İÇDAŞ Biyoçeşitlilik Raporu

2013 Çevre Müdürlüğü İÇDAŞ Biyoçeşitlilik Raporu Bu raporda, 2013 Yılında İÇDAŞ Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım San. A.Ş. tarafından biyoçeşitliliğin izlenmesi ve korunması amacıyla yapılan çalışmalara yer verilmiştir. İÇDAŞ A.Ş. Değirmencik Köyü, Biga/Çanakkale Tel: 02863951010 Fax: 02863645876 Kapak Fotoğrafı: İlkbaharda gelincik ve hardal çiçekleri ile İçdaş Çelik Tesisi Görünümü, 2013 İlkbahar

İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... 1 GİRİŞ... 3 BÖLGEMİZDEKİ EKOSİSTEMLER... 5 BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN İZLENMESİ ve KORUNMASI... 7 İçdaş Saha Çalışmaları... 7 Deniz-Kıyı Ekosisteminde Biyoçeşitliliği Destekleme Projesi... 10 İlkbahar Ekosistem Değerlendirme Raporu (RES Projesi / Nisan 2013)... 18 Ornitolojik Gözlemler... 18 Zoolojik Değerlendirme... 19 Sonbahar Ornitolojik İzleme Raporu (RES Projesi / Eylül 2013)... 22 SONUÇ... 24 EK: İÇDAŞ BİYOÇEŞİTLİLİK ENVANTERİ... 27 1

2

GİRİŞ Sürdürülebilirlik politikamız gereği olarak, etki alanlarımızdaki biyoçeşitliliğin izlenmesi ve korunması amacıyla yürüttüğümüz çalışmaları düzenli olarak raporlamayı planlıyoruz. Bu amaçla ilk Biyoçeşitlilik Raporumuzu yayınlıyoruz. Sürdürülebilir kalkınmanın ve biyoçeşitliliğin korunmasının birbirinden ayrılamaz iki konu olduğunu düşünüyoruz. Biyoçeşitliliğin izlenmesi ve korunması temelde iki yönde bizim için büyük öneme sahiptir. Biyoçeşitlilik, sanayi faaliyetlerimiz sonucu kullandığımız çevreci üretim tekniklerinin ve çevrenin korunması yönünde aldığımız tedbirlerin sonuçlarını görebileceğimiz önemli bir göstergedir. İkincisi ise, biyoçeşitliliğin korunması, ekosistemin dengesinin korunması anlamı taşıdığı için gelecekteki nesillerin ihtiyaçlarının korunması anlamı da taşımaktadır. Bu yönüyle de toplumsal fayda içermektedir. Sürdürülebilir büyümenin üç unsurundan ikisine yani çevreye ve topluma katkı sağlaması açısında biyoçeşitliliğin izlenmesi ve korunması önem arz etmektedir. Biyolojik çeşitlilik üç önemli parçadan oluşur. Bunlar genetik çeşitlilik, tür çeşitliliği ve ekosistem çeşitliliğidir. Ülkemizde, farklı kaynaklara göre değişmekle birlikte yaklaşık 9.000 ile 10.000 bitki türü bulunduğu tahmin edilmektedir. Bu bitki türlerinin yaklaşık 3.000'i ise ülkemize endemiktir. Bu özelliği ile Türkiye, tüm Avrupa'dakinden daha fazla endemik bitki türüne sahiptir. Bunun sebepleri arasında Türkiye'nin Asya ve Avrupa arasındaki konumu, dağlık yapısı, üç iklimi birden barındırması ve sulak alanların yer almasıdır. Orta ve Doğu Avrupa, Orta Doğu, Kafkaslar ve Arap Yarımadası arasında yer alan coğrafi konumu nedeni ile ülkemiz Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında, çok daha fazla memeli tür barındırır. Çeşitli kaynaklarda küçük farklarla rakamlar değişse de Türkiye direyine ait yaklaşık 160 memeli, 466 kuş, 120 sürüngen, 22 kurbağa, 127 tatlı su balığı, 384 deniz balığı olmak üzere toplam 1.279 civarında omurgalı tür bulunmaktadır. Bu türlerin bazıları tamamen yok olmak üzeredir, bazıları da tehlike altında bulunmaktadır. Çanakkale iline özel bilimsel biyoçeşitlilik araştırmalar bulmak ulusal alanda yapılan çalışmalara oranla daha güçtür. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi tarafında 2008 yılında yayınlanan bir çalışmada Çanakkale kıyılarında 118 farklı balık türü tespit edilmiştir. 2013 yılı Aralık ayında ise "Çanakkale İli Karasal Biyolojik Çeşitlilik Envanter ve İzleme" projesi isimli bir proje başlatılmıştır. Proje Orman ve Su İşleri Bakanlığı 3, Bölge Müdürlüğü ile Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi tarafından yürütülecektir. Proje 2016 yılında sona erecektir. Proje ile ilimize ait önemli bir veri yaratılacağı ön görülmektedir. Biyoçeşitlilik konusunda yürütülen çalışmalar aramıza yeni katılan Biyologumuz tarafından organize edilmiştir. Çalışmalar 2013 yılında, tesislerimiz çevresindeki karasal, sucul ve 3

denizel ekosistemlerinde yürütülmüştür. Deniz ekosisteminde yapılan çalışmalarda On Sekiz Mart Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi nden yardım alınmıştır. Bu çalışmada limanlarımız çevresinde yaşayan canlı türleri tespit edilmiş ve canlı çeşitliliğinin arttırılması amacıyla yapay resif projesi hayata geçirilmiştir. Karada yürütülen çalışmalarımızda RES projemiz kapsamında hazırlattığımız Ekosistem İzleme raporlarından faydalanılmıştır. İlkbahar aylarına ait Ekosistem Değerlendirme Raporu, Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümü tarafından hazırlanırken, sonbahar aylarına ait Ornitolojik İzleme Raporu ise Akdeniz Üniversitesi, Biyoloji Bölümü tarafından hazırlanmıştır. Bu raporda kullanılan diğer veriler ise sahada sistemli olarak yaptığımız arazi gözlemlerinden elde edilmiştir. Asteria rubens (Deniz Yıldızı) Ophisaurus apodus (Oluklu Kertenkele) Erica arborea (Beyaz Püren) Symphodus tinca (Lapin Balığı) 4

