ULUSLARARASI FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARINA UYUM SÜRECİ ve MUHASEBE MESLEK MENSUPLARININ BİLGİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ (Marmaris İlçesi Örneği)

ULUSLARARASI FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARINA UYUM SÜRECİ ve MUHASEBE MESLEK MENSUPLARININ BİLGİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ (Marmaris İlçesi Örneği) Dr. Çağrı KÖROĞLU Muğla Üniversitesi, Datça Kazım Yılmaz M.Y.O. Canan DOĞAN Muğla Üniversitesi, Datça Kazım Yılmaz M.Y.O. ÖZET Küreselleşmeyle birlikte uluslararası ticarette önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Özellikle dış ticaretteki engellerin kaldırılması ve ülkelerin ekonomik boyutlarının genişlemesi sonucunda işletmeler, gerek şube açarak gerekse de ortaklık yoluyla uluslar arası faaliyetlerde bulunmaktadır. Bu faaliyetlerin sağlıklı bir biçimde yürütülebilmesi için, tüm dünyada ortak bir muhasebe dilinin oluşturulması zorunluluk haline gelmiştir. Bu ortak dil, Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulunun çıkarmış olduğu Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS) ile sağlanabilir. UFRS lerin etkin bir şekilde uygulanabilmesi için birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de bu standartlarla ilgili birçok çalışma yapılmış olup, bu çalışmaların en kapsamlısını, uyumlaştırma süreci çalışmaları oluşturmaktadır. Bu nedenle muhasebe meslek mensuplarının, uyumlaştırma sürecine ilişkin yeterli bilgi düzeyine sahip olmaları gerekmektedir. Bu çalışmanın hazırlanmasındaki amaç, UFRS ye uyumlu biçimde hazırlanan Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS) hakkında, muhasebe meslek mensuplarının bilgi düzeylerinin ve meslek mensupları arasında görüş ayrılıklarının olup olmadığının tespit edilmesidir. Bu nedenle Marmaris ilçesinde faaliyet gösteren muhasebe meslek mensuplarına yönelik bir uygulama yapılacak olup, anket tekniği ile elde edilecek veriler, istatistik paket programı (SPSS) yardımıyla analiz edilecektir. Anahtar Kelimeler: Muhasebe Standardı, Finansal Raporlama, UFRS, TFRS HARMONIZATION PROCESS WITH INTERNATIONAL FINANCIAL REPORTING STANDARDS AND ANALYSING THE KNOWLEDGE LEVELS OF ACCOUNTING PROFESSION MEMBERS (MARMARIS DISTRICT CASE) ABSTRACT Dr. Çarı KÖROLU 1-1

There have been major developments in international trade with globalization. Companies are implementing international activities both by opening new branches and through partnerships, as a result of expansion of countries economic size and especially by the removal of barriers to foreign trade. Creating a common accounting language has become a necessity to carry out these activities in a healthy way. This common language can be achieved with International Financial reporting Standards (IFRS) issued by International Accounting Standards Board. There have been many studies related to IFRS for effective implementation in Turkey as in many countries, the most comprehensive one among these studies is the study of the harmonization process. Thus the accounting profession members should have sufficient information about the harmonization process. The aim of this study is to determine both the knowledge level of accounting profession members and whether there is a disagreement among them about the Turkish Financial Reporting Standarts (TFRS), prepared in conformity with IFRS. Therefore, a practice shall