Ege Turistik İşletmeler ve Konaklamalar Birliği (ETİK) etik XCLUSIVE yönetim raporları 2017 OCAK-ŞUBAT DÖNEMİ İZMİR TURİZM EKONOMİSİ Gösterge, analiz ve haberlerle; İZMİR DE TURİZM EKONOMİSİ 2016 yalnız turizm kaybetmedi. Kayıp tüm İzmir in oldu. İZMİR VE TURİZMDE ENFLASYON İzmir de enflasyon Türkiye nin üzerinde. 2017 DE İZMİR TURİZMİ ANALİZİ İzmir turizminde düşüş sürüyor ama bazı pazarlar umut veriyor. TÜRKİYE VE İZMİR TURİZMİ 2017 de yalnız İzmir değil her destinasyonda düşüş var. SAYI 35 ŞUBAT 2017
İZMİR TURİZM EKONOMİSİ TURİZM GELİRİ TURİZMDEKİ DARALMANIN İZMİR EKONOMİSİNE ETKİSİ BÜYÜK OLDU KAYIP YALNIZ TURİZMİN DEĞİL, TÜM İZMİR İN... Türkiye turizminde en büyük 4. ekmek kapısı olan İzmir, 2016 yılındaki krizde 1 milyar Doları aşan bir gelir kaybı yaşadı. Yaşanan bu daralma; yalnızca turizmin değil, İzmir in iktisadi ve sosyal tüm kesimlerinin de kaybı oldu. Çünkü İzmir de turizm, ekonomiye en fazla pozitif katkı veren, etkileyen sektörler arasında ilk 15 içindedir. Turizmin ekonomiyi canlandırma etkisi İzmir ili girdi-çıktı analizlerinde göre turizminde meydana gelen100 birimlik canlanma, kent teki diğer sektörlerin üretimini 230 birim artırmaktadır. Turizmin Türkiye ekonomisini canlandırma etkisi ise 199 birim dolayındadır. İzmir in turizm gelirleri, milyar Dolar* 2,78 3,23 3,50 3,37 3,09 2,28 2,09 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 *Turizmdatabank tarafından oluşturulan özel seriler üzerinden tahmin edilmiştir. 2
İZMİR TURİZM EKONOMİSİ TURİZM VE EKONOMİ Turizmdeki kaybın ekonomiye etkisi Ekonominin en büyük müşterilerden biri Turizm İzmir turizmi, yarattığı ekonomik değerler, istihdam artırıcı etkisi, çevre ve sosyal hayata katkılarının yanı sıra ekonomik sektörlerde kilit konumdadır. Öyle ki, İzmir de faaliyet gösteren firmaların aramalı satışlarında en büyük müşterileri arasında turizm 3. sıradadır. İzmir ekonomisi verilerine göre, turizm sektörü; toptan ve perakende ticaret, elektrik, gaz, sıcak su üretimi ve dağıtımı, kara, su, hava ve boru hattı taşımacılığı, tarım, avcılık ve ormancılık, suyun toplanması, arıtılması ve dağıtılması, gıda ürünleri ve içecek imalatı, mobilya imalatı, basım ve yayım, balıkçılık ve balıkçılıkla ilgili hizmetler, inşaat, motorlu kara taşıtı, römork ve yarı-römork imalatı, giyim eşyası imalatı ve büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri imalatı gibi 20 den fazla sektörün en büyük 3 müşterisi arasında. Dolayısıyla 2016 da turizmde yaşanan daralma bu sektörlerin iş hacimlerini 2 milyar Dolar dolayında küçülttüğü tahmin ediliyor. Turizmin İzmir ekonomisindeki