Tarih: 17.07.2012 S İ R K Ü L E R R A P O R Sayı: 2012/86 Konu: Mal ve Hizmet Alımlarında Müteselsil Sorumlu Tutulmamak İçin Çekle Yapılan Ödemelerde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Özet: Mal ve Hizmet Alımlarında Müteselsil Sorumlu Tutulmamak İçin Çekle Yapılan Ödemelerde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlara ilişkin bilgi ve konuya ilişkin idarenin görüşlerinin yer aldığı muktezalar 2012/85 Nolu Sirkülerimizde yer almaktadır.
Mal ve Hizmet Alımlarında Müteselsil Sorumlu Tutulmamak İçin Çekle Yapılan Ödemelerde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Müteselsil sorumluluğa ilişkin Vergi Usul Kanunu nun 11 inci maddesine göre; mal alım satımı ve hizmet ifası dolayısıyla vergi kesintisi yapmak ve vergi dairesine yatırmak zorunda olanların, bu yükümlülüklerini yapmamaları halinde, verginin ödenmesinden, alım satıma taraf olanlar, hizmetten yararlananlar ve aralarında doğrudan veya dolaylı olarak ilişkide bulunduğu (akrabalık nedeniyle ya da sermaye, organizasyon veya yönetimine katılmak veya menfaat sağlamak gibi yollarla) tespit olunanlar müteselsilen sorumlu tutulmuşlardır. Katma Değer Vergisi uygulaması açısından müteselsil sorululuğa ilişkin kapsamlı açıklamalar "84 Seri No. lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği nin III. Bölümünde" yapılmıştır. Anılan Tebliğe göre; KDV'ye tabi işleme taraf alan alıcılar, ödemelerini esas itibariyle bankacılık sistemi dahilinde yapmış olmaları kaydı ile müteselsil sorumluluk uygulaması ile muhatap tutulmayacaklardır.. Konu hakkında, ekte yer verilen Gelir İdaresi Başkanlığınca İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığına hitaben yazılan yazıda; vergi güvenliğini sağlayıcı nitelikte olan 84 Seri No. lu KDV Genel Tebliği; 1 No. lu Vergi Usul Kanunu Sirküleri ve 320 Sıra No. lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinden bahisle, çekle yapılan ödemeler ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır.... Bu çerçevede, Türk Ticaret Kanunu nun 697 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarına uygun olarak düzenlenmiş olan çeklerin, 1 No lu Vergi Usul Kanunu Sirkülerinin (2.) bölümünde belirtildiği şekilde (ciro edenle ciro edilenin isim, unvan vb. ile vergi kimlik numarasının belli olduğu şekilde) tam ciro yapılmak suretiyle mükelleflerce kendi ödemelerinde kullanılması halinde de mükelleflerin 84 Seri No. lu KDV Genel Tebliğinin (III.) bölümünde düzenlenen müteselsil sorumluluk uygulaması ile muhatap tutulmamaları mümkün bulunmaktadır. Ancak, Türk Ticaret Kanunu nun 697 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarına uygun olarak düzenlenmiş olan çeklerin, beyaz ciro yapılmak suretiyle mükelleflerce kendi ödemelerinde kullanılması halinde, bu şekilde yapılan ödemelerin müteselsil sorumluluk uygulaması ile muhatap tutulmamak için yeterli olmayacağı tabiidir. Beyaz Ciro; eski Türk Ticaret Kanunu nun 701 inci maddesinde Hamiline yazılı ciro beyaz ciro hükmündedir şeklinde tarif edilmiştir. Aynı hüküm yeni TTK'nun 789/3. maddesinde de yer almaktadır. Yukarıdaki açıklamaya göre; mal ve hizmet alımında çekle yapılan ödemelerin, ciro edenle ciro edilenin isim, ünvan, adres ile vergi kimlik numarasının yazılı olduğu şekilde TAM CİRO ile yapılması halinde müteselsil sorumluluktan bağışıklık kazandırdığı, BEYAZ CİRO ile yapılan ödemelerin ise müteselsil sorumluluktan kurtarmayacağı net olarak belirtilmektedir. 2
Bu nedenle, mükelleflerin, mal ve hizmet alım satım işlemlerinde, çek kullanmaları halinde, ekteki 1 No. lu VUK Sirküleri açıklamaları çerçevesinde hareket ederek çeklerini "TAM CİRO" yapılarak ödenmesi, müteselsil sorumluluk ile muhatap olunmaması açısından önem arz etmektedir. Konuya ilişkin Gelir İdaresince verilen ekli Özelgeler de yukarıdaki açıklamalarla aynı doğrultudadır. 3
4
5
