e c o n o m i c p o l i c y r e s e a r c h i n s t i t u t e e k o n o m i p o l i t i k a l a r ı a r a ş t ı r m a e n s t i t ü s ü YATIRIM ORTAMI DEĞERLENDİRME ANKETİ: VERGİ SONUÇLARI Sarp Kalkan İstanbul, 13 Mayıs 2006
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 2 Sunum Planı TEPAV EPRI Faaliyetleri Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi (YODA) Vergi Sonuçları Bundan Sonraki Adımlar
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 3 TEPAV EPRI FAALİYETLERİ
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 4 Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye nin, bağımsız politika araştırmaları yapmak üzere kurulan ilk merkezlerinden biridir. Amaçlarımız Türkiye deki fikir tartışmalarının bilgi içeriğini arttırmak, bu yolda: Politika analizi yaparken partiler üstü ve tarafsız bir yaklaşım sergilemek, Türkiye de yaşanan dönüşüm sürecini ve ekonomimizin küreselleşmeye entegrasyonunu destekleyerek, bu sürecin en az maliyetle ve en sağlıklı biçimde gerçekleşmesi için gerekli politika önerilerini ortaya koymaktır. Bu çalışmalar Ekonomi, Yönetişim ve Dış Politika Etütleri Programları altında yürütülmektedir.
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 5 YATIRIM ORTAMI DEĞERLENDİRME ANKETİ
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 6 YODA Çalışmasının Önemi YODA nedir? Anket Arka Plan Çalışmaları Rapor Politika Tartışmaları Dünya Bankası nın Ülke Destek Stratejisi
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 7 1300 imalat + 200 otel 8 alt sektör 5 bölge, 19 şehir Yabancı sermayeli ve ihracat yapan firmaların % 15 i Temsil gücü %80 Katma Değer İstihdam Firma Sayısı Anket Örneklemi 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 473 İstanbul 140 123 110 İzmir Ankara 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Non metal Bursa 65 73 77 Automotive 70 58 56 43 38 36 32 30 22 21 21 17 9 Konya Antep Electronics Adana Denizli Machinery Manisa 123 138 Samsun Metal Kocaeli Kayseri Eskişehir 189 Chemical Malatya Food 274 Trabzon Maraş 359 Textile Erzurum
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 8 YODA ne sağlıyor? İş yapmanın önündeki kısıtlayıcı engellerin tanımlanması Sektörler / Bölgeler / Ölçekler arası değişimler Firma performansı ile yatırım ortamı arasındaki bağlantının ortaya çıkarılması Karşılaştırmalı analiz imkanı Çin Yeni ve potansiyel AB üyeleri Diğer benzer özellikleri taşıyan ülkeler (Arjantin, Rusya) Politika önerileri
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 9 VERGİ SONUÇLARI
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 10 Vergiler: İşlerin Büyümesi Önündeki En Büyük Engel Telekom ünik asyon Arsa/Arazi Tedariki Nakliye Elektrik İş Ruhsatı ve Faaliyet İzinleri Suç, Hırsızlık ve Kargaşa Gümrük İşlemleri Mevcut İşçilerin Vasıf ve Eğitim Seviyeleri Mevzuatta Belirsizlik Finansmana Erişim Yasal Sistem /İhtilaf Çözüm ü İşçi Mevzuatı Finansm anın Maliyeti Rekabet Dışı Uygulamalar Yolsuzluk Vergi İdaresi ve Mevzuatı Makroekonom ik Belirsizlik Vergi Oranları 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 11 Ölçek Farklılıkları: Vergi Oranları 3.4 3.3 3.2 3.1 3 2.9 2.8 2.7 Küçük Mikro Büyük Orta Çok Büyük
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 12 Sektörel Farklılıklar: Vergi Oranları 3.5 3.4 3.3 3.2 3.1 3 2.9 2.8 2.7 2.6 2.5 Makine Tekstil Kimya Metal Dışı Ürünler Gıda Elektrikli Makineler Metal Eşya Ulaşım Araçları
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 13 Ölçek Farklılıkları: Vergi Mevzuatı 2.85 2.8 2.75 2.7 2.65 2.6 2.55 2.5 2.45 2.4 2.35 Mikro Küçük Büyük Çok Büyük Orta
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 14 Sektörel Farklılıklar: Vergi Mevzuatı 2.8 2.7 2.6 2.5 2.4 2.3 2.2 Tekstil Makine Metal Dışı Ürünler Kimya Gıda Metal Eşya Elektrikli Makineler Ulaşım Araçları
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 15 Acaba Vergiler Gerçekten Bu Kadar Önemli mi? Diğer ülkelerde de vergilerin ön planda olduğu görülüyor; Vergiler neden bu kadar önemli? Biraz daha detaylı bakalım.
