YAPI MALZEMELERİ MUAYENE VE DENEYLERİ YAPI MALZEMELERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI ÜRÜN ÜRETİCİ - LABORATUVAR Piyasaya kaliteli ürün arz edebilmek adına ürün, üretici ve Laboratuvar arasında çok sıkı bir bağ vardır. Yaşamın her alanında Laboratuvar Hizmetleri gereksinimi kaçınılmaz biçimde karşımıza çıkmaktadır. Laboratuvarlar, test ve deney hizmetleri sunarak uygunluk değerlendirme çalışmaları yapan kuruluşlardır. Ürün ve hizmetlerin belirlenmiş kriterlere, standartlara veya alıcı firma isteklerine uygunluğu; deney laboratuvarlarında yapılacak test ve incelemeler sonucunda belgelenebilir. 1
YAPI MALZEMELERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI ÜRÜN ÜRETİCİ - LABORATUVAR Avrupa Birliğine katılım sürecindeki ülkemizde laboratuvar hizmetleri giderek artan biçimde önem kazanmaktadır. Diğer dünya ülkeleri ile yapılan ticaret konusunda da bu kavram geçerlidir. Geleceğin ticaret dünyasında ve günlük yaşamda laboratuvar hizmetleri daha kapsamlı şekilde yer alacaktır. YAPI MALZEMELERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI ÜRÜN ÜRETİCİ - LABORATUVAR Üreticiler, üretimin her aşamasında ürettikleri ürünün kalitesini test edip, sonuçları beyan etmelidir. Teknik kalite beyanları, sadece laboratuvar test sonuçları ile sağlanır. Kuruluşlar kendi bünyelerinde, gereksinimleri doğrultusunda laboratuvar birimleri oluşturabildikleri gibi dışarıdan hizmet satın alabilmektedirler. Bağımsız test ve deney kuruluşları, gerek tüketiciye gerekse üreticiye her aşamada analiz hizmeti sunmaktadır. 2
ÜRETİCİLERE LABORATUVAR OLARAK SUNDUĞUMUZ HİZMETLER NELERDİR? Yapı Malzemeleri Yönetmeliğinin (305/ 2011 / AB) Performans Değişmezliğinin Değerlendirilmesi ve Doğrulanması sistemlerinden olan ürünler için onaylanmış laboratuvarlar tarafından tip testleri gerçekleştirilmektedir. (Yönetmelik Ek 5) Bu kapsamda da; Laboratuvar Şube Müdürlüğümüz üreticilerden gelen talepler doğrultusunda, deney kapsamımız içinde yer alan yapı malzemeleri gruplarının Kalite Test leri ve Tip Deneyleri ni döner sermaye kapsamında gerçekleştirmektedir. PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİNDE LABORATUVAR OLARAK ÜSTLENDİĞİMİZ GÖREVLER NELERDİR? Yapı Malzemeleri Yönetmeliğinin (305/2011/AB) 8. bölümündeki şartları sağlayacak şekilde gerçekleştirilen piyasa gözetimi ve denetimi doğrultusunda alınan yapı malzemeleri için gerekli görülen deneyleri yapmakta, sonuçlarını raporlandırmakta ve bu çerçevedeki faaliyetlerde yer almaktadır. 3
YAPI DENETİMİ VE YAPI İŞLERİNDEKİ ROLÜMÜZ NEDİR? 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunu ve bu yasaya ilişkin Laboratuvar Uygulamaları Hakkında Genelge kapsamında yapılarda ihtilaf ve itiraz nedeniyle yapıdan ikinci kez sertleşmiş beton numunesi (karot) alınması mecburiyeti oluştuğunda referans ve hakem kuruluş olarak görev almaktadır. Ayrıca Bakanlığımızın denetiminde yaptırılan inşaatlarda kullanılan yapı malzemelerinin kapsamımız içinde yer alan deneylerini uygulanan standartlara göre yapmakta ve sonuçlarını raporlandırmaktadır. MERKEZ LABORATUVARI VE İL LABORATUVARLARININ YÜRÜTTÜĞÜ ORTAK ÇALIŞMALAR NELERDİR? Merkez Laboratuvar bünyesinde verilen hizmet kalitesini 80 ile yaymak amacıyla; İl personellerine periyodik olarak ve ihtiyaç duydukları aşamada eğitimler vermekte, İl laboratuvarlarının deney kapsamını genişletmek için cihaz alımları yapmakta ve deney kapsamı genişletme isteği doğrultusunda eğitimler vermekte, Bakanlığımıza bağlı 80 ilde bulunan laboratuvarların kalite altyapısının geliştirilmesinde katkıda bulunmaktadır. 4
