EGE TURİSTİK İŞLETMELER VE KONAKLAMALAR BİRLİĞİ (ETİK) İZMİR 2013 TURİZM RAPORU SAYI - 4 TURİZMİN İZMİR EKONOMİK VE SOSYAL HAYATINDAKİ YERİ

Transkript

1 EGE TURİSTİK İŞLETMELER VE KONAKLAMALAR BİRLİĞİ EGE TURİSTİK İŞLETMELER VE KONAKLAMALAR BİRLİĞİ (ETİK) İZMİR 2013 TURİZM RAPORU SAYI - 4 TURİZMİN İZMİR EKONOMİK VE SOSYAL HAYATINDAKİ YERİ

2 2 EGE TURİSTİK İŞLETMELER VE KONAKLAMALAR BİRLİĞİ ETİK İZMİR TURİZM RAPORU Sayı 4 Sahibi ETİK adına Mehmet İşler / Y.K. Başkanı Editör/ Araştırma Erol Karabulut ETİK Yönetim Kurulu Mehmet İşler : Y.K Başkanı ve TÜROFED Başkan Yardımcısı Uğur Şahbaz: Başkan Yardımcısı Bülent Tercan: Başkan Yardımcısı Sevda Zorlu Başkan Yardımcısı Şinasi Akçay: Genel Sekreter Adil Çakır: Muhasıp Erdal Aktüre: Y.K. Üyesi Sadun Alp: Y.K. Üyesi Gökhan Angın: Y.K. Üyesi Cazim Alaybaşı: Y.K. Üyesi Melik Kızılcan: Y.K. Üyesi Gökhan Sengel: Y.K. Üyesi ETİK Denetim Kurulu Haluk Alay İlter Yılmaz İlker Özyılmaz İletişim: Ege Turistik İşletmeler ve Konaklamalar Birliği Mithatpaşa Caddesi No.130 Opera Apt. K.4 - D Konak -İZMİR TEL: FAX: info@etik.org.tr ETİK, TÜROFED Üyesidir. İÇİNDEKİLER Önsöz 2 Giriş 3 I. İZMİR TURİZMİNDE 2013 YILI 4 ANALİZİ 2013 yılı analizi 5 Ana pazarlarda durum 7 Pazar gelişmeleri ve geceleme eğilimleri 8 Geceleme eğilimleri: Tesislerin sadık 11 müşterileri Kruvaziyer pazarı büyüyor: İzmir en büyük 19 3.liman Adnan Menderes Havalimanı: Yolcu trafiği 1 20 milyona yaklaşıyor Müze ziyaretleri: Müzeleri 3 milyon kişi 22 ziyaret ediyor İzmir de tesis ve yatak kapasitesi 23 İzmir de Turizm teşvikleri 24 Mavi Bayrakların %10 u İzmir de 25 İzmir den yurtdışına seyahatler 26 İzmir de yurtiçi seyahat pazarı 27 İzmir de kongre turizmi 28 İzmir de sağlık turizmi 29 II. İZMİR TURİZMİNİN EKONOMİK VE SOSYAL HAYATTAKİ YERİ İzmir turizminin ekonomik ve sosyal hayata 31 etkileri İzmir turizminin ekonomiye etkileri: 33 Turizmin ekonomiyi uyarma seviyesi Üretim, katma değer ve ihracat 36 İzmir de turizm istihdamı 40 Gayri safi yurtiçi hasıla 43 Turizm ve ihracat Baskı: Retma Matbaa T: F: III. TABLO VE GÖSTERGELERLE İZMİR 47 TURİZMİ Kaynakça 59 Teşekkür 60

3 3 ÖNSÖZ Yeniden İzmir Ege Turistik İşletmeler ve Konaklamalar Birliği (ETİK) olarak, sizlere Ege turizminin ihtiyacı olan araştırmamızın 4.sayısı ile merhaba diyoruz. İzmir Turizm Raporu, bir dönem, Türkiye turizminin kalbi konumundaki İzmir in; yeniden o dönemlerdeki ivmesinin yakalaması, ülkemiz potansiyelinin İzmir den üretilen farklı ve yeni ürün ve konseptlerle zenginleştirilmesi, yaratılacak katma değerden tüm kesimlerin yararlanması ve turizmin sosyo ekonomik katkılarının artırılması amaçları doğrultusunda hazırlandı yılında kurulan ve ülkemizin konaklama sektöründeki ilk birliği olan Ege Turistik İşletmeler ve Konaklamalar Birliği olarak, bu tarihi misyonumuzu bu araştırma ile güçlendirmek istiyoruz. İzmir Turizm Raporu, turizmde alışık olunan, klasik yaklaşımlardan ziyade, turizmin ileriye taşınmasında gerekli olan analiz ve vizyonlara ışık tutacak bir çok gösterge ve analizlere yoğunlaşacak ve turizmdeki gerçek yerimizin anlaşılmasında faydalar sağlayacaktır. ETİK olarak yayın ve araştırmalarımızla; ülkemiz ve bölgemizin dünya turizm pazarındaki rekabet gücünü artırmak, sektörde kaliteyi uluslararası düzeyin de ötesine taşımak ve dünyada lider konuma gelmek vizyonumuzun yapı taşlarını oluşturmaktayız. Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) çatısı altında bulunan birliklerden biri olarak okumakta olduğunuz İzmir Turizm Raporu nu, her bir sayıda sektörümüze daha faydalı hale getirmek amacındayız. Raporu, ETİK için hazırlayan turizm araştırmacısı Erol Karabulut a teşekkür eder, araştırma raporumuzun; ülkemiz ekonomik ve sosyal hayatına, sektörümüze, bölgemize ve insanımıza faydalar getirmesini diliyoruz. Mehmet İşler EGE TURİSTİK İŞLETMELER VE KONAKLAMALAR BİRLİĞİ

4 4 GİRİŞ Türkiye turizminde İzmir in yeri Türkiye de turizmin filizlendiği ilk bölgemiz olan Ege nin dünyaya açılan pencerelerinden biri olan İzmir, 1980 li yıllara kadar Antalya dan daha fazla yabancı ziyaretçi çekiyordu. İzmir o dönemlerde; Türkiye turizminde üretilen iş ve katma değerin neredeyse %10 luk bölümünü yaratıyordu lerin ortalarından itibaren, turizmi teşvik yasalarının özellikle Güney bölgelerinde hızlı biçimde hayata geçmesi, turizmin ağırlığının kültürel ve tarihi unsurlardan kitle turizmine kayması, İzmir in öneminin görece zayıfladığı izlenimini doğurdu. Bu hızlı yatırım ve kitle turizmi merkezli büyümede İzmir in payı da %6-7 bandına indi li yıllar boyunca, özellikle Antalya, Muğla ve son dönemlerde de İstanbul un gösterdiği hızlı büyüme karşısında İzmir in ülke turizmindeki payı %5 ler mertebesine geriledi. Yatırımların, sermaye hareketlerinin, iç ve dış trafiğin İzmir dışındaki bölgelerde artan yoğunluğuna rağmen kent, bugün sahip olduğu değer ve potansiyellerle yeniden bir ivme yakalama aşamasındadır. İzmir in ihmal edilen, üzerinde detaylı düşünülmeyen bu potansiyeli, aşağıdaki 10 göstergede net biçimde ortaya konmuştur: 10 başlıkta İzmir in yeri - 1,5 milyon turist ağırlayan İzmir, Türkiye pazarından %5 pay almaktadır. - İzmir in, ülkemizin turizm gelirlerindeki payı da %5 dolayındadır. - Türkiye deki turizm tesislerinin %10 u İzmir de bulunmaktadır. - Ülkemizin toplam yatak arzının % 5 i de İzmir dedir. - Turizm istihdamının %7 si, konaklamadaki istihdamın da %4 ü İzmir de bulunmaktadır. - İzmir, Türkiye nin kruvaziyer yolcu pazarından da %35 pay almaktadır. - Ülkemizdeki Mavi Bayraklı plajların yaklaşık %10 u da İzmir dedir. - Çevreye Duyarlı Tesislerin %7 si de İzmir de faaliyet göstermektedir. - Turizm sektörüne verilen teşviklerin %5 i de İzmir de bulunmaktadır. - İzmir de turizm ihracatın %75 i kadar üretim yapmaktadır.

