İÇİNDEKİLER BÖLÜM I SİSMİK KIRILM A YÖNTEMİ VE UYGULAM ALARI Cengiz KAPT AN Jeofizik Yüksek Mühendisi GĠRĠġ,3 I-,SĠSMĠK REFRAKSĠYON (KIRILMA) ETÜDÜ,5 1.1.SĠSMĠK ZEMĠN PARAMETRELERĠNĠN ANLAMLARI,19 1.2.SĠSMĠK DEĞERLENDĠRME VE YORUM,20 1.3.ZEMĠNĠN DĠNMĠK ELASTĠK SABĠTLERĠ,21 II-,SĠSMĠK DALGA HIZLARINA GÖRE KAYA KALĠTE KLASININ BELĠRLENMESĠ,24 1.4.YOL-ZAMAN EĞRĠLERĠ JEOLOJĠK YAPI KORELASYONU,29 III-,ZEMĠN VE KAYA TÜRLERĠNĠN JEOTEKNĠK ÖZELLĠKLERĠ,46 3.1. Laboratuar Deneyleri,46 3.1.1.Doğal Su Ġçeriği (W n),46 3.1.2.Atterberg Limitleri,46 IV-,ZEMĠN CĠNSLERĠ VE KAZI KLASI TESPĠT ĠġLEMLERĠ, 47 BÖLÜM 2 DOĞRU AKIM ÖZDİRENÇ YÖNTEMİ İLE YERALTISUYU ARAM ALARI Dr. M. Emin CANDANSAY AR GĠRĠġ,53 I-YÖNTEM,53 2.1.ÖLÇÜ SĠSTEMĠ,53 2.2.ÖLÇÜLEN BÜYÜKLÜK - GÖRÜNÜR ÖZDĠRENÇ KAVRAMI,55 2.3.ELEKTROD DĠZĠLĠMLERĠ,56 III- ÖLÇÜ ALIM TEKNĠKLERĠ ve VERĠ SUNUMU,58 3.1.YERELEKTRĠK SONDAJI,58 3.2.PROFĠL ÖLÇÜSÜ,59 3.3.SONDAJ-PROFĠL ÖLÇÜSÜ,61 3.4.GÖ SEVĠYE HARĠTASI,62 3.5. ÇOK-ELEKTRODLU ÖLÇÜ SĠSTEMĠ VE ĠKĠ-YÖNLÜ ÜÇ-ELEKTROD DĠZĠLĠMĠ,64 IV- FARKLI ELEKTROD DĠZĠLĠMLERĠ ĠÇĠN SĠNYAL KATKI KESĠTĠ,66 4.1.SCHLUMBERGER ELEKTROD DĠZĠLĠMĠ SĠNYAL KATKI KESĠTĠ,68 4.2.NVENNER VE YARIM-VVENNER ELEKTROD DĠZĠLĠMĠ SĠNYAL KATKI KESĠTĠ,,68 4.3.DIPOL-DIPOL ELEKTROD DĠZĠLĠMĠ SĠNYAL KATKI KESĠTĠ,69
4.4.ĠKĠ-YÖNLÜ ÜÇ ELEKTROD DĠZĠLĠMĠ SĠNYAL KATKI KESĠTĠ,69 V-VERĠ YORUMU,75 5.1.DAÖ YÖNTEMĠNDE MODELLEME,76 5.2.DAÖ VERĠLERĠNĠN 1B, 2B VE 3B TERS ÇÖZÜMÜ,77 5.3.DAÖ VERĠLERĠNĠN 1-B YORUMLANMASI VE 2B-YAPILARIN ETKĠSĠ,81 5.4.,DAÖ VERĠLERĠNĠN 2-B YORUMLANMASI,84 5.4.1. DAÖ YÖNTEMĠNDE, 2-B MODELLEME UYGULAMASI ĠÇĠN YARARLI BĠLGĠLER,86 5.4.2. DAÖ VERĠLERĠNĠN 2-B TERS ÇÖZÜMÜ'NDE PRATĠK BĠLGĠLER,92 5.4.3. VERĠ DOSYASININ HAZIRLANMASI,94 5.4.4. MODEL AĞININ OLUġTURULMASI,95 5.4.5. ÖN-KESTĠRĠM MODELĠNĠN OLUġTURULMASI,95 5.4.6. TERS ÇÖZÜM PARAMETRELERĠNĠN OKUNMASI VE ALGORĠTMANIN ÇALIġTIRILMASI,95 5.4.7. YAPAY VERĠNĠN 2B TERS ÇÖZÜMÜ,95 5.4.8.,MOĞOLĠSTAN' DA YAPILAN DAÖ ÇALIġMASI,99 5.5. DAÖ VERĠLERĠNĠN 3-B YORUMLANMASI,101 VI. DAÖ YÖNTEMĠNĠN ARAZĠDE UYGULANMASI,102 6.1.,ARAZĠYE GÖTÜRÜLECEK EKĠPMAN VE DĠKKAT EDĠLECEK KONULAR...,102 6.2.