KURUMSAL AĞ YAPILARINDA KARŞILAŞILABİLEN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

KURUMSAL AĞ YAPILARINDA KARŞILAŞILABİLEN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Resul Daş 1 Cihan Varol 2 ÖZET Ağ üzerinden haberleşmek, bilgiye erişmek, bilgiyi neşretmek kavramları hızla ve yoğunlaşmış biçimde gündemimize girmektedir. Yeni yüzyılın bilgi toplumu, bilişim ve iletişim alanlarının altın çağı olacağından hareketle, bilgi çağında hızlı ve güvenli bilgi alışverişinin sağlanması, bilginin çok kısa sürede yenilenmesi ve gerekli kaynaklara iletilmesi gereksinimi, bilgisayarlar arasında veri iletişimi ve bilgisayar ağlarının önemini her geçen gün daha arttırmış ve gelişim sürecini hızlandırmıştır. İletişim ve bilişim teknolojilerinin baş döndürücü bir şekilde değiştiği görülmektedir. Bu da bilgisayar kullanıcılarına yeni kolaylıklar sağlamaktadır. Bilgisayar ağlarında kullanılan teknolojiler ve donanımlar da sürekli yenilenerek, kullanıcıların istekleri ve gereksinimleri doğrultusunda üretilmektedir. Bu yüzden yeni teknolojileri sürekli olarak takip etme zorunluluğu doğmaktadır. Ağlar, bilgilerin paylaşımı ve haberleşmenin karşılıklı sağlanması amaçlarıyla ortaya çıkmıştır. Uzak mesafelerdeki bilgisayarlarla haberleşmek ve daha kolay iletişim kurmak için değişik araçlar biçiminde karşımıza çıkan ağları kullanmak zorunludur. Haberleşme ve iletişim alanında günümüzdeki gelişen teknolojilere baktığımızda bilgiye erişmede uzak kavramının önemli olmadığını, bilgisayar ağlarıyla çok daha kolay ve ucuz bir şekilde bilgiye ulaşmanın artık mümkün olduğunu görürüz. Her alana giren bilgisayarların özel sektör, kamu kuruluşları, eğitim kurumları, askeri kuruluşlar ve organizasyon sağlayan tüm kurumların bilgisayar ağlarını kullanarak işlerindeki verimi ve iş hacimlerini çok daha arttırmaları mümkündür. Bu çalışmada kurumsal bir ağda işletmecilik açısından karşılaşılabilecek sorunlar ve bu sorunların giderilmesinde ortaya konulabilecek çözümler ele alınacak, elde edilen tecrübeler ışığında uygun bir organizasyon ve işletmeciliğin nasıl olabileceği konularında öneriler sunulacaktır. YEREL ALAN AĞLARI İki ya da daha fazla bilgisayarın birbiriyle bağlanması ve bir protokol altında iletişimde bulunmasını sağlayan yapı, ağ (network) olarak tanımlanabilir. Bir bilgisayar ağı bilgisayar, yazıcı, terminal, telefon, teleteks gibi pek çok uç elemanlarını birbirine bağlayarak veri alış-verişini sağlar. Ağları topolojilerine, coğrafik konumlarına, omurga yapılarına ve değişik birçok özelliklerine göre sınıflandırmak mümkündür. Topoloji, bilgisayar ağını 1 Fırat Üniversitesi, Enformatik Bölümü, Okutman 2 Fırat Üniversitesi, Teknik Eğt. Fak., Bilgisayar Öğretmenliği son sınıf öğrencisi 1

oluşturan bileşenlerin ara bağlaşımını, sistem işlevini ve coğrafi konum açısından iletişim sisteminin şeklini belirler. Ağ topolojisi, bir bilgisayar ağının fiziksel bağlantı biçimini gösterir. Topoloji ise, donanımda hangi ucun nereye bağlanacağını belirtir. Mevcut bulunan topolojilerden bazıları, yıldız, lineer, halka, ağaç, örgü vb adlar altında karşımıza çıkmaktadır [1]. Yerel alan ağlarında kapalı sistemler, ISO, IEEE (802), EIA, NBS ve ECMA gibi, örneğin, ISO 8802.2 (mantıksal bağlantı kontrolü protokolü), IEEE 802.3 : CSMA/CD bus, IEEE 802.4 : Token bus, IEEE 802.5 : Token ring, IEEE 802.11 : Kablosuz ağlar vb standartlar kullanılabilir [2]. Öncelikle bu ağlar iletken bir ortamla bilgisayarların birbirine bağlanmasından oluşur. Bu ortam koaksiyel kablo, per kablo, fiber optik kablo vb. kullanılabilir. Bazı ağlarda fiziki kabloların yerine bağlantı radyo dalgalarıyla yapılır. Bu tür ağların kurulması ve değiştirilmesi kolay olmakla birlikte hızları, bağlantıyı sağlayan ortamın özelliklerine göre değişir. Ağa bağlanan her bilgisayara bir ağ arayüz kartının takılması gerekir. Bu kartlar, verilerin gönderilmesi, alınması ve hata kontrolünün yapılması işlemlerini yerine getirirler. Her kartın üzerinde sabit bir numara vardır ve bilgisayara takıldıktan sonra bu numara o bilgisayarın ağ üzerindeki fiziki numarasını oluşturur. Benzer ağlar birbirlerine köprüler ya da yönlendiriciler kullanılarak bağlanırlar. Ağlar çeşitli katmanlardan oluşur. Köprüler aynı fiziksel katmanı ve Ortama Erişim Katmanını taşıyan ağları birbirine bağlamak için kullanılırlar. Yönlendiriciler aynı tip ağların verilerini birbirleri arasında aktarabilirler. Ayrıca paketlerin komşu olmayan ağlara iletilmesi için de kullanılırlar. Köprüler değişik tip fiziki katmana sahip ağları da birbirine bağlayabilirler. Köprüler ve yönlendiriciler protokol çevrimi yapmazlar. Buna karşılık köprüler (gateway) yönlendiriciler gibi paketleri bir ağdan diğerine aktarırlar. Aynı zamanda da değişik protokoller kullanan ağların birbirleriyle görüşebilmesini sağlarlar. OSI REFERANS MODELİ OSI (Open Sytems Interconnection) referans modeli, Uluslararası Standartlar Organizasyonu (International Standarts Organizasyon, ISO) tarafından önerilmiş ve geliştirilmiştir. Gelişen ağ protokollerinde belirli kalıpların ortak olarak sayılabilmeleri için oluşturulmuş ve geniş kabul görmüştür. Protokollerin standartlaştırılmasındaki amaç, farklı bilgisayar sistemlerinin birbirleri ile etkin ve doğru olarak etkileşimde bulunabilmeleridir [3]. Günümüzün büyük ağlarını tasarlamak, gerçekleştirmek ve yönetmek için, bilgisayar ağları tasarımcısı olarak bilgisayar ağ modelleri, protokoller ve bu protokollerin gerçekleştirimlerini, aralarındaki farkları anlamak gerekmektedir. Model, ağ ile ilgili tartışmalarda referans olmaktadır. OSI referans modeli, bilgisayar ağı protokollerinin tanımlandığı ve bu protokollerin organize edildiği yedi katmanlı bir yapı sağlamaktadır. OSI modelinin katmanlarını anlamak, 2

bilgisayar endüstrisinde kullanılan protokoller, kavramlar ve tanımlar açısından önemlidir. Her katman için belirli sorumluluklar ve servisler tanımlanmıştır. Alıcı ya da göndericideki katman, karşısındaki katman ile iletişim kurar. Her katman komşu katmanlardan işlevsel olarak bağımsızdır. OSI Referans Modelinin Mimari Yapısı OSI referans modeli hiyerarşik bir yapıya sahiptir. Bu hiyerarşinin en üstünde kullanıcıların çalıştırdığı uygulama programları ve en altta ise verinin bit düzeyinde aktarılması vardır. Ara katmanlar bu iki katman arasında gerekli uygulamaları içerir. Her katman bir üst katmana hizmet sunarken, bir alt katmandan hizmet bekler. Şekil 1 de bu katmanların yukarıdan aşağıya sıralanması görülmektedir [4]. 