5 5BÖLÜM 1 İZMİR TURİZMİNDE 2013 YILI ANALİZİ

6 SEZONU ANALİZİ Otellerde daha fazla gecelemenin yapıldığı 2013 sezonunda, İzmİr de turist sayısı %2,8 arttı İzmir e gelen turist sayısı, 2013 yılında %2,8 artarak 1 milyon 407 bin 240 kişiye ulaştı. İzmir, 2012 yılında 1 milyon 368 bin 929 kişi çekmişti. Diğer yandan kente gelen, yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarının sayısı da %8 dolayında artarak 496 bin 175 kişiden 536 bin 13 kişiye çıktı yılı toplamında İzmir e yurtdışından gelen toplam ziyaretçi sayısı da %4,2 artarak 1 milyon 943 bin 253 kişiye ulaştı yılında Türkiye ye gelen yabancı ziyaretçi sayısı %9,8 artarak 34,9 milyona çıktı. Aynı yıl İzmir e gelen yabancı ziyaretçi sayısı da %2,8 artışla 1,4 milyonu aştı. Böylece İzmir in Türkiye ye yapılan toplam girişlerden aldığı pay ise %4 dolayında gerçekleşti. İzmir e gelen ziyaretçi sayısı Vatandaş Ziyaretçi Yabancı Ziyaretçi Toplam Ziyaretçi Değişim 8,0 2,8 4,2

7 SEZONU ANALİZİ Turistlerin İzmir e giriş yolları 2013 yılında, İzmir e gelen yabancı ziyaretçilerin %62 si havayolunu tercih etti. Yüzde 34 ü de denizyolu ağırlıklı günübirlik girişler yaptı. Yüzde 4 ü ise denizyolu ile giren ve konaklayan kişilerden oluştu. İzmir e gelen yabancı ziyaretçilerin %62 si Adnan Menderes Havalimanı ndan kente giriş yaparken, %33,9 u da İzmir Limanı ndan günübirlik girişler yaptı. Çeşme, Dikili, Foça ve Aliağa kapılarından da az sayıda günübirlik ve konaklamalı girişler oldu. İzmir e girişlerin kapılara göre dağılımı, % Giriş Kapıları Payı,% Adnan Menderes (Havayolu) 62,11 İzmir, Merkez (Günübirlik) 33,93 İzmir, Çeşme (Denizyolu) 2,97 İzmir, Merkez (Denizyolu) 0,32 İzmir, Aliağa (Denizyolu) 0,30 İzmir, Dikili (Günübirlik) 0,19 İzmir, Dikili (Denizyolu) 0,15 İzmir, Çeşme (Günübirlik) 0,03 İzmir, Foça (Denizyolu) 0,0001

8 8 ANA PAZARLARDA 2013 SEZONU İzmir e gelen yabancı ziyaretçilerin, %75 ini 10 ülke pazarı oluşturuyor. Aralarında Almanya, İtalya, Fransa, İngiltere, Hollanda, Belçika, ABD, İrlanda, ispanya ve Rusya nın bulunduğu bu 10 pazardan Almanya ve İtalya %10 dan fazla paya sahip. Fransa, İngiltere ve Hollanda ise %5 ila %10 arasında paylar alıyorlar. İzmir in pazar gelişimi olarak son 10 yıllık dönemi ele alındığında görülüyor ki, Almanya nın ildeki payı % 30 lardan %25 lere geriledi. Benzer eğilim Hollanda da gözlenmektedir. Bu ülkenin payı % 12 lerden %6 lara kadar düştü. Pazar payı açısından düşüş eğilimi gösteren diğer ülke de Belçika, 10 yıl önce %10 dolayında payı olan ülke, 2013 te %5 in altına düştü. Öte yandan daha önce %5 dolayında payı olan İtalya ise %10 mertebesine çıktı. Yüzde 15 payı bulunan Fransa da, Almanya gibi gerileyerek %9 dolayına indi. Pazar payını 1 puan artıran İngiltere ise İzmir toplamından %8 in üzerinde pay almaktadır. Diğer yandan ABD, İrlanda, İspanya ve Rusya gibi bazı ülkelerin İzmir e gelişleri artarken, pazar paylarında da 1 puanın üzerinde gelişmeler yaşandı. İzmir in ana pazarları, 2013 (%2 ve üzerinde pay alanlar) Ülkeler Ziyaretçi sayısı 2013 Girişlerden aldığı pay ALMANYA ,4 İTALYA ,8 FRANSA ,9 İNGİLTERE ,1 HOLLANDA ,9 BELÇİKA ,7 A.B.D ,6 İRLANDA ,6 İSPANYA ,4 RUSYA FED ,4 YUNANİSTAN ,0 AVUSTURYA ,0 İSVİÇRE ,0 İRAN ,0 POLONYA ,0 DİĞERLERİ ,1 İzmir de pazar payları, % (Toplam girişlerden alınan pay, %1 ve üzeri) Ülkeler ALMANYA 27,6 25,4 İTALYA 5,5 10,8 FRANSA 14,2 8,9 İNGİLTERE 7,3 8,1 HOLLANDA 12,0 5,9 BELÇİKA 9,3 4,7 A.B.D. 1,7 3,6 İRLANDA 0,0 2,6 İSPANYA 1,2 2,4 RUSYA FED. 1,1 2,4 YUNANİSTAN 2,8 2,0 AVUSTURYA 1,2 2,0 İSVİÇRE 0,8 2,0 İRAN 0,00 1,98 POLONYA 0,18 1,90 BELARUS 0,00 1,81 KANADA 0,29 1,47

9 9 Pazar gelişmeleri ve geceleme eğilimleri Ülke genelindeki turist girişlerinin %8-9 u günübirlik ziyaretçilerden oluşurken, bu oran İzmir de %30 un üzerindedir. Bu açıdan İzmir turizminin özellikle konaklama kesimi açısından gelişimi analizinde, tesislere uğramayan ve sadece sınırlı zamanda alışveriş yaparak ve/veya tarihi ve kültürel bazı yerleri ziyaret ederek hareket eden bu kitlenin davranışları önemli bir yer oluşturmaktadır. Bu açıdan İzmir in en büyük 5 turist kaynağı pazarının ziyaret nitelikleri aşağıda sunulmaktadır. Bu analize de görülüyor ki, bazı pazarlardaki sayısal gelişim, konaklama tesislerine birebir yansımamaktadır. Almanya Pazarı: Gelen her 5 Alman dan 1 i günübirlikçi Almanya dan İzmir e gelen ziyaretçilerin %80 i en az bir geceleme yaparken, kalan % 20 lik kesim de günübirlik ziyaretlerde bulunuyor. Bu dağılım göstergesine göre; Almanya dan gelenlerin genelinin, turistik tesis ve merkezlere doğrudan katkı yaptığı söylenebilir. Almanya dan İzmir e gelenlerin giriş yolları, % Giriş kapısı Giriş Yolu Payı, % İzmir, A Menderes Havayolu 80,1 İzmir, Merkez Günübirlikçi 19,2 İzmir, Çeşme Denizyolu 0,6 İzmir, Merkez Denizyolu 0,1 İzmir, Dikili Denizyolu 0,1 İzmir, Dikili Günübirlikçi 0,005 İzmir, Aliağa Denizyolu 0,005 İzmir, Çeşme Günübirlikçi 0,004

10 10 Pazar gelişmeleri ve geceleme eğilimleri İtalya Pazarı: Her 10 İtalyan dan 9 u günübirlikçi İzmir de toplam ziyaretçi sayısının %11 ini oluşturan İtalya pazarı, Almanya dan çok farklı bir talep profiline sahiptir. Bulgulara göre, İzmir e gelen her 10 kişiden 9 u, konaklamasız günübirlik seyahatlerle giriş yapıyor. Bunların çok az bir kısmı, gecelese dahi ulaştırma aracında veya gemide kalıyor. İtalya dan gelenlerin, %6,5 i havayolunu tercih ederken, %7 lik bir kısmı da konaklamalı girişler yaptı. İtalya dan İzmir e gelenlerin giriş yolları, % Giriş kapısı Giriş Yolu Payı, % İzmir, Merkez Günübirlikçi 92,7 İzmir, A Menderes Havayolu 6,5 İzmir, Çeşme Denizyolu 0,65 İzmir, Merkez Denizyolu 0,13 İzmir, Aliağa Denizyolu 0,05 İzmir, Çeşme Günübirlikçi 0,001 İzmir, Dikili Denizyolu 0,012 İzmir, Dikili Günübirlikçi 0,004 Fransa Pazarı: Gelenlerin %67 si havayolunu tercih etti. İzmir e yaptığı girişlerde, günübirlik ziyaretleri yüksek olan bir diğer pazar da Fransa. Ancak Fransızlar, İtalyanlar dan daha yüksek derecede konaklama eğiliminde sahip. İzmir e gelen Fransızlar ın %67,5 i havayolu ile giriş yaparken, %31 i İzmir merkezden denizyolu ile kente geldi. Fransa dan İzmir e gelenlerin giriş yolları, % Giriş kapısı Giriş Yolu Payı, % İzmir, A Menderes Havayolu 67,5 İzmir, Merkez Günübirlikçi 31,7 İzmir, Çeşme Denizyolu 0,73 İzmir, Dikili Denizyolu 0,06 İzmir, Merkez Denizyolu 0,03 İzmir, Dikili Günübirlikçi 0,005 İzmir, Aliağa Denizyolu 0,007