be made on accounting profession members in Marmaris, provided datas with survey technique shall be analyzed using a statistical package program (SPSS). Keywords: Accounting Standards, Financial Reporting, IFRS, TFRS GİRİŞ Küreselleşmenin etkisiyle ortaya çıkan gelişmeler, ülkeler arası sınırların kalkmasına ve dünya ülkelerinin ekonomik anlamda birbirlerine bağımlı hale gelmesine neden olmuştur. Bu bağımlılık ülkeler arasındaki sermaye akışını hızlandırmış ve çok uluslu şirketlerin sayıları her geçen gün artmıştır (Usul ve Kıymık, 2010: 124). Piyasalarda meydana gelen bu hızlı artış, beraberinde muhasebe yaklaşımında belli bir standardın ve uyumlaştırmanın başlamasına neden olmuştur (Jermakowicz, 2004: 51). Standart kavramı, Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (UMSK) tarafından çıkarılmış olan muhasebe kurallarını ifade etmektedir (Ball, 2005: 2). Uyumlaştırma kavramı ise, farklı ülkelerdeki muhasebe uygulamalarını tek bir sistem altında toplamaya yarayan çalışmalardır. Bu çalışmalar ilk olarak Avrupa Birliği (AB) komisyonu tarafından 1999 yılında başlatılmış olup, bu komisyon 2005 yılında tüm hesapların UFRS lere uyumlu hale dönüştürülmesini onaylamıştır (Hines, 2007: 4). Muhasebede tek bir ortak dili ifade eden UFRS, dünya genelinde bir kıyaslama ve değerlendirmeye olanak sağlayan, kaliteli ve güvenilir bilginin üretilmesi için kapsamlı ve tutarlı bir standart seti olarak geliştirilmiştir (Dalğar vd., 2011: 218). Bu standart set, ulusal muhasebe çalışmalarının, uluslararası çalışmalara dönüşmesine sebep olmaktadır. Bu çalışmaların sağlayacağı avantajlar üç temel noktada toplanabilmektedir. Bunlar (Erdoğan ve Dinç, 2009: 155): - Uluslararası finansal bilgilerin karşılaştırılması, - Farklı finansal bilgilerin konsolide edilmesinden kaynaklanan zaman ve para israfının önlenmesi, - Tüm dünyada yerel ve ekonomik, hukuki ve sosyal seviyeyi mümkün olduğunca yükseltme ve uyumlaştırmadır. Yukarıda belirtilen avantajlardan yararlanabilmek için Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (TMSK) tarafından UFRS lere uyumlu TFRS hazırlanmıştır. Bu bağlamda, standartları uygulayacak olan muhasebe meslek mensuplarının, hazırlanan muhasebe standartlarına bakış açıları önem arz etmektedir. Çünkü, hazırlanan bu standartların doğru ve güvenilir biçimde uygulanabilmesi için, Dr. Çarı KÖROLU 1-2

meslek mensuplarının standartlar hakkında yeterince bilgi sahibi olmaları ve bilgi düzeylerini sürekli geliştirmeleri gerekmektedir. 1. ULUSLARARASI FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARININ OLUŞUM SÜRECİ İşletmelerin faaliyetlerinin uluslararası düzeyde yoğunlaşması, finansal piyasaların bütünleşmesi ve denetimin gelişimi ile birlikte finansal raporlar ve bunları düzenleyen kuralların yeniden düzenlenmesi zorunluluğu muhasebe konusunda tüm dünyada geçerli bir standardın gerekliliğini ortaya çıkartmıştır (Bekçi ve Özdemir, 2006: 145). Muhasebede standartlık ilk defa, 1973 yılında kurulan Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (UMSK) tarafından ortaya atılmış olup, bu kurul herkes tarafından genel kabul görecek standartların oluşturulması ve yaygınlaştırılmasını esas almıştır (Brown ve Tarca: 2005: 182). UMSK nın iki temel amacı söz konusudur. Bunlar (Cejkova ve Hyblova, 2005: 26); - Finansal tabloların sunulmasında, muhasebe standartlarını açık bir biçimde ifade etmek ve ilan etmek, - Finansal