Selçuk ERACUN 2 0 1 0
Giris. O smanlı İmparatorluğu, yüzyıl süren kuruluş dönemi ve iki yüz elli yıla yakın zaman alan görkemli bir yükseliş dönemi yaşar. İmparatorluk 17. yüzyıl ortalarında durgunluk dönemine girer. Avrupa ülkeleri, denizaşırı keşiflerle yeni topraklar ele geçirip sömürge olarak kullanırken kendilerine yeni ticaret kapıları açarlar. Bu ülkelerle yapılan ticari alışverişlerle ülkelerinin ekonomik ve siyasal yapılarını da olumlu olarak değiştirmektedirler. Osmanlı topraklarında ise ekonomik durgunluk sürmektedir. İmparatorluk, tarıma dayalı olan yapısı ile gerekli olan ilerlemeyi sağlayamaz hale gelmiştir. Denizaşırı ülkelerden daha bol ve ucuz mal getirilmesi rekabet şansını olanaksızlaştırmaktadır. Batı da süre gelen doğa bilimlerindeki yeni buluşlar, basım tekniğinin keşfi, kral ların eğitim üzerine eğilmeleri, üniversitelerin gelişmesi, burjuvazinin okumak istemesi de giderek bireyci ve girişimci ortam yaratmaktaydı. Osmanlı Devleti nin bu gelişmelerin içine girmesi mümkün değildi. Böylece ekonomik yetersizliğin yanı sıra eğitim ve bilim alanında da yetersizlikler baş göstermekteydi. Özellikle Osmanlı karşıtı olan Avrupalılar ekonomik anlamda zenginleşmeye başlayınca merkezi güçlerini de kurmaya başladılar. 1648 yılında yapılan Otuz Yıl Savaşları nın Vestefalya Barışı ile sona ermesi Hristiyan mezheplerini Osmanlı karşısında birleştirdi ve ortak düşman haline getirdi. Rusya nın ise Osmanlı toprakları üzerinden sıcak denizlere açılma hevesi Osmanlı ya yeni bir düşman daha kazandırmıştı. Osmanlı nın sahip olduğu devlet ve toplum yapısı, elinde bulunan askeri gücü bu düşmanların heveslerinin önünde büyük bir engel teşkil etmekteydi. Fakat bir yandan İran ile 16. yüzyıldan beri devam eden mezhep ve üstün olma çekişmeleri iki devlet arasındaki sorunu sürdürmekteydi. Osmanlı Devleti sürekli savaş eder durumda varlığını devam ettirmekteydi. Savaş için harcanan para, gelirini topraktan kazanan köylüden vergi olarak artırılarak tahsil ediliyordu. Devletin kontrolünü kaybettiği sıralarda Ayan adı verilen bir 3 Dolmabahçe Sarayı nın Deniz den dış görünümü.