7 Uygulama Katmanı OSI 6 Sunum Katmanı 5 Oturum Katmanı 4 Taşıma Katmanı 3 Ağ Katmanı 2 Veri-Bağı Katmanı 1 Fiziksel Katman Şekil 1: OSI Modeli Katmanlar [4]. OSI modelinde katman kavramının oluşturulmasında ve sayısında temel alınan ilkeler şunlardır: Veri iletişiminde farklı seviyelerde bir seçenek oluşuyorsa yeni bir katman oluşturulmalıdır. Her bir katman iyi tanımlanmış bir fonksiyonu yerine getirmelidir. Her katmanın yerine getireceği fonksiyon, uluslararası standart protokollerini tanımlamaya yönelik olarak seçilmelidir. Katman sınırları arayüzler aracılığıyla bir katmandan diğerine gönderilen bilgiler en aza indirecek şekilde seçilmelidir. Katman sayısı, aynı katman içerisinde farklı ve çok sayıda fonksiyonu içermeyecek kadar fazla fakat mimariyi çok genişletmeyecek ve hantallaştırmayacak kadar da az sayıda olmalıdır. OSI referans modelinin kendisi bir ağ mimarisi değildir. Çünkü OSI her katmanda kullanılan protokol ve servisleri kesin olarak belirtmez, sadece her katmanın ne yapması gerektiğini tanımlar. 3

Uygulama Katmanı (Application Layer) Kullanıcıya en yakın olan bu katman, uygulama programlarının ağa erişimi için gerekli işlevleri kapsar. Banka terminali programları, kelime işlemci dağıtık veri tabanları vs. bu katmanın parçalarıdır. Bu katmanda genelde en sık kullanılan protokoller bulunur. Ayrıca dosya transferi, elektronik mektuplaşma, uzaktan dosya erişimi, ağ yönetimi, terminal protokolleri gibi standartlar geliştirilmiştir. Sunuş Katmanı (Presentation Layer) Bu katmanda gelen paketlerin iletimde kullanılacak biçimde bilgi haline dönüştürülür. Yani, iletilen verinin sözdizimi ve semantiğiyle ilgilidir. Örneğin, sıkıştırma, şifreleme/şifre çözme, EBCDIC-ASCII dönüşümü ve ters dönüşüm gibi görevleri bu katman üstlenir. Örneğin, kullanıcı programları bilgisayarlar arasında gelişigüzel bit dizilerini değiştirmek yerine kişi adlarını, tarihleri, para miktarlarını, veya faturaları değiştirirler. Bu parçalar karakter dizgeleri, tam sayılar, ve/veya benzer basit veri yapıları biçiminde gösterilirler. Fakat farklı bilgisayarlar, bir karakter dizgesini göstermek için farklı yöntemler kullanıyor olabilir. Bu durumda farklı gösterimleri olan bilgisayarların iletişimini mümkün kılabilmek için değiştirilecek veri yapıları soyut bir yolla tanımlanır ve hat üzerinde ise standart kodlama yöntemleriyle gönderilir. Sunum katmanı bu soyut veri yapılarını (abstract data structures) işletir ve onları bilgisayarın içerisinde kullanılan biçimlere (kodlara) dönüştürür. Bilginin iletimde kullanılacak biçiminin düzenlenmesini sağlar. Sıkıştırma, şifreleme/şifre çözme, EBCDIC-ASCII dönüşümü ve ters dönüşüm gibi işlevlerin yerine getirilmesini kapsar. Oturum Katmanı (Session Layer) Oturum katmanı farklı bilgisayarlar arasındaki kullanıcıların birbirleri üzerinde bir oturum açılması, yönetilmesi ve sonlandırılması işlevlerini sağlar. Bir oturum taşıma katmanının yaptığı gibi sıradan bir veri gönderimidir. Fakat oturum katmanında bazı uygulamalar için ileri düzey servisler de sunulmaktadır. Bir oturum uzaktaki zaman paylaşımlı bir bilgisayara erişmek veya iki bilgisayar arasında dosya transferi yapmak amacıyla kullanılabilir. Oturum katmanı tarafından verilen servislerden birisi diyalog kontrolünü yönetmektir. Oturumlar aynı anda trafiğin (gidişgeliş, erişim, dosya transferi, vb.) tek veya çift yönlü olmasını sağlayabilirler. Eğer tek yönlü