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 16 Üretim veya Yeni Ürün Geliştirme Maliyetleri ve Vergiler 3 2.5 2 1.5 1 0.5 0 Vergi Politikası veya Muhasebe Mevzuatı Yerli Rakiplerin Baskısı Diğer Mevzuata Uyum Maliyeti Yabancı Rakiplerin Baskısı
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 17 Ölçek Farklılıkları: Vergi Politikası ve Muhasebe Mevzuatı 2.75 2.7 2.65 2.6 2.55 2.5 2.45 2.4 2.35 Küçük Mikro Orta Büyük Çok Büyük
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 18 Sektörel Farklılıklar: Vergi Politikası ve Muhasebe 3 Mevzuatı 2.5 2 1.5 1 0.5 0 Makine Tekstil Elektrikli Makineler Kimya Metal Eşya Ulaşım Araçları Metal Dışı Ürünler Gıda
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 19 Vergiler Rekabeti de Bozuyor İthalat Harçlarını Ödememeleri Kamu Hizmetleri İçin Ödemelerini Hiç yada Zamanında Yapmamaları Diğer Devlet Mevzuatına Uymamaları Sahte ve Taklit Ürün Yapmaları KDV Ödememeleri Kurumlar Vergisi ve Diğer Vergilerini Ödememeleri SSK Düzenlemelerine Uymamaları 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 20 Ölçek Farklılıkları: KDV Ödememeleri 3.7 3.6 3.5 3.4 3.3 3.2 3.1 3 2.9 Mikro Çok Büyük Küçük Büyük Orta
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 21 Sektörel Farklılıklar: 3.9 KDV Ödememeleri 3.8 3.7 3.6 3.5 3.4 3.3 3.2 3.1 3 Elektrikli Makineler Ulaşım Araçları Kimya Metal Eşya Metal Dışı Ürünler Makine Gıda Tekstil
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 22 Ölçek Farklılıkları: Kurumlar Vergisi ve Diğer Vergilerini 3.7 Ödememeleri 3.6 3.5 3.4 3.3 3.2 3.1 3 Mikro Çok Büyük Küçük Büyük Orta
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 23 3.7 Sektörel Farklılıklar: Kurumlar Vergisi ve Diğer Vergilerini Ödememeleri 3.6 3.5 3.4 3.3 3.2 3.1 3 Makine Ulaşım Araçları Elektrikli Makineler Kimya Metal Dışı Ürünler Gıda Tekstil Metal Eşya
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 24 Vergiler Kayıt Dışı Faaliyetleri Ne Derece Etkiliyor? (1) TEPAV Kayıt Dışı Ekonomi Çalışması: Kayıt dışı gözlenemiyor ama kayıt dışını etkileyen ve kayıt dışının etkilediği faktörler gözleniyor. Kayıt dışını etkileyen faktörler vergi yükü, devlet düzenlemeleri, bürokrasi, zayıf kurumsal yapı, yolsuzluk ve rekabetçilik olarak sıralanabilir. Kayıt dışını hesaplamak için MIMIC modeli kullanıldı:
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 25 Vergiler Kayıt Dışı Faaliyetleri Ne Derece Etkiliyor? (2) Hesaplanan kayıt dışılık miktarı yapısal ve dönemsel olarak ayrıştırıldı:
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 26 Sadece Vergi Oranları mı Problem Yaratıyor? Bürokratik Engel Olarak Vergiler 1.4 1.2 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0 Zabıta Vergi Teftişi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Çevre Bakanlığı Hıfzısıhha Yangın ve Bina Güvenliği
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 27 16.00% 14.00% 12.00% 10.00% 8.00% 6.00% 4.00% 2.00% Sadece Vergi Oranları mı Problem Yaratıyor? Vergiler ve Yolsuzluk 0.00% Zabıta Vergi Teftişi Hıfzısıhha Çalışma ve Sosyal Güvenlik Çevre Bakanlığı Yangın ve Bina Güvenliği
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 28 Bundan Sonraki Adımlar Çalışmaların derinleştirilmesi gerekli: Firma Bilançoları TCMB verileri TÜİK verileri Daha Detaylı Anketler TOBB Meclis Üyeleri Anketi
Yatırım Ortamı Değerlendirme Anketi: Vergi Sonuçları Slide 29 TEŞEKKÜRLER sarp.kalkan@epri.org.tr (312) 446 0409