Integrationsbüro Giriş, İkâmet, Çalışmak ve Vatandaşlık Göçmen Halklar için Bilgindirme Türkisch, www.stadt-salzburg.at
Pek Değerli Salzburg lular, Şehrimize hoş geldiniz. Salzburg, size ve ailenize yüksek bir yaşam kalitesi, güzel bir çevre ve birçok ilginç imkânlar sunmaktadır. Elbette yeni bir şehirde ve yeni bir ülkede atılacak ilk adımlar genelde sıkıntılı ve zordur. Bu yolu daha kolay kılmak için, sizlere işte bu kitapçığı takdim ediyoruz. Bu yolu sizlere kolaylaştırmak için, oturum ve çalışma hakkında sizleri bilgilendiriyoruz. Salzburg daki başlangıcınız için her şeyin gönlünüzce olmasını diliyorum. Mag. a Anja Hagenauer, Belediye Başkan Yardımcısı Sevgili Salzburg lular, Bu bilgiler aracılığıyla, Salzburg da oturum için gerekli temel hususlar hakkında genel bir fikir edinmenizi sağlamak istiyorum. Detaylı ve hukukî bilgilendirmeye ihtiyaç duyduğunuz takdirde lütfen ilgili makamlara başvurunuz. Şehirde beraber yaşam hakkındaki her türlü bilgiyi Salzburg Göçmen Bürosu ndan edinebilirsiniz. Umuyorum ki, sizlerin de desteğiyle şehirdeki hürmetkâr ve hoşgörülü yaşamı daha da güçlendiririz. Salzburg daki geleceğiniz için başarılı bir başlangıç yapmanızı temenni ediyorum. Mag. a Daiva Döring, Entegrasyon Bürosu 3
İçindekiler Avusturya ya Giriş Avusturya Vatandaşlığı Olmayan Kişiler İçin Oturumunuz esnasında, giriş ve çıkış için evvela geçerli bir seyahat belgesine ihtiyacınız vardır. Avusturya ya Giriş........................ 5 İkâmet............................... 6 Entegrasyon Sözleşmesi.................... 9 Avusturya da Çalışmak.................... 10 Vatandaşlık............................ 12 Danışmanlıklar......................... 14 Vize zorunluluğu: Avrupa Ekonomik Alanı nda oturum izniniz yoksa, giriş için evvela geçerli bir vizenizin olması gerekir. Bu vize AB yasalarına uygun bir vize ya da D Vizesi türünden olabilir. Farklı Şhengen ülkelerinden alınmış Şhengen vizeleri, Avusturya ya giriş için de geçerlidir. Böyle bir giriş için vizenin Şhengen vizesi olması şarttır. Şhengen ülkeleri; Büyük Britanya (İngiltere), İrlanda, Hırvatistan, Kıbrıs, Bulgaristan ve Romanya gibi ülkeler hariç tüm AB ülkeleri; ve Norveç, İzlanda, Lihtenştayn, İsviçre gibi AB ye üye olmayan bu dört ülkedir. Şhengen ülkeleri arasında sınır kontrolleri bulunmamaktadır. Yetki: Vizelerin verilmesi yetkisine esas olarak yaşanılan ülkedeki Avusturya Büyükelçiliği sahiptir. Yurtdışındaki tüm Avusturya elçilik makamlarının listesi: http://www.bmeia.gv.at/fileadmin/user_upload/oracle/ oe_vertretungen_de.pdf Devletler arası anlaşmaya bağlı ya da Avrupa hukukuna dahil olmayan Sırbistan, Bosna Hersek gibi ülkelerin yurttaşları vizeden muaftır. Vizesiz giriş, Şhengen alanı dahilinde altı aylık süreç içerisinde üç aya kadar mümkündür. Linz St. Pölten Wien Bregenz Salzburg Eisenstadt Innsbruck Graz Klagenfurt 4 5