bir iletişim söz konusu ise, oturum katmanı o anda hangi yönün dolu olduğunu ve kimin sırası olduğunu tutmak ve izlemekle sorumludur. Taşıma Katmanı (Transport Layer) Taşıma Katmanı ağın karmaşıklığını üst katman işlevlerinden gizlemek için tasarlanmıştır. Aktarım katmanı olarak da bilinir. Bilginin son alıcıda her türlü hatadan arındırılmış olarak elde edilmesini sağlar. Taşıma katmanının oluşturduğu bilgi bloklarına bölüm (segment) denir. Bunlar son alıcıya sırası bozulmuş olarak gelirse, düzgün olarak sıralanmalıdır. Bunun için bölümler numaralanır. Yüksek düzey mesajları segmentlere ayırır ve segmentleri güvenilir biçimde oturum katmanına ya da daha üst katmanlara iletir. Taşıma katmanı genelde güvenilir veya bağlantı-tabanlı servislerin yokluğunu dengelemektedir. Güvenilir kelimesi tüm verinin her zaman ulaştırılabileceği anlamına 4

gelmemektedir. Örneğin eğer kabloda bir kopukluk olursa Aktarım Katmanı verinin ulaştırılmasını garanti edemez. Halen, güvenilir aktarım katmanı protokol gerçekleştirimleri genelde verinin alındığını onaylar ya da reddeder. Eğer alıcı birimde veri düzgün biçimde alınamamışsa, aktarım katmanı verinin yeniden gönderilmesini başlatabilir ya da üst katmanları haberdar eder. Üst katmanlar gerekli düzeltme işlemini gerçekleştirebilir ya da kullanıcıya bazı seçenekler sunabilir. Ağ Katmanı (Network Layer) Ağ katmanın temel görevi verinin ağının belirli konumlarına aktarılmasını sağlamaktır. Bu işlev veri-bağlantı katmanının fiziksel adresler üzerinden yaptığına benzerdir. Ancak Veri-bağlantı katmanın yaptığı işlem tek bir ağ üzerindedir. Ağ katmanı, internetwork olarak adlandırılan birbirinden bağımsız birçok ağ arasındaki veri alış verişini düzenler. Ağ adresi taşıyan bilgi bloklarına paket adı verilir. Internet in temel protokol kümesi olan TCP/IP nin IP protokolu bu katmanda yürütülen bir protokoldür. Veri-bağlantı katmanı adreslemesi tek bir ağa veri iletimini sağlar ve alıcılara ulaşan verinin onlar için bir anlam ifade ettiği varsayımına dayanır. Buna karşılık Ağ katmanı internetwork içerisinde veriyi belirli bir ağa yönlendirir ve ilgili olmayan ağlara veri göndermez. Ağ katmanı bu işlemi anahtarlama, adresleme ve yol belirleme algoritmaları kullanarak gerçekleştirir. Ağ katmanı aynı zamanda bir internetwork içerisinde aynı niteliklere sahip olmayan ağlar arasında doğru rota (yol) belirlenmesinden de sorumludur. Ağ katmanı konu ve yöntemleri; Mantıksal olarak ayrı olan ağlarınız biricik ağ adresine sahip olurlar, Anahtarlama ile, internetwork üzerinde bağlantıların nasıl yapıldığı belirlenir, Yol belirleme işlemi, bilgisayar ve yönlendiricilerin (router) uygun veri hattını belirleyecek şekilde gerçekleştirilir, İnternetwork içerisinde kabul edilen hata düzeyine göre değişik ağ bağlantı servisleri gerçekleştirebilir. Veri paletlerinin bir uçtan diğer uca ağdaki çeşitli düğümler üzerinden geçirilip yönlendirilerek alıcısına ulaşmasını sağlayan işlevlere sahiptir.veri paketinin alıcısına giderken ağ koşullarına, önceliklere ve diğer parametrelere göre hangi yolun uygun olacağı bu katmanda değerlendirilir.bu amaçla düğümlere ağ adresi denilen numaralar verilir. Veri Bağı Katmanı (Data Link Layer) Veri-Bağı katmanı protokol gerçekleştirimlerinin basit amaçları aşağıda açıklanmıştır. Fiziksel