4 sınıf oluştu. Bu kişiler köylü ve devlet arasında arabulucu rolü üstlenerek vergi verip, kendi başlarına buyruk şekilde yaşamaya başladılar. Bu durum Osmanlı Devleti nin merkezcilik anlayışına da ters düşmekteydi. Padişahın otoritesi sembolikleşmişti. Devletin durumu, Avrupa nın Ortaçağ daki feodal haline dönüşmüştü. Bu da 17. yüzyılın sonundan itibaren devletin topraklarının büyük kısmını kaybetmesine neden oldu. Geleneksel anlayış kırılarak, Avrupa dan 250 yıl sonra İmparatorluk topraklarında kitap basım tekniği uygulandı. 1729-1830 yılları arasında sadece 180 adet civarı yetersiz sayıda kitap basılmıştır. 18. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu nun zayıflama ve güç kaybetme dönemidir. Bu yüzyıl diğer adıyla baş eğme anlamına gelen kapitülasyon lar dönemi olmuştur. Avrupalılar kendilerine tanınan ticari ve siyasi ayrıcalıkların haricinde kendi mahkemelerini açarak yargılama hakkını da elde etmişlerdir. III. Selim (1789-1807) Osmanlı da esas reform hareketlerini başlatan Padişah olur. Sultan II. Mahmut (1808-1839) amcası III. Selim in yolunda ilerler. Ayanların siyasal güçlerini yok eder fakat ekonomik güçlerine dokunamaz. 1826 yılında yeni ordu istemeyen Yeniçeri Ocağı nı kaldırır. Merkez örgütüne biçim verir. Bakanlıklar kurarak görev bölümü yapar. 3 Kasım 1839 günü Padişah Abdülmecit (1839-1861) döneminde Tanzimat Fermanı ilan edilir. Yurttaş ile devlet arasındaki ilişki iyileştirilmeye çalışılır. Padişah ilk kez kendi yetkilerini kısıtlar. 28 Şubat 1856 yılında Osmanlı nın zaferiyle sonuçlanan Kırım Savaşı ndan sonra ikinci reform hareketi gelir. Islahat Fermanı ile gayri müslim yurttaşlara eşit haklar tanınacak ve yasalar önünde eşit statüye konulacaklardır. Şeriat ın düzenlemediği konularda ise batıdan yasalar alınmaya başlanmıştır. Böylece hukuk alanında da batıya doğru açılmalar başlar. Dolmabahçe Sarayı nın inşaası ise Osmanlı tarihi nin bu dönemine, 19. yüzyıl ortalarına rast gelir.
Ön Söz T ürkler, tarih sahnesinde yer almaya başladıkları Orta Asya topraklarından yola çıktıkları dönemde göçebe bir topluluk halinde yaşamaktaydılar. Bu yaşama şekli Türkler için basit ve pratikti. İçinde bulundukları bu yaşam tarzından dolayı Saray kavramı Türklerin geçmiş tarihinde pek önem arz etmemiştir. Osmanlı Devleti nin kurucusu Osman Gazi, onun babası Ertuğrul Gazi gibi göçebe yaşam sürmekte olan Kayı Boyu nun önderiydi. Yaşamını hep çadırlarda geçirmişti. Osmanlı Devleti nin zaman içinde büyüyüp gelişmesiyle birlikte Edirne de büyük bir konaktan oluşan Edirne Sarayı yaptırılmıştır. 15. yy da Konstantinopolis şehrini fetheden Fatih Sultan Mehmet yaşamının son yıllarında Osmanlı Devleti nin ilk büyük sarayı olan Topkapı Sarayı nı inşa ettirmiştir. Saray, batılı anlamda klasik saray üslubuna uymasa da üç kıtaya egemen olmuş Osmanlı İmparatorluğu nun padişahlarının büyüdüğü ve yetiştiği çok önemli bir saray haline gelmiştir. Gösterişten çok işlevselliğin tercih edilmesi, lüks bir saray ihtiyacının oluşmamasına neden olmuştur. 19. yüzyılda batılılaşma hareketi ile başlayan reformasyonlarla Osmanlı Devleti de bir takım değişimler geçirmiştir. Bu yüzyılda, batılı ülkelere ziyaretlerde bulunan devlet adamları, farklı mekan ve yaşam tarzlarının farkına varmışlardır. Üç kıtaya hükmeden İmparatorluğun ihtişamını, gücünü sadece dış görünümüyle dahi gösterebilecek yeni ve modern bir sarayın inşasına karar verilmiştir. Dolmabahçe Sarayı, çağının tüm üsluplarını içinde bulundurmakla beraber, tamamlanması uzun zaman almıştır. İmparatorluğun gücünün timsali olan yapı ne yazıktır ki bu büyük imparatorluğun çöküşüne de şahitlik yapmıştır. Saray, yıkılan İmparatorluğun küllerinden doğan Türkiye Cumhuriyeti nin Ulu Önderi Gazi Mustafa Kemal Atatürk ün de yaşamının son anlarına tanıklık eder. Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti ne hizmet etmiş olan muhteşem Dolmabahçe Sarayı, bir zamanların Nehr-i Aziz inde (Boğaziçi) inci bir gerdanlık gibi hala tüm ihtişamıyla ayakta durmaktadır. 7 Selamlık Binası ve Saltanat Kapısı na genel bir bakış.
