaplaması. Endokarddan dört kalp kapakçığı (pulmoner kapak, aort kapağı, mitral kapak ve triküspit kapak) ileri gelir. Kalp duvarının tabakaları
Endokardit (kalp iç zarı iltihabı) nedir? Enfeksiyöz (bulaşıcı) endokardit, iltihaplı kalp iç duvarı hastalığıdır. Genellikle kalp kapakçıklarında görülen bu hastalık, bakterilerin veya mantarların geçici olarak kan dolaşımına girmesi ile meydana gelir. Bakteriler, örneğin kalp anomalilerinde olduğu gibi daha önce hasar görmüş olan kalp kapakçıklarına yapışarak çoğalabilir ve devam eden süreçte kapakçığı tahrip edebilirler. Keza ameliyatla yerleştirilmiş ve fakat henüz tamamen kalp iç zarı (endokard) ile kaplı olmayan yabancı malzeme (suni kalp kapakçıkları) de risk altındadır. İnsanın bozulmamış ağız mukozasına bakteriler yerleşmiştir. Bakteriler, bir şeyi çiğneme (sakız) veya diş tedavisi (dental hijyen) esnasında, son derece önemsiz yaralanmalarla (mikro yaralar) ağız mukozasına ulaşabilirler. Bakteriler kan dolaşımı üzerinden kalbe kadar yayılabilir ve orada kalp kapakçıklarının daha önceden hasar görmüş iç zarına (endokarda) bulaşabilirler. Endokardit, hayatı tehdit eden bir kalp kapakçıkları enfeksiyondur. Bu enfeksiyon, yüksek ateş, titreme nöbeti, genel bitkinlik ve düşük vücut direnci ile, birçok durumda günlerce ve hatta haftalarca teşhis edilmeden devam edebilir. Endokardit uzun süreli bir antibiyotik tedavisi, hastaneye yatmayı ve bazen de bir kalp ameliyatını gerektirir.
Endokardit nasıl önlenebilir? Endokardit, aşağıda belirtilen ve bakterilerin kan dolaşımına girmesini engelleyen tedbirlerle önlenebilir: 1) Sağlıklı dişler ve sağlıklı bir ağız mukozası, ağız içinde küçük yaraların (mikro yaralar) meydana gelme riskini azaltırlar. 2) Diş tedavisi gibi tıbbi tedbirlerde müdahaleden önce antibiyotik verilir. Bu antibiyotik endokardit profilaksisinin reçetesi, muayene eden doktor tarafından yazılır. Endorkarditi önlemek için, diş ve ağız hijyeni kritik önem taşımaktadır. Sağlıklı dişler ve diş etleri, endokarditten korurlar. Pirsing ve dövmeler, bakteriler için olası girme noktalarıdır. Bu nedenle yüksek endokardit riski bulunan hastalara bunları yaptırmamaları önerilir. Antibiyotik endokardit profilaksisine kim ihtiyaç duyar? Antibiyotik endokardit profilaksisi, yüksek endokardit riski bulunan hastalarda gerçekleştirilir. Kardiyoloji doktorunuz size, sizin veya çocuğunuzun yüksek risk altında bulunan hasta grubuna dâhil olup olmadığınız hakkında bilgi verecektir. Bu kapsamda size endokardit profilaksi karnesi verilir.
Antibiyotik endokardit profilaksisi ne zaman gereklidir? Aşağıda yazılı müdahalelerde antibiyotik verilir: A. Diş hekimleri tarafından bulunulan ve dişetinin zarar görebileceği müdahalelerde (örn. dişin çekilmesi, diş taşının temizlenmesi, doku alımı). B. Üst solunum yollarına bulunulan ve mukozanın zarar göreceği müdahalelerde (örn. bademcik ameliyatı, polip ameliyatı, doku alımı). C. Mide ve bağırsak bölgelerine, bu organların iltihaplanması (örn. apandisit) sonucu bulunulan müdahalelerde. D. İdrar yollarına ve jinekolojik bölgeye, bu organların iltihaplanması sonucu bulunulan müdahalelerde. E. Bir iltihaplanmanın (örn. apse) mevcut olduğu dış deriye bulunulan müdahalelerde. Lütfen endokardit profilaksisi karnenizi her zaman yanınızda bulundurun ve bu karneyi her seferinde tedavinizi yürüten doktora gösterin. Antibiyotik endokardit profilaksisinin gerekli olup olmadığına doktorunuz karar verecektir.
