TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS 826 Aralık 1988 1.Baskı.Baskı ICS 91.140.80 BİNALARDA PİS SU TESİSATI-HESAPLAMA KURALLARI Rules for The Calculation of Dirty Water (Waste Water) Installation for The Buildings TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
- Bu standard, Türk Standardları Enstitüsü'nün Mühendislik Hizmetleri Hazırlık Grubunca kurulan ilgili Teknik Komite tarafından revizyonu yapılmış ve Grupta son şekli verildikten sonra, TSE Teknik Kurulu'nun 27 Aralık 1988 tarihli toplantısında kabul edilerek yayımına karar verilmiştir. - Teknik Kurul, ayrıca, bu standardın mecburi yürürlüğe konulmasını uygun bularak, Bakanlığa önerilmesini kabul etmiştir. - Bu standardın daha önce yayınlanmış bulunan baskıları geçersizdir. - Bu standardın hazırlanmasında, ulusal ihtiyaç ve imkanlarımız ön planda olmak üzere, uluslararası standardlar ve ekonomik ilişkilerimiz bulunan yabancı ülkelerin standardlarındaki esaslar da gözönünde bulundurularak; yarar görülen hallerde, olabilen yakınlık ve benzerliklerin sağlanmasına ve bu esasların, ülkemiz şartları ile bağdaştırılmasına çalışılmıştır. - Çalışmalarda, bilimsel kuruluşlar, üretici, yapımcı, satıcı ve tüketici durumundaki konunun ilgilileri ile gerekli işbirliği yapılmış ve hazırlanan tasarı, son biçimini almadan önce, 114 yere gönderilerek görüşleri alınmıştır. - Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün bulunduğundan ilgililerin yayınlarımızı izlemelerini ve standardın uygulanmasında rastladıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz. - Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu ve Teknik Komite üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız. Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir. Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduğunu ifade eder. TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduğunu ifade eder. DİKKAT! TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir. TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR. 2
İÇİNDEKİLER 0 - KONU, TARİF, KAPSAM, AMAÇ, UYGULAMA ALANI... 3 0.1 - KONU... 4 0.2 - TARİFLER... 6 0.3 - KAPSAM... 77 0.4 - AMAÇ... 79 0.5 - UYGULAMA ALANI... 81 1 - KURALLAR... 83 1.1 - BOYUTLANDIRMA ANA ESASLARI... 84 1.2 - PİS SU DEBİSİNİN HESAPLANMASI... 96 1.3 - PİS SU MİKTARLARI İLE ÖNEMLİ YÜKLEME BİRİMLERİNİN BELİRTİLMESİ... 137 1.4 - BAĞLANTI BORULARININ BOYUTLANDIRILMASI... 185 1.5 - PİS SU KOLONLARININ BOYUTLANDIRILMASI... 251 1.6 - YATIK PİS SU BORULARININ BOYUTLANDIRILMASI... 271 1.7 - YAĞMUR SUYU BORULARININ BOYUTLANDIRILMASI... 293 1.8 - KARIŞIM SUYU (PİS SU İLE YAĞMUR SUYU KARIŞIMI) BORULARININ BOYUTLANDIRILMASI... 347 1.9 - TAM DOLU (h/d=1) Pis Su Boruları... 381 1.10 - HAVALANDIRMA BORULARININ BOYUTLANDIRILMASI... 391 1.11 - BASINÇLI BORU TESİSATINA YAPILAN BAĞLANTIYA GÖRE PİS SU BORULARININ BOYUTLANDIRILMASI... 441 EK - A... 465 HESAPLAMA ÖRNEKLERİ... 466 Föy -1... 659 Föy -2... 689 Föy -3... 725 Föy - 4... 759 Föy -5... 794 Föy -6... 816 Föy -7... 843 Föy -8... 869
BİNALARDA PİS SU TESİSATI HESAPLAMA KURALLARI 0 - KONU, TARİF, KAPSAM, AMAÇ, UYGULAMA ALANI 0.1 - KONU Bu standard, binalarda pis su tesisatı hesaplama kurallarına dairdir. 0.2 - TARİFLER 0.2.1 - Yağmur Yağış Debisi Yağmur yağış debisi, zaman birimi içinde (s), belirli alana (ha) düşen yağmur suyu miktarı olup sembolü r; birimi, L/(s.ha)'dır. 0.2.2 - Yağmur Suyu Boşaltma Debisi Yağmur suyu boşaltma debisi, birim alandan (ha) birim zamanda (s) akıp geçen yağmur suyu miktarı olup sembolü qr; birimi L/(s.ha)'dır. 0.2.3 - Boşalma Katsayısı Boşalma katsayısı, yağmur suyu boşalma debisinin yağmur yağış debisine oranı (qr/r) olup sembolü c(pisi)'dir; birimsizdir. 0.2.4 - Efektif Pis Su Debisi Efektif pis su debisi, bir saniyede gelen veya atılan gerçek pis su miktarı olup sembolü Qe, birimi; L/s'dir. 0.2.5 - Yağmur Suyu Debisi Yağmur suyu debisi, boşalma katsayısı ve yağış alanının çarpımından elde edilen yağmur suyu miktarı olup sembolü Qr; birimi L/s'dir. 0.2.6 - Yükleme Birimi Yükleme birimi, evlere ait soğuk su tesisatında anma çapı DN 10(3/8") olan bir musluktan alınan 0,25 L/s'lik su miktarıdır; başka bir anlatımla, anma çapı DN 10 mm olan bir musluğun 0,25 Ls'lik debisi, bir yükleme birimi olup sembolü "YB"'dir; birimsizdir (1YB = 1 L/s; TS 298 1) ). 0.2.7 - Pis Su Debisi Pis su debisi, eş zamanlılık göz önünde bulundurularak yükleme birimlerinin toplanmasından elde edilen pis su miktarı olup sembolü, Qs; birimi, L/s'dir. 0.2.8 - Karışık Su Debisi Karışık su debisi (TS 827), kullanma sonucu kirlenen pis su ile yağmur suyunun toplamından (karışımından) oluşan pis su miktarı olup sembolü, Qm; birimi, L/s'dir. 0.2.9 - Pompa Debisi Pompa debisi, pis su pompalama tesisatında bir pompa tarafından saniyede emilerek basılan pis su miktarı olup sembolü, Qp; birimi, L/s'dir. 1) Bu standard metninde atıf yapılan Türk Standardlarının numaraları metnin sonunda verilmiştir. 1