ÇOK-ELEKTRODLU ÖLÇÜ SĠSTEMLERĠ VE EKĠPMANLARI,103 6.3.SCHLUMBERGER ELEKTROD DĠZĠLĠMĠ ĠLE VERĠ TOPLAMA VE DEĞERLENDĠRME,104 6.4.,DOĞADAKĠ KAYAÇLARIN ÖZDĠRENÇ DEĞERLERĠ,110 7. KAYNAKLAR,112 BÖLÜM 3 ZEMİN ARAŞTIRM ALARI Prof Dr. Ergün TÜRKER GĠRĠġ,117 ZEMĠNLERĠN OLUġUMU VE YAPISI,, 117 ZEMĠNLERĠN ENDEKS ÖZELLĠKLERĠ,121 ZEMĠNLERĠN ARA SINIFLARI,122 ZEMĠN DANECĠKLERĠNĠN BÜYÜKLÜĞÜ VE DAĞILIMI,127 ELEK ANALĠZĠ, 128 HĠDROMETRĠK ANALĠZ,'.,130 DANE ÇAPI DAĞILIMININ MÜHENDĠSLĠKTE ÖNEMĠ,134
ZEMĠN DANELERĠNĠN ġeklġ,135 ĠNCE DANELĠ ZEMĠNLERĠN KIVAMI VE KIVAM LĠMĠTLERĠ (ATTERBERG LĠMĠTLERĠ),136 KIVAM LĠMĠTLERĠNĠN MÜHENDĠSLĠKTE KULLANIMI,.',139 LĠKĠT LĠMĠK VE PLASTĠK LĠMĠTĠN DENEYSEL OLARAK SAPTANMASI,,140 Likit Limit,'.,140 Plastik Limit,143 ZEMĠNLERĠN KÜTLE ÖZELLĠKLERĠ,145 ZEMĠNLERĠN SINIFLANDIRILMASI,148 ÜÇGEN SINIFLANDIRMA, 149 KARAYOLLARI (AASHTO) ZEMĠN SINIFLANDIRMA SĠSTEMĠ,150 BĠRLEġTĠRĠLMĠġ ZEMĠN SINIFLANDIRMA (USC) SĠSTEMĠ,152 ZEMĠN ÖZELLĠKLERĠNĠN ĠYĠLEġTĠRĠLMESĠ,155 ZEMĠNLERĠN SIKIġTIRILMASI (KOMPAKSĠYON),156 SIKIġTIRILMIġ ZEMĠNLERĠN ÖZELLĠKLERĠ, 157 ZEMĠNLERĠN SIKIġMASI, KONSOLĠDASYONU VE OTURMALAR,160 OTURMA HESABI, 168 ZEMĠNLERĠN KAYMA MUKAVEMETĠ,168 COULOMB GÖÇME HĠPOTEZĠ,170 ZEMĠNĠN KAYMA MUKAVEMETĠNĠN DĠREKT ÖLÇÜLMESĠ,171 KAYMA MUKAVEMETĠNĠN ĠNDĠREKT ÖLÇÜLMESĠ,173 ZEMĠN TAġIMA GÜCÜ,, 1 7 4 YÜZEYSEL TEMELLERDE TAġIMA GÜCÜ,175 DERĠN TEMELLERDE TAġIMA GÜCÜ,176 EMNĠYETLĠ ZEMĠN GERĠLMESĠ (ZEMĠN EMNĠYET GERĠLMESĠ),178 STANDART PENETRASYON DENEYĠ,180 SPT SONUÇLARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ,182 SPT DENEY SONUÇLARI ĠLE OTURMA HESABI,187 VEYN (KANATLI KESĠCĠ) DENEYĠ,188 PROKTOR PENETROMETRESĠ,189 PRESSĠOMETRE DENEYĠ,190 PRESSĠOMETRE DENEYĠNDEN OTURMA HESABI,196 SĠSMĠK HIZLAR YARDIMI TAġIMA GÜCÜ HESABI,201 ZEMĠNĠN DEPREM BÜYÜTMESĠ,203 YARARLANILAN KAYNAKLAR,204