Tarihçe B eşiktaş semti Bizans döneminden beri yerleşim bölgesi olarak kullanılmaktaydı. Theodosius Surları tüm Bizans Şehri ni çevrelemişti. Haliç in İstanbul Boğazı girişi zincirlerle kapatılmış ve düşman gemilerinin Haliç in içine girişine imkan vermiyordu. Fatih Sultan Mehmet 29 Mayıs 1453 günü, şehir surlarının dışında kalan bu bölgeye gelir. Dolmabahçe sahilindeki gemilerini vadinin üzerinden, karadan taşıtarak Haliç e indirir ve İstanbul un Fethini bu şekilde mümkün kılar. Zekice uygulanan savaş taktiğiyle Ortaçağ kapanıp Yeniçağ başlar. Beşiktaş Yazlık Sarayı olarak bilinen binalar ve bölge hakkında geçmiş döneme ait bilgiler sınırlıdır. Osmanlı Dönemi nde, bölgenin gemileri bağlamak için uygun bir koy olarak kullanıldığı bilinmektedir. Eyüp El Ensari Hazretleri 671 yılında Bizans ı feth etmek için geldiğinde gemilerinin bakım ve 8 onarımlarını bu koyda yaptırmıştır. Ünlü denizci Barbaros Hayrettin Paşa, Beşiktaş Koyu nu donanmasının gemilerini demirlemeleri için kullanırdı. Denizciler için geleneksel olarak gerçekleştirilen veda törenleri de Dolmabahçe Limanı nda yapılmaktaydı. II. Selim (1524-1574) döneminde bölge üzerinde yaptırılan bir Kasır dan ve havuzdan söz edilmektedir. Dolmabahçe Limanı 17. yüzyılda zamanla bataklık haline gelerek kullanılamaz olur. Padişah I. Ahmet (1603-1617) artık kullanılamayan limanı bugünkü İnönü Stadı nın önüne kadar doldurtturur. Dolgu yapılan alan ve çevresi padişahların dinlenme ve eğlenceleri için kullanılan bir Has Bahçe ye dönüştürülür. Bu tarihsel olaydan dolayı Dolmabahçe olarak adlandırılır. Semtin asayişinden sorumlu olan Bostancılar doldurulan bölgede sebze, çiçek, meyve yetiştirip sarayın atlarının otlayacağı bir alan tahsis ederler. Esas yazlık saray 17. yüzyılda IV. Mehmet tarafından yaptırılır. Lale Devri nde ise III. Ahmet buraya birkaç bina inşa ettirir ve yapıları birbirine içeriden geçişlerle bağlar. Bu binalar topluluğu Fausto Zonaro nun yaptığı İstanbul un alınışı konulu tablo.