tabloların sunulmasında, kurallar, muhasebe standartları ve prosedürler arasında ilişki kurabilmek için genel uyumlaştırma ve geliştirme çalışmaları yapmak. Bu iki temel amaç; finansal tablo kullanıcıları ve bu tabloları düzenleyen işletmeler arasında genel bir terim birliğinin sağlanması, finansal tabloların tarafsız ve önyargıdan uzak bir şekilde düzenlenmesi, işletmeler arasında bilginin karşılaştırılabilir olmasını ve bilginin denetimini gerçekleştirme konularında muhasebe standartlarının yüksek kalitede olmasını sağlamaktadır ( Akbulut, 2001). UMSK, 2011 yılı sonuna kadar toplam 41 adet uluslararası muhasebe standardı, 13 adet ise, uluslararası finansal raporlama standardı yayınlamıştır (www.iasplus.com/en/standards). 2002 yılının sonuna kadar standartlar arasında uygulama kolaylığı sağlamak için, standartlar, uluslararası muhasebe standartları (UMS) başlığı altında yayınlanırken, 2003 yılından itibaren bazı standartların içeriklerinin birleştirilmesi ve yürürlükten kaldırılması nedeniyle yeni çıkarılan standartlar, uluslararası finansal raporlama standartları başlığında ele alınmıştır (Bekçi ve Özdemir, 2006: 146 ; Cairns, 2006: 8). Ancak, her iki standart, tamamen UMS lerinin yerine UFRS lerin değiştirileceği zamana kadar kullanılabilecektir (Cejkova ve Hyblova, 2005: 26). 2. TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARININ GELİŞİM SÜRECİ ve UYUMLAŞTIRMA ÇALIŞMALARI Ekonominin küreselleşmesi ile muhasebe bilgi kullanıcıları birçok yeni sorunla karşı karşıya gelmiştir. Bu sorunların kaynağı farklı ülkelerin farklı muhasebe uygulamalarıdır. Muhasebe alanında küreselleşmenin etkisiyle ortaya çıkan sorunlara, muhasebe camiasında üretilen çözüler içerisinde en çok ilgi ve kabul göreni Uluslararası Muhasebe Uyumlaştırması yaklaşımıdır (Ağca ve Aktaş, 2007: 1). Ekonominin küreselleşmesi, Türkiye de faaliyet gösteren işletmeleri de önemli ölçüde etkilemiştir. Özellikle, işletmelerin halka açılması, hisse senetlerinin dünya borsalarında işlem görmeye başlaması ve uluslararası ticari ilişkilerin önemli boyutlara ulaşması, ülkemizdeki muhasebe uygulamalarının uluslar arası muhasebe uygulamalarına uyumlu hale getirilmesini kaçınılmaz bir hale sokmuştur (Usul ve Özdemir, 2007: 74). Türkiye de, uyumlaştırma çalışmalarını ilk olarak Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu (TMUDESK) başlatmış olup, daha sonra bu kurulun yerini TMSK almıştır (Pekdemir, 2008: Dr. Çarı KÖROLU 1-3

10). Daha önceleri muhasebenin görevinin sadece kayıt tutmak olduğu düşüncesiyle hareketle standartlar, Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) başlığı altında çıkarılmıştır. Ancak, 2007 yılı sonrasında muhasebenin görevinin kayıt tutmak olmadığı, finansal raporlar hazırlamak olduğu düşüncesi hâkim olunca standartların adı TFRS olarak değiştirilmiştir (Dinç ve Atabay, 2011: 2). TFRS günümüzde çok büyük öneme sahip olup, Türkiye de faaliyet gösteren işletmelerin dikkat edeceği öncelikli konulardan birisi haline gelmiştir. Çünkü,1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girecek olan yeni Türk Ticaret Kanununa (TTK) göre, işletmelerin 1 Ocak 2013 yılından itibaren TMSK tarafından hazırlanan ve yayınlanan TFRS ye uyma zorunluluğu getirilmiştir. TFRS ye uyma zorunluluğu, işletmelerin mali yapısını, mali tablolarına daha açık, şeffaf ve güvenilir şekilde yansıtmasına olanak sağlayarak piyasa disiplinini arttıracağı ve