2. ISDN NEDİR? ISDN (integrated services digital network) terimi ilk kez 1973-76 ITU-T çalışma döneminde bulundu. Söz konusu terim daha sonraları 16.Genel Kurul (1976) Terimler Listesi kitabında yer alarak yayınlandı. ISDN en yeni sayısal haberleşme teknikleri ile State of Art bilgisayar tekniklerinin bütünleştirilmesi ile oluşan bir şebekedir. İletim kalitesi normal telefon hattından daha yüksektir. ISDN hata oranı düşük, güvenli ve sınırsız bir haberleşme sağlar. Yine aboneden aboneye kadar olan tüm iletim sayısal olarak gerçekleştirildiği için düşük hata oranı, yüksek kalite ve güvenli bir iletim gerçekleştirilebilmektedir. ISDN ile aboneler, aynı anda birbirinin aynı veya farklı tipteki 8 terminal ekipmanını mevcut telefon kablosu üzerinden ISDN şebekesine bağlama imkanına sahiptirler. ISDN, kullanıcılarına küresel ölçekte bilgi - iletişim olanaklarının sağlanmasını hedefleyen, geleceğe yönelik bir bilgi - iletişim alt yapısıdır. Geçmiş on - yirmi yılda uluslararası forumlarda yoğun tartışmalarla standartları belirlenen bu şebekeye akıllı, evrensel ve modüler bir yapı kazandırılmıştır. Integrated Services Dijital Network (Tümleşik Hizmetler Sayısal Şebekesi) sözcüklerinin başharflerinden oluşan ISDN; ses, görüntü, veri gibi her türlü bilginin sayısal bir ortamda birleştirilip aynı hat üzerinden iletilmesinin sağlandığı bir haberleşme ağıdır. Bu terim içindeki sözcüklerin her biri özel bir anlam taşır. Bu özel anlamlar aşağıda belirtilmiştir: 2.1. Tümleşik (Integrated) Tümleşik sözcüğü ilk önceleri sayısal şebekelerin tümleştirilmesini ve bu şebekelerin tek bir şebeke gibi görev yapmalarını tanımlama amacıyla kullanıldı. Diğer bir deyişle, Tümleşik terimi işletmesel açıdan tümleştirmeyi dile getirmek için kullanıldı. Bu terim, daha sonraları ISDN kavramının doğuşu ile birlikte, bir şebekenin çeşitli türden servisleri (ses ve veri iletişimi gibi) çeşitli anahtarlama yöntemleri (devre ve paket anahtarlaması gibi) kullanarak sağlayabilme yeteneğini tanımlama amacıyla yada servislerin tek bir şebeke içinde tümleştirilmelerini belirtmek için kullanılmaya başlandı. 2.2. Hizmetler (Services) Hizmetler yada Servisler terimi genelde kamu yada özel iletişim kuruluşlarınca sağlanmakta olan çeşitli iletişim olanaklarını tanımlamak için kullanılır. ISDN ile ilgili ITU-T önerilerinde bu sözcük taşıyıcı ve teleservisler gibi ISDN nin sağladığı servis türlerini belirtir. 2.3. Sayısal Şebeke (Digital Network) "Sayısal Şebeke" terimi, iki veya daha fazla tanımlı nokta arasında iletişim sağlamak amacıyla ya da bu noktalar arasında sayısal bağlantı sağlamak için sayısal iletim ve sayısal anahtarlamanın birlikte kullanıldığı sayısal düğümler ve sayısal bağlantılar (digital links) kümesinden oluşan şebeke türünü tanımlamaktadır. Bu şebeke türü; "Tümleşik Sayısal Şebeke: Integrated Digital Network" yani IDN olarak adlandırılmaktadır. Burada; "Tümleşik" sözcüğü, sayısal iletim ve sayısal anahtarlamanın birlikte kullanımını belirtmektedir. Kısaca digital network (sayısal şebeke); iki ya da daha çok nokta arasındaki iletişimi sağlayan düğümlerin (santraller, çoğullayıcılar, PABX' ler ve yoğunlaştırıcılar) bağlantılarını kuran iletim ortamlarının ve erişimin (abone aygıtlarından ilk ISDN santraline değin abone döngüleri) sayısal tekniklerle gerçekleştirildiğini vurgular.