İkâmet Avrupa Ekonomik Alanı na üye olmayan ülkelerden ya da İsviçre den gelip ve uzun süre Avusturya da oturmak isteyen insanların vizeye ihtiyaçları vardır. İlk kez yapılan ikâmet (oturum) vizesinin alımı ücretli olup bundan yaşadığınız ülkedeki kişisel olarak başvuru yaptığınız Avusturya Büyük Elçiliği sorumludur. Başvuru yaptığınız elçilik makamı, başvurunuzu nihai kararı verecek olan Avusturya daki ilgili makama yönlendirir. Özellikle de öğrenciler, sanatçılar veya bağımsız olarak belirli nedenlerden ötürü burada yaşamak isteyenlere ikâmet izni verilir. Avusturya da şartları yerine getirmiş (yeterli fiansal birikim, ev, sağlık sigortası gibi) ve oturum sebebine bağlı olarak uzun süre oturmak isteyen kişilere ikâmet (oturum) vizesi verilmeye devam edilir: Belirli işverenlerdeki bir vazife hakkının kullanımı; bir Kırmızı-Beyaz-Kırmızı Kart ile (yüksek nitelikliler, kalifie iş gücüne sahip olanlar, başka kilit vasfa sahip işçiler ya da üniversite mezunları) ya da Mavi AB Kartı ile (AB ye üye olmayan ülkelerden gelen yüksek nitelikli iş gücü sahipleri için AB içindeki meslekî dolaşımı kolaylaştırır.) mümkündür. Kalifiye iş gücü niteliği için gerekli şartların sağlanıp sağlanmadığı hakkındaki nihaî karar Salzburg İşçi Bulma Kurumu (Arbeitsmarktservice-AMS) tarafından belirlenir. (Adres için aşağıya bakınız.) İşçi Bulma Kurumuna bağlı olarak sınırsız oturum için ek olarak Kırmızı-Beyaz-Kırmızı karta ihtiyaç vardır. (Örneğin hali hazırda oturumuna izin verilmiş AB ye üye olmayan ülkelerden gelmiş bir ailenin üyesi olmak.) Uyarı: Üçüncü ülkelerden yani AB ye üye olmayan ülkelerden gelecek ailelerin oturumu, karı-koca durumuna ve rüştüne ermemiş evli olmayan çocuk durumuna bağlıdır. Avusturya Hukuku na göre rüştüne ermemiş yaş 18 olarak kabul edilir. Eşler ise başvurularda 21 yaşından büyük olmalıdır. Yerleşme İzni sadece çalışma hakkıyla mümkün olan başkasının hizmetinde görülen vazifelerin kullanımını meşru kılan bir yerleşim iznidir. Meslek sahipleri haricindeki yerleşme izni meslek icra etmeyi mümkün kılmayan bir yerleşme izni anlamına gelir. Herhangi bir Avusturyalının; karısı ya da kocası, küçük yaştaki evli olmayan çocukları için ön görülen oturum vizesi Familienangehörige (Aile Üyesi), yetişkin çocukları veya diğer akrabaları için öngörülen vize ise, Niederlassungsbewilligung Angehörige (Yerleşme İzni- Akraba) (İş piyasasına giriş hakkı olmayan) vizesidir. Belirli bir yerleşim süresinden (esas olarak 5 yıl) sonra ve genel şartları mevcut olanlara, özellikle de Entegrasyon Sözleşmesini yerine getirmiş olanlara, yani B1 seviyesindeki Almanca sınavını geçtiğini ispatlayanlara Daueraufenthalt EU (Sürekli Oturum-AB) vizesi verilir. Uyarı: Daueraufenthalt EU (Sürekli Oturum-AB) vizesinin sağlayacağı oturum hakkı süresizdir, vize kartı 5 yıllık verilir. Geçerli ikâmet (oturum) vizeniz sona ermeden, vize uzatımı için yetkili mercilere, en erken vizeniz bitiminden üç ay önce başvurabilirsiniz. Uyarı: Önemli hayatî durumlardaki her değişikliği (mesela boşanma gibi) ilgili yabancı makamlarına bildiriniz. Özellikle de boşanma, aile içi şiddet ya da eşlerden birinin ölümü gibi olayların ilgili aile üyeleri tarafından bildirilmesi önemlidir. Her şeyden evvel vize uzatımı için gerekli şartları kendileri tek olarak yerine getiremeyeceklerse, bu durumların bildirilmesi önemlidir. Uyarı: İkâmet (Oturum) vizesinin uzatımı için gerekli şartlar yerine getirilmemişse, ancak başvuruyu yapan kişi hali hazırda Avusturya daysa, belirli şartlar altında; örneğin, hukuk aile yaşamını göz önünde bulundurursa, vize verilebilir. 6 7