Beşiktaş Saray-ı Hümayunu olarak anılır. Kış aylarında tercih edilen Topkapı Sarayı ndan, ilkbahar aylarında Eyüp semtindeki Valide Yalısı na geçilir. Yaz aylarında sıcakların başlamasıyla Beşiktaş Saray-ı Hümayunu tercih edilirdi. Padişahla birlikte Sadrazamlar ve Vezirler de bölge civarındaki yalılarında ikamet ederlerdi. Lale Devri ni sona erdiren Patrona Halil İsyanı yla Haliç Sarayları yıkılır. I. Mahmut döneminde Boğaz a olan rağbet artar. Padişahın emriyle 1748 yılında sarayın arka yamacı üzerindeki çamlık alana İftariye Köşkü adıyla iki katlı bir köşk yaptırılır. Rivayete göre, yanarak harap hale gelen köşkün ortada kalan temel taşlarından dolayı bölgeye taşlık adı verilmiştir. Bir diğer rivayet ise Sultan Abdülaziz in yaptırmak istediği caminin, temel taşları uzun süre ortada kalınca bu bölgeye taşlık denildiğini savunmaktadır. Dolmabahçe Sarayı nın bulunduğu alanda yapılan ve daha sonra yıkılan ahşap eserlerin en görkemlisi III. Selim in (1789-1807) yaptırdığı binalardır. Türk mimarisi açısından önemli olan bu binalara uygulanan süsleme sanatında batı etkisi gözlemlenmiştir. Hatice Sultan ın saray mimarı ve ressam Melling in gravürleri dönem hakkında görsel bilgiler vermektedir. Dolmabahçe Sarayı nın yapılabilmesi için daha geniş bir alana ihtiyaç vardır. Çevrede bulunan Köşkler yıkılır. Mezarlıklar ve tarlalar ise istimlak edilir. 1678 te gösterişli bir mimari ile yapılan Çinili Köşk ve dönemin zarif tahta işçilikle bezenmiş saray binaları, Sultan Abdül mecit in (1839-1861) emriyle yerine daha görkemlisini yapmak üzere yıkılmışlardır. Osmanlı İmparatorluğu nda Tanzimat sonrası değişen yaşam tarzı, mimarlığı gözde bir meslek haline getirir. Bu dönemde batı mimarisine olan hayranlık, dönemin Levanten ailelerinin de dikkatini çeker. Bazı aileler mimarlık eğitimi almaları için çocuklarını Avrupa ya yollarlar. Paris teki Ecole des Beaux-Arts dünyanın en iyi mimarlık okullarından birisidir. Dolmabahçe Sarayı nın inşası ile ilgili kayıtlarda baş mimar olarak Abdülhalim Bey, mimar ağası ise İsmail Zühtü Paşa olarak geçmektedirler. Sarayın proje ve inşası için mimarlık işini ise Balyan ailesinden Hassa Mimarı Garabet Amira Balyan Has Bahçe den Aslan heykelleri ve kuğu fıskiyeli havuz. 11
(1800-1866) ve oğlu Nigoğos Balyan (1826-1858) üstlenir. Ermeni asıllı olan Balyanlar Avrupa da eğitim almışlardır. Çeşitli ülkelere seyahatler yapmış ve mimari alanda uzmanlaşmışlardır. Saray mimarisi gibi önemli bir konuda tecrübe sahibidirler. Usta ve kalfa hiyerarşisi içindeki kendi kadrolarına sahip olmuşlardır. Özellikle İtalya dan Genevesi Ailesi ni, sarayın kartonpiyer işini yapmaları için İstanbul a getirmişlerdir. Yaldız dekorasyonu işini Bedros Sıvacıyan, duvar resimleri ile tavan dekoru saray baş ressamı/nakkaşı Hacı Mıgırdiç Çarkiyan ve Sopon Bezciyan tarafından yaptırılır. Fransız ressam ve dekoratör Séchan ile Garde sarayın döşenmesi işini alır. Sarayda, 17. ve 18. yüzyıl Fransız tarzı mobilyalar kullanılır. Eşsiz güzellikteki eserler dönemin ekonomik sıkıntıları ve Kırım Savaşı nın İmparatorluk için yüklendiği ağır şartlara bakılmaksızın satın alınmaktaydı. Baccarat kristalleri, Sevres vazolar, Murano camları, Bohem avizeler, İngiliz şamdanlar, ipek kumaşlar, halılar, Fransız mobilyalar için harcanan servet Avrupa dan yüklü olarak alınan borç ile aynı zamana denk gelmekteydi. 11 Haziran 1856 tarihli Cerde-i Havdis Gazetesi ndeki habere göre sarayın tamamlandığı bildirilmiştir. Sultan Abdülmecit Topkapı Sarayı ndan haremiyle beraber Dolmabahçe Sarayı na taşınır. Yeni Saray da elçi kabul merasimlerinde köklü değişim yapılır. Topkapı Sarayı nda uygulanan doğu kültüründeki saray adetleri yerini batı usulü yapılan ikramlara bırakır. Elçilere sunulan ikramlar bitince, elçilerin Padişah huzuruna kabulü gerçekleştirilir. Sultan Abdülmecid zamanında Küçüksu ve Ihlamur Kasırları da inşa ettirilir. Padişahın, Gülhane Parkı nda açıklanan Islahat Fermanı Osmanlı daki ikinci reform hareketi olur. 1861 yılında genç yaşta vefatı üzerine kardeşi Sultan Abdülaziz (1861-1876) taht ı devir alır. Sporcu kimliğiyle ön plana çıkan Sultan Abdülaziz Çırağan ve Beylerbeyi Saraylarını inşa ettirir. 19. yüzyılda Fransızca yaygın bir dil olarak 12 Sultan Abdülmecit, saltanat kayığı ile Saray dışına yaptığı bir gezi sırasında görülmekte (J. Brindesi).
