Sayı: 3 petroturkcom montelforeks İçindekiler Piyasalar....................... 1 Arz-Talep Genel Bakış............ 4 Piyasa Haberleri................. 6 Arıza & Bakım................... 8 Ekonomik Takvim................ 9 Gündemden Başlık lar > Ocak ayının ilk 24 gününde Piyasa Takas Fiyatı ortalaması 170,71 TRY/MWh oldu. > Ocak ayının ilk 22 gününde Sistem Marjinal Fiyatı ortalaması 161,7 TRY/MWh oldu. > Türkiye genelinde Ocak ayının ilk 22 gününde günlük elektrik talebi 801.594 MWh oldu. > Sıcaklık endeksinin -2,7 derece seviyelerinde gerçekleşmesi bekleniyor. > Montel-Foreks Online'dan anlık TFS, ICAP ve GFI verilerine ulaşabilirsiniz* > Montel-Foreks Online üzerinden Energetika.Net haberlerine ücretsiz ulaşabilirsiniz. Tezgahüstünde Şubat'17 kontratı 6 lira arttı Tezgahüstü elektrik piyasalarında Şubat'17 baz yük elektrik kontratı 168-169 TRY/MWh bandından 174-178 TRY/MWh seviyesine yükseldi. PİYASALAR GÜN ÖNCESİ PİYASASI BOTAŞ tarafından gönderilen talimatla 25 Ocak 2017 Çarşamba günü saat 08:00 itibarı ile özel doğal gaz santrallerinde %50 oranında elektrik üretim kısıtlamasına gidileceği duyuruldu. Kısıt haberinin yayılması ile tezgahüstü elektrik piyasalarında Şubat'17 baz yük elektrik kontratı 168-169 TRY/MWh bandından gün içerisinde 6 lira artış göstererek 174-178 TRY/MWh bandına yükseldi. 16 Ocak Pazartesi günü aynı kontratın işlemi tezgahüstünde 154,5 ve 156 TRY/MWh seviyesinden gerçekleşmişti. DENGELEME PİYASASI Aralık ayında Sistem Marjinal Fiyatı (SMF) ortalaması 225,9 TRY/MWh seviyesinde belirlenirken, aynı rakam Ocak ayının ilk 22 gününde 161,7 TRY/MWh seviyesine geriledi. Sistem Marjinal Fiyatı (SMF) ortalaması, 16-23 Ocak haftasında 173,3 TRY/MWh bandında belirlenirken, aynı haftada en yüksek SMF 206,9 TRY/MWh ile 16 Ocak Pazartesi günü, en düşük SMF ise 137,6 TRY/MWh ile 22 Ocak Pazar günü gerçekleşti.
KARŞILANABİLİR GÜÇ / PUANT Ocak ayının ilk 22 gününde karşılanabilir güç seviyesinin günlük ortalaması 51.420 MW olarak belirlenirken, ani puant ortalaması 39.952 MW seviyesinde belirlendi. Aralık ayında ise ani puant ortalaması 39.272 MW olarak kaydedilirken, ay boyunca en yüksek ani puant 42.361 MW ile 21 Aralık Çarşamba günü, en düşük ani puant ise 24.687 MW ile 12 Aralık Pazartesi günü gerçekleşmişti. TEZGAHÜSTÜ PİYASALAR BOTAŞ tarafından Çarşamba günü itibarı ile özel doğal gaz santrallerinde %50 oranında elektrik üretim kısıtlamasına gidileceği duyurulması ile tezgahüstü elektrik piyasalarında Şubat'17 kontratı 168-169 TRY/MWh'ten 174-178 TRY/MWh'e yükseldi. Geçtiğimiz hafta Pazartesi günü aynı kontratın işlemi 154,5 ve 156 TRY/MWh seviyesinden gerçekleşmişti. Mart ayı baz yük ürün ise geçen haftaki 128,5-129 TRY/MWh seviyesinden bu hafta 133-134 TRY/MWh bandına yükselirken, aynı ürünün işlemi haftanın ilk gününde 132 TRY/MWh seviyesinde gerçekleşti. Nisan ve Mayıs ayları ise piyasada 124-126 TRY/MWh seviyesinde belirlenirken, piyasada Haziran ayı baz yük ürün 131-133 TRY/MWh seviyesinde gerçekleşti. 