0.2.10 - Boşaltma Tanıtma Sayısı Boşaltma tanıtma sayısı, bina türlerine ve boşalma (dışarıya akış) karakteristiğine bağlı değişken bir büyüklük olup sembolü, "K"; birimi, L/s'dir. NOT - Bundan sonra metinde "Boşaltma Tanıtma Sayısı" terimi yerine "Boşalma Sayısı" deyimi kullanılmıştır. 0.2.11 - Tam Dolulukta Boşaltma (Dışarıya Akış) Tam dolulukta boşaltma, bir boruda (kanalda) tam dolulukta (h=d) hesaplanarak bulunan boşaltma miktarı olup sembolü, QT; birimi, L/s'dir. NOT - Tarifte geçen; d = boru veya kanalın iç çapı, h = boru veya kanalda akan suyun yüksekliği, dir. Birimleri aynıdır. 0.2.12 - Kısmi Dolulukta Boşaltma (Dışarıya Akış) Kısmi dolulukta boşaltma, kısmi dolulukta (boru veya kanalda akan suyun yüksekliği h<d olması durumunda) boruda (kanalda) hesaplanarak bulunan boşaltma miktarı olup sembolü Qk; birimi, L/s'dir. 0.2.13 - Dolma Derecesi Dolma derecesi, dolma yüksekliği h'nın, boru (kanal) çapına oranıdır; birimsizdir. 0.2.14 - Eğim Eğim, enerji yüksekliğinin düşme seviyesidir ve boru eğimine denktir; eğimin sembolü, J'dir. 0.2.15 - Seri Yıkanma Tesisatı Seri yıkanma tesisatı, birden çok sıhhi tesisat elemanının (lavabo, duş teknesi, pisuar vb.) belirli bir tertipte (düzende) yerleştirilmesiyle oluşturulan tesisattır. NOT - Metinde "Seri Yıkanma Tesisatı" deyimi yerine "Seri Tesisat" ifadesi kullanılmıştır. 0.2.16 - Besleme Suyu Besleme suyu, sıhhi tesisat elemanına ve/veya donanımına gelen sudur. 0.2.17 - Diğer Tarifler Bu standardda geçen diğer terimlerin tarifleri, TS 827 ve TS 3390'da verilmiştir. 0.3 - KAPSAM Bu standard, bina içinde ve binadan kontrol çukuruna (rögara) kadar olan pis su tesisatı hesaplama kurallarını kapsar. 0.4 - AMAÇ Bu standardın amacı, bina içinde ve binadan kontrol çukuruna kadar olan pis su tesisatı borularının optimum ölçülerde boyutlandırılmasını sağlamaktır. 0.5 - UYGULAMA ALANI Bu standard, binalardaki pis su tesisatına uygulanır. 1 - KURALLAR 1.1 - BOYUTLANDIRMA ANA ESASLARI Pis su borularının anma çapı DN (TS 3990), pis suyun, tekniğine uygun tarzda binadan uzaklaştırılabilecek yeterli büyüklükte, -gereğinden ne daha ufak çapta ve ne de daha büyük çapta - olmalıdır. 2
Pis su tesisatı, - Akış olaylarının sebep olduğu, tutma suyu kaybı, koku tutma yüksekliğini 25 mm'den daha fazla azaltmayacak, - Tutma suyunun, ne alt basınçla (TS 3990) ve ne de üst basınçla (TS 3990) etkinliğini yitirmeyecek; başka bir anlatımla, tutma suyu alt basınçla emilerek, üst basınçla da etrafa sıçrayarak azalmayacak, - Pis su ve karışık su tesisatı için, bu standarda göre gerekli olandan daha büyük anma çaplarının seçilmesine izin verilmeyecek, Boru tesisinin kendiliğinden temizlenebilir özelliğini kazanacak, - Pis suyun boşaltılmasında çevreyi rahatsız edecek derecede gürültü oluşturmayacak (en çok 30 db(a) biçim ve boyutta olacak, - Pis su tesisatında havalandırmanın garanti edilmesini sağlayacak tarzda boyutlandırılmalı ve projelendirilmelidir. 1.2 - PİS SU DEBİSİNİN HESAPLANMASI 1.2.1 - Pis Su Debisi (Qs) Eş zamanlılık göz önüne alınarak, pis su tesisatı anma çaplarının belirlenmesine esas olup muhtemel en büyük pis su miktarı (pis su debisi), Qs = K ΣYB formülüyle hesaplanmalıdır. Burada; Qs = Anma çapının hesabına esas max. debi (L/s), K = Boşalma tanıtma sayısı (L/s), Σ = Toplama işareti (TS 298), YB = Yükleme birimi, dir. 1.2.2 - Boşalma Sayısı K'nın Belirlenmesi 1.2.2.1 - Uç (Pik) Yüklerde Kısa süreli uç yüklerin tipik bir hal aldığı konutlarda ve diğer binalarda, boşalma sayısı K, kılavuz değer olarak K = 0,5 L/s alınmalıdır (Ek-A.5). 1.2.2.2 - Konut Özelliği Göstermeyen Binalarda Konut özelliği göstermeyen binalara ait pis su tesislerinde, özel kullanma şartlarına uygun olarak K boşalma sayısı, özel olarak belirlenmelidir. Belirtmeye yardımcı olmak üzere (Ek-A); - Okullarda, hastahanelerde büyük lokantalarda (günlük en az 1000 tabak yıkayan bulaşıkhaneye sahip) ve büyük otellerde K=0,7 L/s, - İşletme sebeplerinden dolayı bütün tesisin aynı zamanda kullanılması göz önüne alınması gereken seri tesisata sahip tesislerde K=1,0 L/s alınmalıdır; ancak efektif besleme suyu miktarı Qe, boyutlandırma esaslarına uygun olarak belirlenmelidir (Madde 1.3). 1.2.2.3 - Debisi Sabit Pis Su Tesisatında Pis su debisi, uzun zaman sabit kalan sınai işletmelerine ait laboratuvar tesislerinde K=1,2 L/s alınmalıdır. 1.2.2.3.1 - En Çok Kullanılan Binalarda Günlük hayatta en çok kullanılan binalara ait pis su tesisatı için boşalma sayısı K-değerleri, Çizelge- 1'den alınmalıdır. 3