T.C. MALİYE BAKANLIĞI Gelirler Genel Müdürlüğü VERGİ USUL KANUNU SİRKÜLERİ /1 Konusu : Tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğu uygulaması Tarihi : 12.08.2003 Sayısı : VUK-1/2003-1/ Tahsilat ve ödemelerde tevsik uygulaması 1 İlgili olduğu maddeler : Vergi Usul Kanunu Mükerrer Madde 257 1. Giriş Vergi Usul Kanununun Mükerrer 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinin vermiş olduğu yetkiye istinaden, mükelleflerin 10.000.000.000 Türk Lirasını aşan tahsilat ve ödemelerini banka, özel finans kurumları veya Türkiye Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü aracı kılınarak yapılması gerektiği hususu 320 ve 323 Sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile duyurulmuştur. Söz konusu tebliğlerde tespit edilen toplam tutarı 10.000.000.000 Türk Lirasını aşan her türlü mal veya hizmet bedeli, avans, depozito ve pey akçesi gibi tahsilat ve ödemeler tevsik zorunluluğu kapsamındadır. Bu ödeme ve tahsilat işlemlerinde ciro veya beyaz cirolu çeklerin kullanılması sirkülerin konusunu oluşturmaktadır. 2. Tahsilat ve ödemelerde ciro ve beyaz cirolu çeklerin kullanımı Banka sistemi içinde kaldığı müddetçe bir mal veya hizmet bedelinin müşterinin kendi çeki ya da ciro ettiği bir çek ya da beyaz ciro ile teslim ettiği bir çek ile ödenmesi imkan dahilindedir. Çekin tam ciro ve beyaz ciro ile devri mümkün bulunmaktadır. Sattıkları mal veya hizmet bedellerini müşterilerinden aldıkları çeklerle tahsil eden ve ödemelerini de yine bu çeklerle yapan mükelleflerin çeklerini ciro etmelerinde uymaları gereken hususlar aşağıda açıklanmıştır. Mal veya hizmet karşılığı alınan çekin tam ciro yapılması halinde çekin arkasında isim, unvan, vergi kimlik numarası ve adresinin yazılması yeterli olacaktır. Hamiline düzenlenen çekte aynı şekilde ciro edilebilecektir. Mal veya hizmet bedellerini beyaz ciro ile tahsil edenler, bu çekleri için "çek alım bordrosu" düzenlemelidirler. Bu bordroda çeki düzenleyen yada çeki devredenin adı,soyadı,vergi kimlik numarası ile imza ve kaşesinin bulunması gerekmektedir. Öte yandan, 82 seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği'nde açıklandığı üzere çekle yapılan ödemelerde müteselsil sorumluluk uygulamasına muhatap tutulmamak bakımından çekin tam ciro ile devri gerektiği tabiidir. 6
Çek alım bordrosu düzenledikten sonra bu çekler, satın alınan mal ve hizmet bedelleri karşılığı beyaz ciro ile verildiğinde " çek teslim bordrosu" düzenlenecektir. Bu bordrolarda da kendisine ciro yapılan satıcının veya yetkilisinin adı,soyadı vergi kimlik numarası ile imza ve kaşesinin bulunmasına zorunludur. Çek alım veya teslim bordrosunda birden fazla çekin bulunması halinde çeki keşide veya son ciro edenlerin isim ve unvanları ile çek tutarları bordroya ayrı ayrı yazılmalıdır. 7
T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI (Mükellef Hizmetleri Katma Değer Vergisi Grup Müdürlüğü) Sayı : B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.32-884 06/03/2012 Konu: Müşteri çekleriyle yapılan ödemenin müteselsil sorumluluğu ortadan kaldırıp kaldırmayacağı. İlgi kayıtlı talep formunda, üzerinde birden fazla ciro bulunan müşteri çekleriyle yapılan ödemenin müteselsil sorumluluk kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği konusunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir. KDV Kanununun 32. maddesi hükmü kapsamında yer alan iade taleplerinin yerine getirilmesine ilişkin usul ve esaslar muhtelif tarihli KDV Genel Tebliğleri ile belirlenmiş, 84 Seri No.lu KDV Genel Tebliği'nin "Müteselsil Sorumluluk/İşleme Doğrudan Taraf Olanlar" başlıklı III/1.1. bölümünde ise mal alımlarına ait katma değer vergisi dahil toplam işlem bedelinin banka aracılığı ile yada çekle yapılmış olması halinde alıcıların müteselsil sorumluluk uygulaması ile muhatap tutulmayacakları açıklanmıştır. Öte yandan, 1 No.lu Vergi Usul Kanunu Sirkülerinin "Tahsilat ve Ödemelerde Ciro ve Beyaz Cirolu Çeklerin Kullanımı" başlıklı 2 nci bölümünde çek düzenlemeleri ile ilgili genel açıklamalara yer verilmiştir. Bu açıklamalar çerçevesinde, mal alışlarınıza yönelik ödemelerin müşterilerinizden alınan ve üzerinde ciro bulunan çeklerle yapılması durumunda, çeklerin Türk Ticaret Kanununun 697 nci maddesi ve 1 No.lu Vergi Usul Kanunu Sirkülerine uygun olarak düzenlenmesi, ayrıca söz konusu çeklerin kendi ödemelerinizde kullanıldığının yeminli mali müşavir tarafından düzenlenen KDV iadesi tasdik raporunda izah veya tevsik edilmesi şartıyla, bu ödemelerin de 84 Seri No.lu KDV Genel Tebliği'nin "III/1.1. bölümü kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmaktadır. Bilgi edinilmesini rica ederim. 8