2017 ikinci çeyrek ürünü (Q22017) 128-129 TRY/MWh aralığında gerçekleşirken, 2017 üçüncü çeyrek ürünü (Q32017) 148-152 TRY/MWh, dördüncü çeyrek ürünü (Q42017) ise 146-148 TRY/MWh seviyesinde belirlendi. 2017 ikinci yarı baz yük kontratı (H22017) alıcı ve satıcı tarafında 148,5-149 TRY/MWh seviyesinde belirlenirken, aynı ürünün işlemi 148,5 TRY/MWh seviyesinde gerçekleşti. Hafta başında 2018 yıllık kontratı (CAL18) ise alıcı ve satıcı tarafında 146-147 TRY/MWh bandında belirlendi. SINIR ÖTESİ TİCARET Türkiye Elektrik İletim A.Ş (TEİAŞ) tarafından Ocak ayı için yapılan Bulgaristan-Türkiye yönündeki kapasite ihalesinde 166 MW kapasite kullanıma açıldı. İhale sonuçlarına göre; 166 MW kapasitenin tamamı 6 firma tarafından paylaşılırken, ihalede takas fiyatı 7,56 /MWh olarak belirlendi. Bulgaristan İletim Sistem Operatörü (ESO) tarafından Ocak ayı için yapılan, Bulgaristan-Türkiye yönündeki sınır ötesi kapasite ihalesinde ise 166 MW kapasitenin tamamı 8 firma tarafından paylaşıldı. İhalede takas fiyatı 3,52 /MWh olarak belirlendi. Coordinated Auction Office in South East Europe (SEE-CAO) tarafından Ocak ayı için yapılan Yunanistan-Türkiye yönlü sınır ötesi aylık kapasite ihalesinde toplamda 166 MW kapasite ihaleye açılırken, ihalede takas fiyatı 2,01 olarak belirlendi. 3
ARZ-TALEP KAYNAKLARA GÖRE ÜRETİM Montel-Foreks'in Türkiye Elektrik İletim(TEİAŞ) tarafından açıklanan verilerden derlediği bilgiye göre, Ocak ayının ilk 22 gününde elektrik talebi geçen yılın aynı dönemine göre %5,53 arttı. TEİAŞ tarafından yayınlanan verilerden derlenen bilgilere göre; Ocak ayının ilk 22 gününde elektrik talebi 17,63 TWh olarak belirlenirken, 2016 yılının aynı döneminde rakam 16,7 TWh seviyesindeydi. Rakam geçen seneye göre %5,53 artış göstermiş oldu. Yine Ocak ayının ilk 22 gününde günlük ortalama elektrik talebi 801.594 MWh iken 2016 yılının aynı döneminde rakam 759.594 MWh seviyesindeydi. Aralık ayında Türkiye'nin toplam elektrik talebi 2015 yılının Aralık ayına göre %5 artarak 25,16 TWh seviyesine yükselmişti. 2015 yılının Aralık ayında Ülke genelinde elektrik talebi 23,9 TWh seviyesindeydi. KURULUŞLARA GÖRE ÜRETİM Aralık ayında serbest üreticilerin elektrik üretimi toplamı 15.321.069 MWh, EÜAŞ santrallerinin elektrik üretimi ise 5.704.886 MWh olarak belirlenmiş, Yap-İşlet santralleri ise Aralık ayı boyunca 2.137.376 MWh seviyesinde elektrik üretmişti. Ocak ayının ilk 22 gününde ise serbest elektrik üretim şirketlerinin günlük ortalama elektrik üretimi 505.571 MWh, EÜAŞ santrallerinin 165.761 MWh olarak belirlendi. Yap-İşlet santrallerinin elektrik üretimleri ise 77.390 MWh olarak kaydedildi. 4