BÖLGEMİZDEKİ EKOSİSTEMLER Tesisimiz; Çanakkale ili kuzeyinde, Marmara Denizi kenarında yer almaktadır. Tesislerimizin kara ile sınırı olan bölgelerini ağrılıklı olarak orman ve bir miktar tarım arazileri içermektedir. Tesislerimiz Deniz - Kıyı Ekosistemi ve Orman Ekosisteminin bulunduğu bir alanda yer almaktadır. Bölgede ciddi bir sulak alan yer almamasına rağmen yağmurlu mevsimlerde akan derelerde mevsimsel olarak tatlı su canlıları görülmektedir. Resim 1: Tesis Çevresi Arazi Kullanım Haritası Tesis çevresindeki orman ekosistemi niteliği yarı-kurak orman özelliği taşımaktadır. Orman tipi ise hem iğne yapraklı hem de geniş yapraklı ağaçları barındırmaktadır. Deniz yakın alanlarda kışın yaprak dökmeyen maki bitki örtüsü hâkimdir. Orman ekosisteminin önemli bir kısmı Orman Genel Müdürlüğü tarafından ağaçlandırılmıştır. Bu nedenle ormanlık alanlarda hakim tür sahil çamı (Pinus pinaster) ve fıstık çamı (Pinus pinea) dır. Resim 2. Tesis Çevresindeki Tarım ve Orman Alanları 5

Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi, Akdeniz ile Karadeniz arasında kalan özel bir ekosistem oluşturmaktadır. Dünyanın en büyük suyolu trafiğine sahip olan Boğazlar ve Marmara Denizi ekosisteminin, artan deniz trafiğinden ve kaza risklerinden dolayı daha özenli korumaya ihtiyacı vardır. Çanakkale boğazı girişine yaklaşık 30 km uzaklıkta Marmara Denizinin güneyinde yer alan tesisimiz Marmara nın kuzey ve doğusunda yer alan ve de yüksek çevresel etkisi olan büyük kentlerden ve sanayi alanlarından en uzak noktadadır. Bu nedenle nispeten avantajlı bir konumda yer almaktadır. Resim 3: Tesis çevresi makilik bitki örtüsü Değirmencik Entegre Tesisimiz bahçesinde çiftlik hayvanlarının yaşadığı bir park oluşturulmuştur. Hayvanlar 10 dekarı orman 20 dekarı açık alan ve 3 dekarı akarsu olan toplam 33 dekarlık alanda serbest olarak hareket edebilmekte ve ekolojik koşullara uygun olarak yetiştirilmektedir. Bu alanda; tavuk, tavşan, hindi, kaz, ördek, koyun, tavus kuşu, bıldırcın, kuğu, güvercin, kumru türleri bulunmaktadır. Ancak evcil hayvanlar canlı envanterimize dahil edilmemiştir. Resim 4. İÇDAŞ Doğal Yaşam Çiftliği 6

BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN İZLENMESİ ve KORUNMASI Biyoçeşitliliğin izlenmesi ile ilgili sistematik ilk çalışmalara 2013 yılının Nisan ayında başlanmıştır. İlk olarak tesis çevresindeki ormanlık alandaki ve tatlı su ekosistemlerindeki türleri kayıt altına alınmaya başladık. Bu çalışma haftalık arazi gezileri ile sürekli devam etmektedir. Farklı mevsimlerde farklı canlı türleri tespit edilebilmektedir. Bu çalışma ile eş zamanlı olarak, Hacettepe Üniversitesi, Biyoloji Bölümü öğretim üyelerince, RES projesi kapsamında hazırlanması gereken Ekosistem Değerlendirme Raporu çalışmalarına başlanmıştır. Bu çalışma kapsamında öğretim üyelerince sahada 15 günlük gözlem yapılmıştır. Haziran aylarında ise deniz-kıyı ekosisteminin araştırılması amacıyla On Sekiz Mart Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi tarafından limanımız ve çevresinde dalışlar yapılarak mevcut biyoçeşitlilik ile ilgili ilk su altı tespitleri yapılmıştır. Eylül ayında ise yine RES projesi kapsamında Akdeniz Üniversitesi, Biyoloji Bölümü öğretim görevlilerince 15 süreli ornitolojik izlemeler yapılmış ve çalışma raporlanmıştır. Bir birinden bağımsız olarak yürütülen bu dört çalışmada aşağıda ayrı ayrı özetlenmiştir. BU çalışmaların toplamıyla tespit edilen canlı türleri listesi ise raporun ekinde görülebilir. İçdaş Saha Çalışmaları Saha çalışmalarıyla öncelikle tesis sınırları içinde ve çevresindeki bitki ve hayvan türlerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Tespit edilen türler fotoğraflanarak, tespit edildiği noktalar veri listesine işlenmiştir. Çalışmalar hafta en az bir kez olmak üzere sürekli olarak devam etmektedir. Bu çalışmalar her yıl raporlanarak güncellenecektir. Raporlar karşılaştırmalı olarak incelenecek ve sonuç raporları hazırlanacaktır. Geleceğimiz için önem teşkil eden bu sonuçların ileriye yönelik yeni projeleri doğurması hedeflenmektedir. Saha çalışmaları ile bölgedeki varsa endemik yada nesli tükenme tehlikesinde olan özel türler tespit edilerek, bu türler için koruma projeleri geliştirilecektir. Sahada yapılan gözlemler ve literatür taramalarından; bölgemizde 51 omurgasız, 147 omurgalı ve 94 bitki türü tespit edilmiştir. 7