ÇİZELGE 1 - Boşalma Sayıları İçin Kılavuz Değerler 1.2.2.4 - Sınır Değer Bu metoda göre hesaplanarak belirlenen pis su debisi Qs, münferit bir sıhhi tesisat elemanının en büyük yükleme birimine göre bulunan değerden daha küçük ise hesaplamaya sınır değer esas alınmalıdır (Föy-1). 1.3 - PİS SU MİKTARLARI İLE ÖNEMLİ YÜKLEME BİRİMLERİNİN BELİRTİLMESİ 1.3.1 - Tekli Bağlantı Borularına Ait Yükleme Birimi ve Anma Çapı, yükleme birimleri, TS 827'ye uygun olarak sıhhi tesisat elemanlarının max. boşalma debisine2) göre belirlenmelidir. Tekli bağlantı borularının hesapla bulunan anma çapları, Çizelge-2'ye uygun olmalı ve gerektiğinde Madde 1.4.1 ile de uyum sağlamalıdır. 1.3.2 - Sıhhi Tesisat Hacimlerine Ait Yükleme Birimlerinin Küçültülmesi Belirli bir ıslak hacim (konutlarda mutfak, banyo, hela hacimleri; otellerde banyo vb. hacimler gibi) göz önüne alındığında, kolon borularının, toplama (kolektör) borularının ve ana boruların boyutlandırılmasında, ilgili hacme ait yükleme birimleri, Çizelge-4'e uygun olarak küçültülerek tespit edilebilir; ancak bu kural toplama (kolektör) bağlantı boruları için geçerli değildir. 2) Tekli bir sıhhi tesisat elemanının max. boşalma debisi Q'nun, Q 1 - bir birim boşalma debisine bölünmesi suretiyle hesaplanmadır; Q Q YB = ------------ =----------- = Q bir birimdir. Q 1 1 L/s 4
ÇİZELGE 2 - Tekli Bağlantı Borularının Anma Çapları İle Sıhhi Tesisat Elemanlarının Yükleme Birimleri (Laboratuvar Donanımlarına Ait Yükleme Birimleri İçin Çizelge A.7) 5
ÇİZELGE 3 - Seri Tesisatta Pisuar ve Pisuar Yalaklarının Yükleme Birimleri ve Bunlara Ait Toplayıcı Boruların (Kolektörün) Anma Çapları ÇİZELGE 4 - Yükleme Birimlerinin Küçültülmesi 6
ÇİZELGE 4'ün devamı 1.3.3 - Pis Su Debileri Çizelge-5'e uygun yükleme durumları için, Qe - pis su debisi yerine göre Qp pompa debisi veya Qr - yağmur yağmur suyu debisi, boyutlandırma göz önünde bulundurulmalıdır; ancak YB'nin tespitinde herhangi bir dönüştürme işleminin yapılmasına gerek yoktur. ÇİZELGE 5 - Yükleme Durumları 1.4 - BAĞLANTI BORULARININ BOYUTLANDIRILMASI 1.4.1 - Tekli Bağlantı Boruları 1.4.1.1 - Çizelge-2'ye Göre Boyutlandırma Tekli bağlantı boruları, Çizelge-2'deki değerler göz önüne alınarak ve gerektiğinde Madde 1.10'a göre boyutlandırılmalıdır. 7
1.4.1.2 - En küçük Anma Çapı Koku tutucusundaki çıkış dirseği de dahil olmak üzere, en çok yön değişikliği gerektiren lavabo, eviye ve bidelere ait münferit bağlantı borularının anma çapı, en az DN 40; üçten daha fazla yön değişikliğini gerekli olduğunda söz konusu tekli bağlantı borularının anma çapı, en az DN 50 olarak seçilmelidir. 1.4.1.3 - Boru Uzunluğuna Göre Anma Çapı Anma çapı DN 40 ve DN 50 (duruma göre en küçük iç çapı 36 mm ve 46 mm) olan münferit kol borularında efektif (açındırılmış gerçek) boru uzunluğu L, en çok 3 m; anma çapı DN 70 olan tekli kol borularında da en çok 5 m; yükseklik farkı H, en az 1 m olmalıdır (Şekil-1a ve Şekil-1b). 1.4.1.4 - Boru Uzunluğu Yanında 1 m den Büyük Yükseklik Farklarında Daha uzun münferit kol borularında veya 1 m-3 m'lik yükseklik farklarında, ya en yakın bir üst anma çapı seçilmeli (Şekil -1c ve Şekil -1d) ya da borunun tam havalandırılması sağlanmalıdır (Şekil-1f). 1.4.1.5 - Anma Çapı DN 100 Olan Borularda Anma çapı DN 100 olan ve tam olarak havalandırılamayan hela taşına ait münferit kol borularında 3m'ye kadar bir yükseklik farkına izin verilir. Ancak sıhhi tesisat elemanı, yatay olarak ölçüldüğünde, kolondan en çok 1 m uzaklığa yerleştirilmiş olmalıdır (Şekil-2e). 1.4.1.6 - Yükseklik Farkı 3m'den Fazla Olması Durumunda 3m'den daha büyük bir yüksekliğe sahip kol boruları, havalandırılmalıdır (Şekil-1f). 1.4.2 - Toplayıcı Kol Boruları 1.4.2.1 - Toplayıcı kol boruları; başka bir ifadeyle, toplama borusu (kolektör) vazifesi de gören kol boruları, Madde 1.4.2.1-Madde 1.4.2.5 ve gerektiğinde Madde 1.10 göz önüne alınarak Çizelge-6'ya göre boyutlandırılmalıdır (Şekil-2). Çizelge-6'da rakamla ifade edilen değerler, eş zamanlı boşalma (akış) olaylarının farklı ihtimalleri göz önüne alınarak tespit edilmiş deneyle bulunan değerleridir. İlgili münferit kol borularının boyutlandırılmasında Madde 1.4.1 esasları geçerlidir. 1.4.2.2 - En uzaktaki koku tutucusunun üst yüzü boşalma ağzı ile tam olarak havalandırılamayan toplayıcılı kol borusunun kolona bağlandığı nokta arasındaki toplayıcı kol borusunun efektif (açındırılmış gerçek) uzunluğu, DN 50 için en çok 6 m; DN 70 ve DN 100 için max. 10 m ve yükseklik farkı da en az 1 m olmalıdır (Şekil-2a-2c). 8
ŞEKİL 1 - Münferit Bağlantı Borularında Kabul Edilebilir Uzunluk veya Yükseklik Farkları (Örnekler) H = Havalandırılmış bir boruya (Kolon borusu, toplama borusu veya ana boru) bağlantı yapılan nokta ile koku tutucusundaki su yüzü arasındaki yükseklik farkıdır. L = Bağlantı noktası ile en uzaktaki koku tutucusu arasındaki efektif (açındırılmış gerçek) boru uzunluğudur. 9