BARAJLARA GELEN SU Ocak ayının ilk 10 gününde barajlara gelen su 1.071.385 milyon m3 olarak belirlendi. Aralık ayında barajlara gelen su 3.383.663 milyon m3 olarak belirlenmişti. 2016 yılında barajlara gelen toplam su miktarı ise 64.308.351 milyon m3 olurken, 2015 yılının aynı döneminde rakam 71.230.093 milyon m3 seviyesindeydi. RÜZGÂR ENERJİSİNDEN ÜRETİM Ocak ayının ilk 22 gününde rüzgar kaynaklarından elektrik üretimi ortalaması 51.362 MWh olarak belirlendi. 16-22 Ocak haftasında en yüksek rüzgardan elektrik üretimi 62.595 MWh ile 20 ocak Cuma günü, en düşük üretim ise 35.645 MWh ile 18 Ocak Çarşamba günü gerçekleşti. Rüzgâr tahmini yapan kuruluşlar, bugün için 1.110 MW, yarın için ise 1.550 MW civarında elektrik üretimi bekliyorlar. Rüzgâr tahmini yapan kuruluşlar, bugün için 800 MW, yarın için ise 1.400 MW civarında elektrik üretimi bekliyorlar. ELEKTRİK TÜKETİMİ TEİAŞ tarafından yayınlanan verilerden derlenen bilgilere göre; Ocak ayının ilk 22 gününde elektrik talebi 801.593 MWh olarak belirlenirken, 2016 yılının aynı döneminde rakam 759.594 MWh seviyesindeydi. Aralık ayında Türkiye'nin toplam elektrik talebi 2015 yılının Aralık ayına göre %5 artarak 25,16 TWh seviyesine yükselmişti. 2015 yılında ise elektrik talebi 23,9 TWh seviyesindeydi. Montel-Foreks'in hava durumu kaynaklarına göre, önümüzdeki hafta Türkiye genelinde sıcaklık endeksinin 1,71 derece seviyelerinde belirlenmesi sonrasında ise -2,69 derece seviyelerine gerilemesi bekleniyor. 5
PİYASA HABERLERİ EPDK: DOĞAL GAZ İTHALATI %4,74 AZALDI Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) tarafından yayınlanan aylık rapora göre, ithalat yıllık yüzde 4,74 düşüşle 4 milyar 354 milyon CM3 oldu. Geçen yılın aynı ayında ithalat 4 milyar 571,50 milyon CM3 seviyesindeydi. Üretimin yüzde 2,32 artışla 29,30 milyon CM3'ten 29,98 milyon CM3'e çıktığı ayda, tüketim yüzde 9,49 artışla 4 milyar 392,36 milyon CM3'e geldi. Böylece stoklar yüzde 14,9 düşüşle 2 milyar 285,98 milyon CM3'e indi. Aynı ayda ihracat ise yüzde 16,7 artışla 39,34 milyon CM3 oldu. KOLOMBİYA TÜRKİYE'YE %38 DAHA FAZLA KÖMÜR İHRAÇ ETTİ Kolombiya'da termik kömür ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre % 9 artarak 88,10 milyon ton oldu. Kolombiya nakliyat ajansı Deep Blue yaptığı açıklamaya göre en büyük alıcı 17,26 milyon ton ile Hollanda oldu. Ancak 2015 yılına göre alım hacmi % 1 daha düşük oldu. Türkiye'ye ise bir önceki yıldan % 38 daha fazla ihraç edilerek 15,91 milyon ton gerçekleşti. Ancak Şili'ye 2016'da 5,12 milyon ton ile artış % 16 oldu. Hindistan ve Güney Kore'ye yapılan ihracatta da bir önceki yıla göre artış yaşandı. 