BÖLÜM 4 ZEMİN SIVILAŞMASI ANALİZLERİNİN SİSMİK HIZLAR YARDIMIYLA YAPILMASI Prof Dr. Ergün TÜRKER ÖZET,205 GĠRĠġ,206 2.,SIVILAġMA,.,206 2.1. SIVILAġMAYA ETKĠLEYEN FAKTÖRLER,207 2.2. SIVILAġMA ANALĠZĠ,,208 3.,SĠSMĠK V p BOYUNA DALGA HIZI V p s ENĠNE DALGA HIZI YARDIMIYLA SIVILAġMA ANALĠZĠ,211 3.1. YUKARI HACILAR - BURDUR,211 3.2. YARIKÖY VE YAZIKÖY - BURDUR,212 3.4. KUMLUCA-ANTALYA,213 4. SONUÇ,214 5. KAYNAKLAR,215 BÖLÜM 5 ZEMİNLERİN KOROZYON ETKİSİNİN REZİSTİVİTE YÖNTEMLERİYLE ARAŞTIRILMASI VE DOLGU MALZEMESİ NUMUNESİNİN REZİSTİVİTE ÖLÇÜMÜ Ali Rıza TAMER Jeofizik Yüksek Mühendisi I-GĠRĠġ, 219 II-,KOROZYON ETKĠSĠNĠN ARAġTIRILMASINDA KULLANILAN REZĠSTĠVĠTE YÖNTEMLERĠ,219 III-,GÖRÜNÜR REZĠSTĠVĠTE DEĞERLERĠNĠN ZEMĠNĠN KOROZYON ETKĠSĠNĠN BELĠRLENMESĠNDE KULLANILMASI,219 KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, TEKNĠK ARAġTIRMA DAĠRESĠ BAġKANLIĞI BÜNYESĠNDE YAPILAN ZEMĠNĠN KOROZYON ETKĠSĠNĠN ARAġTIRILMASI ÇALIġMALARINDAN ÖRNEKLER,220 DOLGU MALZEMESĠ NUMUNESĠNĠN REZĠSTĠVĠTESĠNĠN ÖLÇÜMÜ,221 1- AMAÇ,221 2- NUMUNENĠN REZĠSTĠVĠTESĠNĠN BAĞLI OLUDĞU FAKTÖRLER,221 3- NUMUNE REZĠSTĠVĠTESĠNĠN ÖLÇÜMÜ,221 Açık kap Metodu,221 4-,NUMUNENĠN HAZIRLANMASI,222 5-,REZĠSTĠVĠTENĠN ÖLÇÜMÜ,222 KARAYOLLARI LABORATU VARINDA YAPILAN REZĠSTĠVĠTE ÖLÇÜMLERĠNDEN
ÖRNEKLER,223 KAYNAKLAR,',224 BÖLÜM 6 SIĞ SİSMİKTE VERİ TOPLAM A, İŞLEME VE DEĞERLENDİRME Doç Dr. Berkan ECEVİTOĞLU I-,ÇOK KANALLI SĠSMĠK YANSIMA YÖNTEMĠ,227 MULTI-HEAD-BUFFALO-GUN,230 AMAÇ,230 MULTI-HEAD-BUFFALO-GUNTN ÇALIġMA PRENSĠBĠ,230 II-,DEĞĠġKEN ARALIKLI SĠSMĠK KIRILMA YÖNTEMĠ,231 GĠRĠġ,:,231 ARAZĠ DÜZENĠ,231 TEK BĠR SERĠMLE HEM SIĞ, HEM DE DERĠN JEOLOJĠK YAPILAR NASIL ÇÖZÜMLENĠR?,232 ÖRNEK KAYITLAR,233 SONUÇ,234 YERLEġĠM BÖLGELERĠNDE SĠSMĠK YANSIMA YÖNTEMĠNĠN ÖNEMĠ VE YENĠ BĠR SĠSMĠK ENERJĠ KAYNAĞI: MULTI-HEAD-BUFFALO-GUN,235 AMAÇ,235 III- SĠSMĠK KIRILMA YÖNTEMĠNDEKĠ SINIRLAMALAR VE SĠSMĠK YANSIMA YÖNTEMĠNĠN AVANTAJLARI, 235 BÖLÜM 7 ÖZDİRENÇ ÖLÇÜM ÇALIŞM ALARI VE VERİ YORUMLAM A Dr. İrfan AKÇA - Yrd. Doç. Dr. Emin ULUGERGERLİ I-GĠRĠġ,241
II-VERĠ TOPLAMA,241 III-VERĠ ĠġLEME,246 Eğri Kaydırma,246 Örnekleme,247 KAYNAKLAR,248 BÖLÜM 8 DEĞİŞKEN AR ALIKLI SİSMİK KIRILM A YÖNTEMİ Doç Dr. Berkan ECEYİTOĞLU GĠRĠġ,251 ARAZĠ DÜZENĠ,251 TEK BĠR SERĠMLE HEM SIĞ, HEM DE DERĠN JEOLOJĠK YAPILAR NASIL ÇÖZÜMLENĠR?,252 ÖRNEK KAYITLAR,253 VERĠ DEĞERLENDĠRME,254 SONUÇ,254 EKLER,255 SĠSMĠK