ELEKTRİK PROJE ÇİZİMİ AYDINLATMA PROJELERİ
Elektrik Tesisat Projeleri (Aydınlatma Projeleri) Bilgisayar ortamında çizilecek olan Elektrik Tesisat Projesi, Mimarı Plan esas alınarak çizilir. Gerekli olan kısımlar (Vaziyet Planı, Bodrum, Zemin ve Normal Kat Mimari Planları) dışındaki çizimler silinmelidir. Bir elektrik tesisat projesi şu kısımlardan meydana gelir. Proje Kapağı Vaziyet Planı Temel Topraklama Uygulama Projesi Elektrik Tesisat Kat Planları Yükleme Cetvelleri Kolon Şemaları Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesapları Aydınlatma Cetveli ve Örnek Aydınlatma Hesabı Teknik ve Özel Şartnameler Semboller Tablosu 2
Mimari Planlar İnşaat mühendisleri ve mimarlar tarafından yürürlükteki kanun ve mevzuatlara uygun olarak çizilen yapım planlarına Mimari Plan denir. Normal büyüklükteki mimari planlar 1/50 ölçekte çizilirler. Mimari planlarda yapıya ait yapım özelliklerinin tamamı gösterilmelidir. Elektrik tesisat projesi hazırlanmasında özellikle mimari plan üzerinde bulunan tefriş (yerleşim) planına dikkat edilmelidir. Tefriş planına göre elektrik tesisat projesi çizilirken, Mutfak düzenine göre anahtar, priz ve armatürlerin yerlerine, Elektrikle çalışan aletlerin (kombi, hidrofor, motor vb.) yerleri, Baca ve hava boşluklarının yerlerine, Kapılarına açılış yönlerine, Odaların mobilya yerleşim düzenlerine, 3 WC, banyo, lavabo gibi ıslak hacimlerde küvet, dolap ve aynanın yerlerine dikkat edilmelidir.
Vaziyet Planı Projelerde, binanın bulunduğu konumu belirten çizimlere Vaziyet Planı denir. Bu planlar 1/200-1/500 1/1000 ölçeğinde çizilir. Mimari vaziyet planında binanın üstten görünümü, katların kesitleri, bulunduğu cadde yada sokağın isimleri, coğrafi yönler (kuzey) belirtilir. Elektrik tesisat projesindeki vaziyet planında ise ek olarak, elektrik enerjisinin alındığı direk yada kutu numarası, hattın uzunluğu, elektrik enerji girişi, kullanılan kablonun adı, Telekom girişi belirtilmelidir. 4
KUZEY HARMANLIK S. YERALTI BESLEME TREDAŞ DAĞITIM KUTUSU 15mt KARAHIDIR CAD. VAZİYET PLANI ÖLÇEK: 1/200 Ders İçi Örnek Uygulama 1 e Ait Vaziyet Planı 5
Proje Kapağı Her elektrik tesisat projesinde, proje sorumlusu, arsa bilgileri ile ilgili özet bilgilerin bulunduğu bir Proje Kapağı mevcuttur. Proje kapağı çiziminde dikkat edilmesi gereken hususlar aşağı verilmiştir. Proje başlığı yazı yüksekliği Height:35br Diğer yazıların yüksekliği Height:12,5br Proje kapağı, standart A4 kağıdı 297x210mm ölçülerinde olacaktır. 6