işletmelerde risk yönetimi kültürünün oluşmasına olanak sağlayacağı söylenebilir (Çankaya, 2007: 133). Ancak, TFRS nin oldukça kapsamlı bir konu olması ve mevcut uygulanan muhasebe sisteminden birtakım farklılıklar getirmesi nedeniyle uygulamanın başlangıcında birtakım zorlukların yaşanabileceği düşünülmektedir. Bu zorlukları şu şekilde özetleyebiliriz (www.ey.com/publication/uwlu- Assets/TFRS): - Fonksiyonel Zorluklar: TFRS yorumu ve uygulanması, farklılıkların ve alternatiflerin belirlenmesi, TFRS ye uyumlu hesap planı ve muhasebe süreçlerinin oluşturulması, Vergi Usul Kanunu (VUK) uygunluğu açısından aynı anda iki farklı standartta muhasebe takibi. - Finansal Raporlama Zorlukları: Seçenekleri analiz etme ve belirleme, açılış finansal tabloların hazırlanması, finansal raporlama etkisinin belirlenmesi. - Sistemsel Zorluklar: Yeni süreçlerin geliştirilmesi, tarihsel verilerin yeniden oluşturulması veya yeniden işlenmesi, var olan verilerin geliştirilmesi ve yeni verilerin toplanması. - Organizasyonel Zorluklar: Operasyonel süreçlerin ve prosedürlerin adaptasyonu, operasyonel fonksiyonların katılımının arttırılması, TFRS çözümlerinin işletmelerin tüm paydaşları tarafından kabul edilmesi. Yeni TTK ile başlayan bu zorlu sürece işletmelerin tüm muhasebe işlemlerini gerçekleştiren mevcut muhasebe mensuplarının uyum sağlaması ancak TFRS ile ilgili eğitim almaları ve kendilerini bu alanda geliştirmeleri ile mümkün olacaktır (Dalğar vd., 2011: 220). 3. MATERYAL ve YÖNTEM Bu çalışmada araştırma yöntemi tarama yöntemidir. Veri toplama yöntemi ise, ankettir. Anket çalışması ile ilgili soru formu hazırlanırken, Bekçi ve Özdemir in 2006 yılında yapmış olduğu çalışma ile Dinç ve Atabay ın 2011 yılında yapmış oldukları çalışmalardan yararlanılmıştır. Anket çalışması, Marmaris ilçesinde muhasebe meslek mensuplarına yapılmıştır. Marmaris ilçesinde bağımsız muhasebe faaliyetinde bulunan toplam 75 adet meslek mensubu vardır. Bu çalışmayı gerçekleştirmek amacıyla meslek mensuplarının tamamına yüz yüze anket uygulanmış ve bu kişilerin hepsinden yanıt alınmıştır. Ankette toplam üç grup soru bölümü vardır. Birinci grup; meslek mensuplarının demografik özelliklerini belirlemeye yönelik sorulardan oluşmaktadır. İkinci grup sorular; meslek mensuplarının TFRS ye bakış açılarının belirlenmesine yönelik sorular ve üçüncü grup sorular ise, TFRS ye geçiş sürecinde olumlu etki yaratabilecek unsurlara ilişkin sorular yer almaktadır. Bu anket sorularını değerlendirebilmek için, frekans dağılımı, Ki-Kare testi ve Varyans analiz yöntemlerinden yararlanılmıştır. Dr. Çarı KÖROLU 1-4

4. BULGULAR ve TARTIŞMA Çalışmanın bu kısmında frekans analizleri, Ki-Kare testi ve Varyans analiz yöntemlerine yer verilmiştir. 4.1. Frekans Analizleri Yapılan analizler sonucunda elde edilen frekans tabloları aşağıdaki gibidir. Tablo-1: Muhasebe Meslek Mensuplarının Demografik Özellikleri DEMOGRAFİK TOPLAM SAYI 75 YÜZDE 100 ÖZELLİKLER (%) Cinsiyet Bayan 32 42.7 Erkek 43 57.3 Yaş 20-30 28 37.3 31-40 19 25.3 41-50 18 24.0 51 ve Üstü 10 13.3 Öğrenim Durumu Ticaret Lisesi 22 29.3 Meslek Yüksek Okulu 20 26.7 Lisans 29 38.7 Lisansüstü 4 5.3 Kıdem Yılınız 1-5 22 29.3 6-10 21 28.0 11-15 14 18.7 16 ve Üstü 18 24.0 Dr. Çarı KÖROLU 1-5