11 Pazar gelişmeleri ve geceleme eğilimleri İngiltere Pazarı: İngilizlerin %37 si günübirlikçi Turist girişlerinde, Fransa gibi %8 payla İzmir in 4. Büyük pazarı olan İngiltere de de günübirlik ziyaret oranı oldukça yüksek verilerine göre, bu pazardan gelenlerin %37 si günübirlik ziyaretler gerçekleştirdi. Kente gelen İngilizler in % 36 sı da havayolu ile giriş yapmayı tercih etti. Öte yandan İngiltere, son 10 yılda İzmir turizmi için yükselen pazarlardan birisi olarak değerlendirilebilir. İngiltere den İzmir e gelenlerin giriş yolları, % 11 Giriş kapısı Giriş Yolu Payı, % İzmir, A Menderes Havayolu 61,7 İzmir, Merkez Günübirlikçi 36,5 İzmir, Çeşme Denizyolu 1,2 İzmir, Merkez Denizyolu 0,4 İzmir, Çeşme Günübirlikçi 0,09 İzmir, Dikili Denizyolu 0,003 İzmir, Dikili Günübirlikçi 0,002 İzmir, Aliağa Denizyolu 0,001 Hollanda Pazarı: Girişlerin %94 ü havayolu ile Alman pazarı gibi konaklamalı seyahatleri yüksek olan bir diğer pazar da Hollanda. İzmir genelinde %6 payı olan bu pazardan yapılan girişlerin %93-94 ü, havayolu ile yapıldı. Yüzde 5-6 lık bir kesim de günübirlik ziyaretler ile çok kısa süreli konaklamalı seyahatler yaptı. Hollanda dan İzmir e gelenlerin giriş yolları, % Giriş kapısı Giriş Yolu Payı, % İzmir, A Menderes Havayolu 93,7 İzmir, Merkez Günübirlikçi 5,4 İzmir, Çeşme Denizyolu 0,69 İzmir, Merkez Denizyolu 0,05 İzmir, Dikili Denizyolu 0,05 İzmir, Aliağa Denizyolu 0,03 İzmir, Dikili Günübirlikçi 0,02 İzmir, Çeşme Günübirlikçi 0,01

12 12 geceleme eğilimleri Tesİslerİn sadık müşterileri Raporun önceki bölümlerinde aktarılan veri ve değerlendirmelerin, konaklama sektörü açısından da ele alınması gerekmektedir. Çünkü, İzmir e giriş yollarının dağılımlarından da görüldüğü gibi; volümü yüksek olan bazı pazarların, konaklamasız girişleri de oldukça yüksek seyretmektedir. Bu analiz için de en uygun gösterge; İzmir de tesislerde yapılan gecelemelerle, bunların kimler tarafından, ne oranda yapıldığıdır yılı bulgularına göre, kente gelenlerin %65-66 lık bir bölümü, en az bir gecelemeli seyahatler yaptı. Ancak ilde yapılan gecelemelerin ancak %35 i konaklama tesislerinde gerçekleşti. Gecelemelerin %56 sı da kiralık ev, kişilerin kendi evleri ve akraba, arkadaş evlerinde gerçekleşti. Gecelemelerin %10 a yakın bir bölümü de gemi, otobüs gibi ulaştırma araçlarında ve diğer yerlerde gerçekleşti.

13 Tesİslerİn sadık müşterileri Pazarlara göre geceleme yerleri 13 Almanya İzmir e gelenler içinde %25,4 ile ilk sırayı alan Alman turistlerin; geceleme eğilimleri, oldukça farklı bir karakterde bulgularına göre Almanlar ın ilde yaptıkları toplam gecelemelerin ancak %28 i otel vb konaklama tesislerinde gerçekleşti. Almanlar, toplam gecelemelerinin %71 ini de kiralık ev, kişilerin kendi evleri ve akraba, arkadaş evlerinde yaptı. Evler içinde en yoğun kullanım da kendi mülkleri ve yakın, arkadaş evleri oldu. Çok azı da kiralık evlerde geceledi. İtalya Diğer yandan %11 payla İzmir in 2. Büyük pazarı olan İtalya da günübirlik ziyaretleri %90 lar mertebesinde seyrederken, İtalyanların konaklama tesislerinde geceleme eğilimleri ise oldukça yüksek bulgularına göre, konaklama yapan İtalyalar ın %71,6 sı, gecelemelerini konaklama tesislerinde gerçekleşti. Almanya ve İtalya nın konaklama tesislerindeki geceleme hacimleri karşılaştırıldığında ise Almanya nın düşük eğilime rağmen, en yüksek gecelemeyi yaptığı ve bu açıdan İtalya nın 10 katına ulaştığı gözleniyor.

14 14 Fransa İzmir de ziyaretçi sıralamasında %9 luk payı ile üçüncü sırada bulunan Fransızlar ın konaklama eğilimleri de diğer ülkelerden farklılık arz ediyor. Fransız ziyaretçilerin yaklaşık %44 ü gecelemelerini konaklama tesislerinde yaparken, %53 ü de evlerde gerçekleştirdi. Fransızlar da İtalyan ve Almanlar gibi kiralık evlerden ziyade, kendi evleri veya yakınlarının yanında daha fazla geceleme yaptı. İngiltere Girişlerdeki %8 lik payı ile İzmir in 4. büyük pazarı olan İngiltere nin geceleme eğilimleri daha çok oteller lehine gerçekleşti bulgularına göre, İngilizler in yaptıkları gecelemelerin %57 si konaklama tesislerinde, %42 si de evlerde gerçekleşti. Evlerde yapılan gecelemelerin yoğunluğu da kendi evleri veya yakınlarının evleri şeklinde gerçekleşti. Hollanda İzmir e gelen ziyaretçilerin %8 inden fazlasını sağlayan Hollanda pazarında geceleme eğilimleri konaklama tesislerinde ziyade, evlerde yoğunlaşıyor verilerinde göre, Hollanda dan gelenlerin %27 si gecelemelerini konaklama tesislerinde gerçekleştirdi. Evlerde yapılan gecelemelerin payı ise %72 dolayında oldu. Evlerde yapılan gecelemelerin yoğunluğu da kendi evleri veya yakınlarının evleri şeklinde gerçekleşti. Diğer pazarlar Giriş hacmi bu 5 büyük pazar kadar olmasa da, tesislerde geceleme eğilimi yüksek olan bazı pazarlar da dikkat çekmektedir. Bulgulara göre, tesislerde yapılan gecelemelerde en yüksek seviyeler %100 e yakın oranlarla; Tunus, İspanya, İspanya, Doğu Asya ülkeleri, ABD ve Kanada dışında kalan Amerika ve OECD ülkelerinde gerçekleşti. En düşük seviyeler ise; İsrail, Gürcistan,İsveç, İran, Bulgaristan, Rusya ve Ukrayna dışında kalan BDT ülkelerinde oluştu.