ŞEKİL 2 - Toplamalı Bağlantı Borularında Kabul Edilebilir Uzunluk ve Yükseklik Farkları (Örnekler) H = Havalandırılmış bir boruya (kolon borusu, toplama borusu veya ana boru) bağlantı yapılan nokta ile koku tutucusundaki su yüzü arasındaki yükseklik farkıdır. L = Bağlantı noktası ile en uzaktaki koku tutucusu arasındaki efektif boru uzunluğudur. 10
ÇİZELGE 6 - Toplayıcı Kol Borularında Havalandırılan ve Havalandırılmayan Durumlarda Kabul Edilebilir Boru Uzunlukları ve Toplam Yükleme Birimi 1.4.2.3 - Efektif boru uzunluğu L<6 m olan DN 50'lik ve aynı şekilde açındırılmış boru uzunluğu L<10 m olan DN 70'lik ve yükseklik farkı H=1m-3m olan toplayıcı kol borularında, ya düşey boru çapından büyük en yakın boru çapı seçilmeli ya da boru tam olarak havalandırılmalıdır (Şekil-2d ve 2e). 1.4.2.4 - Hela taşına bağlanan ve anma çapı DN 100; yükseklik farkı en çok 1 m olan borular tam havalandırılmalıdır (Şekil-2f ve 2i). 1.4.2.5 - Anma çapı DN 50, açındırılmış boru uzunluğu L>6m; anma çapı DN 70 ve DN 100 efektif boru uzunluğu L>10m ve yükseklik farkı H>3m veya ΣYB>16 olan toplayıcı kol borularının tam olarak havalandırılmaları mecburiyeti vardır (Şekil-2g ve 2h). 1.5 - PİS SU KOLONLARININ BOYUTLANDIRILMASI Pis su kolon borularının anma çapları, en az DN 70 olmalıdır; bundan ayrı olarak havalandırmanın tipine bağlı olarak Madde 1.5.1 ve Madde 1.5.2 esasları da göz önünde bulundurulmalıdır. 1.5.1 - Ana Havalandırılmalı Pis Su Kolonları Ana havalandırmalı pis su kolon boruları, Çizelge-7'ye uygun olarak boyutlandırılmalıdır. Çizelge-7'de verilen anma çapları veya anma çaplarına uyan pis su debisi Qs ve toplam yükleme birimleri, dolma derecesi h/d= 0,5 boru pürüzlülüğü kb = 1mm ve eğim 1:50 veya 1:66,7 (bina içindeki yatık pis su borularına verilmesi gereken en küçük eğimler) esas alınmak suretiyle Prandtl-Colebrook kurallarına göre hesaplanarak bulunmuş değerlerdir (Madde 1.6 Çizelge-10 ve Şekil-3). ÇİZELGE 7 - Ana Havalandırmalı Pis Su Kolonları 11
1.5.2 - Değişik Havalandırma Sistemli Pis Su Kolonları Madde 1.5.1'de söz konusu edilenden daha değişik bir havalandırma sistemi kullanıldığında, pis su kolonları, Madde 1.5.2.1 ve madde 1.5.2.2'ye uygun olarak havalandırılmalıdır. Dolaylı veya dolaysız yardımcı havalandırmalı veya sekonder havalandırmalı (TS 827) pis su kolonları, ana havalandırmalı bu gibi kolonlara göre, havalandırma tekniği bakımından, daha fazla zorlanabilirler. 1.5.2.1 - Yardımcı (Dolaylı veya Dolaysız) Havalandırmalı Pis Su Kolonları Dolaylı ve dolaysız yardımcı havalandırmalı pis su kolonları, ana havalandırmalı bu tip kolonlara göre % 40 daha fazla yüklenebilirler (Çizelge-8). 1.5.2.2 - Sekonder-Havalandırmalı (TS 827) Pis Su Kolonları Sekonder-havalandırmalı pis su kolonları, ana havalandırmalı bu tip kolonlara göre % 70 daha fazla yüklenebilirler (Çizelge-9). 1.6 - YATIK PİS SU BORULARININ BOYUTLANDIRILMASI 1.6.1 - Anma Çaplarının Belirtilmesi Yatık pis su borularının anma çapları, yerine göre iç çapları, Çizelge-10'dan veya Şekil-3'den seçilmelidir. Şekil-3'den seçilen değerlere öncelik verilmelidir. 1 = Binalar içindeki pis su boruları için üst sınır 2 = Binaların dışındaki pis su boruları için üst sınır ŞEKİL 3 - Yatık (Ana ve Toplama) Pis Su Boruları Çapları 12
1.6.2 - Ana Çapı Veya İç Çapın Uygunluğu Çizelge-10 ve Şekil-3'te verilen ana çapları veya iç çaplar, dolma derecesi h/d= 0,5; boru pürüzlülüğü kb = 1 mm, t=10 0 C ve Çizelgede verilen eğimler esas alınarak prandtl-colebrook kurallarına göre hesapla bulunan pis su debisi Qs'e yükleme birimleri toplamına uyan çaplardır. Çizelge-10'da merdiven basamağı biçimindeki koyu kırık çizginin üstünde verilen değerler, bina içindeki borular için geçerli değildir (Şekil-3 ve TS 827). 1.6.3 - Toprak Altına Yerleştirilen Boruların Anma Çapları Toprak altına yerleştirilen bütün boruların anma çapı, en az DN 100 olmalıdır. 1.6.4 - Bina Dışına (Toprak altına veya açığa) Yerleştirilen Ana Boruların Çapları Binaların dışındaki ana boruların anma çapları, Çizelge-15 veya Şekil-4'e uygun olarak en az DN 150 olacak tarzda (h/d= 0,7 alınarak) belirlenmelidir. 1.7 - YAĞMUR SUYU BORULARININ BOYUTLANDIRILMASI 1.7.1 - Kolon ve Kol Boruları Binaların içine yerleştirilen yağmur suyu kolonları ve yağmur suyu kol boruları, Çizelge-11'e uygun olarak en az 300 L/(s.ha)'lik bir yağmur yağış debisiyle sütun 10 ve 11'e göre boyutlandırılmalıdır. Bina dışındaki yağmur kolonlarının çapları, Çizelge-12 ve Çizelge-13'e göre de belirtilebilir. 