Tablo 1. Tesislerimiz çevresinde tespit edilen canlı türleri sayısı Omurgasızlar Şubesi - 51 Omurgalılar Şubesi - 150 Bitkiler Alemi - 94 1 Sünger 5 Sölenter 6 Halkalı Solucan 15 Eklem bacaklı 15 Yumuşakça 13 Derisi dikenliler 11 Memeli 15 Sürüngen 53 Kuş 61 Balık 5 İki yaşamlı 87 Kapalı Tohumlu 6 Açık Tohumlu Tablo 2. Saha Gözlemlerinde Tespit Edilen Bazı Türlere Ait Fotoğraflar Ophisaurus apodus (Oluklu Kertenkele) Brassica nigra (Hardal) Streptopelia decaocto (Kumru) Cuculus canorus (Guguk Kuşu) 8

Ardea cirenea (Gri Balıkçıl) Phalacrocorax carbo (Karabatak) Lacerta trilineata (Kertenkele-Yeşilistan) Testudo graeca (Adi Kaplumbağa) Erica arborea (Beyaz Püren) Cistus salviifolius(adaçayı yapraklı laden) 9

Lavandula Stoechas ve Apis sp. Passer montanus (Ağaç Serçesi) (Lavanta ve Bal Arısı) Deniz-Kıyı Ekosisteminde Biyoçeşitliliği Destekleme Projesi Tesislerimizin kurulu bulunduğu, Çanakkale Boğazı giriş kısmı olan Marmara denizi kıyılarında biyoçeşitliliği destekleme ve arttırma projesini gerçekleştirmesi için Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi ile Mayıs 2013 temasa geçilmiş ve Haziran 2013 te Üniversite ile protokol yapılarak projeye başlanmıştır. Bu protokol kapsamında Doç. Dr. Uğur ALTINAĞAÇ, Doç. Dr. Adnan AYAZ ve Yrd. Doç. Dr. Deniz ACARLI tarafından 10-30 Haziran 2013 tarihleri arasında, Değirmencik tesisimiz ve Bekirli tesisimizde toplam 6 dalış gerçekleştirilmiş ve biyoçeşitliliği destekleme projesi için gerekli arazi çalışmaları yapılmıştır. Yapılan projesinin amaçları şu şekilde belirlenmiştir; Denizel biyolojik çeşitliliğin korunması ve geliştirilmesine katkıda bulunmak, Bölgede deniz içerisinde bulunan canlılara uygun ortamlar sağlayarak, canlı miktarlarının artışını desteklemek, Canlı artışıyla beraber dolaylı olarak balıkçılık faaliyetlerine destek olmak, Mevcut durum tespiti için, üç adet Değirmencik, üç adet de Bekirli tesisleri önünde toplam altı örnekleme dalışı yapılmıştır. Türler, sualtı fotoğraf, video ve görsel sayım teknikleriyle tespit edilmiştir. Dalışlarda elde edilen kayıtlar neticesinde tür listesi çıkarılarak mevcut biyoçeşitlilik durumu raporda sunulmuştur. Marmara denizi ve özellikle Çanakkale Boğazı iki farklı su tabakasından oluşmaktadır. Karadeniz ve Marmara dan gelen yüzey suyu olarak isimlendirilen üst katman, yoğun akıntı, 10

dalga hareketleri ve direk temas sonucu kaybettiği oksijenin büyük çoğunluğunu geri kazanmaktadır. Bu üst katman 10-15 m derinliğe kadar ulaşmaktadır. Bu tabakanın altında ise Ege Denizinden gelen farklı yoğunluk, farklı tuzluluk ve farklı sıcaklığa sahip daha durgun dip suyu bulunmaktadır. Üst kısmın askı yükü miktarı bakımından zengin olmasından dolayı ışık geçirgenliği azalmakta ve 15-20 metrelerin altına inildikçe tür sayısı ve miktarı oldukça azalmaktadır. Ayrıca dip yapısının çamur ve balçık olması durumlarında canlıların tutunabileceği ve çoğalabileceği ortam olmayışı sebebiyle canlılık daha da azalmaktadır. Yapılan dalış gözlemlerinde de canlılığın ve tür zenginliğinin 0-15 metreler arasında yoğun olduğu daha derinlere inildikçe tür ve birey sayısının azaldığı gözlenmiştir. Bu durum kış aylarında yüzey sularının soğuması nedeniyle, özellikle balık türlerinin daha sıcak sularda bulunma isteğinden dolayı tersine dönmektedir. Ancak balıklar barınıp, korunacağı ve beslenebileceği kayalık bölgelere ihtiyaç duymaktadır. Bu tip yapılar balıkların bulundukları bölgeye yakın olduğu zaman balık türleri, o ortama göç ederek orada kalmaktadır. Dolayısı ile mendirek yapıları yaz mevsiminde özellikle balık türleri açısından zengin olmasına karşın kış mevsiminde bu zenginlik azalacağı tespit edilmiştir. Habitat bağımlı olan türler ise sadece bu yerlerde kalmaktadır. Yapılan dalış gözlemleri ile özellikle balık türlerinin Marmara Denizi ne oranla oldukça yoğun bir şekilde kümelendiği ve bunun yanında limanlarımız çevresinin zengin bir biyolojik çeşitliliğe sahip olduğu tespit edilmiştir. Yapılan dalış gözlemlerinde filum bazında türlere bakıldığında; balıklara ait 35 tür, eklem bacaklılara ait 5 tür halkalı kurtlara ait 2 tür. Derisi dikenlilere ait 5 tür, Knidlere ait 4 tür yumuşakçalara ait 13 tür, makro alglere ait 5 tür olmak üzere 69 tür tespit edilmiştir. Dalışlarda gözlenemeyen türlerinde ortamda mevcut olabileceği ifade edilmiştir. Raporun sonuç bölümünde, canlı çeşitliliğinin daha az olduğu alanlarda yapay resif alanları oluşturulması önerilmiştir. Tablo 3. İçdaş Kıyılarında Tespit Edilen Canlı Türleri Balıklar Atherina boyeri Chromis chromis Conger conger Dasyatis pastinaca Dicentrarchus labrax Diplodus annularis Diplodus puntazzo Diplodus sargus Sparus aurata Spicara flexuosa Symphodus cinereus Symphodus mediterraneus Symphodus ocellatus Symphodus roissali Symphodus rostratus Symphodus tinca Syngnathus acus Knidliler Aurelia aurita Anemonia viridis Anemonia sulcata Beroe ovata Yumuşakçalar Cardium edule Cerithium sp. 11

