KONU SİRKÜLER 2009 / 39 Vergiye İlişkin Bazı Anayasa Mahkemesi Kararları Ve Sonuçları Genel Olarak Anayasa Mahkemesi nin www.anayasa.gov.tr adresli web sitesinde yayımlanmış olan bazı anayasa mahkemesi karar sonuçlarına aşağıda aynen yer verilmiştir. Gerekçeli tam metinleri henüz Resmi Gazete de yayımlanmamış olan bu kararlara göre, Gelir Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanunu nun bazı hükümleri iptal edilmiş, bazılarının iptaline ilişkin istemler ise reddedilmiş bulunmaktadır. ÖZETLE; 1) Vergi nispetlerinin düzenlendiği GVK nun 103. maddesinde yer alan 40.000 YTL den fazlasının 40.000 YTL si için 9.190 YTL, ifadesinden sonra gelen fazlası % 35 oranında ibaresi ücret gelirleri yönünden İPTAL EDİLMİŞTİR. Ancak İptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak ALTI AY SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNE karar verilmiştir. İptal edilen maddenin yürürlüğünün durdurulması istemi ise reddedilmiştir. Diğer yandan anılan hükmün 1.1.2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere yayımı tarihinde (8.4.2006) yürürlüğe girmesini öngören 5479 sayılı yasanın 15. Maddesinin 1. Bendinin iptal istemi ise REDDEDİLMİŞTİR. 2) Yatırım indirimine ilişkin geçiş hükümlerinin düzenlendiği GVK nun Geçici 69. maddesinin birinci fıkrasının sonunda yer alan;... sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait... ibaresi İPTAL EDİLMİŞTİR. Bu şekilde yatırım indirimiyle ilgili süre sınırlaması da ortadan kalkmış bulunmaktadır. Mahkeme, yatırım indirimiyle ilgili iptalin, kararın Resmi Gazete de yayımıyla birlikte yürürlüğe girmesine hükmetmiştir. İptal edilen maddenin yürürlüğünün durdurulması istemi ise reddedilmiştir. 3) Teşvik Belgesiz yatırım indirimini düzenleyen GVK nun 19. Maddesinin 1.1.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmasına yönelik 5479 sayılı yasanın 15. Maddesi hükmü İPTAL EDİLMİŞTİR. İptal kararıyla, GVK nun 19. Maddesi 5479 sayılı yasanın Resmi Gazete de yayımlandığı 8.4.2006 tarihinden itibaren hüküm ifade etmek üzere yürürlükten kalkmış olmaktadır. 4) Yatırım indirimine ilişkin geçiş hükümlerinin düzenlendiği GVK nun Geçici 69. maddesinin birinci fıkrasının sonunda yer alan; (vergi oranına ilişkin hükümler dahil) ibaresinin iptali yönündeki istemi ise REDDEDİLMİŞTİR.
5) 01.01.2006-31.12.2015 tarihleri arasında, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasında ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler üzerinden tevkifat yapılmasını öngören ve finansal araçların aynı şekilde vergilendirilmesini amaçlayan GVK nun Geçici 67. Maddesisin (1) numaralı fıkrasının birinci paragrafının sonuna 27.6.2006 günlü, 5527 sayılı Yasa nın 1. maddesinin (a) bendi ile eklenen Dar mükellef gerçek kişi ve kurumlar için bu oran % 0 olarak uygulanır. şeklindeki cümlesi İPTAL EDİLMİŞTİR. Bununla birlikte, iptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak DOKUZ AY SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNE karar verilmiştir. İptal edilen maddenin yürürlüğünün durdurulması istemi ise reddedilmiştir. 6) Tarh zamanaşımını düzenleyen VUK nun 114. Maddesinin ikinci fıkrasındaki Şu kadar ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması zamanaşımını durdurur. Duran zamanaşımı mezkur komisyon kararının vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren işlemeye devam eder. hükmü İPTAL EDİLMİŞTİR. Bununla birlikte, iptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak ALTI AY SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNE karar verilmiştir. 