1.7.2 - Toplama Boruları ve Ana Borular Yatık konumda yerleştirilen diğer yağmur suyu toplama borularının ve ana boruların iç çapları, seçilen eğimlere göre, Çizelge-11'in 6-11. sütunlarından veya Föy-2, Şekil-4'den veyahut Çizelge-15'in 6 ve 7.sütunlarından alınmalıdır. 1.7.3 - Hesaplama Metodu Çizelge-11, Çizelge-15 ve Föy-2, Şekil-4'de verilen anma çapları veya iç çaplar, Prandtl-Colebroock'a göre doluluk derecesi h/d=0,7 işletme (boru) pürüzlülüğü kb=1,0 mm, su sıcaklığı 10øC ve çizelgelerden seçilen uygun eğimler esas alınarak hesaplanan yağmur suyu debisi Qr'ye uygun olduğundan bu şartlara uygun her durumda söz konusu çizelge ve föylerde verilen değerler kullanılabilir; ancak farklı doluluk derecesi, boru pürüzlülüğü vb. veriler bulunduğunda anma çapları (iç çaplar) bu farklı verilere göre yeniden hesaplanmalıdır (Föy-5, Föy-6, Föy-7, Şekil-10 ve Föy-8 Şekil- 11). 1.7.4 - Farklı Boşalma Katsayılarının (c) Seçimi Çizelge-11'de verilen değerler, c=1 için geçerlidir. Bundan farklı c değerleri (Çizelge-14) için ayrıca hesap yapılmalıdır3). 1.7.5 - Ana Boru Anma Çapı Binaların dışından bir kontrol bacasına (rögar) açıktan akan anma çapı DN > 150 mm olan yağmur suyuna ait ana borunun ana çapı, Çizelge-16'dan veya doluluk derecesi h/d=1 (tam dolu) alınmak suretiyle Şekil-3'den alınmalıdır. 3)Birim alana (m 2 'ye) düşen yağmur suyu, Qr.10.000 ( A = ) Ψ. r dır. Q r r = ψ. A. L /( s. ha) 10000 13
1.7.6 - Yer Altına Yerleştirilen Borular Yer altına yerleştirilen boruların anma çapı en az DN 100 olmalıdır. ÇİZELGE 8 - Yardımcı (Dolaylı ve Dolaysız) Havalandırmalı Pis Su Kolonları ÇİZELGE 9 - Sekonder-Havalandırmalı Pis Su Kolonları 14
ÇİZELGE 10 - Yatık Ana ve Toplama Pis Su Boruları 15
ÇİZELGE 11 - Yağmur Düşen Alanlara Bağlı Olarak Yağmur Suyu Borularına Ait Anma Çapları 16
ÇİZELGE 12 - Bina Dışında Metalden 1) Yarım Yuvarlak ve Sandık Biçimli Çatı Oluklarının Tertibi ve Daire Biçimli Yağmur Kolonlarının Boyutlandırılması ÇİZELGE 13 - Bina Dışında Sert PVC'den Yarım Yuvarlak ve Sandık Biçimli Çatı Oluklarının Düzenlenmesi ve Yuvarlak En Kesitli Yağmur Kolonlarının Boyutlandırılması 17
ÇİZELGE 14 - Qr Yağmur Suyu Debisinin Hesaplanmasına Esas Boşalma Katsayıları Qr(L/s)= Alan (ha)xyağmur Yağış Debisi L/(s.ha)xBoşalma Katsayısı 1.8 - KARIŞIM SUYU (PİS SU İLE YAĞMUR SUYU KARIŞIMI) BORULARININ BOYUTLANDIRILMASI 1.8.1 - Hesaplamaya Esas Pis Su Debisi Karışım suyunun iletilmesinde kullanılan boruların boyutlandırılmasında önemli olan karışık suyu debisi, Q mn = Q s + Qr (L/s) formülüyle hesaplanmalıdır. Burada; Q s = Pis su debisi, (L/s), Q r = Yağmur suyu debisi (L/s), dir. hesaplanan bu karışım suyu debisine uygun boru iç çapı Çizelge-15'den veya Şekil-3'den alınmalıdır. Şekil-3'den elde edilen ara değerler de kullanılabilir. 1.8.2 - Hesaplama Metodu Çizelge-15'deki veya Şekil-3'deki anma çapları veya iç çaplar, Prandtl-Colebrook kurallarına uygun olarak, doluluk derecesi h/d=0,7, işletme (boru) pürüzlülüğü kb=1mm, t=10øc ve Çizelgedeki eğimler esas alınarak hesaplanan Qm debilerine uyan değerlerdir. Hesaplamaya esas verilen, yukarıdaki değerlerden farklı olduğunda, boru çapları buna göre hesapla belirlenmelidir (Madde 1.7.3). 18
Çizelge-15'de merdiven basamağı biçimindeki kırık çizgi üstündeki değerler, binaların içine yerleştirilen karışım suyu (pis su+yağmur suyu) boruları için geçerli değildir (Şekil-1 ve TS 827/1989. Madde 1.4.1.1.3-Madde 1.4.1.12). 1.8.3 - Yer Altına Yerleştirilen Pis Su Boruları Yer altına yerleştirilen bütün boruların anma çapları, en az DN 100 olmalıdır. 1.8.4 - Bina Dışındaki Pis Su Boruları Bina dışında açıktan akan ve bir kontrol bacasına bağlanan karışım suyuna ait ana boruların anma çapı, Çizelge-16'dan veya Şekil-4'den (h/d=1 tam dolu olmak üzere) elde edilmelidir; ancak seçilen anma çapı en az DN 150 olmalıdır. 1.8.5 - Yatık Pis Su Borularının Anma Çapları Yatık olarak yerleştirilen yağmur suyu boruların iç çapları, Madde 1.7.2'ye uygun olarak, Çizelge-15'in 6.ve 7.sütunlara göre de belirlenebilir. ÇİZELGE 15 - Karışım Suyu Boruları 1.9 - TAM DOLU (h/d=1) Pis Su Boruları 1.9.1 - Bina Dışındaki Pis Su Boruları Binaların dışından açıktan akan bir kontrol bacasına (rögara) bağlanan ve anma çapları, DN 150 olan yağmur suyu boruları ve karışım suyu boruları, doldurma derecesi h/d=1 olan tam dolu pis su boruları gibi boyutlandırılmalıdır. Anma çapları ve iç çapları, Çizelge-15'e veya Föy-4'de uygun olarak belirlenmelidir. Föy-4'den alınan ara değerler de kullanılabilir. 19