İkâmet Entegrasyon Sözleşmesi Avrupa Ekonomik Alanı vatandaşları ve İsviçreliler, ve bunların aile efradları Avrupa Hukuku çerçevesinde belirli şartlar altında yerleşme hakkına sahiptirler. Yerleşmelerinden sonraki dört ay içinde dilekçeleriyle beraber ikâmetgah belgelerini resmî mercilere ibraz etmeleri gerekir. Böyle AB ye üye olmayan ülke vatandaşlarının aile efradları, oturum vizesi kartlarını beş yıl sonra sürekli oturum vizesi kartlarına dönüştürebilirler. Uyarı: Resmî mercilerin yetkileri oturduğunuz yere bağlıdır. Salzburg şehri için yetkili makamlar aşağıda belirtilmiştir. Salzburg Eyaleti ndeki belediyeler için beş ilçe ofii ekibi yetkilidir: İO Salzburg-Civarı/Flachgau, İO Zell am See, İO Hallein, İO St. Johann im Pongau veya İO Tamsweg. Salzburg Şehrindeki Yetkili Makamlar Amt für öffentliche Ordnung (Kamu Düzeni Dairesi) Adres: Schwarzstraße 44, 5020 Salzburg Tel.: 0662/ 8072-3173 E-Mail: oeffentliche-ordnung@stadt-salzburg.at İnternet: www.stadt-salzburg.at Belirli kişiler, özellikle de AB ye üye olmayan 1. ülkelerden gelmiş olup da Avusturya Vatandaşlığına sahip olanların veya yerleşimine izin verilmiş üçüncü ülke üyelerinin aile efradları, ilk vize başvurusu öncesinde A1 seviyesinde olan Almanca daki temel bilgilerini ispatlamaları gerekmektedir. Uyarı: Almanca daki, A1 seviyesinde olan temel bilgileri bildiğinizi ispat eden belgenin, Avusturya da tanınırlığı olan bir dil enstitüsü tarafından verilmiş olması gereklidir. İlk vize başvurusunda bu ispat belgesinin teslim edilmiş olması gerekir. Bu belgenin, başvuru esnasında bir yıldan daha eski olmaması gereklidir. Belirli istisnalar dışında, ilk vize başvurusu sonucu 2. vize almış her bir göçmen, Entegrasyon Sözleşmesi ni (Alman Dili ni geliştirmesi, yani esas olarak 2 yıl içinde A2 (Modül 1) seviyesine çıkması gerekir) kabul etmiş sayılır. Entegrasyon Sözleşmesi, geçici süre kapsamında yerine getirilmediği takdirde, oturum vizesi uzatılmayabilir ve yabancılar polisi tarafından gerekli tedbirler alınarak ilgili kişinin (mukîm) oturum hakkı sona erdirilebilir. Sürekli Oturum AB vizesinin verilebilmesi için, Modül 2 yi (B1 seviyesini) geçmek kesinlikle şarttır. Uyarı: Ruhsal ya da fiziksel sağlık sorunları olan kişiler için dil kursunu geçme şartı aranmayabilir. Türk vatandaşları için AB anlaşmaları gereği farklı kurallar geçerli olabilir. Kamu Düzeni Dairesi, Schwarzstraße 44 8 9
Avusturya da Çalışmak Avusturya vatandaşı olmayan kişiler, başkasının hizmetinde görülen bir işe (çıraklık da dahil) sadece belirli şartlar altında kabul edilebilir. Avusturya daki iş piyasasına sınırsız giriş hakkına: Avrupa Ekonomik Alanı vatandaşları (Hırvatistan hariç) ve İsviçreliler, ve bunların aile üyeleri, Avrupa Hukuku çerçevesindeki belirli şartlar altında Avusturya vatandaşlarının aile efradları Yerleşim iznine sahip olan Avusturya vatandaşlarının eşleri ve küçük yaştaki çocukları Mülteciler ve ikincil korumaya muhtaç olanlar Sürekli Oturum AB Vizesi