katmanın bitlerini frame olarak adlandırılan mantıksal birimler halinde gruplandırmak (Byte gibi frame de sürekli devam eden bitler dizisidir.) Hata kontrolü Ağ üzerindeki bilgisayarların tanınması Diğer katmanların çoğu gibi veri bağlantı katmanı da kendi kontrol bilgisini veri paketinin başına ekler. Gönderilen/alınan lojik işaret bloklarına çerçeve (frame) adı verilir. Bu başlık alanında, kaynak ve hedef adres bilgisi (fiziksel ya da donanımsal), frame boyu bilgisi ve kapsanan üst katmanlar bilgisi içerir. Aşağıdaki ağ bağlantı elemanları Veri-Bağlantı katmanı kapsamındadır. 5

Bridge ler Akıllı Hub lar (Intelliget Hubs) Ağ Arabirim Kartları ( Network Interface Boards ) Fiziksel Katman (Physical Layer) OSI Fiziksel katman protokol gerçekleştirimleri bitlerin aktarımdaki kuralların düzenlemesini gerçekleştirir. Fiziksel katman şunları tanımlar: Fiziksel ağ yapıları Aktarım ortamının kullanımındaki mekanik ve elektriksel belirlemeler Bir aktarım kodlama ve zamanlama kuralları Fiziksel katman, aktarım ortamının tanımını içermez. Bunun yanında fiziksel katman protokol gerçekleştirimleri aktarım ortamına özeldir. Aşağıdaki ağ bağlantı birimleri fiziksel katmanın kapsamındadır: Yoğunlaştırıcı hub, repeater gibi elektriksel sinyal üreten birimler. Birimlerin aktarım ortamıyla bağlantısını sağlayan, aktarım ortamı bağlantı donanımları. Sayısal-analog çevrimi yapan modem ve codec ler. Katmanlar Arası İletişim OSI sadece bir referans modeli olduğu için katmanlar herhangi bir işlev gerçekleştirmezler. Ancak, yazılım ve donanımdan oluşan protokol gerçekleştirimleri OSI referans modelde ilgili tanımlamalara göre işlevlerini gerçekleştirirler. OSI Model ine göre, gerçekleştirimdeki her bir katmana karşı gelen protokol, diğer bilgisayardaki aynı düzeydeki katmanla konuşur. Ancak mesajını doğrudan karşı katmana iletemeyeceğinden, mesajını aynı düzeydeki bir alt katmana ileterek bu mesajın fiziksel ortam üzerinden karşı bilgisayara ulaşmasını sağlar. Diğer bir deyişle, N katmanı N-1 katmanının servislerini kullanır ve N+1 katmanına servis sağlar. Katmanlar bu iletişimi Servis Erişim Noktaları (Service Access Point) aracılığı ile gerçekleştirir. Alıcı durumda olan katman, aynı düzeydeki gönderen katmanın ne isteğinde bulunduğunu anlamak için her katman kendi denetim bilgisini mesajın başına ekler ve karşı katmana isteğini iletir. Bu denetim bilgisine Başlık (Header) denilir. Alıcı bilgisayarda, mesaj aşağıdan yukarıya katmanlarda iletildikçe, her katman kendine ilişkin Başlık bilgisine bakarak gönderen bilgisayarın ne istekte bulunduğunu anlar ve ona göre tavır alır. Gelen mesaj ya bir üst katmana iletilir ya da başka bir yere gönderilmek üzere alt katmana iletilir. 6

Hedef Kaynak 7 Uygulama Uygulama 6 Sunum Sunum 5 Oturum Oturum 4 Taşıma Taşıma N+1 3 Ağ Ağ N 2 Veri-Bağı Veri-Bağı N-1 1 Fiziksel Fiziksel A Bilgisayarı B Bilgisayarı Şekil 2: OSI Modeline Göre İki Bilgisayarın İletişimi [4]. KURUMSAL AĞLARDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Kurumsal ağlarda karşılaşılan sorunları üç grupta incelemek mümkündür. Bunlar, 1. Alt Yapı ve Donanım 2. Yazılım 3. İşletme ve Organizasyondur. Alt Yapı ve Donanım Kurumsal bir ağ tasarlanırken, ilk yapılması gereken işlerin başında alt yapıyı incelemek gerekir. Bu inceleme yapılırken