ISDN, sayısal sinyalleri haberleşme kullanıcıları arasında transfer etmekte ve aynı zamanda kullanıcı - ağ (user - network) arabirimlerini (interface) bütünleştirmektedir. "Sayısal Şebeke" terimi, iki veya daha fazla tanımlı nokta arasında iletişim sağlamak amacıyla, sayısal iletim ve sayısal anahtarlamanın birlikte kullanıldığı sayısal düğümler ve bağlantılar kümesinden oluşan şebeke türünü tanımlamaktadır. Gelişmekte olan bilişim teknolojileri sayesinde ses, text, veri ve video iletimi gibi farklı haberleşme servis ve hizmetlerinin yerine getirilebilmesi için farklı şebekeler ve buna bağlı olarak da çok çeşitli terminal ekipmanları geliştirilmiştir. Her servis için ayrı şebeke kurulması zorunluluğu, ayrı bakım/işletim merkezlerinin oluşturulmasının yanında yüksek tesis, işletim ve bakım maliyetlerine yol açmaktadır. Ekonomik olmayan bu durum, yeni haberleşme şebekesi olan ISDN ile ortadan kalkmıştır. Sayısal bir iletişim teknolojisi olan ISDN de günümüzde kullanılmakta olan analog şebekelerde meydana gelen kayıplarla karşılaşılmamaktadır. Analog sinyallerin parazite açık sinyaller olmasına karşın, sayısal sinyallerin parazitlerden etkilenmemesi bu teknolojinin, mevcut teknolojilere karşı açıkça üstünlüğünü göstermektedir. Bu nedenle ISDN' in başlangıcında ilk adım olarak, mevcut analog telefon şebekelerinin sayısallaştırılması, ikinci adım ise, bu sayısal şebekede hizmetlerin; yani ses, görüntü ve veri iletimi amacıyla kullanılan telefon, telex, fax, görüntülü telefon, bilgisayar gibi veri iletim servislerinin birleştirilmesi olmuştur. Günümüzde haberleşme sistemlerinde bir çok yeni teknolojiler kullanılmaktadır. Bilgi işlem ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler sayesinde bilgi iletimi ve paylaşımı her geçen gün büyük bir hız ve gelişmeyle devam etmektedir. Teknolojik gelişmelere paralel olarak insanlığın ihtiyaçları da artmaktadır. Artan ihtiyaçların karşılanması yeni sistemleri doğurmaktadır. Haberleşmedeki hızlı gelişmelerde ISDN teknolojisini kullanmayı zaruri hale getirmiştir. Artık haberleşme teknolojilerinde çoklu ortam uygulamaları; ses, video, görüntü ve yazılı metinlerin birlikte kullanımını ve iletişimini gerekli kılmaktadır, bu da mevcut sistemlerin sayısallaştırılmasını gerektirmektedir. ISDN santraller bu işlevi yerine getirmede önemli bir teknoloji olarak görülmektedir. ISDN şebeke teknolojisi gün geçtikçe daha küresel bir boyutta, daha fazla kullanılabilir olmakta ve geniş bir yelpazedeki servisleri ve yüksek bant genişliği uygulamalarını destekleyebilecek oldukça güvenilir ve esnek bir alt yapı sistemine sahip olmaktadır. Bunun yanında ISDN geniş bant uygulamalarının temeli olan ATM anahtarlama teknolojisi, gelecek birkaç yıl içerisinde bir çok değişik multimedya trafiğini taşımada ideal bir teknoloji olacaktır. Günümüzde dar bant ISDN, sayısallaştırılmış bilgiye doğru olan harekette ilk adımı üstlenmektedir. ISDN, halihazırda kullanılan ve gittikçe büyüyen; ses, veri, görüntü, resimler v.b servisleri ve uygulamaları birleştirmek amacıyla tasarlanmış, esnek bir alt yapı sistemine sahip yaygın bir telekomünikasyon şebekesidir. ISDN, telefon kablolaması üzerinden ses, görüntü ve verinin sayısal formatta iletilmesi için kullanılmaktadır. ISDN diğer WAN (Wide Area Network) servislerinden farklı olarak OSI (Open Systems Interconnect) nin 4 tabakasında çalışmaktadır. Bunlar; fiziksel, veri hattı, ağ ve iletim tabakalarıdır. Orijinal ISDN standardı darband ISDN olarak adlandırılır. Fiber optik kablo kullanan daha yeni ISDN standardı ise broadband veya B-ISDN olarak adlandırılmaktadır. ISDN hatlardan önce ses, veri ve görüntü iletimi için birbirinden farklı ağlara ihtiyaç duyulmaktaydı. Çünkü her bir servisin iletimi, farklı ortamlarda gerçekleştirilebilmekteydi. ISDN ise ses, veri ve görüntü gibi değişik servisleri tek bir ağda bütünleştirmektedir.