1- Anayasa Mahkemesi nin Web Sitesinde Yer Alan Karar Özetleri Anayasa Mahkemesi nin www.anayasa.gov.tr adresli web sitesinde 15 Ekim 2009 Perşembe Günü Saat 09.30 da Yapılan Mahkeme Toplantısında Görüşülen Dosyalar ve Sonuçları başlığı altında yer alan açıklamalardan vergiye ilişkin olanlara aynen aşağıda yer verilmiştir. Sıra No Sayısı Konusu İnceleme Evresi Verilen Kararın Sonucu 2 2 2006/95 Ġstanbul Milletvekili Ali TOPUZ, Samsun Milletvekili Haluk KOÇ ile birlikte 116 milletvekili 30.3.2006 günlü, 5479 sayılı Gelir Vergisi Kanunu, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, Özel Tüketim Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun un: A- 1. maddesiyle değiştirilen 31.12.1960 günlü, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu nun 103. maddesinde yer alan 40.000 YTL den fazlasının 40.000 YTL si için 9190 YTL, ifadesinden sonra gelen fazlası % 35 oranında ibaresinin, ücret gelirleri yönünden, B- 3. maddesiyle 193 sayılı Yasa ya eklenen Geçici Madde 69 un birinci fıkrasının sonunda yer alan; 1- (vergi oranına ilişkin hükümler dahil) ibaresinin, 2-... sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait... ibaresinin, - 5479 sayılı Yasa nın: A- 1-1. maddesiyle değiştirilen 31.12.1960 günlü, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu nun 103. maddesinde yer alan 40.000 YTL den fazlasının 40.000 YTL si için 9190 YTL, ifadesinden sonra gelen fazlası % 35 oranında ibaresinin, ücret gelirleri yönünden ĠPTALĠNE, 2- Ġptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak ALTI AY SONRA YÜRÜRLÜĞE GĠRMESĠNE, B- 3. maddesiyle 193 sayılı Yasa ya eklenen Geçici Madde 69 un birinci fıkrasının sonunda yer alan; 1- (vergi oranına ilişkin hükümler dahil) ibaresinin REDDĠNE, 2-... sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait... ibaresinin ĠPTALĠNE, C- 15. maddesinin; 1- (1) numaralı bendinin, ücret gelirleri yönünden REDDĠNE, 2- (2) numaralı bendindeki 2 rakamının ĠPTALĠNE, -Yürürlüklerinin durdurulması
C- 15. maddesinin; 1- (1) numaralı bendinin, ücret gelirleri yönünden, 2- (2) numaralı bendindeki 2 rakamının, iptallerine ve yürürlüklerinin durdurulmasına karar verilmesi istemi. isteminin REDDĠNE. 3 2006/119 Ġzmir Milletvekili Kemal ANADOL, Samsun Milletvekili Haluk KOÇ ile birlikte 118 milletvekili 31.12.1960 günlü, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu nun Geçici Madde 67 nin (1) numaralı fıkrasının birinci paragrafının sonuna 27.6.2006 günlü, 5527 sayılı Yasa nın 1. maddesinin (a) bendi ile eklenen Dar mükellef gerçek kişi ve kurumlar için bu oran % 0 olarak uygulanır. biçimindeki cümlenin iptaline ve yürürlüğünün durdurulmasına karar verilmesi istemi. - Cümlenin ĠPTALĠNE, - Ġptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak DOKUZ AY SONRA YÜRÜRLÜĞE GĠRMESĠNE, - Yürürlüğünün durdurulması isteminin REDDĠNE. 4 2006/124 Diyarbakır Vergi Mahkemesi 6 2007/44 Ġstanbul Milletvekili Ali TOPUZ, Trabzon Milletvekili M. Akif HAMZAÇEBĠ ile birlikte 118 milletvekili 4.1.1961 günlü, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu nun 114. maddesinin ikinci fıkrasının iptaline karar verilmesi istemi. 28.3.2007 günlü, 5615 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun un 32. maddesinin (a) bendinde yer alan ve 31 ibaresinin iptaline ve yürürlüğünün durdurulmasına karar verilmesi istemi. - ĠPTALĠNE, - Ġptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak ALTI AY SONRA YÜRÜRLÜĞE GĠRMESĠNE, - REDDĠNE, - Yürürlüğü durdurma isteminin REDDĠNE. 3 7 2007/37 Malatya Ġcra Hukuk Mahkemesi 3.7.2005 günlü, 5393 sayılı Belediye Kanunu nun 15. maddesinin son fıkrasının iptaline karar verilmesi istemi. Ġncelemenin derinleştirilmesi için dosyanın Başkanlıkça belirlenecek başka bir günde görüşülmesine 2- Anayasa Mahkemesi nin İptal Kararlarının Getirdikleri Yukarıda yer verilen iptal kararları hakkında sağlıklı bir değerlendirme yapılabilmesi Mahkemenin gerekçeli tam metinlerinin Resmi Gazete de yayımlanmasını takiben yapılabilecektir. Ancak iptal kararlarının ne anlama geldiğinin daha iyi anlaşılabilmesi için ilk planda söylenebilecekler şunlardır. 1) Vergi nispetlerinin düzenlendiği GVK nun 103. maddesinde yer alan 40.000 YTL den fazlasının 40.000 YTL si için 9190 YTL, ifadesinden sonra gelen fazlası % 35 oranında