AD MÜHENDİSLİK TEL: 0 000 000 00 00 FAX: 0 000 000 00 00 GSM: 0 000 000 00 00 ADRES: TEKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU KARAHIDIR MAH. OKUL YOLU SOKAK ELEKTRİK PROGRAMI KIRKLARELİ PROJE SORUMLUSU Adı Soyadı Volkan ERDEMİR Oda No Belge No Vergi Dairesi Vergi No Sorumluluk İmzası YAPI DENETİM FİRMASI YAPI DENETİM NUMARASI VERGİ DAİRESİ NUMARASI DENETÇİ ELEKTRİK MÜH. ADI SOYADI ODA SİCİL NO DENETÇİ BELGE NO Sorumluluk İmzası EMO ONAYI TREDAŞ ONAYI PROJE SORUMLUSU TEKNİK UYGULAMA SORUMLUSU YAPI DENETİM ONAYI...NOLU MUHENDIS ICIN TESCIL EDILMISTIR. PROJEYİ YAPTIRANIN YAPI SAHİBİNİN Adı Soyadı Adresi Vergi Dairesi ve Vergi No Adı Soyadı Adresi Vergi Dairesi ve Vergi No Volkan ERDEMİR Teknik Bilimler MYO. Karahıdır Mah. Harmalık Mevkii Okul yolu Sk. ARSANIN ÖZELLİKLERİ Volkan ERDEMİR Teknik Bilimler MYO. Karahıdır Mah. Harmalık Mevkii Okul yolu Sk. İL İLÇE/BELEDİYE ADRES PAFTA ADA PARSEL KIRKLARELİ KIRKLARLİ/MERKEZ Tek. Bil. MYO. Karahıdır M. Okul yolu Sk. YAPININ SINIFI YAPIM SÜRESİ (AY) TOPLAM KAT SAYISI YAPININ ÖZELLİKLERİ BAĞIMSIZ BÖLÜM SAYISI TOPLAM ALAN (m2) YAPININ KULLANMA AMACI ESKİ TOPLAM GÜÇ (W) YENİ EKLENEN GÜÇ (W) TOPLAM KURULU GÜÇ (W) 7 ÇİZEN VOLKAN ERDEMİR ÇİZİM TARİHİ ÖLÇEK PROJE NO DİREK NO TALEP GÜÇ KONTROL 29.11.2012 1/50
Basit Mimari ve Tefriş Planı Çizimi Elektrik tesisat projesi çizimi, mimari planda belirtilen yerleşim planına uygun olarak yapılır. Priz ve anahtarların yerlerinin belirlenmesinde kapı açılış yönleri ve kullanılacak elektrikli ev aletlerinin bulunduğu yerlere dikkat edilmelidir. 8
BANYO FIRIN 2000W ÇAM.MAK. 2500W Y.ODASI MUTFAK BUL.MAK. 2500W E.Y.ODASI HOL SALON Ders İçi Uygulama1 e ait Zemin Kat Tefriş Planı Sigorta Kutusu TREDAŞ Enerji Girişinin Yapılacağı Yer TERAS 9 ZEMİN KAT TEFRİŞLİ PLAN ÖLÇEK:1/50
Temel Topraklama Uygulama Projesi Çizimi ve Hesabı Temel topraklama hesabı yapılırken temel yerine ait toprak özgül direnç değeri bilinmelidir. Alternatif akım frekanslarında sık ölçülen toprak özgül direnç değerleri aşağıdaki gibidir. Toprak Cinsi Toprak Direnci (ρ.e) (ohm.m) Bataklık 5-40 Çamur 20-200 Kum 200-2500 Çakıl 2000-30000 Havanın etkisiyle dağılmış toprak Çoğunlukla < 1000 Kumtaşı 2000-3000 Granit >50000 Morenin (Buzul Taşı) >30000 10
Temel Topraklaması Uygulama Projesi Çizimi Temel topraklaması kapalı bir ring (halka) şeklinde yapınız. Yani temeli tamamen kapsayacak şekilde gösteriniz. Büyük alanlara sahip binalar için temel topraklayıcı tarafından çevrelenen alan 20x20m ölçülerinde olmalıdır. Daha büyük alanlarda iki yada daha fazla bölüme ayırınız. Kullanılan topraklayıcı ile ilgili bilgiler projede belirtilmelidir. Temel topraklamasında, en küçük kesiti 30x3,5mm olan çelik şerit kullanılmalıdır. Projede her bir kısım için şerit uzunluklarını gösteriniz. Potansiyel dengeleme barasına bağlanacak bağlantı filizi bina bağlantı kutusunun yakınına yerleştiriniz. 11 Topraklama çubukları arasındaki mesafe çubuk boyunun en az iki katı olmalıdır.