15 Ülkeler Tesİslerİn sadık müşterileri Pazarlara göre geceleme yerleri İzmir de tesislerde geceleme oranları (Gelenlerin ne kadarı tesislerde geceledi, %) Tesiste Geceleme Oranı, % Tunus 100,0 Japonya 98,6 İspanya 93,1 Diğer Doğu Asya 89,0 Diğer ülkeler 87,0 Diğer Amerika 78,7 OECD Ülkeleri(Diğer) 77,0 İtalya 71,6 Kanada 58,1 İngiltere 57,0 Diğer Batı Asya 55,0 Belçika 50,2 Suriye 49,4 Yunanistan 48,9 A.B.D. 48,0 Diğer Afrika 47,1 Fransa 43,8 Azerbeycan 43,8 Ukrayna 43,5 Diğer Avrupa 40,6 Danimarka 36,3 Rusya 35,0 Avustralya 31,0 İsviçre 28,6 Almanya 28,0 Hollanda 27,4 BDT 23,8 Bulgaristan 21,9 İran 17,8 İsveç 17,5 Avusturya 16,3 Diğer Güney Asya 7,2 Gürcistan 2,9 Toplam 34,5 15

16 16 Ülkeler Tesİslerİn sadık müşterileri Pazarlara göre geceleme yerleri İzmir de evlerde geceleme oranları (Gelenlerin ne kadarı evlerde geceledi, %) Evlerde Geceleme Oranı, % İsrail 100,0 İsveç 82,5 Avusturya 82,2 BDT 75,2 İran 72,4 Hollanda 72,0 Almanya 71,6 İsviçre 68,2 Avustralya 67,8 Bulgaristan 66,8 Rusya 65,0 Danimarka 63,1 Gürcistan 61,1 Diğer Avrupa ülkeleri 58,5 Ukrayna 56,5 Fransa 53,6 Azerbeycan 53,1 Suriye 50,6 A.B.D. 50,4 Yunanistan 50,3 Diğer Afrika ülkeleri 50,1 Belçika 48,5 Diğer Batı Asya ülkeleri 45,0 İngiltere 42,1 Kanada 38,2 İtalya 24,5 OECD Ülkeleri(Diğer) 22,3 Diğer Amerika ülkeleri 20,8 Diğer Doğu Asya ülkeleri 10,5 İspanya 4,7 Diğer Güney Asya ülkeleri 2,4 Japonya 1,4 Diğer ülkeler 1,1 Toplam 56,8

17 Tesis tercihleri ve ortalama kalış süreleri Yurtdışına çıkan turistler üzerinde yapılan anket bulgularına göre; İzmir e gelen yabancı ziyaretçilerin %52 si en az bir kez konaklama tesisine giriş yaparken, kitlenin ancak %26,5 i geceleme gerçekleştirdi. Tesislerde ortalama kalış süreleri ise yıl ortalamasında 2,5 ila 3,5 gece arasında değişiyor. İzmir bu değerlerle Antalya ve Muğla nın gerisinde, İstanbul ile aynı seviyelerde bulunuyor. Tesislerde konaklama ve geceleme oranları, % Antalya İstanbul Muğla İzmir Tesise giriş Oranı 70,4 67,3 55,3 52,7 Tesiste geceleme oranı 93,0 29,1 75,4 26,5 Ortalama kalış süreci (gece) ,5-3, ,5-3,5 17 Turistik ilçelerde gecelemeler Turistlerin %77 si 3 ilçede geceliyor 2013 yılı bulgularına göre; İzmir e gelen turistlerin yaklaşık %77 si 3 ilçede geceleme yapıyor. Selçuk, Menderes ve Konak olarak sıralanan bu ilçeleri Çeşme, Seferihisar ve Balçova takip ediyor. Diğer yandan yerli ziyaretçilerin de genellikle bu ilçelerde geceleme yaptığı ortaya çıkıyor. Yerli ziyaretçilerin geceleme sıralamasında ilk sıraları; Konak, Çeşme, Menderes ve Selçuk alıyor. Öte yandan ilçelerde, toplam gecelemelerin ne kadarını turistlerin yaptığı analizine göre; Seferihisar da gecelemelerin %95 ini yabancı turistlerin yaptığı ortaya çıkıyor. Bu ilçeyi, %85 ile Selçuk, %61 ile Menderes izledi. Öte yandan, Çeşme, Foça Dikili gibi popüler destinasyonlar da ise gecelemelerin ağırlığını yerli ziyaretçiler gerçekleştiriyor.

18 18 Turistik ilçelerde gecelemeler İlçeler İzmir de gecelemelerin ilçelere dağılımı, % Yabancı gecelemelerin Dağılımı, % Yerli gecelemelerin Dağılımı, % Toplam Geceleme dağılımı, % Selçuk 35,6 6,9 21,8 Menderes 21,7 14,7 18,3 Konak 20,4 34,6 27,2 Çeşme 8,1 22,7 15,1 Seferihisar 5,1 0,3 2,8 Balçova 3,4 4,5 3,9 Narlıdere 1,6 4,0 2,7 Dikili 0,9 2,3 1,6 Foça 0,9 2,3 1,6 Bornova 0,5 2,4 1,4 Bergama 0,4 0,5 0,5 Çiğli 0,4 0,7 0,6 Aliağa 0,4 0,7 0,5 Torbalı 0,3 0,7 0,5 Karşıyaka 0,1 0,3 0,2 Gaziemir 0,1 1,2 0,6 Urla 0,0 0,4 0,2 Tire 0,0 0,3 0,1 Kemalpaşa 0,0 0,1 0,1 Ödemiş 0,0 0,4 0,2 Karaburun 0,0 0,1 0,0 Toplam 100,0 100,0 100,0

19 İlçeler Turistik ilçelerde gecelemeler İzmir de gecelemelerin ilçelere dağılımı, % O ilçede Yerli/Yabancı payları, % Yabancı Gecelemelerin Payı, % Yerli Gecelemelerin Payı, % Seferihisar 94,9 5,1 Selçuk 84,9 15,1 Menderes 61,5 38,5 Bergama 46,8 53,2 Balçova 45,1 54,9 Çiğli 39,0 61,0 Konak 38,9 61,1 Aliağa 37,0 63,0 Torbalı 35,5 64,5 Narlıdere 30,6 69,4 Dikili 30,4 69,6 Foça 30,0 70,0 Çeşme 27,8 72,2 Karşıyaka 27,4 72,6 Bornova 19,1 80,9 Tire 10,6 89,4 Urla 10,5 89,5 Kemalpaşa 10,2 89,8 Gaziemir 6,1 93,9 Ödemiş 1,0 99,0 Karaburun 0,0 100,0 Toplam 52,0 48,0 19

20 20 Kruvaziyer pazarı büyüyor İzmİr en büyük 3.lİman İzmir in turizm hareketleri içinde son 10 yılda hızlı bir gelişme gösteren kruvaziyer trafiği 2012 deki düşüşün ardından yeniden toparlandı yılında İzmir e yolcu gemileri ile 481 bin yabancı ziyaretçi geldi. Böylece 2011 yılı seviyesi yeniden yakalandı. İzmir de kruvaziyerlerle gelen yolcu sayısı ortalama %30 mertebesinde artış gösterirken, aynı zamanda Türkiye pazarında da kent ilk 3 liman içine girdi. Türkiye de kruvaziyerlerle gelen yolcu sayısı 2 milyonu aşarken; yolcu gemileri ile gelen yabancı ziyaretçi sayısı bakımından İzmir; İstanbul ve Kuşadası nın ardından 3 üncü sıraya yükseldi. İzmir son 10 yıldaki hızlı büyümesi ile yakın gelecekte Kuşadası Limanını geçebilecek potansiyele sahiptir. Türkiye kruvaziyer yolcu pazarı (İl ve ilçelerin pazardan aldığı paylar,%) İL/İlçe Yolcu sayısı, 2013 Pazar payı,% İSTANBUL ,2 KUŞADASI ,8 İZMİR ,2 MARMARİS ,2 ANTALYA ,4 ALANYA ,0 ÇEŞME ,8 BODRUM ,4 İzmir e kruvaziyerlerle gelen yabancı sayısı Yıllar Yolcu sayısı

21 Adnan Menderes Havalimanı: Yolcu trafiği 1 milyona yaklaşıyor İzmir e Adnan Menderes Havalimanı ndan giren yabancı ziyaretçi sayısı 2013 yılında %5,2 artarak 894 bin 399 kişiye ulaştı de %0,6 düşüş yaşayan havalimanı girişleri daha önceki yıllarda %10 ortalama ile büyüme göstermişti. 21 Adnan Menderes Havalimanı ndan girişlerde ilk sırayı %35 pay ile Alman turistler aldı. Almanları %9 dolayındaki payları ile İngiltere, Fransa ve Hollanda izledi. İzmir e toplam ziyaretçi girişlerinde 2 inci sırada bulunan İtalya ise havalimanı sıralamasında %1 payla ancak 14.sırada yer alabildi. Havalimanından girişlerde ilk 10 ülke içinde; Belçika, İrlanda, Rusya Federasyonu, İran, Beyaz Rusya ve Polonya da bulunuyor. Diğer yandan, Adnan Menderes Havalimanı ndan yapılan girişler son 10 yılda 420 bin dolayında artış gösterdi. Bu artışın %36 sını Almanlar, %12 sini İngilizler, %6,5 ini İranlılar ve %20 sini de %5 erlik payları ile İrlanda, Rusya, Belarus ve Polonya gerçekleştirdi. Adnan Menderes Havalimanı na gelen yabancı ziyaretçi sayısı Giriş Değişim,% , , , , , , , , , ,2