1.9.2 - Debiye Uygun Boru Çapının Seçimi Anma çapları ve iç çapları, doluluk derecesi h/d=1, işletme (boru) pürüzlülüğü kb=1, t=10 0 C ve çizelgelerden seçilen uygun eğimler esas alınarak, Prandtl-Colebrook metoduna göre hesaplanan yağmur suyu debisine ve karışım suyu debisine uygun olmalıdır. 1.10 - HAVALANDIRMA BORULARININ BOYUTLANDIRILMASI 1.10.1 - Ana Havalandırma (AHv) 1.10.1.1 - Tekli Ana Havalandırma (TAHv) Tekli ana havalandırma, havalandırılması istenen kolon, toplama veya ana boruların en kesitine (anma ve iç çapına) eşit en kesitli (anma ve iç çaplı) borularla gerçekleştirilmelidir. 1.10.1.2 - Toplama (Kolektör)-Ana Boru Havalandırması (KAHv) Toplama (kolektör) ve ana boruların havalandırılması, toplama ve ana boruları besleyen münferit (tekli) boruların (TAHv) en kesitleri toplamının yarısına eşit en kesitli (en az) borularla yapılmalıdır; ancak müstakil aile konutları hariç olmak üzere, havalandırma borusunun anma çapı (iç çapı), en büyük münferit boru kesitinden daha büyük olmalıdır (Şekil-4). 1.10.2 - Yangeçit (By-Pass) Borusu (YGB) Yangeçit borusunun havalandırılan kısmı, yangeçit borusunun anma çapına eşit; ancak en çok DN 100 olmalıdır. Yan geçit borusunun çapı da kolon borusu anma çapına eşit; ancak en çok DN 100 olmalıdır (Şekil-5). 1.10.3 - Dönüşlü Havalandırma (DHv) Dönüşlü havalandırma, toplama (kolektör) kol boruları gibi, kolon borusuna bağlanan borunun çapıyla aynı anma çapında; ancak en çok DN 70 olmalıdır. Aynı şekilde dönüşlü havalandırmanın başlangıcındaki borunun kesiti de, bu anma çapına eşit olmalıdır (Şekil-6). 1.10.4 - Dolaysız (Direkt) Yardımcı Havalandırma (DYHv) Her katta kolona kadar olan bağlantılar da dahil olmak üzere, dolaysız yardımcı havalandırma, DN 70'lik kolonlarda, DN 70; DN 100 ve daha büyük anma çaplı havalandırma, DN 100'lük borularla gerçekleştirilmelidir (Şekil-7). 20
ÇİZELGE 16 - Tam Dolu Pis Su Boruları 1.10.5 - Dolaylı (Endirekt) Yardımcı Havalandırma Dolaylı yardımcı havalandırmanın toplama kolonu, dolaysız yardımcı havalandırma borusunun anma çapında olmalıdır (Madde 1.10.4). Toplama (kolektör) kol borusunun münferit olarak havalandırılması, dönüş havalandırmadaki gibi ((Şekil-8) gerçekleştirilmelidir (Madde 1.10.3). 1.10.6 - Yan (Tali) Havalandırma (YHv) (Şekil-13). 1.10.6.1 - Münferit Yan Havalandırma (MHv) Münferit yan havalandırma, - DN 40 ve DN 50'lik tekli kol borularında, DN 40; - DN 70'lik kol borularında ve DN 100'lük münferit hela kol borularında, DN 70'lik anma çaplı boru ile gerçeklmeştirilmelidir. 1.10.6.2 - Toplamalı (Kolektör Tipi) Havalandırma (TOHv) Toplamalı havalandırma yapan borunun anma çapı, en büyük münferit havalandırma borusunun anma çapından daha büyük olmalıdır (Şekil-9'da KHv). 1.10.6.3 - Havalandırma Kolonu Hvk Kolon borusuna paralel olarak yerleştirilen havalandırma kolonu, -DN 70 ve DN 100'lük kolonlarda, DN 70, -DN 125'lik kolonlarda, DN 100, -DN 150'lik kolonlarda, DN 125 anma çapına sahip olmalıdır. 21
1.10.7 - Tekli Kol Borularının Havalandırılması Tekli (münferit) kol borularına ait havalandırma boruları, Madde 1.10.6.1'deki münferit kol borularında verilen esaslara göre boyutlandırılmalıdır. 1.10.8 - Toplamalı (Kolektör tipi) Yardımcı Havalandırma (TOYHv) Toplamalı yardımcı havalandırma ve yan havalandırma kolonları, Madde 1.10.1.2'de verilen ve kolektör ana havalandırma esaslarına göre boyutlandırılmalıdır (Şekil-4). 1.11 - BASINÇLI BORU TESİSATINA YAPILAN BAĞLANTIYA GÖRE PİS SU BORULARININ BOYUTLANDIRILMASI Bir pis su borusunun ve bir pis su basınçlı borusunun bağlantı noktasının arkasında kalan serbest akışlı borular, aşağıdaki esaslara göre boyutlandırılmalıdır: -Yağmur suyu borularında Qp-pompa basma kapasitesi, Qr-Yağmur yağış debisi göz önüne alınarak belirlenmelidir. -Pis su borularında ve karışım suyu borularında, her zaman en büyük değer, pompanın basabileceği miktar veya oluşan en çok pis su miktarı esas alınmalıdır. Qp ve Qm'nin toplamı veya doğrudan Qs, esas alınmalıdır; ancak ana borunun veya kolektör boruları kısmi dolulukta olması; başka bir anlatımla, pis suyun akıtılmasında boruların tam dolmaması şarttır. ŞEKİL 4 - Toplama ve Ana Boruların Havalandırılması (Madde 1.10.1.2) ŞEKİL 5 - Yangeçit borusunun havalandırılması ŞEKİL 6 - Dönüşlü Havalandırma (Madde 1.10.2) (Madde 1.10.3) 22
ŞEKİL 7-Dolaysız ŞEKİL 8 -Dönüşlü Havalandırma ŞEKİL 9 -Dolaylı (Endirekt) (Direkt)Yardımcı (Madde 1.10.3) Yardımcı Havalan- Havalandırma (Madde 1.10.5 ve (Madde 1.10.4) (Madde 1.10.6) 23
EK - A HESAPLAMA ÖRNEKLERİ A.1 - AYRIK METOTTA HESAPLAMA Aşağıdaki kabullerle (verilerle), ayrık metotta (Şekil-A.1 ve Şekil-A.2) göre arsa pis sularının (TS 827 Şekil-2 ve Şekil-5) akıtılmasında kullanılan pis su borularının anma çaplarının hesaplanması: - Yağmur borularının hesabı için yağmur yağış debisi r=300 L/(s.ha); ötekiler için en çok debi r=200 L/(s.ha) - Eğimler 1:50 - Boşalma katsayısı (Çizelge-14'den) -Betonla kaplı alanlarda ψ = 0,90-22 0 eğimli konut damında ψ = 1-5 0 eğimli konut damında ψ = 0,8 -Binek araba yıkama yerinde ψ = 1 -Rampalarda ψ = 1 - Yağmur suyu düşen alanda A(m 2 ) - Bodrum pis suyu boşaltma pompası debisi Qp = 2,0 L/s - Dışkılı pis su pompalama tesisatı debisi Qp = 6,0 L/s NOT - Hesaplamada, Çizelge-A.1; Çizelge-A.2, Çizelge-A.3 ve Çizelge-A.4'den yararlanılacaktır. ÇİZELGE A.1 - Çizelge-7'ye Göre Ana Havalandırmalı Pis Su Kolonları ÇİZELGE A.2 - Çizemge-11'e Göre Yağmur Suyu Kolonları 24