KIRILMADA CECĠKME-ZAMANT (DELAY-TIME) YÖNTEMĠ,255 KIRICI YÖZEY TOPOGRAFYASININ BULUNMASI,256 BÖLÜM 9 YER RADARI (GPR) YÖNTEMİ Yrd. Doç. Dr. Selma KADIOĞLU GĠRĠġ,275 I- ELEKTROMANYETĠK DALGA TERMĠNALOJĠSĠ,278 1.2.YÜKSEK FREKANS ELEKTROMANYETĠK (EM) DALGA YAYILIMI,279 1.3.YÜKSEK FREKANS EM DALGALARININ GENLĠĞĠNĠ ETKĠLEYEN FAKTÖRLER,281 1.3.1.,Sistem Karakteristikleri,281 1.3.1.2.Merkez Frekansı ve Band GeniĢliği,281 1.3.1.3.Anten Düzeneğinden Kaynaklanan Yayınma Kaybı,281 1.3.2.,Yer Özellikleri,281 1.3.2.1.Geometrik Yayılma Etkisi,282 1.3.2.2.Isıyla Soğrulma,282 1.3.2.3.Soğrulma,282 1.3.2.4.Enerjinin Saçılması,283 1.3.2.5.Ortamdaki Su Miktarı,283 1.3.2.6.Yansıma ve Kırılma Katsayıları,285 1.3.2.7.Frekansa Bağlı Soğrulma,286
1.4.,DÜġEY VE YATAY AYRIMLILIK,287 2.,VERĠ TOPLAMA ÖN HAZILKI,288 2.1. BAġLICA YAPILMASI GEREKEN ÖN HAZIRLIKLAR,288 2.2. PROBLEMĠ TANIMLANMASI,288 2.3. GPR SĠSTEM ELEMANLARI,289 2.3.1. GPR Sisteminin Kurulması,:,.',289 2.4.,ANTEN VE PROFĠL ÖLÇÜM ARALIĞIN SEÇĠMĠ,290 2.4.1. Anten Tipleri,290 2.5. ÖLÇÜM ARALIĞININ VE ANTENLER ARASI AYRIM ARALIĞININ SEÇĠLMESĠ,291 2.6. ZAMAN ÖRNEKLEME ARALIĞININ VE KAYIT ZAMANININ BELĠRLENMESĠ,292 2.7. PROFĠL YÖNÜNÜN VE PROFĠL ARALIKLARININ SEÇĠMĠ,293 3.,VERĠ TOPLAMA,,294 3.1. SABĠT ANTEN ARALIKLI VERĠ TOPLAMA,294 3.4. ORTAK ORTA NOKTA (CMP) PROFĠL ÖLÇÜMÜ,295 3.5. GENĠġ AÇI YANSIMA PROFĠLĠ ÖLÇÜMÜ,295 3.4. ANTEN DÜZENEKLERĠ,296 3.4.1.Birbirine Paralel (Cole-Cole) Anten Düzenekleri,296 3.4.2.Birbirine Dik (Cross-Pole) Anten Düzeneği,298 4.,YER RADARI VERĠLERĠNE UYGULANAN TEMEL VERĠ-ĠġLEM,299 4.1.TEMEL VERĠ-ĠġLEM AġAMALARI,299 4.2.SÜZGEÇLEME,299 4.3.GENLĠK KAZANÇ UYGULAMASI,301 4.4.HIZ ANALĠZĠ,302 4.5.GENLĠK-RENK FONKSĠYONUNUN DÜZENLENMESĠ,302 5. ÜÇ BOYUTLU (3B) VERĠ GÖRÜNTÜLEME,304 5.1. PARALEL RADAGRAM DĠZĠSĠNDEN 3B BLOK OLUġTURULMASI,304 5.2. GENLĠK-RENK VE GENLĠK-OPAKLIK DÜZENLEMESĠ,305 KAYNAKLAR,308 BÖLÜM 10 MİKROTREMOR YÖNTEMİ Dr. Ünal DİKMEN I-GĠRĠġ,313 II-ÖNCEKĠ ÇALIġMALAR,315 III-ARAZĠDE MĠKROTREMOR ÖLÇÜLERĠNĠN ALINMASI,321 IV-MĠKROTREMOR ÖLÇÜMLERĠNĠN ANALĠZĠ,324 V-,UYGULAMALAR,329 VI-,KAYNAKLAR,345