önemi, üretim yapan firmaların, diğer sektörlere aramalı olarak verdiği girdilerin dağılımında net biçimde görülüyor. İzmir turizmi, ekonominin en büyük müşterisi İzmir de turizmin girdi aldığı (canlandırdığı) sektörlerdeki önem sırası Girdi alınan sektörler Sıra Balıkçılık 1. Suyun toplanması, arıtılması ve dağıtılması 1. Gıda ürünleri ve içecek imalatı 1. Mobilya ımalatı; b.y.s. diğer imalat 1. Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı 1. Tarım, Avcılık ve Ormancılık 2. Diğer Hizmetler 1. Toptan ve Perakende Ticaret 2. Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması 2. Büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri imalatı 2. (1) Dağılım; hanehalkı ve kamu nihai tüketimi, ihracat, ithalat ve yatırımlar toplamı düşüldükten sonraki toplam çıktılar üzerinden yapılmıştır. (İZKA verileri) 3
İZMİR TURİZM EKONOMİSİ ENFLASYON İZMİR DE ENFLASYON TÜRKİYE ORTALAMASININ ÜZERİNDE ENFLASYON; İZMİR DE % 8,48 // TÜRKİYE DE % 7,88 EN YÜKSEK FİYAT ARTIŞI TURİZMDE TÜİK in Şubat 2017 verilerine göre, İzmir deki fiyat artışı (enflasyon), Türkiye genelinin üzerinde gerçekleşti. 12 aylık ortalamalara göre, Şubat ayında yıllık enflasyon; Türkiye genelinde % 7,88 olarak gerçekleşirken, İzmir de yüzde 8,48 oldu. Yıllık değerlerle, Şubat ayında İzmir de fiyatı en çok yükselen sektör ise turizm oldu. Bulgulara göre İzmir de lokanta ve otellerde görülen fiyat yükselişi % 11,47 oldu. Bu alanda Türkiye İzmir ve Türkiye de enflasyon, Şubat 2017 %* (12 aylık ortalamalarla) ortala enflasyonu ise % 9,44 olarak gerçekleşti. İzmir de Yeme-içme sektörü fiyatları % 12,24 artarken, yükseliş Türkiye de % 10,55 oldu. Şehirde konaklama sektörü fiyatları % 5,47 artarken, yükseliş Türkiye de % 0,52 gibi düşük kaldı. Diğer yandan Paket Tur fiyatları İzmir de % 3,28 seviyesinde, Türkiye de % 4,45 oranında arttı. İZMİR TÜRKİYE Alkollü İçecekler Ve Tütün 19,81 19,89 Lokanta Ve Oteller 11,47 9,44 Mobilya, Ev Aletleri Ve Ev Bakım Hizmetleri 9,6 7,7 Ulaştırma 9,5 9,12 Sağlık 9,39 10,2 Giyim Ve Ayakkabı 8,78 6,7 Eğitim 8,52 8,69 Eğlence Ve Kültür 7,28 6,35 Konut, Su, Elektrik, Gaz Ve Diğer Yakıtlar 6,19 6,53 Gıda Ve Alkolsüz İçecekler 5,58 5,51 Haberleşme 2,92 3,07 Çeşitli Mal Ve Hizmetler 12,31 11,52 ORTALAMA-TÜFE 8,48 7,88 Kaynak: TÜİK İzmir turizminde enflasyon, Şubat 2017 % 14 12,24 12 10,55 10 8 6 4 5,47 3,28 4,45 2 0 0,52 Yeme içme Konaklama Paket Turlar 4 İZMİR TÜRKİYE