13 Theodor Rocholl un Türk ve Yunan savaşının konu edildiği tablosu. kullanılmaktaydı. Abdülaziz diplomasi dili olarak da kullanılan Fransızca yı iyi derecede konuşuyordu. Kardeşi döneminde harem için yapılan gereksiz harcamaları kısıtladı. O dönem, saray için yılda iki milyon sterlin masraf edildiğine tanıklık edilir. Sarayda çalışan 5320 hizmetlinin 300 ü mutfakta, 400 ü ahırda, 400 ü kayıkçı ve kürekçi ve 100 ü kapıcı olarak istihdam edilirken Harem de ise 1200 kadın bulunmaktaydı. Sultan Abdülaziz, 1867 yılında Fransız mühendis Eugene Gavand a Karaköy ile Pera yı birbirine bağlayacak olan Tünel in inşaatına izin verir. Topkapı Sarayı nın ortasından geçecek olan demiryoluna karşı çıkanlara ise; isterse sırtımdan geçsin ama yine de geçsin diyerek tartışmalara son vermiştir. 1870 yılında Genç Osmanlılar siyasal özgürlük hareketlerini Abdülaziz döneminde başlatırlar. Osmanlı Donanması nın önemini bilen Sultan Abdülaziz kendisinin de bazı planlarını çizdiği gemilerin alımları için çaba göstermiştir. Fakat devletin ekonomik yapısı buna uygun değildir. Zaten zor durumda olan devlet imkanlarını zorlamaktadır. 1853 yılından beri dışarıdan alınan borç devleti iflas ettirir. Sivil aydınlar ve silahlı kuvvetlerin işbirliğiyle Sultan Abdülaziz tahttan indirilir. V. Murat 93 gün sürecek olan saltanat hayatını devir alır. İyi eğitim görmüş ve duygusal bir yapıya sahiptir. Sultan V. Murat, Sultan Abdülaziz in tahttan indirilmesi ve daha sonra Feriye Sarayı nda intihar ederek yaşamını yitirmesinden çok etkilenmiştir. Kendisinin de bir gün ölebileceği korkusunu üzerinden bir türlü atamaz. Fizik olarak sağlıksız bir bünyeye sahip olan V. Murat ruh sağlığı da iyice bozulunca görev yapamaz duruma gelir. Tahttan indirilen padişah V. Murat, ömrünün son zamanlarında Çırağan Sarayı nda ikamet eder. Halk arasında Murad-ı na murad arzusuna eremeyen Murad olarak anılır. 64 yaşında vefat eder. V. Murat ın yerine Sultan II. Abdülhamit 34. yaşında tahta çıkar. Annesi daha önce vefat ettiği için kendisini büyüten Perustu kadın, Saray ın Valide Sultan ı olur. Dolmabahçe Sarayı nı
14 güvenliksiz bulan Padişah, 9 ay sonra maiyetiyle birlikte Yıldız Sarayı na taşınır. Padişah olarak 33 yıl Osmanlı Devleti nin başında kalır. 23 Aralık 1876 yılında Kanun-i Esasi (Anayasa) Dolmabahçe Sarayı nın Muayede Salonu nda ilan edilir. 1877-1878 yılları arası dördüncü kez Ruslarla savaşa girilir. İstanbul a kadar gelen Rus askerleri Aya Stefanos ön barışı imzalanınca geri çekilirler. Padişahlığı sırasında doğu Rumeli, Mısır ve Girit kaybedilir. Balkanlarda sadece Makedonya, Arnavutluk ve Bulgaristan ın küçük bir bölümü kalır. II. Abdülhamit I. Meşrutiyet i ilan eder. Abdülaziz (1861-76). Dış borçları ödemek için uğraşır. Düyun-i Umumiye (Genel Borçlar Yönetimi) adlı Uluslararası bir örgüt kurarak devletin gelirlerine el konulmasını engellemeye çalışır. Fakat başarılı olamaz. 