ŞEKİL A.1 - Ayrık Metotta Hesaplanmaya Esas Pis Su Tesisatı Kat Planı 25
ŞEKİL A.2 - Ayrık Metotta Pis Su Tesisatının Hesaplanmasına Esas Bina Düşey Kesiti ve Kolon Şeması 26
ÇİZELGE A.3 - Çizelge-11'e Göre Yağmur Kolonları ÇİZELGE A.4 - Çizelge-11 ve Çizelge-15'e veya Madde 1.6'ya Göre Yatık Konumlu Yağmur Suyu Boruları A.2 - BİRLEŞİK METOTTA HESAPLAMA Aşağıdaki kabullerle (verilerle) birleşik metotta (Şekil-A.3) göre arsa pis sularının akıtılmasında gerekli pis su borularına ait anma çaplarının belirlenmesi örneği: -Yağmur kolonları için yağmur yağış debisi r=300 L/(s.ha); geri kalanlar için en çok debi r=200l/(s.ha). -Eğimler 1:50 - Boşalma katsayısı (Çizelge-16'dan): -Betonla kaplanmış alanlarda ψ = 0,9-22 0 eğimli konut damında ψ = 1,0-5 0 eğimli garaj damında ψ = 0,8 -Binek arabası yıkama alanında ψ = 1 - Rampalarda ψ = 1 -Yağmur suyu düşen alan A (m 2 ) 27
- Bodrum pis suyu boşaltma pompası debisi Qp = 2,0 L/s - Dışkılı pis su pompalı tesisatı debisi Qp = 6,0 L/s NOT - Hesaplamada Çizelge-A.4'den yararlanılmıştır. ŞEKİL A.3- Birleşik Metot Pis Su Borularının Hesaplanmasına Esas Pis Su Tesisatı Kat Planı 28
ÇİZELGE A.5 - Birleşik Metoda İlişkin Hesaplama Örneği: -Yağmur suyuna ait ana borular Çizelge-11 veya Madde 1.7.2'de -Pis su borularına ait ana borular Çizelge-10 veya Madde 1.6'a -Karışım suyu ana boruları Çizelge-15 veya Madde 1.8'e -Yağmur suyu ukolonları Çizelge-10 veya Madde 1.7.1'e göre hesaplanmıştır. 29
ÇİZELGE A.5'in devamı A.3 - ÖZEL TESİSLERİN BOYUTLANDIRILMASINA İLİŞKİN ARAŞTIRMA METODU A.3.1 - Laboratuvar ve Sanayi Pis Suları Uzun sürede geniş ölçüde sabit debide kalan pis su akışlarında-tipik laboratuvar ve sanayii tesisatındaki boşalma olaylarında-ana havalandırmalı sistemlerdeki pis su kolonlarının, konutlarda olduğu gibi, çok aşırı derecede yüklenmesine izin verilmez. Hesaba esas için verilen pis su miktarı (Çizelge-A.6, sütun 6), Çizelge-7 sütun 5 (konutlar)'a göre % 20 azaltılmıştır. Özel kullanma durumuna göre boşalma sayısı, her durum için ayrı ayrı belirtilmelidir. Boşalma sayısı K=1,2 değeri, üst sınır değeri olarak kabul edilmiştir (Çizelge, Şekil-1'den alınan değerlere göre düzenlenmiştir). 30
ÇİZELGE A.6 - Laboratuvar ve Sanayii Tesislerinde Ana Havalandırmalı Sistemle Pis Su Kolonlarının Boyutlandırılması Örnek olarak laboratuvar: Verilenler Aynı türden 8 laboratuvar pis su bir ana boruya bağlandığında (Boşalma sayısı K=1,2; ana borunun eğimi 1:66,7). İstenenler Ana havalandırmalı sistemde kolon ve ana borunun SYB, Qs ve DN 31
Çözüm: Çizelge A.7-Mevcut Laboratuvar Cihazı ve Donanımlarının Yükleme Birimleri 32
ÇİZELGE A.8 - Örnek Olarak Alınan Cihaz ve Donanımların Yükleme Birimlerinin Bulunması A.3.2 - Okullar, Hastaneler, Büyük Lokantalar ve Büyük Oteller Ana havalandırmalı sistemde pis su kolonlarının hidrolik yüklenebilirliği, konutlardaki boşaltma karakteristiklere-hela yıkamayla ortaya çıkan kısa süreli pik (uç) yük-uygun olmalıdır. Bununla birlikte birden çok sıhhi tesisat elemanı bulunduğunda eş zamanlılık kullanılmalıdır (K=0,7 Çizelge A.9). A.3.3 - Endüstriyel İşletmelerdeki Yaş Hacimler Endüstriyel işletmelerdeki yaş hacimlerdeki boşaltma karakteristiği de konutlardakine uygun olmalıdır. Pis su akıtma borularının boyutlandırılmasında gerçek besleme suyu miktarları veya K-değerleri 1,0 veya 1,2 değerleri esas alınarak tahmini bir pis su miktarıyla hesap yapılmalıdır. 33
ÇİZELGE A.9 - K=0,7 İçin Ana Havalandırmalı Bir Sistemde Pis Su Kolonu Anma Çaplarının Bulunması Q 2 s ΣYB = --------- K 2 34
ÇİZELGE A.10 - K=1,0 İçin Ana Havalandırmalı Bir Sistemde Pis Su Kolonu Anma Çaplarının Bulunması Q 2 s ΣYB = --------- K 2 A.3.4 - Zemin Kattaki Helaların Bağlaması İmkanları (Bir ailelik konutta iki hela) A.3.4.1 - Yardımcı Havalandırmasız Tesisatta Hela taşı, Şekil-A.4'e uygun olarak bağlanmalıdır (Yatık boru üstünden itibaren lavabonun boşaltma borusu, kolona 1m, hela taşınınki ise 3m yukarıdan bağlanmalıdır. 35
ŞEKİL A.4 - Bağlantı Örneği A.3.4.2 - Yardımcı Havalandırmalı Tesiste Yardımcı havalandırma uygulandığında yardımcı havalandırma borusu dam üstüne kadar veya ana havalandırmaya geri götürülmelidir. Havalandırma borusunun anma çapı, en az DN 70 mm olmalıdır (Şekil-A.5). A.3.4.3 - Dönüşlü Havalandırmalı Tesiste Dönüşlü havalandırmalı tesiste ana boru veya toplayıcı (toplama) borusu, tam olarak havalandırılmalıdır. Dönüşlü havalandırma borusunun anma çapı, en az DN 70 olmalıdır (Şekil-A.6). ŞEKİL A.5 - Havalandırma Borusunun Ucu Dam Üstünde Boruya Bağlı ŞEKİL 4.6- Havalandırma Borusunun Ucu Ana veya Toplayıcı 36