sahipleri ve Kırmızı-Beyaz- Kırmızı plus kartı olanlar ve Oturma Müsaadesi plus. Uyarı: Süresiz vize eski yasalar nedeniyle (örneğin yerleşme belgesi, süresiz yerleşme izni,..) Sürekli Oturum-AB olarak geçerlidir. Bu vizenin sahipleri aynı zamanda iş piyasasına sınırsız giriş hakkına sahiptirler. İstihdam amaçlı yeni göç, temel olarak yüksek nitelikliler, kalifiye iş gücüne veya kilit vasfa sahip olanlar ve üniversite mezunlarıyla sınırlıdır. Böyle kişilere; eğitim, iş tecrübesi veya dil bilgisi gibi kriterlerin değerlendirildiği özel kabul usulleri sağlanır. Uyarı: Çalışmak için gerekli izin olmadan istihdam alımı onların kovulmasına ve hatta sınır dışı edilmesine yol açabilir. Yetkili Makamlar: Arbeitsmarktservice (AMS) Salzburg (Salzburg İş Piyasası Servisi) Adres: Auerspergstraße 67, 5020 Salzburg Tel.: 0662/ 8883-0 E-Mail: ams.servicelinesbg@ams.at İnternet: www.ams.at Uyarı: Hırvatistan Vatandaşları için, Hırvatistan ın AB ye girmesinden yedi yıl sonrasına kadar (2020) geçerli olacak olan geçici hükümler uygulanır. Bu geçici kurallar, Hırvat Vatandaşlarının sadece belirli şartlar altında ve ancak daha önceki bağımsız olmayan iş izinlerine bağlı olarak çalışma izni alabileceklerini beyan eder. Başka kişi grupları, eğer belirli özel bir vizeye sahiplerse (Örneğin; Din Görevlileri, Sanatçılar, Araştırmacılar vs.) özel çalışma izni olmadan görevlerini ifa edebilirler. İş piyasasına sınırsız giriş hakkına sahip olmayıp da (örneğin oturum vizesine sahip olan biri ya da birileri), Avusturya da birinin yanında, hizmetinde çalışmak isteyen kişilerin bir iş iznine ihtiyacı vardır. Örneğin; İstihdam İzni. Bu çalışma yetkileri özellikle hali hazırda Avusturya da (yasal) ikâmet edenlere verilir. Salzburg İş Piyasası Servisi, Auerspergstraße 67 10 11
Vatandaşlık Avusturya vatandaşlığı soy, tevcih ve başvuru aracılığıyla verilir. Ebeveyni evli olan ve annesi ya da babası Avusturya vatandaşı olan çocuk, Avusturya vatandaşı olmaya hak kazanır. Bir çocuk resmi bir evlilik dışı dünyaya geldiği an, sadece çocuğun annesi Avusturya Vatandaşı ise çocuk vatandaşlık almaya hak kazanır. Sadece çocuğun babası Avusturya Vatandaşlığına sahipse, babası çocuğun doğumundan sonraki sekiz hafta içinde babalığını yasal olarak kabul ve ispat etmişse, çocuk Avusturya Vatandaşı olmaya hak kazanır. Uyarı: Sadece çocuğun babası Avusturya Vatandaşı işe babalığın tespiti ya da ispatı daha sonra gerçekleştiği takdirde; çocuk, vatandaşlığı ancak belirli şartlar altında alabilir. Ebeveyn sonradan evlendiği takdirde (meşruiyet), çocuk Avusturya vatandaşı olur. Uzun zamandır Avusturya da yerleşim izni olan (esas olarak 10 yıl) kişiler, belirli şartlar altında (güvence altına alınmış geçim, Almanca bilgisi B1 Seviyesi, uyumlu davranış vs.) Avusturya vatandaşlığını hak edebilirler. Ayrıca en az altı yıllık yasal bir oturumdan sonra bazı durumlarda vatandaşlığı almak mümkündür. Örneğin mülteci durumunda olanlar, EWR (Avrupa Ekonomik Alanı) Vatandaşları veya Almanca dil seviyelerini B2 belgesiyle belgeleyen kişiler veya hâlâ süren kişisel entegrasyon durumunu ispat edebilenler. Uyarı: Avusturya vatandaşlığı, özellikle