ibaresinin ücret gelirleri yönünden iptal edilmesi, buna karşın maddenin yürürlülüğün durdurulmamış ve iptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak altı ay sonra yürürlüğe girecek olması nedeniyle; a) Yüzde 35 lik vergi nispeti, iptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak altı ay sonrasına kadar ücret gelirleri yönünden de uygulanmaya devam olunacaktır. b) İptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak altı ay içinde yeni bir yasal düzenleme yapılarak, vergi nispetlerinin yeniden belirlenmesi halinde (ücret ve diğer gelirler yönünden ayrı vergi tarifeleri ya da birleşik yeni bir tarifeye geçilmesi yönünde düzenleme yapılması mümkündür), gelir vergisi mükelleflerinin gelirlerinin bu yeni tarife esas alınarak vergilendirilmesi mümkün olabilecektir. c) İptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak altı ay sonuna kadar yeni bir yasal düzenleme yapılmadığı takdirde, ücret gelirleri için geçerli olacak TAVAN vergi nispeti % 27 olacaktır. 2) Yatırım indirimine ilişkin geçiş hükümlerinin düzenlendiği GVK nun Geçici 69. maddesinin birinci fıkrasının sonunda yer alan;... sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait... ibaresi iptal edilmiş olması ve Mahkemenin yatırım indirimiyle ilgili iptalin, kararın Resmi Gazete de yayımıyla birlikte yürürlüğe girmesine hükmetmiş olması nedeniyle; a) GVK nun Geçici 69. maddesi çerçevesinde Teşvik Belgeli (GVK nun mülga ek 1-6 maddeleri kapsamında) ya da Belgesiz (GVK nun mülga 19. Maddesi kapsamında) hak kazandıkları ancak 2008 yılı sonu itibariyle kullanamadıkları, diğer bir ifadeyle devreden yatırım indirimi haklarının tamamını kullanıncaya kadar herhangi bir süre sınırlaması olmaksızın 2009 ve takip eden yıllarına ilişkin kazançlarından indirim konusu yapabileceklerdir. b) Yatırım indirimine ilişkin geçiş hükümlerinin düzenlendiği GVK nun Geçici 69. maddesinin birinci fıkrasının sonunda yer alan; (vergi oranına ilişkin hükümler dahil) ibaresinin iptali yönündeki istemi ise REDDETMİŞ olması nedeniyle, 2009 ve takip eden yıllarda yatırım indiriminden yararlanan mükelleflere uygulanacak kurumlar vergisi oranı % 30, gelir vergisi oranı ise 31.12.2005 tarihinde yürürlükte bulunan tarifedeki oranlar olacaktır. 4 3) Teşvik Belgesiz yatırım indirimini düzenleyen GVK nun 19. Maddesinin 1.1.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmasına yönelik 5479 sayılı yasanın 15. Maddesi hükmünün İPTAL EDİLMİŞ olması nedeniyle, GVK nun 19. maddesi kapsamında 1.1.2006 8.4.2006 tarihleri arasında gerçekleştirilen yatırım harcamaları içinde 2006 ve takip eden yıllarda yatırım indiriminden yararlanılması mümkün olacaktır. 4) 01.01.2006-31.12.2015 tarihleri arasında, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasında ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler üzerinden tevkifat yapılmasını öngören ve finansal araçların aynı şekilde vergilendirilmesini amaçlayan GVK nun Geçici 67. Maddesisin (1) numaralı fıkrasının birinci paragrafının sonuna 27.6.2006 günlü, 5527 sayılı Yasa nın 1. maddesinin (a) bendi ile eklenen Dar mükellef gerçek kişi ve kurumlar için bu oran % 0 olarak uygulanır. biçimindeki cümlesi İPTAL EDİLMİŞ olmakla birlikte maddenin yürürlülüğün durdurulmamış ve iptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak DOKUZ ay sonra yürürlüğe girecek olması nedeniyle; a) Dar mükellef gerçek kişi ve kurumların menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasında ve elde tutulması sürecinde elde ettikleri gelirler için Yüzde SIFIR LIK vergi nispeti, iptal hükmünün Resmî Gazete de
yayımlanmasından başlayarak DOKUZ ay sonrasına kadar uygulanmaya devam olunacaktır. b) İptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak DOKUZ ay içinde yeni bir yasal düzenleme yapılarak, vergi nispetlerinin yeniden belirlenmesi halinde dar mükellef gerçek kişi ve kurumların menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasında ve elde tutulması sürecinde elde ettikleri gelirler bu yeni oran esas alınarak vergilendirilecektir. c) İptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonuna kadar yeni bir yasal düzenleme yapılmadığı takdirde, dar mükellef gerçek kişi ve kurumların menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasında ve elde tutulması sürecinde elde ettikleri gelirler, TAM MÜKELLEF gerçek kişi ve kurumlara uygulanan oranlar üzerinden vergilendirilecektir. 