ISDN gelişim safhaları şekilde gösterilmiştir. İlk safhada telefon ağının bir bölümü ele alınır. Burada No: 7 sinyalizasyon sistemi olan ISDN kullanıcı imkanı ilave edilir. Daha sonra üst düzey destek hizmetleri için veri tabanı malzemesi ilave edilir. Bu safhada telefon veya paket anahtarlı data ağları ISDN ağından daha büyüktür. ISDN ağlarının çok yaygın olmaması nedeniyle mevcut telefon ağları ISDN ağlarına bağlanmak zorundadır. Bu karışık ağlarda, ISDN paket terminali konvansiyonel bir terminale bağlanabilir. Yıllar geçtikçe, ağdaki ISDN bölümleri artacak ve ISDN entegrasyonu sağlanacaktır. Sonuç olarak da konvansiyonel ağlar ISDN ile değiştirilmiş olacaktır. 3.1. NO.7 İŞARETLEŞME SİSTEMİ İşaretleşme iletişim şebekelerinde bir kullanıcının diğer bir kullanıcıya bağlanması için gerekli işlemdir. İletişim kurulmasında, işaretleştirme çok önemli bir rol oynamaktadır. Çünkü iletişim şebekelerinde kullanıcıların servis isteği, konuşma yönünün kontrolü, adres bilgisi, ücretlendirilmesi ve konuşmanın çözülmesi bilgilerinin iletilmesi işaretleşme ile sağlanır. İşaretleşme sistemleri mevcut ve gelecekte kullanılacak sistemlere ve servislere hizmet edecek bir yapıda olmalıdır. İletişim şebekelerinde kullanılan işaretleşme sistemleriyle ilgili kriterler aşağıda sıralanmıştır:
1. Şebeke yapısı 2. Transmisyon tipi 3. İşaret tipi 4. İşaretleşme metodu 5. İşaret zamanı 6. İşaret seviyesi 7. Akım tipi 8. Frekans aralığı 9. İşaret frekans sayısı 10. İşaret kanalı İşaretleşme genel olarak 2 ye ayrılır. 1. Abone-santral arası işaretleşme: Terminal ile santral arasında her türlü işaret iletimini kapsar. (Ahizeyi kaldırma, çevir sesi gibi). 2. Santrallar arası işaretleşme: İki santral arasındaki işaret iletimini kapsar. a) Kanala bağlı işaretleşme: Her konuşma devresi için işaret alıp gönderilir. Her konuşma devresinde işaretleşme fonksiyonu bulunmalıdır. İşaret konuşmadan önce kısa aralıklarla iletilir. b) Ortak kanal işaretleşme: Konuşma devresinden bağımsız ayrı bir link işaret için ayrılmıştır.bu linkten çeşitli konuşma devrelerine ait işaretler iletilir. İletim hızlıdır. No.6, No.7 bu işaretleşmeye örnektir. Neler Kazandirir? Oncelikle, su anda elinizde olan telefon, faks, telesekreter gibi cihazlarin hepsini kullanabilirsiniz. Yani, eski, klasik, analog aletleri hala kullanabilirsiniz. Ayrica, ISDN'e has yeni donanimlar da alabilirsiniz: Ornegin video telefon. Bu cihaz sayesinde, arada internet olmadan, herhangi bir baska abonenin numarasini cevirerek onunla goruntulu olarak gorusmeniz mumkundur. Internet olarak baktiginizda da, yine avantajlar saglamaktadir: ISDN, size iki adet 64 Kilobitlik hat saglamaktadir. Bunlarin dilerseniz ayni anda ikisini birden internet icin kullanabilir (ISP niz izin veriyorsa), ve 128K ile internet'e baglanabilirsiniz. Normal modemlerin 33K hizinda baglanabildigi dusunulurse, ne kadar daha hizli oldugu açiktir. Isin ilginci, ayni anda iki 64K lik devresini birden kullanmiyorsaniz, diger devreyi ses gorusmeleri, yada faks icin kullanabilirsiniz - ayni anda! Fiziksel Olarak Nasildir? ISDN size gelen iki telden olusur! Yani, basvurunuzu degerlendiren Turk Telekom ekipleri, sizin bina girisine, aynen size yeni bir telefon cekiliyormus gibi, iki telden olusan bir kablo getireceklerdir. Bu kabloyu siz, NT1 yada NTBA adi verilen bir Network Sonlandirici isimli ufak bir kutuya