Temel Topraklama Hesabı İlk önce inşaat temel alanı hesaplanır. Temel alanı geometrik olarak kare, dikdörtgen yada farklı şekilde olabilir. İnşaat Temel Alanı = A = a. b a: Temelin kısa kenarı b: Temelin uzun kenarı &: Toprak özgül direnci (Ölçüm sonucuna göre yada tablodan yaklaşık değer olarak alınır.) l ç : Çubuk boyu L: Şerit uzunluğu R y : Yatay topraklama eşdeğer direnci R ç : Dikey topraklama eşdeğer direnci D: Şerit çapı (Eşdeğer alan) h Gömülme derinliği R e : Toplam topraklama eşdeğer direnci 12
Şerit çapı (Eşdeğer alan) D = 2. A 3,14 Yatay topraklama eşdeğer direnci Dikey topraklama eşdeğer direnci R ç = R y = & 2.D + & L & Kazık adeti.l ç Toplam topraklama eşdeğer direnci 1 R e = 1 R y + 1 R ç 13
Ders İçi Uygulama1 e ait Temel Planı 14
1,5mt nizli Topraklama Elektrodu 1,5mt Galvanizli Topraklama Elektrodu 8,75mt 30x3,5mm Galvanizli Topraklama Şeridi 4,6mt 30x3,5mm Galvanizli Topraklama Şeridi 5,2mt 30x3,5mm Galvanizli Topraklama Şeridi 1,5mt Galvanizli Topraklama Elektrodu 4,6mt 30x3,5mm Galvanizli Topraklama Şeridi 1,5mt Galvanizli Topraklama Elektrodu 5,2mt 30x3,5mm Galvanizli Topraklama Şeridi Ders İçi Uygulama1 e ait Temel Topraklama Uygulama Projesi Potansiyel Dengeleme Barasýna 15 1,5mt Galvanizli Topraklama Elektrodu 3,50mt 30x3,5mm Galvanizli Topraklama Şeridi 5,25mt 30x3,5mm Galvanizli Topraklama Şeridi TEMEL TOPRAKLAMA UYGULAMA PROJESİ 1,5mt Galvanizli Topraklama Elektrodu
Ders İçi Örnek Uygulama (Temel Topraklama Direnci Hesaplamaları) Temel topraklaması yapılacak olan binanın bulunduğu arazinin toprak yapısına uygun olarak toprak özgül direncini &=150ohm.m olarak alındı. Temelin kısa ve uzun kenar uzunlukları a: 8,75m b: 9,75m Topraklama elektrotu boyu l ç : 1,5m Topraklama uygulama projesinden galvanizli topraklama şeridi uzunluğu verilenlerden yararlanarak l: 37,1m İnşaat Temel Alanı = A = a. b = 8, 75. 9, 75 A = 85, 313m 2 16
Şerit çapı (Eşdeğer alan) D = 2. A 3,14 = 2. 85,313 3,14 D = 10, 424m Yatay topraklama eşdeğer direnci R y = & + & = 2.D L 150 + 150 2.10,424 37,1 Dikey topraklama eşdeğer direnci R ç = & = 150 Kazık adeti.l ç 6.1,5 Toplam topraklama eşdeğer direnci 1 = 1 + 1 R e R y R ç 1 = 0, 148982605 R e R e = 6, 712Ω 1 R e = R y = 11, 238Ω R ç = 16, 667Ω 1 11,238 + Önemli Not: Yukarı yapılan işlemde elde edilen 17 sonucun tersini almayı unutmayınız. 1 16,667 (Bu sonucun tersi alınmalıdır.) (Toplam topraklama eşdeğer direnci)
Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği nde Madde 8-a1/i ye göre; U t =Temas gerilimi : 50V I n = Aşırı akım koruma anahtarı açma akımı : 30mA R e < U t = 50V = 1666, 67Ω olduğundan yapılan temel I n 30mA topraklaması uygundur. AŞIRI AKIM KORUMA ANAHTARI KULLANILMASI ZORUNLUDUR. 18
Potansiyel Dengeleme Bir bina tesisatındaki kontrol dışı aşırı darbeleri önleyebilmek için, tüm metalik bileşenlerin, tüm elektrikli sistemlerin ve yıldırımdan korunma sisteminin birbirine bağlanması gereklidir. DIN VDE 0100-410 ve -540 standartlarında öngörülen bu potansiyel dengelemesi, genelde binanın bodrum katına yerleştirilmekte ve koruma iletkenleri ile metalik sistemler arasında tehlikeli potansiyel farklarının ve temas gerilimlerinin oluşmasını engellemektedir 19
21
22
23
24
Elektrik Tesisatlarında Topraklamalar Yönetmeliği 25
KAYNAKLAR Volkan ERDEMİR, Üniversite Ders Notları MEGEP; Aydınlatma Projeleri; Ankara 2011 MEGEP; Bilgisayar Destekli Proje Çizimi; Ankara 2011 MEGEP; Temel Teknik Resim; Ankara 2011 MEGEP; Topraklama Projeleri; Ankara 2011 Mehmet Çevik, Teknik Resim Ders Notları; İzmir 2010 www.wikipedia.org www.emo.org İlgili Şartname ve Yönetmelikler 26