Tablo-1 muhasebe meslek mensuplarının demografik özelliklerinin belirlenmesine yöneliktir. Ankete katılan meslek mensuplarının %42.7 si bayan, %57.3 ü erkektir. Yaş aralığına bakıldığında en yüksek oranı yani, %37.3 ü 20-30 yaş, en düşük oran ise, %13.3 ile 51 ve üst yaş grubu almaktadır. Öğrenim durumu göz önünde bulundurulduğunda meslek mensuplarının çoğu (%38.7) lisans mezunudur. Meslek mensuplarının kıdemlerine bakılacak olursa en yüksek oran 1-5 yıl, en düşük oran ise, 11-15 yıl aralığındadır. Tablo-2: Meslek Mensuplarının TFRS ye Bakış Açılarının Belirlenmesi MESLEK MENSUPLARININ BAKIŞ AÇILARI TFRS Hak. Bil. Sah. Olma SAYI YÜZDE (%) Bilgiye Sahip Değilim 31 41.3 Bilgiye Sahibim 44 58.7 UFRS Hak. Bil. Sah. Olma Bilgiye Sahip Değilim 38 50.7 Bilgiye Sahibim 37 49.3 TMSK Uyumlaştırma Çal. Yeterli Değildir 25 33.3 Kararsızım 21 28.0 Yeterlidir 29 38.7 Meslek Men TFRS Eğitim Düzeyi Yeterli Değildir 52 69.3 Dr. Çarı KÖROLU 1-6

Kararsızım 17 22.7 Yeterlidir 6 8.0 TFRS ile Mevcut Sis. Fark. Fark Yoktur 1 1.3 Kararsızım 29 38.7 Fark Vardır 45 60.0 TFRS İş Yük. Arttırır mı ARALIK2012 İş Yükünü Arttırmaz 16 21.3 Kararsızım 21 28.0 İş Yükünü Arttırır 38 50.7 TFRS Fin. Tab. Tekdüzelik Tekdüzelik sağlamaz 7 9.3 Kararsızım 27 36. Tekdüzelik Sağlar 41 54.7 TFRS Fin. Tab. Karşılaş. Karşılaştırma Sağlamaz 10 13.3 Kararsızım 24 32.0 Karşılaştırma Sağlar 41 54.7 TFRS KOBİ ve Büyük İş. Nasıl Uygulanır TFRS Ayrı Ayrı Uygulanmalı TFRS Aynı Uygulanmalı 54 72.3 17 22.7 Dr. Çarı KÖROLU 1-7

TOPLAM 75 100 ARALIK2012 Tablo-2, meslek mensuplarının TFRS ye bakış açılarının belirlenmesine yönelik analizdir. Tabloda dokuz ayrı soru incelenmiştir. Bu soruları kısaca şu şekilde açıklayabiliriz; - Ankete katılanların %41.3 ü TFRS hakkında yeterli bilgiye sahip olmayıp, %58.7 si yeterli bilgiye sahiptir. - Ankete katılanların %50.7 si UFRS hakkında yeterli bilgiye sahip olmayıp, %49.3 ü yeterli bilgiye sahiptir. - TMSK nın uyumlaştırma çalışmalarını, meslek mensuplarının %33.3 ü yeterli bulmamakta, %28 i kararsız ve %38.7 si yeterli bulmaktadır. - Meslek mensuplarının TFRS konusunda eğitim düzeylerinin yeterliliği incelendiğinde ankete katılanların %69.3 ü yeterli olmadığını, %22.7 si kararsız ve %8 i yeterli olduğu görüşündedirler. - Meslek mensuplarının %1.3 ü TFRS ile Mevcut sistem arasında fark olmadığını, %38.7 si kararsız ve %60 ı fark olduğu görüşündedirler. - TFRS nin iş yükünü arttırma konusunda ankete katılanların %21.3 ü iş yükünü arttırmaz, %28 i kararsız ve %50.7 si iş yükünü arttırır cevabını vermiştir. - TFRS nin finansal tablolarda tekdüzelik sağlama konusunda meslek mensuplarının %9.3 ü olumsuz yanıt, %36 sı kararsız ve geriye kalan %54.7 si olumlu cevap vermiştir. - TFRS nin uygulanması durumunda finansal tabloların karşılaştırılabilirliği konusunda meslek mensuplarının %13.3 ü olumsuz, %32 si kararsız ve %54.7 si olumlu cevap vermiştir. - TFRS nin KOBİ lere ve büyük işletmelere nasıl uygulanacağı konusunda ankete katılanların %72.3 ü ayrı bir şekilde, 22.7 si ise her iki tip işletmede aynı uygulanması gerektiğini savunmaktadır. Tablo-3: TFRS ye Geçiş Sürecinde Olumlu Etki Yaratabilecek Unsurların Değerlendirilmesi OLUMLU ETKİ OLACAK UNSURLAR Tarafsızlık Etkisi SAYI YÜZDE (%) Katılıyorum 39 52.0 Kararsızım 18 32.0 Katılmıyorum 25 16.0 TTK Yasal Zorunluluk Katılıyorum 32 42.7 Kararsızım 18 24.0 Katılmıyorum 25 33.3 Eğitim Semineri Dr. Çarı KÖROLU 1-8