2016'DA BULGARİSTAN ELEKTRİK İHRACATINDA %39 DÜŞÜŞ YAŞANDI Bulgaristan Elektrik Enerjisi Sistem Operatörü verilerine göre 2016 yılında Bulgaristan'ın elektrik enerjisi ihracatında çöküş ve elektrik üretiminde düşüş yaşandı. Ekonomi Bakanlığının 'Ekonomi Blog'unda yer alan habere göre, Ocak-Aralık 2016 döneminde ülkenin elektrik ihracatı % 39,1 oranında azalarak 6,41 milyon mwh olarak gerçekleşti. Yorumcular, ihracattaki düşüşü bölge genelinde tüketimde yaşanan daralmaya ve Bulgaristan'ın geleneksel olarak elektrik sattığı piyasalar olan Türkiye ve Yunanistan'da ucuz gaz nedeniyle gazla çalışan elektrik santrallerinin açılmasına bağlıyorlar. Üretim ise % 8,3 düşerek, toplamda 45 milyon MWh seviyesinde gerçekleşti. En büyük düşüş hidroelektrik santrallerinde kaydedilirken, % 26,3'lük düşüş ile 4,55 milyon MWh seviyesinde gerçekleşti. Baz yük santrallerden elektrik üretimi % 6,3 azalarak 37,4 milyon MWh olurken, 2016 yılında iç tüketim % 0,16 artarak 38,6 milyon MWh seviyesinde gerçekleşti. OSMANGAZİ ELEKTRİK DAĞITIM AŞ ARTIK ZORLU'NUN DÜNYA - EPDK'nın ardından Rekabet Kurumu'ndan da onayı alan Zorlu, Osmangazi EDAŞ ve EPSAŞ'ı 360 milyon dolara bünyesine kattı. Zorlu Enerji Eskişehir, Afyon, Bilecik, Kütahya ve Uşak illerinde elektrik dağıtımdan sorumlu Osmangazi Elektrik Dağıtım AŞ ve Osmangazi Elektrik Perakende Satış AŞ'nin tamamını 360 milyon dolara satın aldı. Şirketin KAP'a yaptığı açıklamaya göre, Zorlu Enerji ve Zorlu Osmangazi ile Dedeli Yatırım ve Yıldız ailesi mensupları arasında imzalanan anlaşma kapsamında Osmangazi Elektrik Dağıtım ve Osmangazi Elektrik Perakende'nin satın alma işleminin Şubat ayı içinde tamamlanması bekleniyor. Rekabet Kurumu Zorlu Enerji'nin iki şirketi satın almasına için 13 Ocak'ta izin verdi. Yıldızlar SSS Holding, Osmangazi Elektrik Dağıtım'ı 2010 yılında 485 milyon dolara satın almıştı. PAKİSTAN HEYETİ, EPİAŞ'I ZİYARET ETTİ Pakistan heyeti, Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi'ni (EPİAŞ) ziyaret etti. EPİAŞ hakkında bilgi edinmek ve ilişkileri geliştirme adına Pakistan Piyasa İşletmecisi (CPPA-G Central Power Purchasing Authority), Pakistan İletim Sistemi İşletmecisi ve Tevzi Merkezi (NTDC National Transmission and Dispatch Company), Pakistan Ulusal Elektrik Düzenleyici Otoritesi (NEPRA National Electric Power Regulatory Authority), Pakistan Elektrik ve Su Bakanlığı (MoWP Ministry of Water & Power) ve İspanyol Danışmanlık Firması MRC yetkililerinden oluşan bir heyet EPİAŞ'ı ziyaret etti. Pakistan heyetinin 16 Ocak 2017'de gerçekleştirdiği ziyarette Türkiye Elektrik Piyasasının Tarihçesi, EPİAŞ'ın kuruluş yapısı ve faaliyet alanları, Elektrik piyasası aktörleri, Gün Öncesi ve Gün İçi piyasalarının temel esasları ve yazılımları ve Uzlaştırma konularında bilgilendirme yapılmış olup, yapılan görüşmelerde iki ülke elektrik piyasaları hakkında görüş alışverişinde bulunuldu. 2016'DA KÜRESEL SICAKLIK REKORU KIRILDI Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA ve Amerikan Okyanus ve Atmosfer Dairesi NOAA verilerine göre 2016 yılında küresel hava sıcaklığı rekor kırdı. 2016 yılı, 2014 ve 2015'in ardından üst üste rekor kırılan üçüncü yıl olarak kayıtlara geçti. DW'nin haberine göre, Küresel sıcaklık ortalaması geçen yıl 20'nci yüzyılda kaydedilen ortalama değerinin 0,94 derece üstüne çıktı. 