Diplodus vulgaris Gobius auratus Gobius bucchichi Gobius niger Gobius paganellus Labrus merula Labrus viridis Lithognatus mormyrus Mugil sp. Oblada melanura Parablennius sp. Sarpa salpa Sciaena umbra Scorpaena maderensis Scorpaena scrofa Scorpaena porcus serranus cabrilla Serranus hepatus Serranus scriba Eklem bacaklılar Astacus gammarus Eriphia verrucosa Maja aestuarii Maja verrucosa Xantho incisus Halkalı kurtlar Serpula vermicularis Protula sp. Derisi dikenliler Asteria rubens Astropecten jonstoni Marthasterias glacialis Holothuria tubulosa Paracentrotus lividus Chamelea gallina Clamis varis Gastrochaena dubia Mytilus galloprovincialis Osilinus sp. Ostrea edulis Pina nobilis Pinna rudis Rapana venosa Spondylus sp. Tapes philippinarium Makro algler Codium tomentosum Cystoseira sp Gracilaria verrucosa Padina pavonia Ulva sp Tablo 4. Deniz ortamında yoğun olarak bulunan türlere ait fotoğraflar Astacus gammarus Eriphia verrucosa 12

Serpula vermucularis Astropecten jonstoni Gobius paganellus Clamis varis Serranus hepatus Marthasterias glacialis 13

Holothuria tubulosa Paracentrotus lividus Mytilus galloprovincialis Aurelia aurita Beroe ovata Maja aestuarii 14

Rapana venosa ve yumurtaları Sciaena umbra Sciaena umbra Scorpaena scrofa Syngnathus acus Maja verrucosa 15

Serranus scriba Ulva sp. Cystoseira sp Codium tomentosum Atherine boyeri Dasyatis pastinaca 16

Anemonia sulcata Chromis chromis Pinna nobilis Labrus viridis Gobius niger Spicara maena ve Diplodus Puntazzo 17

Sarpa salpa Diplodus vulgaris İlkbahar Ekosistem Değerlendirme Raporu (RES Projesi / Nisan 2013) Değirmencik tesisimiz çevresinde başlattığımız RES projesi kapsamında, Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından Ekosistem Değerlendirme Raporu hazırlanması istenmiştir. Bu amaçla EMS isimli danışman firma kanalı ile Hacettepe Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü ile temasa geçilmiştir. Yapılan görüşmeler sonucunda; Prof. Dr. Levent TURAN başkanlığında, Dr. Muharrem KARAKAYA, Yrd. Doç. Dr. Özgür YERLİ den oluşan bir çalışma gurubu ile Nisan 2013 te sahada çalışmalara başlanmıştır. 15 gün süren saha araştırması sonunda, bölgemizle ile ilgili ornitolojik ve zoolojik değerlendirme raporu Mayıs 2013 te yayınlanmıştır. Ornitolojik Gözlemler Proje sahası ve civarındaki habitatlarda tüm yıl boyunca gözlenen, belirli süreler için bu kesimleri ziyaret eden veya proje sahası üzerinden geçiş yaparken gözlenmiş veya kayıt edilmiş olan kuş türleri arasında herhangi bir endemik kuş türü bulunmamıştır. Uluslar arası Doğayı ve Doğal Habitatları Koruma Birliği (IUCN) tarafından hazırlanmış ve güncellenmiş Avrupa Kırmızı Listesi (ERL) ne göre yapılan değerlendirme sonucuna göre var olduğu belirlenen kuş türlerinin tamamı LC (Least Concern) kategorisinde yer almaktadır. Yani bu türler en düşük derecede tehdit altında kategorisindedirler. Tablo 5. Ekosistem Değerlendirme Raporunda Tespit Edilen Kuş Türleri LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI NONPASSERES ÖTÜCÜ OLMAYANLAR HIRUNDINIDAE KIRLANGIÇGİLLER PROCELLARIIFORMES BORU BURUNLULAR Hirundo rustica İs kırlangıcı PROCELLARIDAE YELKOVAN KUŞLARI Delichon urbica Pencere Kırlangıcı Puffinus puffinus Karagaga Yelkovan MOTACILLIDAE KUYRUKSALLAYANLAR PELECANIFORMES KÜREK AYAKLILAR Motacilla alba Ak kuyruksallayan 18

PHALACROCORACIDAE KARABATAKGİLLER MUSCICAPIDAE SİNEKKAPANLAR Phalacrocorax carbo Karabatak Erithacus rubecula Kızılgerdan CICONIIFORMES LEYLEKSİLER Phoenicurus phoenicurus Dağ Kızılkuyruğu CICONIIDAE LEYLEKLER Luscinia megarynchos Bülbül Ciconia ciconia Akleylek TURDIDAE ARDIÇKUŞUGİLLER Ciconia nigra Kara leylek Turdus merula Karatavuk ACCIPITRIFORMES YIRTICI KUŞLAR SYLVIDAE ÖTLEĞENGİLLER ACCIPITRIDAE ATMACA VE KARTALLAR Sylvia borin Bahçe Ötleğen Buteo ruffinus Kızıl şahin Sylvia atricapilla Karabaş Ötleğen Buteo buteo Şahin Phylloscopus collybita Cif caf GRUIFORMES TURNAMSILAR PARİDAE BAŞTANKARALAR LARIDAE MARTILAR Periparus ater Çam Baştankarası Chroicocephalus ridibundus Gülen Martı Parus major Büyük Baştankara Larus cachinnans michaellis Sarı Ayaklı Martı LANIIDAE ÇEKİRGE KUŞLARI FALCONIFORMES DOĞANLAR Lanius collurio Çekirgekuşu FALCONIDAE DOĞANGİLLER Lanius senator Kızılbaşlı Çekirgekuşu Falco tinnunculus Kerkenez CORVIDAE KARGAGİLLER COLUMBIFORMES GÜVERCİNLER Pica pica Saksağan COLUMBIDAE GÜVERCİNGİLLER Corvus monedula Cüce karga Columba livia Kaya güvercini Corvus corone Leş kargası Streptopelia decaocto Kumru Corvus corax Kuzgun APODIFORMES SAĞANLAR STURNIDAE SIĞIRCIKGİLLER APODIDAE EBABİLGİLLER Sturnus vulgaris Sığırcık Tachymarptis melba Akkarınlı Ebabil PASSERIDAE SERÇEGİLLER MEROPIDAE ARIKUŞUGİLLER Passer domesticus Ev serçesi Merops apiaster Arıkuşu Passer montanus Dağ Serçesi PASSERES ÖTÜCÜLER FRINGILLIDAE İSPİNOZGİLLER PASSERIFORMES ÖTÜCÜ KUŞLAR Fringilla coelebs İspinoz ALAUDIDAE TARLA KUŞLARI Carduelis carduelis Saka Melanocorypha calandra Boğmaklı tarlakuşu EMBERIZIDAE KİRAZKUŞUGİLLER Galerida cristata Tepeli toygar Emberiza melanocephala Karabaşlı kirazkuşu Emberiza calandra Tarla kirazkuşu Zoolojik Değerlendirme Ekosistem değerlendirme raporuna ait RES proje alanı karasal omurgalı faunasını belirlemek amacıyla proje alanı sınırları içerisinde ve yakın çevrede 2013 yılı Nisan ayı başında faunistik çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalarda 2 amfibi, 8 sürüngen, 11 memeli türü belirlenmiştir. İki Yaşamlılar (Amphibia): Tespit edilen iki yaşamlı tür sayısı 2 dir. Amfibilerinin az olması uygun habitatların hemen hemen hiç bulunmamasındandır. İki Kurbağa türü de endemik türler arasında değildir. IUCN 19