Katılıyorum 49 65.3 Kararsızım 19 25.3 Katılmıyorum 7 9.4 Hesap Planının Uyumu Katılıyorum 49 65.3 Kararsızım 19 25.3 Katılmıyorum 7 9.4 Paket Programların Uyumu Katılıyorum 57 76.0 Kararsızım 12 16.0 Katılmıyorum 6 8.0 Sorumluluk ve Saygınlık Katılıyorum 36 48.0 Kararsızım 24 32.0 Katılmıyorum 15 20.0 TOPLAM 75 100 ARALIK2012 Tablo-3, TFRS ye geçiş sürecinde olumlu etki yaratabilecek unsurların belirlenmesine yöneliktir. Olumlu etki yaratabilecek altı unsurun olduğu düşünülmektedir. Buna göre; tarafsızlık, Yasal zorunluluk, eğitim semineri, hesap planının uyumu, muhasebe paket programlarının uyumu, sorumluluk ve saygınlık gibi unsurlar TFRS ye geçişte olumlu etki yaratabilecek unsurlardır. 4.2. Ki-Kare Analizleri Ki-Kare analizlerinin yapılabilmesi için, hipotezlerin oluşturulması gerekmektedir. Hipotezlerin oluşturulma sürecinde Bekçi ve Özdemir in 2006 yılında yapmış oldukları çalışmadan yararlanılmıştır. Hipotezleri şu şekilde belirtmek mümkündür; H1: Muhasebe meslek mensuplarının öğrenim düzeyleri, TFRS hakkında bilgi düzeyini belirler. H2: Muhasebe meslek mensuplarının kıdem yılı, TFRS hakkında bilgi düzeyini belirler. Dr. Çarı KÖROLU 1-9

H3: Muhasebe meslek mensuplarından TFRS hakkında yeterli bilgiye sahip olanlar, TFRS nin büyük işletmeler ve KOBİ ler için ayı ayrı düzenlenmesi gerektiğini düşünmektedirler. H4: Muhasebe meslek mensuplarından TFRS hakkında yeterli bilgiye sahip olanlar, TFRS nin uygulanması ile finansal tabloların oluşturulmasında tekdüzelik sağlanacağı görüşündedirler. H5: Muhasebe meslek mensuplarından TFRS hakkında yeterli bilgiye sahip olanlar, TFRS nin uygulanması ile finansal tabloların karşılaştırılabilirliğinin sağlanacağı görüşündedirler. H6: Muhasebe meslek mensuplarından TFRS hakkında yeterli eğitime sahip olanlar, TFRS uygulanmasının iş yükünü arttıracağı görüşündedirler. Tablo-4: Ki-Kare Analiz Sonuçları HİPOTEZLER Ki- Kare Serbestlik Derecesi Anlam Değeri H1 10,756 3 0,013* H2 13,290 3 0,004* H3 0,476 2 0,788 H4 8,141 2 0,017* H5 5,631 2 0,06 H6 9,182 4 0.057 *<0,05 KABUL Tablo-4 de Ki-Kare analiz sonuçları yer almaktadır. Yukarıda verilen hipotezler, Ki-Kare analizi yapılarak test edilmiştir. Tabloya göre; - H1 hipotezi, Ki-Kare testine göre istatistiksel bakımdan anlamlıdır. Yani, Meslek mensuplarının öğrenim düzeyleri, TFRS hakkındaki bilgi düzeylerini belirler. - H2 Hipotezi, istatistiksel bakımdan anlamlıdır. Başka bir deyişle, meslek mensuplarının kıdem yılı, meslek mensuplarının TFRS hakkındaki bilgi düzeylerini belirler. - H3 Hipotezi, istatistiksel bakımdan anlamlı değildir. Bu sonuç, Muhasebe meslek mensuplarından TFRS hakkında yeterli bilgiye sahip olanlar, TFRS nin büyük işletmeler ve KOBİ ler için ayı ayrı düzenlenmesi gerektiğini düşünmektedirler şeklindeki hipotezi desteklememektedir. - H4 Hipotezi, istatistiksel bakımdan anlamlıdır. Meslek mensuplarından TFRS hakkında yeterli bilgiye sahip olanlar, finansal tabloların oluşturulmasında tek düzeliğin sağlanacağını düşünmektedirler. - H5 Hipotezi, istatistiksel bakımdan anlamlı değildir. Meslek mensuplarından TFRS hakkında yeterli bilgiye sahip olanlar, standardın uygulanması durumunda finansal tabloları karşılaştırılabilirliğini düşünmemektedirler. Dr. Çarı KÖROLU 1-10