takacaksiniz. NT1, ISDN network'unun sizdeki "son noktasi". (Normal telefon sebekesinin aksine, ISDN'in kendi "ceryani" yoktur. Dolayisi ile, bu gorevi NT1 yapmaktadir.) (Buradan sonrasi, benim donanimimi tanimliyor; sizin donaniminiz farkli olabilir) NT1'in bir de cikisi var: Tipik olarak "RJ45" jak konektorlu bir fis bu. Normal telefonlardan alistigimiz "klik" diye takilan fislerin biraz daha buyugu yani! Bu cikisa, "bus" deniyor. bu kablo uzerine 8 taneye kadar alet takabiliyorsunuz; gerci cogumuz herhalde tek bir alet takar! Bu kablonun obur ucunu da ben ASUSCOM ISDN Modeme taktim. Bu alet ufacik bir modem, uzerinde klasik modem isiklarindan baska, 'Link' ve 'Pots1' ve 'Pots2' isiklari da var. Modemin arkasinda, NT1'den gelen "bus" kablosunu takacak yer var; seri port var (ki bilgisayara baglayabilesiniz), ceryan girisi var, ve iki tane POTS (yani normal telefon unitesi) takmak icin yer var! Bu iki POTS girisinin birine telefon taktim,
ahizeyi kaldirinca normal cevir sesi geliyor :) Ikincisine de analog bir modem bagladim; ki ISDN i olmayan bir ISP yi arayabileyim diye. Konfigurasyon Zor mu? Bana cok kolay geldi; cunku hicbir jumper falan ayarlamak gerekmiyor; ne modemde ne de NT1 de herhangi bir ayar yapmak gerekmiyor. Windows'a tanitmak da kolay; Malum 'Donanim Ekle' yi seciyorsunuz, Modem i seciyorsunuz, ve Have Disk ile ASUSCOM'un disketinden kurulumu yapiyorsunuz. Ondan sonra da Cevirmeli Ag ile ya yeni bir nesne yaratiyorsunuz, yada olan nesneyi, o modeme degistiriyorsunuz. (Maksimum hizi 115200 e ayarlamayi unutmayin!) Pahali Mi? Eh. Cok kotu degil! Turk Telekom, sizden kaporo 11Milyon, sonra da 45 Milyon gibi bir para aliyor. Ondan sonra da ayda $20 sabit ucret alacak, ve her yaptiginiz gorusme icin normal komptor ucreti alacak. Yani normal telefondan pek farkli degil; sabit ucret daha yuksek sadece. Donanim gereksinimleri ise, soyle: NT1, (Siemens'in) yaklasik 50Milyon, ASUSCOM modem ise $200 civarinda. Nasil Baslamali? Bulundugunuz Turk Telekom'a ISDN-BRI icin basvurun. Kaporolarini alsinlar. Hazir olunca sizi cagirip sozlesmeyi imzalatsinlar, sonra gelip eve baglantiyi yapsinlar. Dikkat: Turkiye'nin her yerinde henuz ISDN-BRI vermiyorlar, ama Turk Telekom'un amaci, ISDN'i yaymak; ve cok yakinda olacak her yerde. Sonra donanimi alin (direk olarak shop.egenet.com.tr den alabilirsiniz, bayisiyiz), ve kurulumunu yapin. ISP'nizle konusun, ISDN telefon numaralarini ogrenin; 128K ya izin veriyorlar mi onu ogrenin - kimisi sadece 64K yi destekleyebilir. Kablo Modemle Ayni Sey mi? Hayir, kesinlikle degil. Kablo modem, bir nevi ethernet adaptoru gibi birsey. Gelen "network" kablosuna, yani kablo TV kablosuna bilgisayarinizi baglamanizi sagliyor. Mahalledeki herkesle paylastiginiz bir 10 megabit baglanti hiziniz oluyor (tabi pratikte bunun cok cok daha azi size ulasiyor: Hem herkesle paylastiginizdan, hemde Kablo network'un bu yuku kaldiramayacagindan). Kablo modemin bir dezavantaji, size gelen bilgileri herhangi bir kisinin bir "sniffer" araciligi ile izleyebilmesi. Yani pek guvende olmuyorsunuz kablo modemde -- gizli bilgiler gondermemeye ozen gosterin! ISDN size istediginiz bir kisi ile gorusmeyi yada istediginiz bir ISP'den internete baglanmanizi saglarken, Kablo modem'de, sizin kablo sirketiniz ile sinirli oluyorsunuz. Yani, hizmetini begenmezseniz, ISP degistirme sansiniz olmuyor.