5) Tarh zamanaşımını düzenleyen VUK nun 114. Maddesinin ikinci fıkrasındaki Şu kadar ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması zamanaşımını durdurur. Duran zamanaşımı mezkur komisyon kararının vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren işlemeye devam eder. hükmü İPTAL EDİLMİŞ, bununla birlikte iptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak ALTI AY SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNE DE karar verilmiştir. Bu durumda; a) İptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak ALTI AY içinde yeni bir yasal düzenleme yapılması halinde bu yeni hüküm devreye girecektir. b) İptal hükmünün Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak altı ay sonuna kadar yeni bir yasal düzenleme yapılmadığı takdirde, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması tarh zamanaşımını durdurur hükmü yürürlükten kalkmış olacaktır. 3- Anayasa Mahkemesi nin İptal Kararları Hakkında Gelir İdaresi Başkanlığı nın Duyurusu 5 Anayasa Mahkemesi nin yukarıda yer verilen iptal hükümleri hakkında, GİB nın www.gib.gov.tr adresli web sitesinde yapmış olduğu 16.10.2009 tarihli duyurunun tam metni aşağıdaki gibidir. T.C. MALİYE BAKANLIĞI GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI Bilindiği üzere, 01/01/2006 tarihinden itibaren yürürlüğe giren vergileme rejimiyle, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasında ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler üzerinden tevkifat yapılmasını öngören ve finansal araçların aynı şekilde vergilendirilmesini sağlayan bir sistem uygulamaya konulmuştur. 01/01/2006-31/12/2015 tarihleri arasında uygulanması öngörülen bu vergileme rejimine ilişkin yasal düzenleme, Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67 nci maddesinde yer almakta olup, anılan maddenin (1) numaralı fıkrasında yer alan ve dar mükellefler için geçerli olan tevkifat oranı, 5527 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle 07/07/2006 tarihinden itibaren % 0 olarak uygulanmaktadır.
Ancak, 07/07/2006 tarihinden itibaren % 0 olarak uygulanan söz konusu tevkifat oranına ilişkin Dar mükellef gerçek kişi ve kurumlar için bu oran % 0 olarak uygulanır. hükmünün Anayasa Mahkemesince iptal edildiği ve iptal hükmünün de Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe gireceği öğrenilmiş bulunulmaktadır. Ayrıca, Anayasa Mahkemesince Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan vergi tarifesindeki yüzde 35 lik orana ücretlilerin de tabi olması hükmü iptal edilmiş ve iptal kararının da Resmi Gazetede yayımından 6 ay sonra yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. Anayasa Mahkemesi Gelir Vergisi Kanununun yatırım indirimiyle ilgili geçici 69 uncu maddesinde yer alan 2006, 2007 ve 2008 ibarelerini de iptal etmiştir. Bu şekilde yatırım indirimiyle ilgili süre sınırlaması da ortadan kalkmış bulunmaktadır. Mahkeme, yatırım indirimiyle ilgili iptalin, kararın Resmi Gazete de yayımıyla birlikte yürürlüğe girmesine hükmetmiştir. Bu aşamada Mahkemenin gerekçeli kararı beklenilmekle birlikte, iptal hükümlerinin Resmî Gazete de yayımlanmasından başlayarak; Geçici 67 inci maddeyle ilgili kararın Resmi Gazetede yayımlanmasını takip eden dokuzuncu ayın sonunda, Ücretlerin vergilendirilmesine ilişkin kararın da Resmi Gazetede yayımlanmasını takip eden altıncı ayın sonunda, 6 yürürlüğe girecek olması nedeniyle anılan hükümlerle ilgili uygulamalar, söz konusu süre içinde yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar aynen devam edecektir. Kamuoyuna duyurulur. Konu hakkındaki ayrıntılı açıklama ve değerlendirmelerimizin, Anayasa Mahkemesi nin söz konusu kararlarına ilişkin gerekçeli tam metinlerinin Resmi Gazete de yayınlanmasını takiben yapılacağını ve duyurulacağını hatırlatmak isteriz. Saygılarımızla. ÖNER BAĞIMSIZ DENETİM VE YMM A.Ş. 16.10.2009
ÖNER BAĞIMSIZ DENETİM VE YMM A.Ş. Sedef Sokak Ataşehir Residence (B) Blok Kat: 13 Daire: 55 34758 Ataşehir-İstanbul http://www.onerymm.com.tr Tel : (0216) 580 95 10 (pbx) Fax : (0216) 580 95 13 e-posta : oner@onerymm.com.tr Sorumlu Ortaklarımız: YMM-Temel ÖNER toner@onerymm.com.tr YMM-Salih ÇEÇEN scecen@onerymm.com.tr YMM- İrfan SARIKAYA isarikaya@onerymm.com.tr 7