tarafından hazırlanmış olan Avrupa Kırmızı Listesi ne göre yapılan değerlendirme sonucunda Su kurbağası ve Gece Kurbağası türleri Avrupa Kırmızı Listesi nde LC (=Least Concern), yani En Düşük Derecede tehdit Altında kategorisinde bulunmaktadırlar. Tablo 6. İki Yaşamlılar LATİNCE ADI ANURA RANIDAE Pelophylax ridibundus(lc) BUFONIDAE Pseudepidalea variabilis(lc) TÜRKÇE ADI KUYRUKSUZ KURBAĞALAR SU KURBAĞALARI Ova/Su kurbağası KARA KURBAĞALARI Değişken desenli gece Kurbağası Sürüngenler (Reptilia): Proje sahasında ve civarında hakim olan habitat özellikleri ve hakim olan iklimsel koşullar sürüngenler açısından uygun olarak nitelenebilecek özelliktedir. Bu nedenle yörede tespit edilmiş olan Sürüngen tür sayısı düşük değildir. Yörede yaşadığı belirlenen sürüngen türleri arasında herhangi bir endemik tür bulunmamaktadır. 8 sürüngen türü belirlenmiştir. IUCN tarafından hazırlanmış olan Avrupa Kırmızı Listesi ne göre yapılan değerlendirme sonucunda, kaydedilmiş olan sürüngen türleri arasında bulunan Kara Kaplumbağası (Testudo graeca) nın VU (=Vulnerable), yani Hassas, Zarar Görebilir kategorisinde yer alırken bu kaplumbağa türü dışında kalan sürüngen türlerinin tamamının LC (=Least Concern) yani En Düşük Derecede Tehdit Altında kategorisinde yer aldıkları belirlenmiştir. Tablo 7. Sürüngenler LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI CHELONIA KAPLUMBAĞALAR LACERTIDAE GERÇEK KERTENKELELER TESTUDINIDAE TOSBAĞALAR Ophisops elegans(lc) Tarla Kertenkelesi Testudo graeca(vu) Adi Tosbağa SERPENTES (=OPHIDIA) YILANLAR SQUAMATA YILAN VE KERTENKELELER COLUBRIDAE KIRBAÇ YILANLARI GEKKONIDAE KELERLER Telescopus fallax(lc) Kedigözlü Yılan Hemidactylus turcicus(lc) Genişparmaklı Keler Dolichopis jugularis(lc) Kara Yılan Laudakio stellio(lc) Dikenli Keler Eirenis modestus(lc) Uysal Yılan SCINCIDAE PARLAK KERTENKELELER Ablepharus kitaibelli(lc) İnce kertenkele 20

Memeliler (Mammalia): Çalışmada, memeli hayvanlar sınıfını oluşturan Böcekçiller, Yarasalar, Tavşanlar, Kemiriciler, Yırtıcılar ve Toynaklılar gruplarına dahil olan türler ve habitat özellikleri araştırılmıştır. Gerçekleştirilen gözlem, inceleme ve diğer değerlendirmeler sonucunda 11 memeli hayvan türüne ait bireyler belirlenmiştir. Çalışmalar sonucunda tespit edilmiş olan Memeli Hayvan türleri arasında endemik bir tür bulunmamaktadır. IUCN tarafından hazırlanmış olan Avrupa Kırmızı Listesi ne göre yapılan değerlendirme sonucu var olduğu belirlenmiş olan yabanıl memeli hayvan türleri arasından 9 memeli hayvan türü LC (=Least Concern) yani, En düşük derecede tehdit altında kategorisinde yer almakta; 1 tür NT (Near Threatened) yani Tehlikeye Yakın kategorisinde bulunmakta; 1 memeli hayvan türü ise DD (=Data Deficient) yani Yetersiz Veri kategorisinde yer almaktadır. Tablo 8. Memeliler LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI INSECTIVORA BÖCEKYİYENLER RODENTIA KEMİRİCİLER ERINACEIDAE KİRPİLER SCIURIDAE SİNCAPGİLLER Erinaceus concolor(lc) Kirpi Sciurus anomalus(lc) Sincap CHIROPTERA YARASALAR MURIDAE FARELER, SIÇANLAR RHINOLOPHIDAE NALBURUNLUYARASALAR Apodemus slyvaticus(lc) Adi Tarla Faresi, Ormanfaresi Rhinolophus Nalburunlu Küçükyarasa SPALACIDAE KÖRFARELER hipposideros(lc) VESPERTILIONIDAE DÜZBURUNLUYARASALAR Spalax nehringi(dd) Nehring in Körfaresi Myotis myotis(lc) Büyük Farekulaklı Yarasa CRİCETİDAE HAMSTERLER MİNİOPTERİDAE UZUNKANATLI Microtus guentheri(lc) Tarla Faresi YARASALAR Miniopterus Uzunkanatlı Yarasa CARNIVORA ETÇİLLER, YIRTICILAR schreibersii(nt) LAGOMORPHA TAVŞANLAR CANIDAE KÖPEKGİLLER LEPORIDAE TAVŞANLAR Vulpes vulpes(lc) Kızıl tilki Lepus capensis(lc) Yabani tavşan ARTIODACTYLA ÇİFT TIRNAKLILAR SUIDAE ESKİ DÜNYA DOMUZLARI Sus scrofa scrofa(lc) Yabani domuz 21