22 22 Havalimanı girişlerinin dağılımı, 2013 Ülkeler Pazar payı,% Almanya 35,4 İngiltere 9,3 Fransa 9,0 Hollanda 8,8 Belçika 6,8 İrlanda 3,9 Rusya 3,3 İran 3,1 Beyaz Rusya 2,8 Polonya 2,6 Avusturya 2,1 K.K.T.C 2,0 İsviçre 1,6 İtalya 1,0 Diğer 8,3 Pazarlar Havalimanı trafiği artışından alınan paylar, % ( ) Artıştan alınan pay,% Almanya 35,8 İngiltere 11,8 İran 6,4 Rusya Federasyonu 5,5 Polonya 5,4 Hollanda 5,2 Beyaz Rusya 5,0 İrlanda 4,6 Avusturya 3,2 K.K.T.C 3,0 İsviçre 2,0 Belçika 1,7 İsveç 1,3 Yunanistan 1,3 Norveç 1,1 Finlandiya 1,1 Çek Cumhuriyeti 1,0 Azerbeycan 1,0

23 Müze ve ören yerleri ziyaretleri Müzelerİ 3 milyon kişi ziyaret ediyor 23 İzmir de varolan müze ve örenlerini ziyaret eden kişi sayısı son 2 yılda hafif düşüş göstermesine karşın, yılda 3 milyonluk bir seviyeye oturmuş bulunmaktadır. Türkiye ve Ege bölgesinin en fazla ziyaretçi çeken müze ve örenlerine sahip olan İzmir de en fazla ziyaret Efes Müzesi nde gerçekleşiyor. Onu St Jean, Akropol, Efes Müzesi ve Yamaç Evleri takip ediyor. İzmir de müze ve örenleri ziyaretçi sayıları MÜZELER Değişim EFES ,2 ST.JEAN ,2 AKROPOL ,5 EFES MÜZ ,0 YAMAÇ EVLERİ ,4 ASKLEPİEİON ,5 AGORA ,0 ÇEŞME MÜZ ,5 TARİH VE SANAT MÜZ ,0 BAZİLİKA ,2 BERGAMA MÜZ ,3 ARKEOLOJİ MÜZESİ ,9 ÇAKIRAĞA KONAĞI ,4 TİRE MÜZESİ ,8 ÖDEMİŞ MÜZ ,7 GENEL TOPLAM ,8

24 24 İZMİR DE TESİS VE YATAK KAPASİTESİ Bakanlık ve Belediye Belgeli tesislerde var olan 1,2 milyon yatak kapasitesinin %4-5 lik kısmını elinde bulunduran İzmir, 2013 yılı sonunda 680 den fazla tesiste 60 bin dolayında yatağa sahip. Bakanlık dan belgeli tesis ve yatak sürekli olarak gelişme gösterdiği şehirde, 20 adet 5 yıldızlı otel, 32 adet 4 yıldızlı otel, 37 adet 3 yıldızlı otel, 31 adet 2 yıldızlı otel bulunuyor. Öte yandan 16 şar adet butik otel ve özel konaklama tesisleri de mevcut. İşletme Belgeli Tesisler, 2013 Yıllar Tesis Oda Yatak Yatırım Belgeli Tesisler, 2013 Yıllar Tesis Oda Yatak Bakanlıktan Belgeli tesislerin tür ve sınıflarına göre dağılımı, 2013 Tesis Sınıfı Adet 5 Yıldızlı* 20 4 Yıldızlı** 32 3 Yıldızlı 37 2 Yıldızlı 31 Özel Konaklama Tesisi 16 Butik Otel 16 M.Apart 4 Pansiyon 3 Tatilköyü 1 * 5'i Termal, 1'i Tatilköyüdür. ** 1'i Termal, 2'si tatilköyüdür. İlde 4 adet de Çevreye Duyarlı tesis var. Kaynak: İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

25 Turİzm teşvikleri 2013 te İzmir 15 yeni proje için teşvik aldı yılında, Türkiye de komple yeni yatırımı öngören 326 yatırım projesi, yaklaşık 2,3 milyar Dolar lık teşvik aldı. Teşviklerde ilk sıralarda; İstanbul, Antalya ve Muğla yer alırken, İzmir 15 yeni proje ile 4 üncü oldu. İzmir de alınan teşviklerle; toplam 50 milyon Dolar bütçesi olan 15 yeni tesiste 2 bin dolayında yatak üretilecek. Bu tesislerde 500 dolayında kişiye de is sağlanacak yılı değerlerine göre İzmir in turizm teşviklerindeki payı da %4,6 oldu. İzmir yapılacak yeni yatırımlarla üretilecek toplam yatakların %2,5 ini, istihdamın %2,4 ünü sağlayacak. İzmir de teşvik alan yeni yatırımlar, 2013 Tesis sayısı Yatak Sayısı 4* Butik * * 1 80 Diğer yandan İzmir deki bu yeni yatırım projelerinde doğrudan ithalat da yapılmayacak. Yatırım teşviklerinde illerin payları,% (Tesis sayısına göe ilk 5 il) Yaratılacak İstihdamda pay, % Yeni yataklardan alınacak pay, % Yeni tesislerdeki pay,% Toplam Proje maliyetinden alınan pay,% İSTANBUL 18,5 19,9 17,2 20,3 ANTALYA 28,8 27,5 12,6 24,2 MUĞLA 4,8 4,1 5,8 5,7 İZMİR 2,4 2,5 4,6 2,2 AYDIN 6,7 5,1 2,8 4,6

26 26 Mavİ Bayrakların %10 u İzmİr de Her 100 Mavi Bayrak ın 10 u İzmir de Türkiye 2013 yılında, 383 Mavi Bayraklı plaj ile 46 ülke içinde ile Dünya üçüncüsü oldu. Antalya ve Muğla nın ardından 3.sırada yer alan İzmir, her 100 Mavi Bayrak tan 10 una sahip. Öte yandan İzmir, Çevreye Duyarlı Tesis sıralamasında da Antalya ve İstanbul un ardından yine 3 üncü sırada yer almaktadır. İzmir de 36 adet plaj ve 2 adet marinada Mavi Bayrak bulunuyor. Türkiye de Mavi Bayraklı Plaj sayısı İL ANTALYA MUĞLA İZMİR AYDIN BALIKESİR MERSİN 8 9 ÇANAKKALE 5 6 İSTANBUL 2 3 TEKİRDAĞ 1 1 DÜZCE 1 1 KOCAELİ 1 2 TOPLAM İzmir de Mavi Bayraklı plaj ve marinalar, 2013 PLAJLAR MARİNALAR ÇEŞME 7 0 DİKİLİ 5 0 FOÇA 7 0 KARABURUN 2 0 MENDERES 8 0 SEFERİHİSAR 4 1 SELÇUK 3 0 MERKEZ 0 1 TOPLAM 36 2

27 İzmİr den yurtdışı seyahatler Yurtdışı seyahatler %27 arttı İzmir den yurtdışına, tatil, iş, eğitim gibi nedenlerle yurtdışına çıkanları sayısı, 2013 yılında %27 artarak 431 bin kişiye ulaştı. İzmir den bir önceki dönemde çıkanların sayısı 338 bin olmuştu yılında yurtdışına yapılan çıkışların %27 si paket turlarla gerçekleştirildi. Bu oran 2012 de %22 dolayında idi. Kentten yurtdışına çıkış amaçlarına ilk sırayı %52 ile gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler alıyor. Onu, yakın ziyaretleri ve iş amaçlı çıkışlar izledi. İş amaçlı seyahatler, ilden çıkışların %18 ini oluşturdu. 27 Diğer yandan İzmir, Türkiye den yurtdışına çıkışlardan da %6 dolayında pay aldı. Türkiye den yurtdışına gezi, eğlence, sportif ve kültürel amaçlarla çıkanların %8,5 i İzmir den hareket etti. Öte yandan İzmir eğitim amaçlı çıkışlarda, Türkiye pazarından %14 dolayında pay aldı. Amaçlarına göre İzmir den yurtdışı çıkışlar, % Amaçlar Gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler 56,3 52,4 Yakınları ziyaret 17,9 19,2 İş amaçlı(konferans, toplantı, görev vb.) 20,7 18,2 Eğitim 2,7 4,2 Dini/hac 0,6 1,5 Diğer 1,8 4,5 Amaçlarına göre Türkiye den yurtdışına çıkışlarda İzmir in payı,% Amaçlar İzmir in payı, % Gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler 8,5 Yakınları ziyaret 6,0 Eğitim 13,7 İş amaçlı(konferans, toplantı, görev vb.) 5,0 Dini/hac 11,2 Diğer 1,7 Toplam 5,7