- H6 Hipotezi, istatistiksel bakımdan anlamlı değildir. Muhasebe meslek mensupları, standartlar konusunda yeterli eğitimin verildiğini düşünenler, TFRS nin iş yükünü arttıracağı görüşünde değildirler. Yani, Hipotez red edilmektedir. 4.3. Varyans Analizi İki değişken ararsında fark olup olmadığını anlamak için varyans analizinden yararlanılmaktadır. Varyans analiz sonuçlarını test etmek için aşağıdaki hipotezler oluşturulmuştur. H0: Değişkenler arasında fark yoktur (*>0.05) H1: Değişkenler arasında fark vardır (*<0,05) Tablo-5: Meslek Mensuplarının Öğrenim Durumlarına Göre Varyans Analiz Sonuçları VERİLER F Anlam Değeri TFRS Hakkında Bilgili Olma UFRS Hakkında Bilgili Olma 3,962 0,011* 5,561 0,002* Tablo-5 varyans analiz sonuçlarına göre meslek mensuplarının öğrenim durumları ile TFRS ve UFRS hakkında bilgi düzeyleri arasında istatistiksel bakımdan anlamlı farklılıklar bulunmaktadır. Başka bir deyişle, meslek mensuplarının öğrenim düzeyi arttıkça, her iki standart hakkındaki bilgi düzeylerinde de artış görünmektedir. Tablo-6: Meslek Mensuplarının Kıdem Durumlarına Göre Varyans Analiz Sonuçları VERİLER F Anlam Değeri TFRS Hakkında Bilgili Olma UFRS Hakkında Bilgili Olma 5,097 0,003* 5,561 0,090 Tablo-6 varyans analiz sonuçlarına göre, meslek mensuplarının kidem durumları ile TFRS hakkında bilgi düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmasına rağmen, UFRS hakkında bilgi düzeyleri bakımından anlamlı bir fark bulunamamıştır. Yani, kıdem yılı yüksek olan Dr. Çarı KÖROLU 1-11

meslek mensuplarının TFRS hakkında bilgi düzeyleri yüksektir. Buna rağmen meslek mensuplarının kıdem yılı ile UFRS hakkındaki bilgi düzeyleri arasında ilişki bulunamamıştır. SONUÇ ve ÖNERİLER UMSK, muhasebe uygulamalarında tüm dünyada farklılıkları önlemek amacıyla standardizasyon çalışmaları yapmaktadır. Bu çalışmalar gerek devlet bünyesinde gerekse de işletmeler açısından çeşitli faydalar sağlamaktadır. Bu nedenle, UMSK nın sunduğu bu faydalardan yaranmak isteyen ülkeler, bu kurulun çıkarmış olduğu standartlara uyum sağlamak zorundadır. Birçok ülkede olduğu gibi Türkiye de UMSK nın çıkarmış olduğu standartlara uyumlu standartlar yayınlamaktadır. Özellikle yeni çıkarılan TTK hükümlerine göre, ticari faaliyette bulunan tüm işletmeler, TFRS uyumlu hareket etmek zorundadır. Bu zorunluluk başlangıçta birçok sıkıntı yaratabilecek olsa bile, uzun vadede düşünüldüğünde önemli katkılar sağlayacağı şüphesizdir. TFRS, mevcut muhasebe sisteminden birtakım farklılıklar yaratmaktadır. Bu farklılıkların giderilmesi için, muhasebe meslek mensuplarının TFRS hakkında yeterli bilgiye sahip olmaları ve bu standartlara uyumlu çalışmaları gerekmektedir. Bunun için, meslek mensuplarının standartlar ile ilgili eğitimin yeterli derecede verilmesi gerekmektedir. Bu çalışmayı yapmadaki en temel amaç, TFRS hakkında muhasebe meslek mensuplarının bilgi düzeylerinin ve meslek mensupları arasında görüş ayrılıklarının olup olmadığının tespit edilmesidir. Yapılan anket çalışması sonucunda, meslek mensuplarının TFRS ile ilgili yeterli derecede bilgi sahibi olmadıkları anlaşılmıştır. Bu bilgi düzeyi, yapılan analizler sonucunda öğrenim durumu ve mesleki tecrübeye bağlı olarak değişmiştir. Çalışmada ele alınan diğer bir konu ise, TFRS nin uygulanması için olumlu etki yaratabilecek unsurların belirlenmesidir. Bu amaçla yapılan analizler sonucunda eğitim seminerleri, hesap planının ve muhasebe paket programlarının standartlara uyumlu hale getirilmesi gibi unsurlar gerçekleştirildiği takdirde TFRS nin uygulanmasının bir sorun teşkil etmeyeceği anlaşılmıştır. TFRS ye uyum ile ilgili çeşitli önerimler de bulunmak gerekirse bu uyumun aşağıdaki faydaları yaratabileceği düşünülebilir; - Standartlara