(Milyar $) 216 Eylül- 216 TÜİK dış ticaret verilerine göre ihracat 216 yılı Eylül ayında, 215 yılının aynı ayına göre %5,6 azalarak 1 milyar 935 milyon dolar gerçekleşirken, ithalat ise %,7 azalarak 15 milyar 296 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2 15 1 5-5 - 1 Aylara Göre Dış Ticaret - MTEA İhracat İthalat Denge TÜİK 216 Eylül ayında dış ticaret açığı %14,1 artarak 4 milyar 362 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise 215 Eylül ayında %75,2 iken, 216 da %71,5'e düştü. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilere göre ise aylık bazda ihracat % 3, azalırken, ithalat % 3,1 arttı. Parite Türkiye ağırlıklı olarak hammadde ithal edip tüketim malı ihraç etmektedir. Hammaddelerin ticareti ise başta petrol olmak üzere Dolar üzerinden olup; ihracatın yapıldığı mamul ürünlerin ticareti de en büyük ihracat pazarımızın AB bölgesi olması sebebiyle Euro üzerinden gerçekleşmektedir. Bu doğrultuda Doların Euro karşısında değer kaybetmesi, net dış ticaret rakamlarını pozitif yönden etkilerken bir yandan da maliyetleri azaltarak ihracatı teşvik etmektedir. Aşağıdaki grafikler de göstermektedir ki dış ticaretimizde TL nin rolü sınırlı olup, ihracatta Euro nun, ithalatta ise Dolar ın etkisi ön plana çıkmaktadır. Sayfa 1
Milyar $ Milyon Milyon 216 7 6 5 4 3 2 1 Döviz Türlerine Göre İhracat 12 1 8 6 4 2 Döviz Türlerine Göre İthalat Euro Dolar TL Euro Dolar TL Bu doğrultuda son zamanlarda Dolar/Euro paritesinde gerçekleşen yükseliş trendi dış ticaretimizi desteklemektedir. Dolar/Euro Paritesi - Dış Ticaret Dengesi,95,9,85,8,75,7-1 - 2-3 - 4-5 - 6-7 - 8-9 Dolar/Euro Paritesi Dış Ticaret Dengesi USForex-TÜİK Nitekim Dolar/Euro parite değeri ile dış ticaret dengesinin son iki yılda izlediği seyre karşılaştırmalı bakıldığında benzer bir yönelim izledikleri görülmektedir. Ülkeler Bazında Dış Ticaret Avrupa Birliği nin (AB-28) ihracattaki payı 215 Eylül ayında %47,1 iken, 216 Eylül ayında %5,2 oldu. AB ye yapılan ihracat, 215 yılının aynı ayına göre %,4 artarak 5 milyar 484 milyon dolar olarak gerçekleşti. Sayfa 2
Milyar $ Milyar $ 216 En fazla ihracat yapılan ülke Almanya olup, Eylül ayında 1 milyar 137 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla İngiltere (784 milyon dolar), İtalya (653 milyon dolar) ve Irak (575 milyon dolar) takip etti. Eylül Ayı En Fazla İhracat Yapılan İlk 1 Ülke 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, Almanya Almanya Rusya İtalya ABD Güney Kore Hindistan Fransa İran İngiltere TÜİK İthalatta ilk sırayı Çin aldı. Çin'den yapılan ithalat, 216 yılı Eylül ayında 2 milyar 221 milyon dolar oldu. Bu ülkeyi sırasıyla Almanya (1 milyar 668 milyon dolar), Rusya (1 milyar 47 milyon dolar) ve İtalya (699 milyon dolar) izledi. Eylül Ayı En Fazla İthalat Yapılan İlk 1 Ülke 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, Çin Almanya Rusya İtalya ABD Güney Kore İspanya Fransa İngiltere Hindistan TÜİK İhracatta (en çok ihracat yapılan ilk 2 ülke arasında) yıllık bazda en fazla artış gerçekleşen ülkeler %18,3 ile İran, %73,8 ile Bulgaristan ve %33,3 ile Suudi Arabistan olurken, en fazla azalış gerçekleşenler -%48,8 ile Rusya, -%27,1 ile BAE ve -%18 ile İngiltere oldu. Sayfa 3