İZMİR TURİZMİ EĞİLİMLERİ (O C A K-ŞU BAT) İZMİR DE DÜŞÜŞ SÜRÜYOR 2 AYLIK KAYIP % 16 İzmir turizmi, 2017 yılına turist sayısında yüzde 18,7 düşüşle başlamıştı. Şubat ta da gerileyen İzmir de 2 aylık dönemde, yabancı ziyaretçi % 15,9 azalışla 29,7 bine indi. Ocak-Şubat döneminde, 2015 yılında 42,9 bin, 2016 da 35,3 bin yabancı ziyaretçi ağırlayan İzmir turizmi, 2017 ayında 5,6 bin kayıpla 29,7 bin kişi çekti. Turizmdatabank ın derlediği İzmir turizmi verilerine göre, 2017 yılı Ocak-Şubat döneminde İzmir, havayolu ile 27,9 bin turist, denizyolu ile de 1,8 bin turist çekti. 2017 nin 2 aylık döneminde kente havayolu ile girişler yüzde 15.5, denizyolu ile girişler de yüzde 20.9 gerileme kaybetti. Diğer yandan kruvaziyer turisti sayısı ise Ocak-Şubat döneminde 66 kişiden 194 kişiye yükseldi. 2017 yılının 2 ayında ilk ayında gelen turist sayısı hacmi düşük olsa da İzmir, bazı pazarlarda gelişme gösterdi. Bu dönemde; İngiltere, ABD, Belkiça, Fransa, Avusturya, Ukrayna, İtalya, Bulgaristan yükseliş gösteren pazarlar arsında yer aldı. İzmir e gelen yabancı ziyaretçi sayısı (Ocak-Şubat) HAVA DENİZ TOPLAM 2015 32.783 10.215 42.998 2016 33.031 2.355 35.386 2017 27.909 1.863 29.772 Değişim 2016/2017-15,5-20,9-15,9 Kaynak: İzmir İl Kultur Turizm MD. 5
GELİŞME EĞİLİMLERİ İzmir e gelen yabancı ziyaretçi sayısı (Ocak-Şubat) 51.645 46.678 41.759 42.998 35.386 29.772 Alsancak Limanı yolcu trafiği-bin kişi 483,4 468,6 481,2 288,2 318,8 306,5 352,4 330,9 184,1 217,8 2,7 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 6
GELİŞME EĞİLİMLERİ (2012-2017) ALMANYA Almanya dan gelen yabancı ziyaretçi sayısı (Ocak-Şubat) Alman pazarı 2012 yılından beri gerileme içinde. 2016 da hafif toparlanan pazar 2017 de % 14,4 düştü. 23.010 15.216 18.075 14.833 16.066 13.751 HOLLANDA Hollanda dan gelen yabancı ziyaretçi sayısı (Ocak-Şubat) 2014 den 2016 yılına kadar yavaşlama yaşayan pazar, 2016 daki kısmı iyileşmenin ardndan 2017 de % 12geriledi. 2.680 2.297 4.931 2.675 3.491 3.072 İNGİLTERE İngiltere den gelen yabancı ziyaretçi sayısı (Ocak-Şubat) 2012 den 2015 e gelişme gösteren pazar, 2016 da sert bir düşüş yaşamıştı. 2017 yılında yeniden canlanan pazar 2 ayda % 85 dolayında büyüdü. 1.596 2.354 2.869 4.717 1.145 2.120 7
GELİŞME EĞİLİMLERİ (2012-2017) YUNANİSTAN Yunanistan dan gelen yabancı ziyaretçi sayısı (Ocak-Şubat) Yunanistan pazarı 2012 den bu yana sürekli iniş-çıkış gösterdi. 2016 da yükselen pazar, 2017 de % 30 dolayında gerileme yaşadı. 1.946 1.318 1.797 1.319 1.766 1.234 AVUSTURYA Avusturya dan gelen yabancı ziyaretçi sayısı (Ocak-Şubat) 2012 yıllarından bu yana sürekli daralan pazar, 2017 ye yatay başladı. 2 aylık dönemde ise % 4,7 artışa geçti. 1.907 1.746 1.438 1.116 881 922 İSVİÇRE İsviçre den gelen yabancı ziyaretçi sayısı (Ocak-Şubat) 2012-2015 yükselişi son 3 yılda gerileyen İsviçre 2017 ye de düşüşle başladı. 2 aylık kayıp % 22,3 oldu. 541 537 766 948 744 578 8