Sonbahar Ornitolojik İzleme Raporu (RES Projesi / Eylül 2013) Değirmencik tesisimiz çevresinde başlattığımız RES projesi kapsamında, Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından sonbahar ayında yapılan kuş göçlerinin izlenebilmesi için Ornitolojik İzleme (Monitoring) Raporu hazırlanması istenmiştir. Bu amaçla EMS isimli danışman firma kanalı ile Akdeniz Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi öğretim görevlilerinden Doç. Dr. Aziz ASLAN ve Dr. Leyla ÖZKAN tarafından 13 Eylül 2013 te başlatılan çalışma 15 gün sürmüştür. Ekim 2013 te ise çalışmaya ait rapor yayınlanmıştır. Araştırma alanında 10 takım ve 31familyaya ait 71 kuş türü gözlenmiştir. Bu türlerden 38 nin yerli, 15 nin yaz ziyaretçisi, 4 nün kış ziyaretçisi ve 14 nün de transit göçer statüsünde olduğu tespit edilmiştir. Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği' ne göre; EN (Endangered): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan türler. 1 tür (Küçük akbaba - Neophron percnopterus). VU (Vulnerable) (Hassas, zarar görebilir): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan türler. Proje sahası ve yakın çevresinde bu kategoride yer alan 1 tür saptanmıştır. (Büyük orman kartalı- Aquila clanga) NT (Near Threatened): Şu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday olan türler. Proje sahası ve yakın çevresinde bu gruba dâhil 1 tür bulunmaktadır. (Bozkır delicesi- Circus macrourus) LC (Least Concern) (En düşük derecede tehdit altında): Yaygın bulunan türlerdir, proje sahası ve yakın çevresinde 68 tür bu gruba dâhildir. Tablo 9. Sonbahar Gözlemlerinde Tespit Edilen Kuş Türleri LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI PODICIPEDIFORMES PASSERIFORMES PODICIDAE ALAUDIDAE Podiceps cristatus Bahri Melanocorypha calandra Boğmaklı tarla kuşu PELECANIFORMES Calandrella brachydactyla Bozkır toygarı PELECANIDAE Galerida cristata Tepeli toygar Pelecanus onocrotalus Ak pelikan Alauda arvensis Tarlakuşu PHALACROCORACIDAE Lulula arborea Orman toygarı Phalacrocorax carbo Karabatak HIRUNDINIDAE CICONIIFORMES Hirundo rustica Kır kırlangıcı CICONIIDAE Ptyonoprogne rupestris Kaya kırlangıcı Ciconia nigra Karaleylek Delichon urbicum Ev kırlangıcı Ciconia ciconia Ak leylek MOTACILLIDAE ARDEIDAE Anthus trivialis Ağaç incirkuşu Ardea cinerea Gri balıkçıl Motacilla alba Akkuyruksallayan FALCONIFORMES TURDIDAE 22

ACCIPITRIDAE Turdus philomelos Öter ardıç Circus macrourus Bozkır delicesi Turdus merula Karatavuk Circus aeruginosus Saz delicesi Saxicola torquata Karagerdanlı taşkuşu Buteo buteo Şahin Oenanthe isabellina Boz kuyrukkakan Buteo rufinus Kızıl şahin Oenanthe oenanthe Kuyrukkakan Pernis apivorus Arı şahini Luscinia megarhynchos Bülbül Neophron percnopterus Beyaz Akbaba SYLVIIDAE Milvus migrans Kara çaylak Cettia cetti Kamış bülbülü Circaetus gallicus Yılan kartalı Phylloscupus collybita Çıvgın Accipiter centilis Çakır kuşu Sylvia melanocephala Maskeli ötleğen Pandion haliaetus Balık kartalı MUSCIAPIDAE Aquila pomarina Küçük orman Muscicapa striata Benekli sinekkapan kartalı Aquila clanga Büyük orman kartalı Phoenicurus ochruros Karakızılkuyruk FALCONIDAE PARİDAE Falco tinnunculus Kerkenez Parus major Büyük baştankara GALLIFORMES SITTIDAE PHASIANIDAE Sitta neumayer Kaya sıvacısı Alectoris chukar Kınalı keklik LANIIDAE RALLIDAE Lanius collurio Kızıl sırtlı örümcek kuşu Gallinula chloropus Su tavuğu CORVIDAE CHARADRIIFORMES Pica pica Saksağan SCOLOPACIDAE Garrulus glandarius Alakarga Scolopax rusticola Çulluk Corvus frugilegus Ekin kargası LARIDAE Corvus cornix Sis kargası Larus cachinnans Gümüş martı Corvus corax Kuzgun COLUMBIFORMES STURNIDAE COLUMBIDAE Sturnus vulgaris Sığırcık Columba livia Kaya güvercini PASSERIDAE Streptopelia turtur Üveyik Passer domesticus Ev serçesi Streptopelia decaocta Kumru FRINGILLIDAE STRIGIFORMES Fringilla coelebs İspinoz STRIGIDAE Carduelis chloris Florya Athene noctua Kukumav Carduelis carduelis Saka APODIFORMES Carduelis spinus Karabaşlı iskete APODİDAE Carduelis cannabina Keten kuşu Apus apus Ebabil EMBERIZIDAE CORACIIFORMES Emberiza hortulana Kirazkuşu MEROPIDAE Emberiza melanocephala Karabaşlı kirazkuşu Merops apiaster Arıkuşu Miliaria calandra Tarla kirazkuşu UPUPIDAE Emberiza cia Kaya kirazkuşu Upupa epops İbibik PICIDAE Dendrocopus syriacus Alaca ağaçkakan 23