de bir kişinin kendi dileğiyle yabancı bir vatandaşlığa geçmesi, buna isteği veya açık onayıyla kaybedilebilir. Ayrıca önceki vatandaşlığın idame ettirilmesi veya yurtdışında silahlı organize bir örgüte aktif üye olmak Avusturya vatandaşlığının geri alınmasına neden olabilir. Vatandaşlık verilmesinden eyalet yönetimi sorumludur. Yetkili Makamlar: Amt der Salzburger Landesregierung (Salzburg Eyalet Yönetimi Ofisi), Landesamtsdirektion (Eyalet Bürosu İdaresi) Seçim Birimi ve Güvenlik Adres: Sebastian-Stief-Gasse 2, 5010 Salzburg Tel.: 0662/ 8042-2338 İnternet: http://www.salzburg.gv.at/themen/se/salzburg/ wahlen_sicherheit/staatsbuergerschaft.htm 12 13
Danışmanlıklar AST Diploma Denkliği İnceleme Birimi Yabancı bir ülkede eğitim görmüş kişilerin diplomalarının denklikleriyle ilgilenen birim Adres: Auerspergstraße 67, 1. Kat, Oda No: 1.133, 5020 Salzburg Tel.: 0676/ 84 69 05 310 veya 0676/ 84 69 05 313 E-Mail: ast.salzburg@migration.at Caritas Rechtsberatung (Caritas Hak Danışmanlığı) Mülteciler İçin Danışmanlık Adres: Plainstraße 83, 5020 Salzburg Tel.: 0662/ 84 93 73-214 veya -234 E-Mail: rechtsberatung@caritas-salzburg.at İnternet: www.caritas-salzburg.at FRAUENTREFFPUNKT (Kadinlar Buluşuyor) Salzburg Kadın Danışmanlığı Adres: Paris-Lodron-Straße 32, 5020 Salzburg Tel.: 0662/ 87 54 98 E-Mail: office@frauentreffpunkt.at İnternet: www.frauentreffpunkt.at helping hands Salzburg (Salzburg Yardım Eli) Yasal Yabancı Danışmanlığı Adres: Kaigasse 28, 5020 Salzburg Tel.: 0662/ 8044-6003 E-Mail: helphand.oeh@sbg.ac.at İnternet: www.8ung.at/helping-hands-salzburg INTO Salzburg Diakonie Flüchtlingsdienst (Diakonie Mülteci Servisi) Mülteciler İçin Hukuk Danışmanlığı ltica ve İkincil Korumaya Muhtaç Olanlar İçin Danışmanlık Adres: Lehenerstraße 26, 5020 Salzburg Tel.: 0662/ 87 03 29 E-Mail: into.salzburg@diakonie.at İnternet: www.fluechtlingsdienst.diakonie.at Österreichischer Integrationsfonds (ÖIF) (Avusturya Entegrasyon Fonu) Entegrasyon Danışmanlık Hizmeti Adres: Ernest-Thun-Straße 6, 5020 Salzburg Tel.: 0676/ 55 66 069 E-Mail: salzburg@integrationsfonds.at İnternet: www.integrationsfonds.at VEBBAS Derneği İş Piyasasına Entegrasyon Adres: Linzer Bundesstraße 12, 5020 Salzburg Tel.: 0662/ 87 32 48-11 E-Mail: office@vebbas.at İnternet: www.vebbas.at VIELE Derneği Kadınlar ve Aileler İçin Danışmanlık Adres: Rainerstrasse 27, 1. Kat, 5020 Salzburg Tel.: 0662/ 87 02 11 E-Mail: office@verein-viele.at İnternet: www.verein-viele.at Bilgileri yapabileceğimiz en iyi şekilde derlemeye gayret ettik. Kadınlar Buluşuyor Derneği nden Mag. a Ljiljana Zlatojević Hanım a, Kadın ve Çalışma derneğinin MidA projesindeki entegrasyon pilotlarına ve Kamusal Düzen Bürosu ndan Thomas Schiller Bey e destek ve önerilerinden ötürü teşekkür ediyoruz. Katkı ve eleştirilerinizden memnuniyet duyarız: integrationsbuero@stadt-salzburg.at Yayıncı, Sahibi ve İmtiyaz Sahibi: Stadtgemeinde Salzburg (Salzburg Belediyesi), Integrationsbüro (Entegrasyon Bürosu), Mirabellplatz 4, 5024 Salzburg, Tel. 0662 8072-2296 Yayın Tarihi: 09/2015 14 15
Giriş, İkâmet, Çalışmak ve Vatandaşlık Göçmen Halklar için Bilgindirme