Kazakistan'ın başkenti Astana'da Türk mimarlar tarafından tasarlanan ve bir Türk inşaat şirketi tarafından inşa edilen Astana Arena Stadyumunun en büyük özelliği olan kapanan çatı hareket sistemi Yılmaz Redüktör firmasının 8 adet HT13 ve 4 adet KR673 redüktörleri sağlamaktadır. elips olup, elips geometrisi kendisini çatı kabuğunda göstermektedir. Stadyumun ana taşıyıcı konstrüksiyonu çelikten inşa edilmiştir. İstenildiğinde 15-0 dakika içerisinde tamamen açılıp kapanabilme özelliğine sahip hareketli çatı kanatlarıdoğu-batı yönünde, ana taşıyıcı çelik elemanların üzerinde hareket edebilmektedir. FIFA ve UEFA kriterlerine uygun olarak dizayn edilen futbol sahası, alttan ısıtmalı, yüksek standartlara sahip suni çimler ile kaplanmıştır. Sahanın üzeri, teknik özellikleri yüksek pitchcover, gibi malzemelerle kaplanabilmektedir. Tüm bu özellikleri sayesinde stadyumun, futbol müsabakaları dışında farklı spor müsabakalarına, konser ve fuarlar gibi etkinliklere de ev sahipliği yapması planlanmaktadır. Toplam oturma kapasitesi 30 bin kişi olan stadyumun, alt tribün alanları 16.000, üst tribün alanları ise 14 bin kişi oturabilecek şekilde planlanmıştır. Astana Stadyumu 3 bin 485 metrekarelik alana kurulmuştur. Stadyumun ana formu Redüktör Seçimi: Gerekli olan redüktör büyüklüğünün seçimi yapılan hesaplamalar sonucunda elde edilen tork değerlerine ve istenen çatı açma-kapama sürelerine göre yapıldı. Gerekli torkhesabıçatının kendi ağırlığının yanındastadyumun bulunduğu yerin iklim koşulları dikkate alınarak kanadın üzerinde biriken kar miktarı ve açma-kapama esnasında rüzgârın oluşturacağı direnç kuvveti de göz önüne alınarak yapıldı. Rüzgar yükü olmayan bir ortamda tek kanat ağırlığı 75ton ve üzerinde biriken kar yükü ise 870ton olarak bulunmuştur. Buna göre kar yükü dahil her bir kanadın ağırlığı 16ton olarak bulunur. Kanadın hareket ettirilmesi için ise 5803 N çekme kuvveti gerekmektedir.kış şartlarında 40 kg/m basınç veren bir rüzgar yükünü yenebilmek için ise gerekli olan kuvvet 14164 N olarak hesaplanmıştır.
Her bir çatı iki tahrik grubu tarafından hareket ettirileceği içintek bir tahrik grubu için çekme halatındaki yük; i = 1400 dür. F ç = 5803 + 14164 = 199648N/halat Redüktör çıkış miline montajı yapılacak 1m çapındaki tamburdaki tork değeri ise; T = 199648x0,5 = 9984 Nm 0 dakika istenen açma-kapama süresine göre kanadın m/dak hızında hareket ettirilmesi gerekmektedir. Buna göreistenen tambur devri frekans invertörle hız ayarı yapılacağı için yaklaşık 1d/dak dır. Redüktör çıkış miline montajı yapılacak tambur tahrik momenti 99.84Nm ve 1 d/dak tambur devrine göre gerekli olan motor gücü; P = 99.84 x 1 = 11,9 kw 9550x0,88 olarak hesaplandı.stadyum çatı hareket sisteminde 4 adet tahrik noktası olduğu için 18,5kW gücünde ve 1400d/dak motor devrinde 4 adet asenkron elektrik motoru kullanılmıştır. Motorlar kumanda sisteminde belirtildiği gibi frekans invertörlerle kumanda edildi ve elektromanyetik frenli olarak redüktörlere montajı yapılmıştır. Gerekli olan fren torku; T = 11,9x9550 x = 8,3 kgm 1400x9,81 olarakhesaplandı. 30kgm, 4 Volt pervaneli motor arkası elektromanyetik fren seçimi yapılmıştır. Emniyet katsayısı 3,6 dır. 1400d/dak motor devri ve yaklaşık 1d/dak olacak çıkışdevrine göre ihtiyacımız olan redüktör çevrim oranı; Yukarıdaki resimde görüldüğü gibi çatı hareketini sağlayan halatların sarıldığı tambur H Serisi endüstriyel tip redüktörlerin çıkış millerine montaj yapılmıştır. 1d/dak çıkış devrini sağlamak için yaklaşık 6 kademeli bir redüktöre ihtiyaç olduğu için giriş redüktörü olarak KR Serisi redüktör kullanılmıştır. Tamburu adet H Serisi redüktör tahrik ettiği için tek bir H Serisi redüktörün çıkış torku; T ü ö = T = 9981 = 49910 Nm Bu bilgiler doğrultusunda seçilen redüktörler; HT13.01U i=54,45 (sağ giriş ve çıkış milli) HT13.01V i=54,45 (sol giriş ve çıkış milli) Redüktörlerinnominaltork değeri 70000Nm olup ihtiyaç olunan çıkış torkuna göre servis faktörü f = 1,4 dür. İlk tahrik redüktörü; KR673.X4-180M/4 i=8,10