28 28 İzmİr de yurtiçi seyahat pazarı İzmir de yurtiçi seyahat pazarı önemli bir yer tutuyor. Son yıllarda ilde konaklama tesislerine yapılan girişlerin %71 i, yapılan gecelemelerinde % 59 unu oluşturan iç pazar hareketleri, il genelinde 3 bölgede toplulaşıyor. Yurtiçi seyahat pazarından gelerek, bakanlık ve belediye belgeli tesislerde konaklama, geceleme yapanların tercihleri; Gümüldür-Özdere, Konak ve Çeşme bölgelerinde yoğunlaşıyor. Foça ve Selçuk bölgeleri de diğer tercihler arasında yer alıyor. İzmir e iç pazardan gelenler, son yıllarda konaklama tesislerinde; toplamda 2,5 milyon konaklama ve 4 milyon dolayında geceleme gerçekleştiriyor. Yurtiçi ve yurtdışından tatil amaçlı ziyaretlerin dışında ilde iç turizmi; şehir merkezi ve civarında iş amaçlı turizm trafiği ve Çeşme gibi bazı ilçelerde de hafta sonu dinlence ve eğlence trafiği beslemekte. Ortalama 2 gece konaklayan yerli ziyaretçiler; Gümüldür-Özdere, Çeşme, Selçuk, Karaburun ve Dikili gibi yerlerde 3 güne yakın ortalama kalış süresine sahip. Karaburun gibi beldelerde ise bu süre 4 güne kadar uzayabiliyor. Diğer yandan son 10 yıllık süre içinde, İzmir de iç pazarda yatak kapasitesi artan Gümüldür- Özdere bölgelerini içine alan Menderes ilçesinde ciddi oranlarda artış gözleniyor. İç pazar gecelemelerinin ilçelere dağılımı, % (Bakanlık+Belediye belgeli) İlçeler Gece payı Konak 28,71 Menderes* 21,91 Çeşme 21,43 Selçuk 3,77 Foça 3,32 Narlıdere 3,11 Karaburun 3,09 Balçova 2,37 Seferihisar 1,70 Gaziemir 1,67 Bornova 1,53 Urla 1,42 Dikili 1,38 Torbalı 1,16 Bergama 1,00 Aliağa 0,81 Tire 0,49 Çiğli 0,37 Ödemiş 0,37 Karşıyaka 0,22 Kiraz 0,08 Kemalpaşa 0,05 Beydağ 0,04 Toplam 100,00 *Gümüldür, Özdere

29 İzmİr de kongre turizmi 29 İzmir ili ve ilçelerinde kongre ve toplantı turizmine yönelik farklı türde tesisler bulunmaktadır. Son yıllarda kentin kongre kapasitesi; 21 bini merkezde, 16 bini belde ve ilçelerde olmak üzere 36 bin kişi dolayındadır. Toplantı ve kongre kapasitesinin önemli bir kısmı turistik merkezlerdeki otel ve tatil köylerinde toplanmaktadır. Az bir bölümü de konaklama üniteleri bulunmayan ve sadece toplantılara yönelik olan kongre ve kültür merkezlerine ait salonlardır. İzmir'in Avrupa ve dünya kongre pazarındaki payı; İstanbul ve Antalya'ya nazaran düşüktür yılı bulgularına göre Türkiye 180 dolayında uluslar arası kongre ise Dünya'da 21., Avrupa'da ise 13.sırada yerini almaktadır. Türkiye'de en fazla uluslar arası kongre 128 adet ile İstanbul'da gerçekleştirildi. Onu 21 kongre ile Antalya, 11 kongre ile İzmir izledi. Türkiye'de gerçekleşen uluslar arası kongre ve toplantılar İller Toplantı Sayısı Avrupa Sıralaması Dünya Sıralaması İstanbul Antalya İzmir Ankara Türkiye Kaynak: ICCA

30 30 İzmİr de sağlık turizmi Türkiye ye kaplıca turizmi için gelen turistlerin çoğunluğu (yaklaşık % 60 ı) Denizli ilini tercih ederken İzmir %13-14 pay ile ikinci sıradadır. Öte yandan hastanelere tedavi amaçla gelen yabancı hasta sayısına göre, ilk sıralarda; İstanbul, Kayseri, Adana ve Gaziantep yer almaktadır. İzmir ili son yıllarda % 3-4 dolayındaki payı ile ilk 10 içindedir. İzmir de kaplıcalara gelenler, toplam girişler içinde % 3 dolayında paya sahip. Ülkemize sağlık amaçlı olarak gelenler içinde de İzmir % 20 dolayında pay almaktadır. İzmir de kaplıcalara gelen yaklaşık 40 bin kişinin % 70 i tatil, % 30 u da öncelikli olarak tedavi için giriş yapmışlardır. Kaplıcalara gelenlerin milliyetlere göre dağılımı, % Ülkeler Payı,% Almanya 43,9 Japonya 11,3 ABD 10,3 Norveç 4,0 Yunanistan 3,2 Fransa 2,9 Avusturya 2,9 İtalya 2,3 Rusya 2,1 Kanada 1,7 Hollanda 1,6 İran 1,4 İngiltere 1,2 Avusturalya 1,1 İspanya 1,1 Çin 1,0 İsviçre 1,0 Diğer 7,0 Hastanelere gelen yabancı turist sayısı* İller 2010 Payı, % İstanbul ,27 Kayseri ,63 Adana ,21 Gaziantep ,63 Ankara ,75 Antalya ,62 İzmir ,16 Kocaeli ,55 Isparta ,39 Trabzon ,24 Diyarbakır ,90 Bursa 991 1,32 Aydın 776 1,03 Manisa 770 1,03 Sakarya 602 0,80 Muş 559 0,75 Zonguldak 430 0,57 Türkiye ,00

31 BÖLÜM 2 İzmİr turizminin ekonomik ve sosyal hayattaki yeri 31

32 32 İzmİr turizminin ekonomik ve sosyal hayattaki yeri Türkiye de turizmin en önemli destinasyonlarından biri olan İzmir, 1980 li yıllara kadar Antalya dan daha fazla yabancı ağırlıyordu. İzmir o dönemlerde; Türkiye turizminde üretilen iş ve katma değerin neredeyse %10 luk bölümünü yaratıyordu lerin ortalarından itibaren, turizmi teşvik yasalarının özellikle Güney bölgelerinde hızlı biçimde hayata geçmesi, turizmin ağırlığının kültürel ve tarihi unsurlardan kitle turizmine kayması, İzmir in öneminin görece azaldığı izlenimini doğurdu. Bu hızlı yatırım ve kitle turizmi merkezli büyümede İzmir in payı da %6-7 bandına indi li yıllar boyunca, özellikle Antalya, Muğla ve son dönemlerde de İstanbul un gösterdiği hızlı büyüme karşısında İzmir in ülke turizmindeki payı %5 ler mertebesine geriledi. Yatırımcıları, sermaye hareketlerinin, iç ve dış trafiğin İzmir dışındaki bölgelerde artan yoğunluğuna rağmen, kentimiz bugün sahip olduğu değer ve potansiyellerle yeniden bir ivme yakalama aşamasındadır.

33 İzmir in ihmal edilen, üzerinde detaylı düşünülmeyen bu potansiyeli aşağıdaki 10 göstergede net biçimde ortaya konmuştur: Bugün 1,5 milyon turisti ağırlayan İzmir, Türkiye ye gelen yabancı ziyaretçi trafiğinden %5 dolayında pay almaktadır. Diğer yandan, ülkemizin elde ettiği turizm gelirleri açısından İzmir in aldığı pay da %5 i bulmaktadır. Turizmin bir başka değeri olan konaklama tesislerinin dağılımında, Türkiye deki tesislerinin % 10 una yakın kısmı da İzmir de bulunmaktadır. İzmir aynı zamanda ülkemizin toplam yatak arzının da %5 lik kısmını elinde bulundurmaktadır. Öte yandan İzmir, Türkiye de faal olan turizm işletmelerinde çalışan insanların yaklaşık %7 sine, konaklama tesislerindeki istihdamın da % 4 üne ekmek kapısı olmaktadır. 33 İzmir, son yıllarda gelişme hızı artan kruvaziyer turizminde de öncü limanlardan birine sahiptir bulgularına göre; İzmir, Türkiye nin kruvaziyer yolcu pazarından %35 pay almaktadır. Sürdürülebilir turizm perspektifinde, ülkemiz turizmini öne çıkaran unsurlardan biri de Mavi Bayraklı plajlardır. İzmir, ülkemizdeki Mavi Bayraklı plajların yaklaşık %10 unu da bünyesinde bulundurmaktadır. Öte yandan, ülkemizdeki Çevreye Duyarlı Tesislerin %7 si de İzmir de faaliyet göstermektedir. Turizm yatırımları açısından da son yıllarda yeni projelerin gündemde olduğu İzmir, turizm sektörüne verilen yatırım teşvik belgelerinin %5 ini almaktadır. İzmir in Türkiye turizminde aldığı pay,% (turist sayısı açısından) Antalya İstanbul İzmir Muğla