Bin 216 İthalatta ise (en çok ithalat yapılan ilk 2 ülke arasında) yıllık bazda en fazla artış gerçekleşen ülkeler %97,2 ile BAE, %88,9 ile İsviçre ve %35,5 ile Hollanda olurken, en fazla azalış gerçekleşenler ise -%35, ile ABD, -%26,5 ile Rusya,-%18,2 ile İran oldu. Teknoloji yoğunluğuna göre dış ticaret verileri, ISIC Rev.3 sınıflaması içinde yer alan imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı %94; yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı %3,4, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %34,6 oldu. İmalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payı %85,2; yüksek teknoloji ürünlerinin 216 Eylül ayında imalat sanayi ürünleri ithalatı içindeki payı %16, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %45,4 oldu. Emtia 6 5 4 3 2 1 Ham Petrol: Fiyat ($) - İthalat (Ton) 3 2 5 2 1 5 1 5 Ham Petrol:($)(CL1:COM) Ham Petrol: İthalat(Ton) TÜİK-Bloomberg Ham petrol ithalatı Eylül de 2 milyon tonun altına indi ve 1 milyon 912 bin oldu. Bunda artan uluslararası fiyatların etkisi olduğu kesin. Petrol ve petrolden elde edilen gelirler kaleminde net ihracat 489 bin dolar açık verdi. Ham Petrol direnç bölgesi olarak görülen 5 dolar seviyelerindeki seyrini sürdürüyor. Geçtiğimiz hafta Cuma günü Viyana da başlayan OPEC toplantısında bir karara varılamaması ile birlikte spekülatif alımlarla desteklenmiş olan fiyat geri çekildi. Toplantıda Sayfa 4
Bin 216 Petrol arzını yönelik görüş ayrılıklarının olması, ayrıca bazı ülkelerin petrol üretimini kısmaktan ziyade arttırmaya istekli olduklarına dair bir algı oluşmuş durumda. Bu durum kesin kararın netleşmesi için 3 Kasım toplantısını beklemenin daha doğru olduğunu düşündürüyor. OPEC cephesinde bu süre zarfında yeni üretim kararlarının alınması ile ilerleyen günlerde petrol fiyatlarında yeni spekülatif hareketlerin yaşandığını görebiliriz. Tahminimiz toplantı sonrası varil fiyatının 6 dolar civarında dengelenmesi. Bu da Türkiye için geçen yılki ucuz dolar mevsiminin biterek dış açıkta artış gerçekleşmesi demek olacak. 14 12 1 8 6 4 2-2 -4-6 Altın: Fiyat (Ons/$) - Net İhracat ($) 16 14 12 1 8 6 4 2 Altın: Net İhracat Altın: Fiyat(Ons/$)(GC1:COM) TUİK - Bloomberg Altın Eylül de net ihracatı 16 bin Dolar açık verdi. Bir süredir zayıf seyrin görüldüğü altın, geçtiğimiz Cuma günü ABD başkanlık seçimlerine kısa bir süre kala FBI ın Hillary Clinton a e-posta kullanımı konusunda soruşturmayı yeniden açtığını duyurması üzerine güvenli liman özelliği paralelinde yükseldi. Cuma günü ABD de açıklanan büyüme rakamlarının beklentiyi aşması, Altın fiyatlarını baskılayarak 1261 Dolar a kadar geri çekilmeye yol açmıştı. Ancak verinin hemen ardında gelen soruşturma haberi, Dolar da değer kaybına yol açtı. Türkiye de ise altın son bir buçuk yılda %5 civarında artış göstererek uzun vadeli atılımına devam etti. Sayfa 5
Bin Bin 216 Jeopolitik Gelişmeler Net İhracat: Rusya - İran -2-4 -6-8 -1-12 -14-16 35 3 25 2 15 1 5-5 -1-15 Rusya İran TÜİK Petrol fiyatındaki olumsuz gelişmelere ek olarak turizmde büyük kayıplar ortaya çıktı 216 boyunca. Daha kötüsü ise sektör temsilcileri 217 i için de oldukça kötümser. Batı da Türkiye nin riskli ve tartışmalı bir ülke haline geldiğine dair algının artarak devam ettiği aşikar ve bu durum hakkında hiçbir pozitif çalışma yapılmıyor. Böyle bir dönemde cari açığın yeniden artışa geçmesi öncesine kıyasla daha sıkıntılı bir gelişme olur. Çünkü bu şartlar altında açığı kapatacak uluslararası sermaye akımlarına güvenmek imkansızlaşıyor. Batı medyasının bütününde Ortadoğu da yaşananları Türkiye ile ilişkilendirme eğilimleri, sistematik bir hal aldı denebilir. Bu bağlamda yığınla yorum yapılmakta, odağında Türkiye nin olduğu çeşitli komplo teorileri üretilmektedir. Demokratik yönetim ve sistematik gerilemesi dolayısıyla AB den uzaklaştırılan Türkiye nin yüzünü ne taraflara çevireceği ve ne gibi açılımlara yöneleceği konusu yorumcuların birleştiği ortak bir merak konusu halini aldı. Tüm bu gelişmeler bir araya geldiğinde önümüzdeki yıllarda Türkiye için sıkıntılı bir ekonomik ve politik atmosferin oluştuğu açık denebilir. Sayfa 6