kurum içi ve kurum dışı gerçekleştirilecek işler için bir akış şeması çıkartılmalıdır. Unutulmamalıdır ki kurum içi kapasite ne olursa olsun, kurum dışına çıkıştaki alt yapı potansiyelini kullanmak zorunluluğu vardır. Ağın dış bağlantısının karasal mı yoksa uydu üzerinden doğrudan mı yapılacağı önemli konulardır. Eğer Telekom un TTNET i kullanılacaksa, kurumun bulunduğu nokta ile Telekom a bağlantı yapılacak nokta arasındaki hat bağlantısı önemlidir. TTNET in kurumun bulunduğu yerde ne tür hizmetleri verebildiği analiz edilmelidir. TTNET in bölgedeki sunduğu hizmetler, iletişim hızları, ücretlendirme vb konular detaylı araştırılmalıdır. Örneğin kuruma TTNET-ADSL hizmeti alınmak isteniyorsa, Telekom un bu hizmeti o yörede verecek bir POP noktasının olup olmadığı konusu öncelikli araştırılmalıdır. 7

Alt yapı denildiğinde, sistemde kullanılacak tüm cihazların, kablolama biçimlerinin ve bu kabloların geçirileceği kanalların ve galerilerinin detaylandırılması düşünülmelidir. Kurumsal ağlar projelendirilirken bazen işin değişik bölümleri için farklı şirketlere yapılan ihaleler sonrasında uyumsuzluklar ortaya çıkabilmekte ve sistem arzu edilen randımanı vermediğinde de karşılıklı suçlamalar başlayabilmektedir. Kurumsal kampus ağ yapılarına ait alt yapı projeleri çoğu kez yapılmamakta, göz kararı ile kazılar yapılarak kablolar döşenmekte, ancak aradan birkaç yıl geçtiğinde o işi organize eden kişinin herhangi bir nedenle ayrılmış olması durumunda, elde mevcut proje olmadığından, sonradan büyük zararların meydana çıktığı durumlar olabilmektedir. Örneğin, fiber optik kabloların geçtiği yerlerde iş makinelerinin kazı yapması sonrasında defalarca kablo kopmalarının yaşandığı bilinmektedir. Kurumsal ağ yapıları için hazırlanan teknik şartnamelerin yeterince sıhhatli yapıldığını söylemek bazen çok güçleşmektedir. Hatta çoğu kez bir şirkete danışılarak, teknik şartname hazırlatılır. Teknik şartnameyi hazırlayan şirket ise, genelde maddi kazançlarını ön plana çıkartmak ve ihaleye rakipsiz girebilmek için, taraflı ve kendi şirketlerini koruyacak biçimde şartnameler hazırladıkları bilinmektedir. Bu gruba giren şirketler, en uygun bir yapı sunmak yerine, ellerinde mevcut potansiyele göre donanım önerisi yapabilmektedirler. Ağda kullanılacak cihazların seçimi büyük dikkat ister. Bu cihazların birbiri ile uyum içinde çalışabilmeleri, hızda düşüşlere sebebiyet vermemeleri istenir. Örneğin kurumsal bir ağ yapılandırılmasında hibe olarak verilen bazı cihazlar yüzünden, bir sonraki merhalede teknolojik gelişmelere ve genişletilmelere uygun olmayan konfigürasyonların ortaya çıktığı olaylar yaşanabilmiştir. Bu nedenle firmaların hediye veya hibe yolu ile vermeye çalıştıkları cihazları sisteme bağlarken, ileride bu cihazlara uygun cihazlar alındığında yatırımın yanlış yapıldığının farkına çok geç varılabilir. Yazılım Ağ sistemlerinde yazılım da en az alt yapı ve donanım kadar önemli bir husustur. Hatta daha önemli olduğu söylenebilir. Çünkü alt yapı ve donanım ne kadar mükemmel olursa olsun, eğer uygun yazılımlar sağlanamıyorsa, randımanlı bir işletme söz konusu olamaz. Ağ sistemlerine uygun yazılımlarla ilgili yapılacak sözleşmelerde, gelişmelere ayak uydurabilen, yeni versiyonları piyasaya çıktığında hemen devreye alınabilen türde sözleşmeler