GELİŞME EĞİLİMLERİ (2012-2017) FRANSA Fransa dan gelen yabancı ziyaretçi sayısı (Ocak-Şubat) 2014 ten bu yana sürekli ve sert düşüşler yaşayan pazar, 2017 ye hafif toparlanma ile başladı. 2 aylık kazanç % 66,8 oldu. 3.625 2.055 5.172 2.265 455 759 ABD ABD den gelen yabancı ziyaretçi sayısı (Ocak-Şubat) ABD den gelen turist sayısı, 2013 ten bu yana sürekli düşüyor. 2017 yılında toparlanma eğilimi gösteren pazar 2 aylık dönemde % 6,5 gelişme kaydetti. 1.171 3.034 1.179 698 382 407 BELÇIKA Fransa dan gelen yabancı ziyaretçi sayısı (Ocak-Şubat) İzmir e bu pazardan gelen turist sayısı son 3 yıldır ciddi düşüşler göstermişti.. Ancak 2017 ye toparlanma ile başlayan pazar 2 ayda % 66 gelişme yakaladı. 581 400 1.484 556 401 667 9
GELİŞME EĞİLİMLERİ (2012-2017) İtalya dan gelen yabancı ziyaretçi sayısı (Ocak-Şubat) 4.305 4.560 1.973 1.528 280 280 Polonya dan gelen yabancı ziyaretçi sayısı (Ocak-Şubat) 370 358 366 402 288 225 Ukrayna dan gelen yabancı ziyaretçi sayısı (Ocak-Şubat) 229 204 184 184 203 138 10
İZMİR TURİZM MÜZE VE ÖRENYERLERİNDE DURUM ZİYARETÇİ SAYISI % 12,8 GELİRLER DE % 2,7 AZALDI M Ü Z E V E Ö R E N YERLERINDE DURUM 2017 nin 2 aylık döneminde İzmir de bulunan müze ve ören yerlerini ziyaret eden kişi sayısı % 12,8 azalarak 115 bin 694 e geriledi. Ziyaretçi sayısındaki gerileme 2015 yılına göre % 37,6 oldu. Diğer yandan müzelerden elde edilen gelir de yüzde 2,7 azalışla 674 bin TL ye düştü. Ziyaretçi gelirlerindeki düşüş 2015 yılına göre % 21,2 oldu. Ocak-Şubat 2017 döneminde en çok ziyaret ve en çok gelir elde edilen yer yine Efes oldu. Öte yandan az sayıda müze ve ören yerinde hem gelir hem de ziyaretçi sayısında artışlar gerçekleşti. Müzelere gelen ziyaretçi sayısı ve müze gelirleri (TL) Ocak-Şubat Ziyaretçi Gelir 2016 132 746 692 760 2017 115 694 674 361 Değişim, % -12,8-2,7 Kaynak: İzmir İl Kultur Turizm MD. 11
İZMİR E GELEN YABANCI ZİYARETÇİLER (OCAK-ŞUBAT) 2016 2017 Değişim, % ALMANYA 16.066 13.751-14,4 HOLLANDA 3.491 3.072-12,0 K.K.T.C. 2.135 2.399 12,4 İNGİLTERE 1.145 2.120 85,2 YUNANİSTAN 1.766 1.234-30,1 AVUSTURYA 881 922 4,7 FRANSA 455 759 66,8 BELÇİKA 401 667 66,3 İSVİÇRE 744 578-22,3 A.B.D. 382 407 6,5 BULGARİSTAN 307 405 31,9 İTALYA 280 280 0,0 POLONYA 288 225-21,9 UKRAYNA 184 203 10,3 FİLİPİNLER 160 197 23,1 TUNUS 7 146 1985,7 RUSYA FED. 105 116 10,5 İSPANYA 52 113 117,3 HİNDİSTAN 69 102 47,8 KANADA 75 95 26,7 TACİKİSTAN 1 85 8400,0 DANİMARKA 1.524 83-94,6 İRAN 52 78 50,0 İSVEÇ 1.245 78-93,7 AZERBAYCAN 43 64 48,8 ARNAVUTLUK 18 61 238,9 İRLANDA 31 60 93,5 AVUSTRALYA 59 57-3,4 G. KORE 218 53-75,7 ROMANYA 54 51-5,6 ÇİN HALK CUM. 23 50 117,4 DİĞER 3.125 1.261-59,6 YABANCI TOPLAM 35.386 29.772-15,9 Kaynak: İzmir İl Kultur Turizm MD. 12