216 Küresel Görünüm Avrupa Birliği Avrupa Birliği Ağustos ayında 136,5 milyar Euro düzeyinde ihracat gerçekleştirdi. Bir önceki ay ihracat 142,4 milyar düzeyinde gerçekleşmişti. İthalat ise aylık bazda %3,7 oranında artışla 143,9 milyar Euro olarak gerçekleşti. Geçen yıl aynı dönemde 1,67 milyar Euro olan dış ticaret açığı Ağustos 216 da 7,39 milyar Euro oldu. 15 1 5 AB İhracat (Milyar EURO) -5 Eyl Eki Kas Ara Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu İhracat Dış Ticaret Eurostat Çin Ağustos ta ihracat geçen ay gerçekleşen % 2,8 lik düşüşün ardından, geçen yıl aynı döneme göre piyasa beklentilerinin oldukça üzerinde %1 oranında gerileme yaşadı. Böylelikle Çin, 184,5 milyar Dolar düzeyinde ihracat gerçekleştirmiş oldu. Yuan bazında ise geçtiğimiz yıl Şubat ayından bu yana ilk kez düşüş kaydedildi. Ağustos ayında yaşanan % 5,9 luk artışın ardından Eylül de %5,6 lık düşüş söz konusu oldu. İthalat ise yıllık bazda beklentilerin aksine %1,9 azalarak 142,5 milyar düzeyinde gerçekleşti. Toplam dış ticaret fazlası 42 milyar Dolar olarak gerçekleşti. Sayfa 7
216 Çin İhracat (Milyar USD) 3 2 1 İhracat Dış Ticaret Dengesi Trading Economics Amerika Birleşik Devletleri Temmuz da ABD de ihracat %,8 artarak 187,9 milyar Dolar a yükseldi. İthalat ise aylık bazda %1,2 artışla 228,6 milyar Dolar düzeyinde gerçekleşti. Dış ticaret açığı piyasa beklentilerine paralel olarak %3 artışla 4,7 milyar Dolar oldu. 2 ABD İhracat (Milyar USD) 1-1 Eyl Eki Kas Ara Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu İhracat Dış Ticaret Dengesi Trading Economics Birleşik Krallık Toplam ihracat Ağustos ayında bir önceki aya göre %,1 artışla 45,1 milyar GBP düzeyinde gerçekleşti. İthalat aylık bazda %5,5 oranında artarak 49,8 milyar GBP oldu. Dış ticaret açığı bir önceki aya göre 2,5 milyar GBP artarak 4,7 milyar GBP oldu. Sayfa 8
216 5 Birleşik Krallık İhracat (Milyar GBP) 3 1-1 Eyl Eki Kas Ara Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu İhracat Dış Ticaret Dengesi Trading Economics Güney Kore Güney Kore de ihracat, Ağustos ayında yaşanan %2,6 lık artışın ardından, Eylül ayında yıllık bazda %5,9 azalarak 4,8 milyar Dolar olarak gerçekleşti. İthalat %2,3 azalışla 33,8 milyar Dolar düzeyinde gerçekleşti. İhracatın ithalattan daha fazla düşmesi kaynaklı, dış ticarette fazla 7,1 milyar Dolar düzeyine geriledi. Güney Kore İhracat (Milyar USD) 5 4 3 2 1 İhracat Dış Ticaret Dengesi Trading Economics Almanya Ağustos ayı ihracatı bir önceki yıl aynı dönemine göre %9,8 artarak 96,5 milyar Euro olarak gerçekleşti. AB Bölgesine satışlar %1 artarken, AB üyesi olmayan ülkelere ihracat ise % 11,8 arttı. Sayfa 9
216 15 Almanya İhracat (Milyar Euro) 1 5 Eyl Eki Kas Ara Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu İhracat Dış Ticaret Dengesi Trading Economics İthalat Ağustos ta yıllık bazda %5,3 artarak 76,5 milyar Euro olarak gerçekleşti. AB ülkelerinden yapılan ithalat %5,2 artarken AB üyesi olmayan ülkelerden ithalat %7,5 oranında arttı. Önceki yıl aynı dönemde 15,22 milyar Euro olan dış ticaret fazlası ise Ağustos ayında 2 milyar Euro olarak açıklandı. Sayfa 1