AKREDİTASYON NEDEN GEREKLİDİR? TS EN ISO/IEC 17025 Mart 2010 Deney ve Kalibrasyon Lâboratuvarlarının Yeterliliği için Genel Şartlar Standardı doğrultusunda; Laboratuvar akreditasyonu teknik yeterliliğin güvenilir bir göstergesi olarak hem ulusal hem de uluslararası yüksek saygınlığı ifade eder. Laboratuvar akreditasyonu laboratuvarların yeterliliğinin resmi olarak tanınmasını sağlayarak müşterilere güvenilir deney, analiz ve kalibrasyon hizmetlerini belirleme ve seçmede kolay bir yöntem sunar. Laboratuvarın akredite edilmesi için yapılan işlemler uluslararası kriterlere göre düzenlenmiş ve standardlaştırılmıştır. Akreditasyon için kullanılan ortak yaklaşım sayesinde akredite laboratuvarlar tarafından elde edilen sonuçları ihtiva eden rapor ve sertifikalar uluslararası kabul görmektedir. Bu durum, ülkeler arasında mal ticaretinin gereksiz deney ve analiz tekrarları ile yavaşlaması riskini azaltmakta, ilave deney ve analiz masraflarını azaltmaktadır. MERKEZ LABORATUVARININ AKREDİTASYON KAPSAMI NEDİR? Merkez Laboratuvarı TS EN ISO 17025- Deney ve Kalibrasyon Lâboratuvarlarının Yeterliliği için Genel Şartlar Standardı doğrultusunda akreditasyon çalışmalarını sürdürmekte olup, ilk aşamada Betonarme Çelik Çubuklarının Kütle Tayini,Akma Mukavemeti tayini,çekme Mukavemeti tayini, Kopma Anundaki Yüzdece Uzama Tayini, En Büyük Kuvvet Etkisinde Yüzdece Uzma Tayini konularında akreditasyon başvurusunda bulunmuş ve bu konuda Türk Akreditasyon Kurumu tarafından yeni bir denetim geçirmiştir.akreditasyon Belgemizi aldıktan sonra en kısa zamanda Kapsam Genişletmesi başvurusunda bulunulacaktır. AKREDİTASYON KAPSAM LİSTESİ Deney Metodu N Deneyi Yapılan Deney Adı (Ulusal/Uluslar arası o Malzeme Standart Numarası) Betonarme 1 Donatı Çelik Kütle tayini TS 708 TS EN ISO 15630-1 Çubukları TS 708 Betonarme Akma Mukavemeti 2 Donatı Çelik TS EN ISO 15630-1 Tayini Çubukları TS EN ISO 6892-1 TS 708 Betonarme Çekme Mukavemeti TS EN ISO 15630-1 3 Donatı Çelik Çubukları TS EN ISO 6892-1 TS 708 Betonarme 4 Donatı Çelik Kopma Anındaki TS EN ISO 15630-1 Çubukları Yüzdece Uzama (A) Tayini TS EN ISO 6892-1 En Büyük Kuvvet TS 708 Betonarme Etkisinde Yüzdece 5 Donatı Çelik Toplam Uzama TS EN ISO 15630-1 Çubukları Tayini TS EN ISO 6892-1 5
MERKEZ LABORATUVARIN HİZMET PROFİLİ KAÇ ANA BÖLÜMDEN OLUŞMAKTADIR? Beton & Agrega Laboratuvarı Isı Laboratuvarı Metalik Malzemeler Laboratuvarı Kagir Birimler Laboratuvarı Kimya Laboratuvarı BETON & AGREGA LABORATUVARI KAPSAMI NELERDİR? Taze ve Sertleşmiş Beton; Numune alma, Slump, Kür Boyut ve Kütle Analizi Basınç Dayanımının Tayini Yoğunluk Tayini Hava Muhtevasının Tayini Agrega; Elek Analizi ile Tane Büyüklüğü Dağılımı Tayini Yassılık Endeksi ve Şekil İndisi Tayini Kavkı İçeriği Tayini Aşınmaya ve Parçalanmaya Karşı Direnç Gevşek Yığın Yoğunluğu ve Boşluk Hacminin Tayini Su İçeriği Tayini Tane Yoğunluğu ve Su Emme Oranının Tayini Kum Eşdeğeri ve Metilen Mavisi 6