2016 yılında kaydedilen ortalama sıcaklık değerinin bir önceki yıldan da 0,07 derece fazla olduğu tespit edildi. Geçen yıl kırılan rekorun temel sebebini uzmanlar iklim değişikliği olarak gösteriyor. Britanyalı iklim araştırmacısı Peter Stott, El Niño iklim olayının Pasifik Okyanusu'nun ısınmasında rol oynadığını ancak asıl etkenin "atmosfere salınan sera gazları aracılığıyla insan etkisi olduğunu söyledi. 6
GAZPROM BEKLENTİLERİN ÜZERİNDE KAR ELDE ETTİ Rus doğal gaz devi Gazprom'un 3. çeyrekte net karı 102,2 milyar ruble (1,7 milyar dolar) olarak gerçekleşti. Geçen yılın aynı döneminde ise 2 milyar ruble zarar oluşmuştu. Analistler 3. çeyrekte 100,2 milyar ruble kar bekliyorlardı. Gazprom'un 3. çeyrekte satışları ise geçen yılın aynı dönemindeki 1,29 trilyon rubleden 1,26 trilyon rubleye geriledi. GAZPROM'UN AVRUPA VE TÜRKİYE'YE İHRACATI %25,5 ARTTI Rus doğal gaz devi Gazprom'un Avrupa ve Türkiye'ye doğal gaz ihracatı 2017 yılının ilk 15 gününde yüzde 25,5 artış gösterdi. Gazprom yaptığı açıklamada, 1-15 Ocak döneminde Avrupa ve Türkiye'ye ihracatın 1,9 milyar metreküp arttığını ifade etti. 2016 yılının tamamında Avrupa ve Türkiye'ye ihracat yüzde 12,5 artarak 179,3 milyar metreküp olmuştu. PETROL PİYASASININ 2017'DE İSTİKRAR KAZANMASINI BEKLİYORUZ OPEC Genel Sekreteri Barkindo, istikrarın bu yıl petrol piyasalarına geri dönmesini beklediklerini söyledi. Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro ile görüşen Barkindo, düzenlenen ortak basın toplantısında, "OPEC ve OPEC üyesi ülkeler arasında varılan üretimin sınırlanmasına yönelik tarihi anlaşmanın tam ve zamaında uygulanacağı konusunda iyimser olmaya devam ediyor. 2017'de ekonomilerimizin durumu harike bir biçimde iyileşecek. Petrol piyasasında istikrar üreticilerin, tüketicilerin ve global ekonominin çıkarı çerçevesinde sürdürülebilir bir temelde yeniden tesis edilecek" diye konuştu. Maduro da yaptığı konuşmada, Venezuela ham petrolü için fiyatın 2017'nin ilk yarısında 60 dolar/varil, ikinci yarısında 70 dolar/varil olmasını beklediklerini ifade etti. ALMANYA'NIN AÇIK DENİZ RÜZGAR ENERJİ KAPASİTESİ % 34 ARTACAK Almanya Rüzgar Enerjisi Sanayi Birliği, bu yıl ülkenin açık deniz rüzgar enerjisinin toplam 5.500 MW olması için 1.400 MW, yani % 34 artması gerektiğini söyledi. 2016 yılında açık deniz rüzgar kapasitesi 818 MW artarak 4.100 MW olmuştu. Alman rüzgar enerjisi üreticileri bu rakamın geçen Ocak ayında tahmin edilen 700 MW'nin üzerinde olduğunu belirtti. Almanya 2020 yılı için açık deniz rüzgar kapasitesini 7,7 GW, 2030 için ise 15 GW'ye çıkarmayı amaçlıyor. ORMAN BAKANLIĞI: ILISU BARAJI VE HES'TE ÇALIŞMALAR ARALIKSIZ SÜRDÜRÜLÜYOR Orman ve Su İşleri Bakanlığı Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü tarafından inşa edilen, Güneydoğu Anadolu Projesi'nin (GAP) vizyon projesi olan Ilısu Barajı ve HES'te çalışmalar aralıksız sürdürülüyor. Ön yüzü beton kaplı kaya dolgu barajlar kategorisinde gövde hacmi ve kret uzunluğu bakımından Dünyanın en büyük barajı olan Ilısu Barajı'nda memba ve mansap parapet beton imalatları ve kül dolgu imalatlarına devam ediliyor. Temelden 135 metre yükseklikte inşa edilen Ilısu Barajı ve HES ile yılda ortalama 4.12 milyar kilowatt.saat enerji üretilecek. GAP'ın can damarı olan Ilısu Barajı aynı zamanda Cizre Barajı'nın da yapımına imkân sağlayacak. Böylece iki baraj tamamlandığında 1 milyon 200 bin dekar arazi sulamaya açılabilecek. Orman ve Su İşleri Bakanı Prof. Dr. Veysel Eroğlu, Ilısu Barajı ve HES projesinin GAP'ın iki ayağından birini teşkil ettiğini ifade ederek Bu proje ülkemizin vizyon projesidir. Toplam maliyeti 1 milyar Euro olan Ilısu Barajı ve HES ile sadece elektrik enerjisi üretiminden ülke ekonomisine yılda 1,3 milyar lira katkı sağlanacak değerlendirmesinde bulundu. Projenin enerji su alma yapısı beton imalatında yüzde 87 fiziki gerçekleşme sağlanırken dolusavak eşik yapısında kapak montaj işlerine başlanıldı ve dolusavak ünitesinde yüzde 98'lik fiziki gerçekleştirme sağlandı. Toplam 6 üniteden oluşan santral binasında ünite 1 ile ünite 5 arasındaki jeneratör katı imalatları tamamlanmış olup elektromekanik işler devam ediyor. Şalt sahasına ait kazılar da tamamlanarak şalt sahası beton imalatları yüzde 85 seviyesine getirildi. Projenin tamamlanmasıyla bölgenin adeta şahlanacağını kaydeden Bakan Prof. Dr. Veysel Eroğlu 'Ilısu Barajı sulama ve enerji alanında ülke ekonomisine sağlayacağı katkı ile birlikte bölge insanımızın refah düzeyini de yükseltecek. Proje bölgede ki işsizlik probleminin azalması yönünde önemli katkılar sağlayacak. Proje tamamlandığında 4.000 kişiye istihdam alanı sağlayarak aileleri ile birlikte 28.000 kişiye geçim kaynağı olacak açıklamasını yaptı. AZERBAYCAN'IN DOĞAL GAZ ÜRETİMİ ARTTI Azerbaycan'ın 2016 yılında petrol üreti 41 milyon 34,5 bin ton seviyesine geriledi. 2015 yılında üretim 41 milylon 586 bin ton, 2014 yılında ise 42 milyon 22,7 bin ton seviyesinde gerçekleşmişti. 2016 yılında doğal gaz üretimi ise 2015 yılındaki 28 milyar 977 milyon metreküpten 29 millar 367,1 milyon metreküpe yükseldi. KOLOMBİYA'NIN KÖMÜR İHRACATI % 3 DÜŞTÜ Kolombiya'nın Avrupa'ya termik kömür ihracatı 2015 yılı ile karşılaştırıldığında geçen yıl % 3 düştü. IHS'nin verilerine göre, ülke Asya'ya sevkiyat gücünü artırırken Avrupa'ya geçen yıl 55,9 milyon ton ihracat gerçekleştirdi. Avrupa piyasanın önemli tedarikçisi olan Kolombiya, Asya Pasifik istikametine 2015'te neredeyse olmayan ihracat geçen yıl 7,7 milyon ton gerçekleşti. Toplam ihracat toplam 88,6 milyon ton oldu ve önceki yılın aynı dönemine göre % 10 arttı. 7
BAKIM & ARIZA BİLDİRİMLERİ Dönem: 16.01.2017 22.01.2017 8
EKONOMİK TAKVİM Dönem: 24.01.2017 30.01.2017 9