34 34 İzmİr turizminin ekonomiye etkileri Turizmin ekonomiyi uyarma seviyesi İzmir turizminin kent ekonomisine etkisi bağlantı katsayıları ile ölçülmektedir. İzmir ekonomisi için her bir sektörde hesaplanan bu katsayı; turizmde bir birim canlanma olduğunda, İzmir ekonomisinin nasıl etkilendiğini ortaya koymaktadır. Bulgulara göre; İzmir de ekonomiyi en fazla etkileyen sektörler arasında turizm de yer almaktadır. İzmir turizminde meydana gelen 100 birimlik canlanma, diğer sektörlerde üretimi 230 birim artırmaktadır. Turizm için hesaplanan bu etki derecesi, Türkiye ortalamasının 30 birim üzerindedir. Bu değerlerle turizm; İzmir ekonomisi içinde sektörleri en fazla etkileyen 13. sektördür. Diğer yandan İzmir ekonomisindeki 100 birimlik canlanma da turizm sektöründeki üretimi 141 birim artırmaktadır.

35 Sektörlerin İzmir ekonomisine ektileri (1 birimlik canlanma ekonomide üretimi kaç birim canlandırıyor) Sektörler Uyarma Katsayısı Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı-römork imalatı 2,871 Yeniden değerlendirme 2,831 Ana metal sanayii 2,726 Mobilya imalatı; b.y.s. diğer imalat 2,603 Makine ve teçhizatı hariç; metal eşya sanayii 2,584 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı 2,533 Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı 2,473 B.y.s. elektrikli makine ve cihazların imalatı 2,442 Kimyasal madde ve ürünlerin imalatı 2,417 Derinin tabaklanması, işlenmesi; bavul, el çantası, saraçlık, koşum tak. ve ayakkabı imalatı 2,406 Basım ve yayım; plak, kaset v.b. kayıtlı medyanın çoğaltılması 2,386 Büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri imalatı 2,324 Turizm (Oteller ve lokantalar) 2,300 B.y.s. makine ve teçhizat imalatı 2,286 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı 2,282 İnşaat 2,236 Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı 2,224 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması 2,221 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç); hasır ve buna benzer, örülerek yapılan maddelerin imalatı 2,209 Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları imalatı 2,163 Gıda ürünleri ve içecek imalatı 2,150 Tıbbi aletler; hassas ve optik aletler ile saat imalatı 2,144 35

36 36 Ekonomideki canlanmanın sektörlere yansıması (İzmir ekonomisindeki 1 birimlik canlanma, sektörlerde üretimi kaç birim canlandırıyor) Sektörler Uyarılma Katsayısı Toptan ve Perakende Ticaret 6,872 Diğer Hizmetler 6,727 Ana metal sanayii 5,075 Kara, Su, Hava ve Boru Hattı Taşımacılığı ve İletişim 4,860 Kimyasal madde ve ürünlerin imalatı 4,538 Madencilik, Petrol ve Doğalgaz Çıkarımı 4,187 Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı 3,555 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı 2,939 Yeniden değerlendirme 2,505 Tarım, Avcılık ve Ormancılık 2,203 Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı 2,110 Sigorta ve Emeklilik Fonları Dahil Mali Hizmetler 1,872 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı 1,825 Makine ve teçhizatı hariç; metal eşya sanayii 1,796 B.y.s. elektrikli makine ve cihazların imalatı 1,641 Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı 1,515 Gıda ürünleri ve içecek imalatı 1,434 Turizm (Oteller ve lokantalar) 1,415 Tekstil ürünleri imalatı 1,370 Basım ve yayım; plak, kaset v.b. kayıtlı medyanın çoğaltılması 1,312 Derinin tabaklanması, işlenmesi; bavul, el çantası, saraçlık, koşum takımı ve ayakkabı imalatı 1,309 Tütün ürünleri imalatı 1,245

37 Üretİm, katma değer ve İhracat İzmir içerisinde üretim, katma değer, ihracat gibi muhtelif göstergeler açısından yüksek paya sahip sektörler içinde turizm de yer almaktadır. İzmir in ürettiği mal ve hizmetler açısından hizmet sektörleri, özellikle kentin büyümesinde ön plana çıkmaktadır. Yapılan hesaplamalara göre; Kara, su, hava ve boru hattı taşımacılığı ve iletişim sektörü ile toptan ve perakende ticaret sektörü, İzmir de toplam üretimin %30 dan fazlasını gerçekleştirmektedirler. Oteller ve lokantalar olarak toplulaştırılan turizm sektörü de üretimde önemli bir paya sahiptir. Aynı sektörler, yaratılan katma değerde de ön plana çıkmaktadırlar. 37 Diğer yandan İzmir in ihracatında kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı, ana metal sanayi ile turizm sektörü, payları en yüksek olan sektörler arasındadır. İzmir ekonomisinde turizmin etkilerinin hesaplandığı çeşitli çalışmalarda ortaya çıkan veri ve bulgular da gösteriyor ki, turizm hayati sektörler içindedir. Turizmin bu etkisi 36 sektörün ele alındığı çalışmalarda, geri bağlantı katsayısı olarak adlandırılan bir gösterge ile değerlendirilmektedir. Buna göre turizm sektöründe meydana gelen canlanmanın İzmir ekonomisinde yaratacağı büyüme yüksek seviyededir. 36 sektör için yapılan çoğaltan analizlerinde, bir sektörde üretilen mal veya hizmete olan nihai talepte 1 birimlik artış olması durumunda, İzmir ekonomisinin tamamında üretim, gelir, istihdam, vergi ve ithalatta kaç birimlik artışlar gerçekleşeceği hesaplandı. Üretim çoğaltanları ile ilgili yapılan inceleme, motorlu kara taşıtı, römork ve yarı-römork imalatı, yeniden değerlendirme, ana metal sanayi, mobilya imalatı, makine ve metal eşya sanayi sektörleri ön plana çıkıyor. Çoğaltan katsayılarına gelir açısından bakıldığında, yani bir sektördeki bir birimlik nihai talep artışının İzmir de işgücüne yapılan ödemeleri, yada işgücü gelirini, ne kadar artabileceğini göstergesinde; eğitim, sağlık işleri ve sosyal hizmetler, sigorta ve emeklilik fonları dahil mali hizmetler sektöründe de işgücü gelir artışı yüksek olmaktadır. İnşaat ve diğer hizmetler sektörleri de gelir çoğaltanında önem arz etmektedirler. Talebin artışının istihdamı ne oranda artırdığını gösteren bulgulara göre ise İzmir de en yüksek istihdam artışı sağladığı sektör mobilya imalatı, giyim eşyası imalat ilk sıralarda yer alırken turizm de önemli bir yer oluşturmaktadır.

38 38 Üretimde turizmin etkisi İzmir bölgesinde en yüksek üretim payına sahip olan 5 sektör arasında turizm de yer almaktadır. İzmir deki toplam üretimin %17,7 si kara, su, hava ve boru hattı taşımacılığı sektörü tarafından gerçekleştirilmektedir. İzmir de yüksek üretim payına sahip diğer sektörler toptan ve perakende ticaret, turizm ve kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı sektörleri de yer almaktadır. Bulgulara göre Turizm, ildeki toplam üretimin %7,4 ünü sağlamaktadır. İzmir Bölgesinde Sektörlerin Üretim Payları, % Sektörler Payı,% Kara, su, hava ve boru hattı taşımacılığı ve iletişim 17,7 Toptan ve perakende ticaret 14,3 Diğer hizmetler 11,2 Turizm (Oteller ve lokantalar) 7,4 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı 6,1