METALİK MALZEMELER LABORATUVARI KAPSAMI NELERDİR? Donatı Çelik Çubukları ve Çelik Hasır; Gözle Muayene Boyut ve Kütle Analizi Çekme Deneyi ( TS EN ISO 6892-1) Bükme ve Ters Bükme Deneyi Kaynak Kesme Kuvveti Tayini Eksenel Yük Etkisinde Yorulma Deneyi Kimyasal Analiz (optikemisyonspektrometresi ile) ISI LABORATUVARI UYGULANAN DENEY METODLARI NELERDİR? XPS, EPS, TAŞYÜNÜ TS ISO 8302 standardına göre Kapalı Mahfazalı Sıcak Plaka Yöntemiyle çalışan cihazımız ile XPS, EPS ve Taş Yünü gibi homojen yalıtım malzemelerinin Termal İletkenlik Katsayısı TS EN 12667 Yüksek ve Orta Isıl Dirençli Mamullerinin Isıl Direncinin Tayini, TS EN 12664 Isıl Direnci Orta ve Düşük Seviyede Olan Kuru ve Rutubetli Malullerin Isıl Direncinin Tayini, 7
KAGİR BİRİMLER LABORATUVARI KAPSAMI NELERDİR? Kil kagir birimler (Tuğlalar) Kireç kumtaşı kagir birimler Beton kagir Birimler Gaz Beton kagir birimler Yapay taş kagir birimler Doğal taş kagir birimler KAGİR BİRİMLER LABORATUVARI KAPSAMINDA UYGULANAN DENEYLER NELERDİR? TS EN 772 Kâgir birimler - deney yöntemleri - Basınç dayanımının tayini, - Boyutların tayini, - Beton kâgir birimlerin boşluk alanı yüzdesinin tayini (kağıtta iz çıkarma yöntemi ile), eğilmede çekme dayanımının tayini, Betondan, yapay ve doğal taştan yapılmış kâgir birimlerde kapiler su emme ve kil kâgir birimlerde ilk su emme hızının tayini, Beton ve sun î taş kâgir birimlerin rutubet hareketinin tayini, - Kâgir birimlerin net ve brüt kuru birim hacim kütlelerin tayini (doğal taş hariç), - Kil kâgir birimlerin net hacmi ve boşluk yüzdesinin su içerisinde tartma yöntemiyle tayini, aktif çözünebilir tuz içeriğinin tayini, Kil kâgir su yalıtım tabakası birimlerinde suda kaynatma yöntemiyle su emme tayini, - Tabii taş kâgir birimlerin toplam ve görünen porozitesi ile boşluksuz ve boşluklu birim hacim kütlesinin tayini, - Kireç kumtaşı kâgir birimlerin boşluk hacmi ve yüzdesi ile net hacimlerinin kum doldurma yöntemi ile tayini, Kireç kumtaşı ve gazbeton birimlerde rutubet muhtevası tayini, - Gazbeton kâgir birimlerde su buharı geçirgenliğinin tayini, - Silis kumtaşı kâgir birimlerin donma çözülme dayanımı tayini, - Yatay delikli geniş kil kâgir birimlerin rutubet genleşmesi tayini, - Agrega, kuma taş ve doğal taş ile imal edilmiş kâgir birimlerin yüzey düzgünlüğü tayini - Soğuk su emilimi ile kil ve silis kumtaşı kâgir birimlerin su emme tayini, 8
DENEY RAPORLARINDA VAR OLAN BİLGİLERİNİZ NELERDİR? MERKEZ LABORATUVAR OLARAK HEDEFLERİNİZ NELERDİR? Merkez Laboratuvarın, TS EN ISO 17025 Standardı doğrultusunda yürütülen akredite çalışmalarını tamamlamak ve kapsamımıza yeni deneyler ilave etmek, Merkez Laboratuvar Bölümlerine; Ahşap Lab., Kimya Lab., Seramik Lab., Yangın Lab. ve Akustik Lab. dahil etmek, Merkez laboratuvarın cihaz ve personel alt yapısını genişletmek, 80 İl de bulunan laboratuvarların deney kapsamını genişletmek,personele eğitim vermek, Laboratuvar personellerine güncel standartlar doğrultusunda eğitimler aldırılarak, verilen deney hizmet kalitesini artırmak, 9
İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM Lütfiye İŞERİ Makina Mühendisi (lütfiye.işeri@csb.gov.tr) 0312.2879224 10