yapmak gerekir. İşletme ve Organizasyon Ağ sistemlerini işletmek için mükemmel bir organizasyonun kurulması zorunludur. Ağ hizmetlerinde sunulacak işlemlerde görevlendirilecek elemanların konularında uzman olması, hizmetiçi eğitimlerle bilgilerinin yenilenmesi, başarılı ve çalışkan olan elemanların maddi olarak döner sermaye işletmeleri aracılığı ile desteklenmesi gerekir. Çünkü bilişim sektöründe yetişmiş kalifiye elemanların kamu kurumlarında düşük maaşlarla çalıştırılması, genelde mümkün olamamaktadır. Belirli bir bilgi birikime sahip eleman, özel sektörde çok daha yüksek maaşlarla iş bulabildiği sürece, kamuya ait ağ sistemlerinin başarılı çalıştırılabilmesi için bu elemanların en az özel sektörde kendilerine verilen maaş seviyelerinde gelirleri olması gerekir. 8

Üniversitelerimizde uygulan mevcut döner sermaye yönetmelikleri aracılığı ile çalışanlara verilebilecek katkı payı maalesef çok düşük seviyelerdedir. Bu nedenle bilişim sektöründe çalışan personel için döner sermaye aracılığı ile yapılan ödemelerdeki katkı payı dilimlerinin artırılabilmesi için, yönetmeliklerde uygun yeni düzenlemelere gereksinim bulunmaktadır. Ağ sistemlerinde görevlendirilecek elemanların teknik ve yazılım desteği alınacakların aynı birim içerisinde ayrı birer bölüm olarak teşkilatlandırılması uygun olacaktır. Bu elemanların bilgi ve becerilerini artırabilmeleri için büyük şirketler tarafından eğitilebilmeleri sağlanmalıdır. Elemanların ağı kullanan elemanlara zaman zaman seminerler düzenleyerek, ağın verimli biçimde kullanılması temin edilmelidir. SONUÇ Ağlar; bireylerin, kurumların, ülkelerin kısacası insanoğlunun, ağ aracılığı ile kurulacak otomasyon sistemlerinden yeterince yararlanmaları için çok büyük katkılar sağladığı bir dönemde, bu teknolojiden uzak kalmak asla düşünülmemelidir. Ağlar, dünyamızın küreselleşme sürecini hızlandırmakta ve artık bilgi toplumu olmaya geçişi, problem olmaktan çıkarmaktadır. Bir ülke iletişim ve bilişim alanında yaşanan hızlı değişimlere ayak uydurmak ve gelişmiş ülkelerle yarışmak istiyorsa, ağ şebekesinin sunduğu İnternet imkanlarının ülke genelinde kurulması ve mümkün olduğunca bir çok birey tarafından etkin kullanılmasını sağlamak gerekir. Bu tür gelişmelerde ücretlendirme çok önemli bir husus olup, belirlenecek fiyatlandırmalar her bütçeye uygun olmalıdır. Bu makalede özellikle kurumsal ağ yapılarında karşılaşılan problemler yukarıda detaylandırılmış ve kurumsal ağlarda yaşanan tecrübeler ışığında öneriler sunulmuştur. Türkiye de bir çok kamu kurum ve kuruluşlarının hala İnternet hizmetlerinden yeterince yararlanmadığı bilinmektedir. Özellikle İnternet ten yoksun kurumların bir an önce bu hizmetleri elde etmeleri sağlanmalıdır. Her kamu kuruluşunda mutlaka İnternet hizmetlerinden yeterince yaralanmayı sağlamak için uygun birimler kurulmalı ve bu birimlerde kalifiye elemanlar istihdam edilmelidir. KAYNAKLAR [1] VAROL, A.; VAROL, N., 1995, Network Sistemleri ve Novell Netware İşletim Sistemi, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul, 195 s. [2] ÇÖLKESEN, R., ÖRENCİK, B., 1999, Bilgisayar Haberleşmesi ve Ağ Teknolojileri, Papatya Yayıncılık, İstanbul, 393 s. [3] KAPLAN, Y., 2000, Veri Haberleşmesi Temelleri, Papatya Yayıncılık, İstanbul, 352 [4] Cisco Web Sitesi, http://www.cisco.com/tr 9