SONUÇ Biyoçeşitlilik konusunda 2013 yılında yaptığımız çalışmalarda; canlı türlerinin tespit edilmesi, hassas türlerin belirlenmesi ve hassas türler başta olmak üzere biyoçeşitliliğin zenginleştirilmesine yönelik eylem planlarının hazırlanması hedeflenmiştir. 2013 yılında deniz-kıyı ekosistemi ve orman ekosisteminde yapılan çalışmalar sonucunda tespit edilen canlı türlerinin tamamı bu raporun ekinde verilmiştir. Bölgemizde kalıcı olarak yaşayan ya da bölgemizi göç rotası olarak kullanan toplam havyan türü sayısı 271 adettir. Listelenen bitki türü sayısı ise 136'dur. Omurgalı hayvan türü sayısı 213 adet iken listelene omurgasız tür sayısı 61 adettir. Tespit edilen tohumlu bitkilerden 130 adedi, açık tohumlu 6 adedi ise kapalı tohumludur. Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından hazırlanan liste bitki ve hayvan türlerinin dünyadaki en kapsamlı Küresel Koruma durumu dökümüdür. Bu döküme göre tehdit altında olan canlılar şu kategorilere ayrılmıştır. EX:(Tükenmiş): Kuşkuya yer bırakmayacak delillerle soyu tükenmiş olduğu ispatlanan türler. EW:(Doğal ortamında tükenmiş): Vahşi yaşamda soyu tükenmiş, fakat diğer alanlarda (yetiştirme veya sergileme amaçlı) varlığını sürdüren türler. CR:(Kritik tehlikede): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi had safhada (extreme) olan türler. EN:(Tehlikede): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan türler. VU:(Hassas): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan türler. NT:(Neredeyse tehdit altında): Şu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday olan türler. LC:(Asgari endişe): Yaygın bulunan türler. DD:(Yetersiz veri): Üzerinde yeterli bilgi bulunmayan türler. NE:(Belirlenmedi): Şimdiye kadar yukarıdaki kriterlere uygunluğu değerlendirilmemiş türler. Bu sınıflandırmaya göre tesislerimiz çevresindeki canlı türlerinin kategorileri belirlenmiştir. 24

Tablo 10. Kırmızı Listeye Göre Bölgemizdeki Canlı Türleri Sayısı Tehdit Kategorisi Bölgemizle Teması Olan Canlı Türü Sayısı EX: (Tükenmiş): 0 EW: (Doğal ortamında tükenmiş): 0 CR: (Kritik tehlikede): 0 EN: (Tehlikede): 2 VU: (Hassas): 2 NT: (Neredeyse tehdit altında): 2 LC: (Asgari endişe): 400 DD: (Yetersiz veri): 1 NE: (Belirlenmedi): 0 2014 yılında canlı envanteri listesindeki canlı türleri sayısının ve bu türlere ait görsel verilerin arttırılması hedeflenmektedir. Tespit edilen türler içindeki hassas türlerin korunması ve bölgedeki biyoçeşitliliğin daha da zenginleştirilmesi için 2014 yılında da çalışmalara devam edilmesi planlanmaktadır. Yapılan çalışmalar her yılsonunda raporlanması ve kurumsal web sayfamızdan paydaşlarımızın erişimine açılması da proje hedefleri içinde yer almaktadır. 2014 yılı başında limanımızda tespit edilen Caretta caretta dalgıçlarımız tarafından kurtarılmıştır. Nesli tükenme tehlikesinde olan ve koruma altına alınan bu canlının korunması için Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Deniz Kaplumbağaları Uygulama ve Araştırma Merkezi'ne haber verildi. Prof. Dr. Şükran YALÇIN ÖZDİLEK tarafından gerekli kontroller yapılan Caretta sağlık kontrolü için Çanakkale'de veterinere götürüldü. Sağlı kontrolünden sonra markalama yapılarak tesisimiz sahilinden doğal yaşamına geri bırakılacak. Bölgemizde Carettaların yaşadığının tespit edilmesi nedeni ile 2014 yılında bölgemizdeki deniz kaplumbağaları ile ilgili daha detaylı çalışmalar yapılması planlanmaktadır. Resim 5. İçdaş sahilinde bulunan Caretta Caretta 25

2014 yılında Orman ve Su İşleri Bakanlığı 3, Bölge Müdürlüğü ile On Sekiz Mart Üniversitesi tarafından başlatılan Çanakkale İli Karasal Biyolojik Çeşitlilik Envanter ve İzleme" projesine etki olarak katılım sağlanması hedeflenmektedir. Raporu Hazırlayanlar: Funda DİNÇ Biyolog Barış BORA Çevre Mühendisi 26