uyumlu yapılacak hesaplamalar ile katma değer yaratmayan faaliyetlerin azaltılarak mevcut maliyetlerin düşürülmesi, - Finansal bilgilerin ilgili kişilere hızlı bir biçimde sunulması, - İşletmelerin uluslararası piyasalara erişiminin artması, - İşletmelerin hazırlamış oldukları finansal tabloların, uluslararası rakiplerle karşılaştırılabilirliğinin artması, - İç ve dış raporlama arasında tutarlılığın artması, - Ülkede var olan gerekli yasal kurumlar için tutarlı raporlama olanağı vermesidir. KAYNAKÇA Ağca, A. ve Aktaş, R. (2007) Uluslararası Muhasebe/Finansal Raporlama (IAS/IFRS) Standartları İMKB de Yer Alan Firmaların Finansal tablolarını Nasıl etkiledi?, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, s.18, Ağustos, ss.1-17. Dr. Çarı KÖROLU 1-12

Akbulut, Y. (2001) Sermaye Piyasasının Gelişmesinde Muhasebe Bilgilerinin Önemi, Mevzuat Dergisi, y.4, s.41, Mayıs, www.mevzuatdergisi.com. Ball, R. (2005) International Financial Reporting Standards (IFRS): Pres and Cons for Investor, www.icaew.co.uk/cbp/index.cfm. Bekçi, İ. ve Özdemir, O. (2006) Muhasebe Standartlarının Oluşum Süreci ve Türkiye Finansal Raporlama Standartlarına Yönelik Muhasebe Meslek Mensuplarının Bakış Açıları Üzerine Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, c.11, s.2, ss.143-164. Brown, P. ve Tarca, A. (2005) A Commentary on Issues Relating to The Enforcement of International Financial Reporting Standards in the EU, European Accountin Review, vol.14, no.1, pp.181-212. Cairns, D. (2006) The Use of Fair Vale in IFRS, Accounting in Europe, vol.3, no.15, pp.5-22. Cejkova, V. ve Hyblova, E. (2005) International Financial Reporting Standards, BIATEC, vol.13, no.11, pp.26-28. Çankaya, F. (2007) Uluslararası Muhasebe Uyumunun Ölçülmesine Yönelik Bir Uygulama: Rusya, Çin ve Türkiye Karşılaştırması, ZKÜ, Sosyal Bilimler Dergisi, c.3, s.6, ss.127-148. Dalğar, H., Çelik, İ. ve Mortaş, M. (2011) Muhasebe Öğrenimi Gören Öğrencilerin TMS/TFRS Hakkındaki Farkındalıklarına Yönelik Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, c.16, s.1, ss.217-230. Dinç, E. ve Atabay, E. (2011) Muhasebe Meslek Mensuplarının TFRS ye Yönelik Düşünceleri ve Uygulama Başarısına Etki Etmesi Muhtemel Faktörlere Yönelik Bir Araştırma-Trabzon Alt Bölgesi Örneği, Word of IFRS, s.3, Ekim, ss.1-20. Erdoğan, M. ve Dinç, E. (2009) Türkiye Muhasebe Standartları ve Muhasebe Meslek Mensuplarının Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, s.43, ss.154-159. Hines, T. M. (2007) International Financial Reporting Standards, Journal of Business&Finance Librarianship, vol.12, no.3, pp.3-26. http:// www.ey.com/publication/uwlu-assets/tfrs http://www.iasplus.com/en/standards Jermakowicz, E. K. (2004) Effects of Adoption of International Financial Reporting Standards in Belgium: The Evidence from BEL-20 Companies, Accounting in Europe, vol.1, pp.51-70. Pekdemir, R. (2008) Muhasebeciler İçin TMS-TFRS Uygulama Rehberi, İSMMMO Yayınları: Kasım, 2008. Usul, H. ve Kıymık, H. (2010) Uluslararası Muhasebe Standartlarının Entegrasyon Sorunları, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s.12, ss.123-139. Usul, H. ve Özdemir, O. (2007) Türkiye Finansal Raporlama Standartları Uygulamasında Gelinen Aşama ve Göller Bölgesi KOBİ lerinde Muhasebeden Sorumlu Yöneticilerin Bakış Açıları, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, y.2, s.6, ss.71-82. Dr. Çarı KÖROLU 1-13