20. yüzyıla kadar en çok okul II. Abdülhamit zamanında açılır. Ürkek ve ihtiyatlı siyaset yapmasını yersiz gören İttihat ve Terakki Derneği nin asker üyeleri saraya baş kaldırırlar. 1878 yılından beri kapalı olan Meclis-i Umumi yi (Parlamento) yeniden toplanma kararı alır. 28 Temmuz 1908 tarihinde İkinci Meşrutiyet dönemi başlar. Hükümdarın yetkileri V. Murat (1876). demokratik bir Anayasa ile şarta bağlanır. Halk ve Hükümdar arasında yetki paylaşımına gidilir. 31 Mart olaylarına müdahale etmez. Yetkilerine yeniden kavuşma umuduyla bekler. Meclis basılır, gazeteciler, subaylar şehit edilir. Merkezi Selanik te olan İttihat ve Terakki Derneği acilen Hareket Ordusu nu yollayarak ayaklanmayı bastırır. Suçlular cezalandırılır. Olaylardan sorumlu tutulan Padişah meclis kararıyla tahtan indirilir ve Selanik e sürgüne gönderilir. II. Abdülhamit in yerine kardeşi Sultan V. Mehmet Reşat VI. Mehmet Vahdettin (1918-22). tahta çıkar. Dolmabahçe Sarayı uzun süre kullanılmadığı için bakımsız hale gelmiştir. Sarayı ın gerekli onarımlarını mimar Vedad Bey e yaptırdıktan sonra Saray ı ikametgahı olarak kullanır. Ihlamur Kasrı na giden ve çevrede gezerek zaman harcayan Padişah, devlet işlerindeki imza atma yetkisi haricinde hiçbir etkisi görülmez. Trablusgarp ve Balkan Savaş ları başlar. Girit Adası halkı Yunanistan a bağlandıklarını açıklar. Osmanlı nın yitirilen toprakları artık devletler hukukunda resmilik kazanmaya başlar. Afrika da yitirilen topraklarımızdan son kalan Libya 28 Eylül 1911 yılında İtalyanlar tarafından işgal edilir. Osmanlı bu durumu sadece protesto ederek geçiştirir. Mustafa Kemal, Enver Paşa ve Fethi Paşa gibi genç subaylar örgüt kurmak üzere buraya gelirler. İtalyanlar denizden gelebilecek yardımı önlemek için Oniki Ada yı da işgal ederler. Ekim 1912 yılında İsviçre nin Ouchy kentinde imzalanan barış anlaşması ile Libya İtalya ya verilir. 28 Haziran 1914 yılında Sultan V. Mehmet Reşat Dolmabahçe Sarayı nda görkemli bir akşam yemeği düzenler. Akdeniz filosunun dört büyük İngiliz gemisi sarayın önünde demirler. Elçilerin de katıldığı yemekte Mabeyn Katibi nin II. Abdülhamit (1876-1909). V. Mehmet Reşat (1909-18). getirdiği haber konuklar için bomba etkisi yapar. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahtı ve eşi Saraybosna da gezi yaparlarken sırp bir terörist tarafından öldürülmüştür. Bu Birinci Dünya Savaşı nın başlamasına sebep olur. Goeben ve Breslau adlı iki Alman zırhlı gemisi İngiliz ve Fransız donanmasından kaçarken Çanakkale Boğazı ndan içeri girerler. Bu Osmanlı nın savaşta tarafsız kalması ilkesini tehlikeye sokar. Almanya ya yakınlık duyan Enver Paşa Rus lardan rövanş almak hevesindedir. 2 Ağustos 1914 günü Almanlarla