A.4 - SINAİ TESİSLERİNDEKİ YIKANMA ve DUŞ HACİMLERİNE AİT PİS SU ANA BORULARININ ANMA ÇAPININ BELİRLENMESİ A.4.1 - Sınai tesislerindeki yıkanma ve duş hacimlerine ait pis su ana borularının boyutlandırılmasında besleme suyu (kullanılan temiz su) miktarları esas alınmalıdır. Söz konusu besleme suyu miktarları tam olarak belirlenemediğinde Qe-boşaltma suyu için aşağıdaki değerler hesaplamaya esas alınmalıdır: -1 yıkanma yeri veya 1 lavabo için = 0,05 L/s; -1 duş teknesi veya banyo teknesi için= 0,10 L/s. Hela taşı, pisuar, ayak yıkama teknesi, yıkama eviyesi vb. gibi çok sayıdaki sıhhi tesisat cihazlarına ait Qs-pis su debisi, ilgili elemanların yükleme birimleri (YB), esas alınarak belirlenmelidir (Qs=0,5 SYB, burada Qs-toplam=Qs+Qe). Uç yük söz konusu olmadığında; söz gelimi, temizlik gayesiyle yer süzgeçleri, kova doldurma, yıkama eviyesi vb. boşalma ağızları, hesaba katılmamalıdır. ÇİZELGE A.11 - Hesaplama Örneği -Ayrık metotta, eğime 1:50-1:100 olmak üzere bina içindeki gerekli anma çapı, Çizelge-10'dan DN 200 bulunur. -Karışım metodunda da gerekli anma çapları, Çizelge-15'den, 1:50 ve 1:66,7 eğimi için DN 150, 1:100 eğimi için DN 200 bulunur. A.4.2 - Bunun için öncelikle yıkanma yerleri ve duş teknelerinin toplam yükleme birimleri (YB) tespit edilmelidir. Bunun bu toplam yükleme birimi, 200'den küçük olduğunda K=1,0;200'den büyük olduğunda K=1,2 L/s olarak hesap yapılmalıdır (Qs=K. ΣYB). 37
ÇİZELGE A.12 - Hesaplama Örneği -Ayrık metotta bina içindeki gerekli anma çapları, eğim 1:50-1:100 alınarak Çizelge-10'dan DN 200, -Karışım metodun da gerekli anma çapları Çizelge-15'den 1: 50 ve 1:66,7 eğimleri için DN 150, 1:100 eğimi için de DN 200 olarak bulunur. A.5 - KONUTLARDA BEKLENEN PİS SU DEBİSİNİN HESAPLANMASI İÇİN YARDIMCI ÇİZELGE ÇİZELGE A.13 - Qs= 0,5 ΣYB Formülüne Uygun Olarak Toplam Yükleme Birimi (YB)'den Konutlarda Beklenen Pis Su Debisinin Hesaplanmasına Ait Yardımcı Çizelge 38
ÇİZELGE A.13'ün Devamı 39
YÜKLEME BİRİMLERİ YARDIMIYLA PİS SU DEBİSİNİN BELİRLENMESİ Föy -1 DETERMINATION OF RATE OF SANITARY SEWAGE DISCHARGE BY CONNECTION VALUE Ölçüler mm'dir. Yükleme Birimleri Toplamına ve K-Boşalma Tanıtma Katsayısına Bağlı Olarak Pis Su Debisinin Belirlenmesi (Grafik metot) Madde 1.2.2.4'e göre *) DN 70 ve **) DN 100 40
YAĞMUR SUYU BORULARI Föy -2 STREAM WATER PEPELINES Ölçüler mm'dir. Yağmur Suyu Borularının Qr-Debisine ve Seçilen Eğimlere Bağlı Olarak Boyutlandırılması (Grafik Metot) 1=Bina İçi İçin 2=Bina Dışı İçin 41
KARIŞIM SUYU BORULARI Föy -3 COMBINED SYSTEM WATER PIPELINES Ölçüler mm'dir. Karışım Suyu Debisi ve Seçilen Eğimlere Bağlı Olarak Karışım Suyu Borularının Boyutlandırılması (Grafik Metot) 1=Bina İçindeki Karışım Suyu Boruları İçin Üst Sınır 2=Bina Dışındaki Karışım Suyu Boruları İçin Üst Sınır 42
TAM DOLU PİS SU BORULARI Föy - 4 COMPLETELY FILLED SEWAGE PIPELINES Ölçüler mm'dir. Tam Dolu (h/d=1) Borularda Seçilen Eğim ve Pis Su Debisine Bağlı Olarak Gerekli Anma Çaplarının Belirlenmesi (Grafik Metot) 1=Bina Dışındaki Yağmur Suyu ve Karışım Suyu Boruları İçin Üst Sınırdır. 43
OVAL EN KESİTLİ KANALLARDA PİS SU AKIŞI Föy -5 SEWAGE FLOW THROUGH PIPES WITH ELIPTICAL CROSS SECTION Ölçüler mm'dir. Prandtl-Colebrook'a Göre k=1,5 mm ve v=1,31.10-6m 2 /s İçin Oval Enkesitli Kanallarda Pis Su Akışı Hesaplama Esasları (Grafik Metot) 44
DAİRE EN KESİTLİ KANALLARDA PİS SU AKIŞI Föy -6 SEWAGE FLOW THROUGH PIPES WITH CIRCULAR CROSS SECTION Ölçüler mm'dir. Prandtl-Colebrook'a Göre k=1,5 mm ve v=1,31.10-6m 2 /s İçin Daire Enkesitli Düz Kanallarda Pis Su Akışı Hesaplama Esasları (Grafik Metot) 45
DAİRE KESİTLİ KANALLARDA ORTA VE BÜYÜK DEBİLİ PİS SU AKIŞI Föy -7 MEDIUM AND LARGE FLUXED SEWAGE FLOW THROUGH PIPES WITH CIRCULAR CROSS SECTION Ölçüler mm'dir. randtl-colebrook'a Göre k=1,5 mm ve v=1,31.10-6m 2 /s İçin Daire Enkesitli Kanallarda Orta ve Büyük Debili Pis Su Akışları Hesaplama Esasları (Grafik Metot) 46
DAİRE KESİTLİ KANALLARDA KÜÇÜK VE ORTA DEBİLİ PİS SU AKIŞI Föy -8 SMALL AND MEDIUM FLUXED SEWAGE FLOW THROUGH PIPES WITH CIRCULAR CROSS SECTION Ölçüler mm'dir. Prandtl-Colebrook'a Göre k=1,5 mm ve v=1,31.10-6m 2 /s İçin Daire Enkesitli Kanallarda Küçük ve Orta Debili Pis Su Akışları Hesaplama Esasları (Grafik Metot) 47
ÇİZELGE 19 - Metinde Geçen Terimlere ait Semboller, Adları ve Birimleri 48
ÇİZELGE 19'un devamı ATIF YAPILAN TÜRK STANDARDLARI TS 294-297 TS 298 TS 327 TS 827 TS 3390 TS 3990 49
STANDARDDA GEÇEN TERİMLERİN ALMANCA VE İNGİLİZCELERİ 50
51
52
53
54