ADNAN MENDERES E GELEN YABANCI ZIYARETÇİLER (OCAK-ŞUBAT) 2016 2017 Değişim ALMANYA 15.917 13.647-14,3 HOLLANDA 3.457 3.056-11,6 K.K.T.C. 2.134 2.399 12,4 İNGİLTERE 1.106 2.069 87,1 AVUSTURYA 857 912 6,4 FRANSA 411 730 77,6 BELÇİKA 390 655 67,9 YUNANİSTAN 745 593-20,4 İSVİÇRE 732 566-22,7 A.B.D. 313 336 7,3 BULGARİSTAN 235 318 35,3 İTALYA 225 248 10,2 POLONYA 277 205-26,0 TUNUS 7 144 1957,1 NİJERYA 1 112 11100,0 İSPANYA 51 98 92,2 KANADA 68 86 26,5 TACİKİSTAN 1 85 8400,0 UKRAYNA 71 83 16,9 RUSYA FED. 51 80 56,9 DANİMARKA 1.517 77-94,9 İSVEÇ 1.236 71-94,3 İRAN 46 68 47,8 KAMERUN 0 55 İRLANDA 26 52 100,0 AZERBAYCAN 28 45 60,7 JAPONYA 25 43 72,0 PORTEKİZ 17 42 147,1 AVUSTRALYA 51 41-19,6 G. KORE 91 40-56,0 MACARİSTAN 17 40 135,3 DİĞER 2.928 913-68,8 TOPLAM 33.031 27.909-15,5 Kaynak: İzmir İl Kultur Turizm MD. 13
MÜZELERE GELEN ZIYARETÇI SAYISI (OCA K-ŞU BAT) 2016 2017 Değişim EFES 57.907 52.713-9,0 ATATÜRK MÜZ. 13.278 14.372 8,2 ÇAKIRAĞA KONAĞI 6.882 9.174 33,3 AKROPOL 7.676 7.695 0,2 ST.JEAN 16.370 7.372-55,0 EFES MÜZ. 4.441 3.837-13,6 ÇEŞME MÜZ. 3.198 3.275 2,4 ARKEOLOJİ MÜZESİ 3.815 2.968-22,2 ASKLEPİEİON 3.606 2.632-27,0 AGORA 3.038 2.493-17,9 YAMAÇ EVLERİ 4.208 1.931-54,1 TEOS ÖRENYERİ 1.439 1.688 17,3 TARİH VE SANAT MÜZ. 1.851 1.562-15,6 TİRE MÜZESİ 859 1.133 31,9 BERGAMA MÜZ 1.422 1.117-21,4 BAZİLİKA 1.517 1.018-32,9 METROPOLİS 538 566 5,2 ÖDEMİŞ MÜZ. 701 148-78,9 TOPLAM 132.746 115.694-12,8 MÜZELERDEN ELDE EDILEN GELIRLER, TL (OCA K-ŞU BAT) 2016 2017 Değişim EFES 459.255 434.180-5,5 AKROPOL 53.320 56.500 6,0 ST.JEAN 46.485 31.135-33,0 ÇAKIRAĞA KONAĞI 15.135 26.190 73,0 YAMAÇ EVLERİ 38.145 24.100-36,8 EFES MÜZ. 25.225 19.465-22,8 ÇEŞME MÜZ. 6.560 16.126 145,8 ASKLEPİEİON 14.895 14.725-1,1 ARKEOLOJİ MÜZESİ 7.220 14.040 94,5 AGORA 8.630 13.820 60,1 TEOS ÖRENYERİ 4.810 6.090 26,6 TARİH VE SANAT MÜZ. 1.710 5.975 249,4 BERGAMA MÜZ 5.895 5.780-2,0 BAZİLİKA 3.685 4.375 18,7 METROPOLİS 1.790 1.455-18,7 ÖDEMİŞ MÜZ. - 405 TOPLAM 692.760 674.361-2,7 Kaynak: İzmir İl Kultur Turizm MD. 14