T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı Diğer Vergiler ve Anlaşmalar Uygulama Müdürlüğü SAYI : B.07.4.DEF.0.07.12/KDV.ÖZG.03.40 KONU : Çekin Ödeme Belgesi olarak Kabul Edilip Edilmeyeceği hk. İLGİ :... tarihli dilekçeniz. İlgi yazınızda,... sicil numaralı mükellef...ahşap Tarım Ürünleri Ticaret ve Sanayi A.Ş. nin indirilecek katma değer vergisi ve yüklenilen katma değer vergisi listelerinin incelenmesinde; VEDOP uygulaması dışında kalan Vergi Daireleri ile yapılan yazışmalar sonucunda, mükellefinizin mal ve hizmet satın aldığı alt mükellefler hakkında sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediğine veya kullandığına dair olumsuz rapor ve olumsuz tespitler bulunması nedeniyle, 84 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği hükümleri uyarınca mükelleften mal alışlarının ödeme belgesi ile ispat edilmesi istenildiği, bunun üzerine ibraz edilen belgelerin şirket adına olmayıp, yönetim kurulu başkanı (kanuni temsilci) adına olduğunun görüldüğü belirtilmekte ve Türk Ticaret Kanununun 697. Maddesine göre adına verilen çekleri düzenlemek suretiyle ödeme yapan mükellefin ibraz ettiği bu çeklerin ödeme belgesi olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği konusunda özelge talep edilmektedir. Bilindiği üzere, 84 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin Doğrudan Mal veya Hizmet Temin Ettikleri Mükellefler Hakkında Olumsuz Rapor veya Tespit Bulunanlar başlığında, kendileri hakkında olumsuz rapor veya tespit bulunmayanların mal veya hizmet satın aldığı mükellefler hakkında olumsuz rapor veya tespit bulunması halinde, bu mükelleflerden yapılan (haklarında olumsuz tespit bulunanlardan sadece olumsuz tespitin yapıldığı dönemlerdeki) alışlara isabet eden kısma dört kat teminat gösterilmesi veya bu alışlara isabet kısmın iade talebinden çıkarılması halinde, kalan kısma ve diğer dönemlere ilişkin iade talepleri genel esaslara göre yerine getirileceği hüküm altına alınmıştır. Ayrıca, III. 1.1.İşleme Doğrudan Taraf Olanlar başlığı altında da, mal veya hizmet alım-satımında satıcının katma değer vergisini Hazine ye intikal ettirmediğinin tespit edilmesi halinde, bu satıcı tarafından doğrudan mal teslim edilen veya hizmet ifa edilen mükellefler, işlem bedeli üzerinden hesaplanan vergi ile sınırlı olmak üzere, Hazine ye intikal etmeyen vergiden, bu Tebliğin III/2. Bölümünde belirtilen usul ve esaslara göre satıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olur. Ödemenin çekle yapılmış olması halinde Türk Ticaret Kanununun 697 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasına uygun olarak çek düzenlemeleri ve lehine çek keşide edilenin vergi kimlik numarasını yazmaları halinde müteselsil sorumluluk uygulaması ile muhatap tutulmazlar denilmektedir. 9
Bu hale göre, ödemelerini çekle yapan mükellefler bazı şartları yerine getirmeleri halinde müteselsil sorumluluktan kurtulmaktadır. Bunun için işlem bedelinin ödendiği çekte, satıcı ve alıcının kimliğini ve faaliyetlerini tespit ve izlemeye imkan veren bilgilerin yer alması gerekir. Bu itibarla, çek Türk Ticaret Kanununun 697 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasına uygun olarak düzenlenmelidir. Keşide edilecek çeklerde, lehine ödeme yapılacak kişi yada kuruluşun adı veya ünvanının ve vergi kimlik numarasının yer alması gerekmektedir. Buna göre, Başkanlığınız mükellefi... Ahşap Tarım Ürünleri Ticaret ve Sanayi A.Ş. nin mal alış bedellerinin ödenmesi için düzenlenen ve şirketin kanuni temsilcisi... a ait ve adı geçen tarafından keşide edilen çeklerde yukarıda belirtilen bilgilerin yer alması ve alış vesikalarındaki mal bedelini kapsaması halinde ödeme belgesi olarak değerlendirilmesi gerekir. Bilgi edinilmesini ve gereğini rica ederim. Saygılarımızla, 10