Antibiyotik endokardit profilaksisi nasıl gerçekleştirilmelidir? Antibiyotik, tek doz olarak şurup veya hap halinde müdahaleden 60 dakika önce alınır. Antibiyotik alternatif olarak tek doz olarak müdahaleden 30 60 dakika önce damara enjekte edilebilir. Şayet antibiyotik endokardit profilaksisi unutulursa, müdahaleden 2 saat sonrasına kadar da gerçekleştirilebilir. Diş hekimleri tarafından ve üst solunum yollarına bulunulacak müdahaleler için önerilen etkin madde amoksisilindir. Yetişkinlerde önerilen kilo başına doz 2 g, çocuklarda ise 50 mg dır. Hastanın penisiline karşı alerjisi olması halinde, alternatif etkin madde olarak klindamisin kullanılır. Yetişkinlerde önerilen doz kilo başına 600 mg, çocuklarda ise 20 mg dır. Antibiyotiği nereden temin edersiniz? Çocuk doktorunuz, çocuk kardiyoloğunuz veya diş hekiminiz, tıbbi bir müdahale yapılmadan önce antibiyotik endokardit profilaksisi için bir reçete yazar. İleri bilgi içeren kaynaklar: Wilson W et al. Prevention of Infective Endocarditis. Cirulation 2007; 116:1736-1754. Flückiger U, Jaussi A. Revidierte schweizerische Richtlinien für die Endokarditisprophylaxe. Kardiovaskuläre Medizin 2008; 11:392-400. Günthard J, Knirsch W. Neue Empfehlungen zur antibiotischen Endokarditisprophylaxe: Pädiatrische Applikation. Kardiovaskuläre Medizin 2010; 13:297-301.
Aşağıdaki profilaksi tedbirlerine bebeklik çağında dikkat edilmesi gerekmektedir: Emziğin sadece tek bir çocuk tarafından kullanılması gerekmektedir. Anne babalar, emziği ağızlarına aldıklarında kendi ağız mukozalarında bulunan bakterileri tükürük üzerinden bulaştırabilirler. İyi bir diş ve ağız hijyeni tüm aile (büyükanne, büyükbaba, anne baba ve kardeşler) için gereklidir. Dişetlerinin ve dişlerin sağlıklı kalması için işler, günde 2-3 kez fırçalanır. Anne babalar bu konuda örnek teşkil ederler. Anne babaların çocuklarını akşamları dişlerini fırçalarken, en az okula başlayana kadar desteklemeleri önemlidir. Akşamları dişler fırçalandıktan sonra çocuklara şeker içeren içecekler, meyve suları veya süt değil, sadece su içirilmesi önerilir. Diğerleri süt şekeri (laktoz) içerdiğinden diş çürüğüne yol açabilirler. Gün içerisinde sürekli bir şey içmeyin. Gün içerisinde sürekli tüketilen sıvı, tükürüğünüzü ciddi bir şekilde inceltir, bu sayede dişetleriniz ve dişleriniz için koruma fonksiyonu azalır. Şekerlemelerin aşırı miktarda tüketilmesi, dişetlerine ve dişlere zarar verebilir. Bu nedenle şekerlemelere sadece belirli ve az miktarda bütün güne yayılmış bir şekilde izin verin. Kinderspital Zürich - Eleonorenstiftung Steinwiesstrasse 75 CH-8032 Zürich www.kispi.uzh.ch Telefon +41 44 266 71 11