İZMİR TURİZM TURİSTİK MERKEZLERDE DURUM TURİSTİK MERKEZLER 2017 YE DE TURİST KAYBI İLE BAŞLADI EKONOMİSİ TURİSTİK MERKEZLERDE DURUM Antalya, İstanbul, Muğla, İzmir den oluşan turistik merkezlerin tamamında 2016 da yaşanan turist kaybı eğilimi 2017 de de devam ediyor. 2017 yılının 2 aylık döneminde en büyük kaybı yüzde 19 düşüşle Antalya yaşadı. Antalya 31 binden fala turist kaybetti. 2 aylık dönemde İzmir turizmi de yüzde 16 daralma ile 5,6 binden fazla turist düşüşü gördü. İstanbul a gelen turist sayısı % 15,9 azaldı. 2 aylık kayıp 217 bin turist oldu. iki ayda yüzde 22,2 daralan Muğla turizmi de 1,3 bin daha az turist ağırladı. Turistik merkzlere gelen yabancı ziyaretçi sayısı, Bin kişi (Ocak-Şubat) 2016 2017 1600,0 1400,0 1200,0 1366,6 1149,5 1000,0 800,0 600,0 400,0 200,0 0,0 162,1130,8 35,4 29,8 6,1 4,7 İSTANBUL ANTALYA İZMİR MUĞLA 15
İZTO nun tarihe ve turizme sunduğu destekler artarak sürüyor. İZTO, ANTIK SMYRNA KENTI VE BAYRAKLI ÖREN YERINE SPONSOR OLDU. 8500 yıllık tarihi geçmişe sahip İzmir de kültürel mirasa sahip çıkmak adına önemli bir adım daha atıldı. İzmir Ticaret Odası (İZTO), 2017 yılında Antik Smyrna Kenti Kazı ve Restorasyon çalışmalarına 100 bin TL, Bayraklı Ören Yeri Kazı ve Restorasyon çalışmalarına da 100 bin TL ile sponsor olacak. Oda, 2003 yılından bu yana Agora Ören Yeri nde sürdürülen kazı ve restorasan çalışmalarına sponsorluk yapıyor. Oda aynı zamanda 2005-2009 yılları arasında Bayraklı-Tepekule Smyrna Kentinde ayrıca Kadifekale Sur içinde yürütülen kazı ve restorasyon çalışmalarına sponsor oldu. Bayraklı da ara verilen sponsorluk 2016 da yeniden başlamıştı. İZTO nun 2003 yılından bu yana devam eden sponsorluklarıyla verdiği destekler; 4 milyon lirayı geçti. Oda şimdi de Antik Smyrna Kenti Kazı ve Restorasyon Çalışmalarına 100 bin TL, Bayraklı Ören Yeri Kazı ve Restorasyon Çalışmalarına 100 bin TL ile sponsor oluyor. Diğer yandan Kültür ve Turizm Bakanlığı, 5 farklı noktada 18 arkeolojik kazı yürütüldüğünü, bunlardan 3 ünün yabancı kazı başkanlıklarınca sürdürüldüğünü belirtti. Bakanlıl geçen yıl İzmir deki arkeolojik kazılara 960 milyon lira kaynak ayırmıştı. 16
Ege Turistik İşletmeler ve Konaklamalar Birliği (ETİK) etik XCLUSIVE yönetim raporları OCAK-ŞUBAT 2017 / SAYI 35 SAHİBİ ETİK Y.K ADINA MEHMET İŞLER EDİTÖR/ARAŞTIRMA EROL KARABULUT TURİZMDATABANK YAYIN KORDİNASYON: LEMAN ERÇAM İLETİŞİM: TEL: 90 232 489 47 77 FAX: 90 232 441 11 63 info@etik.org.tr Cumhuriyet Bulvarı No: 311 Alsancak / İzmir ETİK YÖNETİM KURULU MEHMET İŞLER YÖNETİM KURULU BAŞKANI ŞİNASİ AKÇAY BAŞKAN YRD. UĞUR ŞAHBAZ BAŞKAN YRD. BÜLENT TERCAN BAŞKAN YRD. TİMUR ÖMÜR GÖNÜLŞEN BAŞKAN YRD. İLTER YILMAZ GENEL SEKRETER REYHAN KOÇ MUHASİP CAZİM ALAYBAŞI UĞUR MORGÜL HAKAN TANIK BİLGE DURDU ADİL ÇAKIR GÖKHAN ANGIN HALUK ALAY ÖZGÜR ARDİL BAHADIR ERDİN EBRU AKYÜREKLİ FUNDA ÇAM GÜLŞAH ELİKBANK ORHAN BELGE DİDEM DİRİK SERDAR DEMİR GÖKHAN SENGEL