39 Katma Değer 39 İzmir de en yüksek katma değer yaratan sektör %19,1 pay ile kara, su, hava ve boru hattı taşımacılığı ve iletişim sektörüdür. Bu sektörü toptan ve perakende ticaret; diğer hizmetler; tarım, avcılık ve ormancılık ve turizm sektörleri izlemekte. Bulgulara göre Turizm, ildeki katma değerin %4,8 ini sağlamaktadır. İzmir de Sektörlerin Gayrisafi Katma Değer Payları, % Sektörler Payı, % Kara, Su, Hava ve Boru Hattı Taşımacılığı ve İletişim 19,1 Toptan ve Perakende Ticaret 18,7 Diğer Hizmetler 16,8 Tarım, Avcılık ve Ormancılık 5,1 Turizm (Oteller ve lokantalar) 4,8 İhracat İzmir ihracatındaki payı açısından, en çok ihracat yapan sektör; kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatıdır. İzmir ihracatı için önem arz eden diğer sektörler ise ana metal sanayi, turizm, giyim eşyası imalatı, kürkün işlenmesi ve boyanması ve gıda ürünleri ve içecek imalatı olarak sıralanmaktadır. Bulgulara göre Turizm, ildeki ihracatın %9,4 üne denk düşen bir büyüklüğe sahiptir. İzmir Bölgesinde Sektörlerin İhracat Payları, % Sektörler Payı, % Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı 15,7 Ana metal sanayi 11,5 Turizm (Oteller ve lokantalar) 9,4 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması 8,1 Gıda ürünleri ve içecek imalatı 7,3

40 40 Net İşletme Artığı Diğer yandan İzmir de işletmelerin pazar faaliyetlerinden kaynaklı net işletme artığı (Faiz, Kar, Kira vb) toplamında en büyük paylar; kara, su, hava ve boru hattı taşımacılığı ve iletişim sektöründe elde ediliyor. Bu sektörü toptan ve perakende sektörü, tarım, avcılık ve ormancılık ile turizm sektörleri izliyor. Turizm net işletme artığı açısından da yüksek etkisi olan diğer sektörlerdendir. Bulgulara göre, ildeki net işletme artığının %5 i turizmden sağlanmaktadır. İzmir de Sektörlerin Net işletme Artığı Payları, % Sektörler Payı, % Kara, Su, Hava ve Boru Hattı Taşımacılığı ve İletişim 20,9 Toptan ve Perakende Ticaret 20,8 Diğer Hizmetler 16,7 Tarım, Avcılık ve Ormancılık 6,4 Turizm (Oteller ve lokantalar) 5,0 Yurtiçine yapılan satışlar İzmir Bölgesi nden Türkiye nin diğer illerine yapılan net satışlar açısından, en yüksek değer; kara, su, hava ve boru hattı taşımacılığı ile iletişim sektörlerinde bulunuyor. Bölge dışına net satış çerçevesinde ön plana çıkan diğer sektörler sırasıyla; toptan ve perakende ticaret, turizm, kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı ve tütün ürünleri imalatı şeklinde sıralanıyor. Bulgulara göre Turizm, il dışına yılda 8-9 milyon TL lik net satış yapmaktadır. İzmir den Türkiye ye yapılan net satışlar (Milyon TL) Sektörler Payı, % Kara, Su, Hava ve Boru Hattı Taşımacılığı ve İletişim 10,5 Toptan ve Perakende Ticaret 9,5 Turizm (Oteller ve lokantalar) 8,5 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı 6,2 Tütün ürünleri imalatı 3,1

41 İZMİR DE TURİZM İSTİHDAMI 41 Türkiye turizminin en gelişmiş 5 destinasyonu içinde yer alan İzmir, turizm istihdamında da ilk sıralardadır. Türkiye de; konaklama, yiyecek içecek hizmetleri, havayolu, seyahat acenteleri ve diğer turistik işletmelerde çalışanların sayısı 2013 itibariyle, 1,2 milyon dolayındadır. İzmir bölgesi ise Türkiye turizm istihdamından %7 dolayında pay almaktadır. Denebilir ki, turizmde çalışan her 100 kişiden 7 si bu kentte iş bulmaktadır. Öte yandan Türkiye deki konaklama tesislerinde çalışanların %5 i İzmir de istihdam edilmektedir. İzmir, Türkiye deki toplam turizm istihdamında ve konaklama sektöründeki çalışan sayısında 4. sırada yer almaktadır yılı verilerine göre; mevsimsel olarak değişmekle birlikte, İzmir turizminde çalışanların, bini yiyecek içecek sahasında, bini konaklama sahasında, 4 bini seyahat acenteleri vb faaliyetlerde, 5-6 bini Spor, Eğlence Dinlence Faaliyetlerinde ve kadarı da havayolu sahasında bulunuyor.

42 42 Turizm istihdamının illere göre dağılımı, % İller Payı,% İstanbul 32,8 Antalya 11,3 Ankara 7,9 İzmir 7,0 Bursa 3,6 Muğla 2,9 Kocaeli 2,2 Adana 1,5 Aydın 1,4 Konya 1,4 Mersin 1,3 Balıkesir 1,2 Manisa 1,2 Eskişehir 1,1 Samsun 1,1 Trabzon 1,0 Denizli 1,0 Gaziantep 1,0 Sakarya 1,0 Diğer 17,8 TÜİK ve SGK verilerinden derlenmiştir.

43 43 Konaklama sektörü istihdamının illere göre dağılımı, % İller Payı,% Antalya 31,9 İstanbul 20,0 Muğla 5,9 İzmir 5,0 Ankara 4,5 Bursa 2,6 Aydın 2,2 Balıkesir 1,4 Konya 1,3 Denizli 1,2 Kocaeli 1,1 Mersin 1,0 Adana 0,9 Trabzon 0,8 Gaziantep 0,8 Sakarya 0,7 Manisa 0,6 Eskişehir 0,6 Samsun 0,6 Diğer 16,9 TÜİK ve SGK verilerinden derlenmiştir.

44 44 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA İzmir in, 780 milyar Dolar seviyesinde olan Türkiye milli geliri içindeki payı da oldukça yüksektir bulgularına göre İzmir her yıl 85 milyar Dolar a yaklaşan bir gelir üretmektedir. Türkiye milli gelirinden %7-8 bandında bir pay alan İzmir de üretilen milli gelirin %67-68 i, turizmin de içinde bulunduğu hizmetler sektöründen sağlanmaktadır. Turizmin İzmir milli gelirindeki payı %4-5 aralığından %6-7 aralığına yükselmiştir. Turizmin İzmir hizmetler sektörünü içindeki payı da %7 bandından %12 bandına ilerlemiştir.

45 45 Türkiye milli gelirinde turizmin payı, % (Cari fiyatlarla GSYİH, milyar TL) Yıllar Türkiye Turizm Turizmin payı,% ,7 33,3 2, ,5 40,0 2,5 İzmir ekonomisinde turizmin yeri (Cari fiyatlarla GSYİH, Milyar TL) Yıllar Tarım Sanayi Hizmetler Toplam Turizm* ,01 10,16 21,29 33,47 1, ,03 11,52 24,58 38,13 1, ,42 12,74 29,22 44,38 2, ,31 13,85 33,54 49,70 2, ,70 14,94 38,21 55,86 3, ,87 13,86 38,74 55,47 3, ,71 16,32 43,27 63,30 3, ,13 20,42 51,37 75,92 5, ,46 22,05 55,48 82,00 6, ,77 23,60 59,37 87,74 7,12 *Hizmetler sektörü altındaki veriler varitabanından tahmin edilmiştir.

46 46 TURİZM VE İHRACAT İzmir turizminin; kent ekonomisi ve Türkiye açısından önemini ortaya koyan bir diğer gösterge de ihracat gelirlerine oranla durumudur. Ülkemizin en büyük ihracat kapılarından biri olan İzmir de 2013 yılı sonunda 9 milyar Doları aşan bir seviyeye ulaşıldı. Aynı dönemde, İzmir in, gelen yabancı ziyaretçilerden elde ettiği ortalama gelir de 1 milyar Doları geçti. İzmir de tüm turizm şirketlerinin yaptığı mal ve hizmet üretiminin değeri de 7 milyar Doları aşıyor. Bu göstergelerle, turizm gelirinin İzmir ihracatına oranı %11 seviyelerinde gerçekleşti. Turizmin ürettiği toplam değerin ihracata oranı ise %70 in üzerinde seyrediyor.

47 Yıllara göre İzmir turizmi ve ihracatı, % 47 Turizm GSMH*/ ihracat Turizm geliri**/ İzmir İhracatı ,3 14, ,0 13, ,5 10, ,7 10, ,1 10, ,0 12, ,3 11, ,0 12, ,5 11, ,5 11,31 *İzmir de turizm sektörünün ürettiği değerlerin toplamı **yabancı ziyaretçilerin bıraktığı gelir 16,00 İzmir turizm gelirinin ihracatına oranı,% 14,00 12,00 10,00 14,12 13,02 10,29 10,45 10,19 12,04 11,60 12,20 11,30 11,31 8,00 6,00 4,00 2,00 0,