gizli bir anlaşmaya imza atmıştır. Osmanlı nın üzerindeki Kapitülasyonların kaldırıldığı açıklanır. Osmanlı Devleti nin elinde iki seçenek vardır; ya bu gemileri geri iade etmek ya da sığınmalarına izin vermek. Osmanlı, gemilerin mürettebatını hizmetine aldığını açıklar. Gemilere Yavuz ve Midilli adları verilir. Filo Komutanı Amiral Souchon Suşon Paşa olur. Ekim 1914 te Rus limanları Enver Paşa nın emriyle bombalanır. Hükümetin birçok üyesi bu olayı sonradan öğrenirler. Saraya damat da olan Enver Paşa başkumandan vekili olarak padişahın yetkilerini kullanmaktaydı. Anlaşma devletleri olaylar üzerine Osmanlı İmparatorluğu na savaş ilan ettiler. Alman İmparatoru nun yapmış olduğu ziyaretlerin iadesi için yaşlı padişah Sultan Reşat ın yerine Şehzade Vahdettin Efendi Almanya ya bir ziyaret yapar. Bu önemli ziyaret için Mustafa Kemal e Vahdettin Efendi nin yanında bulunma görevi verilir. Yaşlı ve yorgun Padişah V. Mehmet Reşat Yıldız Sarayı nda vefat eder. Şehzade Vahdettin Efendi, VI. Mehmet unvanını alır. Taht a Sultan VI. Mehmet Vahdettin olarak geçer. Memleket meselelerinden çok kendisinin ve saltanatının menfaatlerini düşünmekle bilinen bir padişah olur. Memleketin en bunalımlı zamanında bile kendisini her şeyin üstünde görür. Barışa giden yolun İngilizlerin her dediğini yapmaktan geçtiği fikrini savunur. Bu yolda kendisine engel teşkil eden Ahmet İzzet Paşa yı görevinden alır ve onun yerine İngiliz yanlısı Tevfik Paşa yı getirir. En fazla İngiliz milleti hoşuma gidiyor, ona hayranım. İngilizler bu ülkede yönetimi mümkün olduğu kadar hızla eline almaktadır diyen padişahın sözlerine Tevfik Paşa da katılır. 21 Aralık 1918 günü Meclis-i Mebusan dağıtılır. Padişah Anayasaya aldırış etmez. Tevfik Paşa bir süre sonra görevden alınır yerine Padişahın eniştesi olan Damat Ferit getirilir. Amasya Tamimi, Erzurum Kongresi gibi gelişmeler padişahı rahatsız eder. Yurttan düşmanın çıkarılması için müthiş bir mücadele sürmektedir. Mustafa Kemal, saray tarafından yapılan geri dön çağrılarını dinlemez ve 7-8 Temmuz günü askerlik görevinden istifa ettiğini açıklar. Takvim-i Vekayi de Padişahın isteği doğrultusunda Mustafa Kemal in görevine son verildiği duyurulur. 23 Nisan 1920 de Türkiye Büyük Millet Meclisi kurulur. Egemenlik ilkesi kayıtsız şartsız Türk Ulusuna verilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi nin Dışişleri Bakanı Yusuf Kemal Bey, padişaha temsil ettiği hükümeti tanımasını tavsiye eder. Egemenlik haklarının kısıtlanmasını kabul edemeyen padişah bunu reddeder. Abdülmecit (1839-61).