18,5kW-1400d/dak direkt akuplemotorlu ve 30kgm-4 Volt frenlidir. Çıkış devri 50d/dakve özel çift çıkış milli konik tip redüktördür. Servis faktörü f = 1, dir. KR ve HTredüktörlerininkombinasyonu ile elde edilen çevrim oranı; i = 8,10x54,45 = 1530,04 Çıkış devri; n. = 1400 = 0,9 d/dak 1530,04 Motor gücüne bağlı olarak tamburda elde edilen tork değeri; T. = 18,5x9550x0,88 0,9 olarak bulunur. Çevre şartlarının dikkate alınması; = 168993 Nm Kazakistan ın coğrafi şartlarından dolayı hava sıcaklığı kışın -40 C ye kadar düşmektedir. HT ve KR Serisi redüktörler için standart olarak kullanılan 460 viskoziteli mineral yağlar bu sıcaklıkta çalışmaya uygun olmadığı için uygun viskoziteli sentetik yağ seçimi yapıldı. Bununla birlikte KRredüktörler için termostatlı ısıtıcı seçimi yapıldı. İlk tahrik redüktörleriolarak kullanılacak KR Serisi redüktörler HT redüktörlere göre daha yüksek devirde çalışacaklardır. Buna bağlı olarak yağın 0 C nin altındaki sıcaklıklarda yağ viskozitesinin yükselmesinden doğacak kayıplarını ortadan kaldırmakiçin ısıtıcı kullanılmıştır. Otomatik devreye girerek yağ sıcaklığının eksi sıcaklık değerlerine düşmesine izin vermeyen ısıtıcılar özel tasarlanmış KR redüktör gövdesi içerisine kartuşlu şekilde montaj edildi. Böylece oluşabilecek ısıtıcı arızalarında redüktörlere herhangi bir müdahalede bulunmadan ısıtıcının yenisi ile kolayca değiştirilebilmesi sağlandı. Isıtıcının seçiminde yağ miktarı ve sıcaklık farkına bağlı olarak hesaplanan ısıtıcı gücünün yanında ısı akısı da dikkate alınmıştır. Yüksek ısı akısına sahip ısıtıcı yağı hızlı bir şekilde karbonlaştırarak yağın yağlama özelliğinin yitirilmesine sebep olacağı için ısı akısı değeri maksimum 1, 5W/cm olacak şekilde ısıtıcıtasarımı yapıldı. Redüktörlerin Montajı; Çatıların hareket ettirilmesini sağlayan çekme halatlarının sarılacağı tamburlar H Serisi redüktörlerin çıkış millerine montaj edilmiştir. H Serisi redüktörlerinbiri sağ giriş ve sağ çıkış milli(ht13.01u) diğeri ise sol giriş ve sol çıkış millidir(ht13.01v). İlk hareketi veren KR673.X4-180M/4redüktör direkt akuple motorlu ve H Serisi redüktörlereakuple olacak şekilde özel çift çıkış millidir. H Serisi redüktörlererupflex tipi kaplinlerle bağlıdır. KR redüktörünün çıkış torku 3546Nm dir ve seçilen kaplinlerin emniyeti bu tork değerine göre 3, alınmıştır. Redüktörlerin birbirlerine montajı sırasındaki en önemli husus KR redüktörün çıkış torkununtahrik ettiği HT Serisi redüktörlere eşit şekilde dağılmasıdır.torkun eşit dağılmaması durumunda tek redüktör tüm yükü alacağından redüktör seçiminde yapılan kabulün dışına çıkılacak ve mekanik yönden arızalar meydana gelebilecektir. Bunu ortadan kaldırmak için rupflexkaplinlerin bir tanesi
açısal pozisyon ayarı yapılabilecek şekilde tasarlandı ve montaj sırasında redüktörlerin birbirlerine göre boşlukları alınarak kaplincıvatalarının sıkılması sağlandı. Aşağıda da görüldüğü gibi 13 farklı gövde büyüklüğünde 150.000Nm ye kadar nominaltork değerine sahip redüktör grubudur. H03 / B03 H04 / B04 H05 / B05 H06 / B06 H07 / B07 H08 / B08 H09 / B09 H10 / B10 H11 / B11 H1 / B1 H13 / B13 H14 / B14 H15 / B15 Hareket tahrik sistemi her bir kanat diğerinden bağımsız hareket edecek şekilde tasarlanmıştır. 4.850Nm 5.500Nm 9.000Nm 11.000Nm 19.000Nm 4.000Nm 9.000Nm 36.000Nm 55.000Nm 70.000Nm 90.000Nm 110.000Nm 150.000Nm Çatı kanatlarının birlikte hareket ettirilmesi vektörel kontrollü sürücülerin yardımıyla çatıların senkron hareket ettirilmesi ile sağlanır. H Serisi Redüktörlerin Genel Özellikleri; Yılmaz Redüktör ailesinin endüstriyel tip redüktör grubudur. H Serisi olarak paralel milli helisel dişli, 3 ve 4 kademe olarak üretilmektedir. B Serileri ise giriş kademesinde konik dişli grubu bulunan diğer kademeleri helisel dişlilerden oluşan 3 ve 4 kademe endüstriyel tip redüktörlerdir. H ve B Serisi redüktörler çok farklı bağlantı opsiyonları ve aksesuarlara sahiptirler; IEC motor bağlantı flanşı Çıkış bağlantı flanşı Gövde üzeri fren montajı Gövde üzeri geri dönüş kilitli Çok alternatifli giriş-çıkış mil yönleri Her yönden montaj yapılabilme
Farklı yağmala ve soğutma opsiyonları DIN5480 çoklu kamalı çıkış mili opsiyonları Ayrıca H ve B Serisi endüstriyel tip redüktör grupları içerisinde özel sektörel çözümlerde mevcuttur. Plastik enjeksiyon makinalarında kullanılmak üzere tasarlanmış yüksek eksenel yük taşıma kapasitesine sahip büterulmanlı HTE Serisi redüktörler ve kovalı elevatörlerin tahrik ünitesi olarak kullanılan BT yardımcı tahrikli redüktörler standart üretim içerisinde bulunmaktadır.