EK: İÇDAŞ BİYOÇEŞİTLİLİK ENVANTERİ BALIKLAR Takım (ordo) Familya (familia) Cins (genus) Tür (species) Türkçe adı MUGİLİFORMES MUGİLİDAE MUGİL MUGİL CEPHALUS Kefal PERCİFORMES SPARİDAE SPARUS SPARUS AURATA Çipura PERCİFORMES MORONİDAE DİCENTRARCHUS DİCENTRARCHUS LABRAX Deniz levreği PERCİFORMES SPARİDAE SARPA SARPA SALPA Salema PERCİFORMES LABRİDAE LABRUS LABRUS BERGYLTA Kikla PERCİFORMES SCİAENİDAE SCİAENA SCİANEA UMBRA Eşkina PERCİFORMES GOBİİDAE AMBLYELEOTRİS AMBLYELEOTRİS GUTTATA Kaya balığı PERCİFORMES GOBİİDAE GOBİUS GOBİUS PAGANELLUS Kaya balığı PERCİFORMES SERRANİDAE SERRANUS SERRANUS HEPATUS Benekli hanibalığı PERCİFORMES SERRANİDAE SERRANUS SERRANUS SCRİBA Hani balığı PERCİFORMES POMACENTRİDAE CHROMİS CHROMİS CHROMİS Papaz balığı PERCİFORMES ATHERİNİDAE ATHERİNE ATHERİNE BOYERİ Gümüş balığı PERCİFORMES LABRİDAE LABRUS LABRUS VİRİDİS Lapin balığı PERCİFORMES GOBİİDAE GOBİUS GOBİUS NİGER Kaya balığı PERCİFORMES LABRİDAE SYMPHODUS SYMPHODUS TİNCA Lapin balığı PERCİFORMES CENTRACHANTHİDAE SPİCARA SPİCARA MAENA İzmarit balığı PERCİFORMES SPARİDAE Diplodus DİPLODUS PUNTAZZO Sivriburun karagöz PERCİFORMES SPARİDAE Diplodus DİPLODUS VULGARİS Karagöz RAJİFORMES DASYATİDAE DASYATİS DASYATİS PASTİNACA Dikenli vatoz SCORPAENİFORMES SCORPAENİDAE SCORPAENA SCORPAENA SCROFA Lipsoz SYNGNATHİFORMES SYNGNATHİDAE SYNGNATHUS SYNGNATHUS ACUS Deniz iğnesi PLEURONECTIFORMES SCOPHTHALMIDAE Scopthalmus Scopthalmus rhombus Çivisiz kalkan ANGUILLIFORMES CONGRIDAE Conger Conger conger Mığrı PERCİFORMES SPARİDAE Diplodus Diplodus annularis İsparoz 27

PERCİFORMES SPARİDAE Diplodus Diplodus sargus Sargoz PERCİFORMES GOBİİDAE GOBİUS Gobius auratus Kaya balığı PERCİFORMES GOBİİDAE GOBİUS Gobius bucchichi Kaya balığı PERCİFORMES LABRİDAE LABRUS Labrus merula Lapin balığı PERCİFORMES SPARİDAE Lithognatus Lithognatus mormyrus Mercan PERCİFORMES SPARİDAE Oblada Oblada melanura Melanur balığı SCORPAENİFORMES SCORPAENİDAE Scorpaena Scorpaena maderensis İskorpit PERCİFORMES CENTRACHANTHİDAE Spicara Spicara flexuosa İzmarit balığı PERCİFORMES LABRİDAE Symphodus Symphodus cinereus Ustura balığı PERCİFORMES CENTRACHANTHİDAE Spicara Spicara smaris İzmarit CLUPEIFORMES ENGRAULIDAE Engralius Engralius encrasicolus Hamsi PERCİFORMES CARANGIDAE Lichia Lichia amia Akya PERCİFORMES POMATOMIDAE Pomatus Pomatus salsato Lüfer BELONIFORMES BELONIDAE Belone Belone belone euxini Zargana PERCİFORMES SCOMBRIDAE Sarda Sarda sarda Palamut PERCİFORMES SCOMBRIDAE Scomper Scomper japonicus Kolyos PERCİFORMES SCOMBRIDAE Orcynopsis Orcynopsis unicolor Ak palamut PERCİFORMES SCOMBRIDAE Scomber Scomber scomber Uskumru PERCİFORMES SCOMBRIDAE Thunnus Thunnus thynnus Orkinoz PERCİFORMES MULLIDAE Mullus Mullus surmuletus Tekir PERCİFORMES MULLIDAE Mullus Mullus barbutus Barbunya GADIFORMES MERLUCCIIDAE Merluccius Merluccius merluccius Berlam CLUPEIFORMES CLUPEIDAE Sardina Sardina pilchardus Sardalya CLUPEIFORMES CLUPEIDAE Sprattus Sprattus sprattus Çaça CLUPEIFORMES CLUPEIDAE Alosa Alosa fallax nilotica Tirsi LOPHIIFORMES LOPHIIDAE Lophius Lophius piscatorius Fener balığı GADIFORMES GADIDAE Merlangius Merlangius merlangus euxinus Mezgi PERCİFORMES SPARIDAE Dentex Dentex dentex Sinagrit 28

PERCİFORMES SPARIDAE Boops Boops boops Kupez PERCİFORMES SPARIDAE Pagellus Pagellus erythrinus Mercan PLEURONECTIFORMES SOLEIDAE Buglossidium Buglossidium luteum Küçük dil balığı PLEURONECTIFORMES SOLEIDAE Solea Solea solea Dil balığı MUGİLİFORMES MUGILIDAE Liza Liza aurata Altınbaş kefal MUGİLİFORMES MUGILIDAE Liza Liza ramada Ceran MUGİLİFORMES MUGILIDAE Liza Liza saliens Kastros SCORPAENİFORMES TRIGLIDAE Triglia Triglia lucerna Kırlangıç PERCİFORMES TRACHURIDAE Trachurus Trachurus trachurus İstavrit RAJİFORMES RAJIDAE Raja Raja asterias Vatoz RAJİFORMES RAJIDAE Raja Raja clavata Dikenli vatoz PERCİFORMES XIPHIIDAE Xiphias Xiphias galdius Kılıçbalığı TETRAODONTIFORMES BALISTIDAE Balistes Balistes carolinensis Çütre balığı KUŞLAR Takım (ordo) Familya (familia) Cins (genus) Tür (species) Türkçe Adı ACCIPITRIFORMES ACCIPITRIDAE Buteo Buteo buteo Şahin ACCIPITRIFORMES ACCIPITRIDAE Pernis Pernis sp. Arı Şahini ACCIPITRIFORMES ACCIPITRIDAE Buteo Buteo ruffinus Kızıl şahin ANSERIFORMES ANATIDAE Anser Anser cygnoides Çin kazı ANSERIFORMES ANATIDAE ANAS Anas platrhynchas Yaban ördeği ANSERIFORMES ANATIDAE Anser Anser anser Boz kaz ANSERIFORMES ANATIDAE Amerikan ördeği ANSERİFORMES ANATIDAE Pekin ördeği APODIFORMES MEROPIDAE Merops Merops supercillosus Arı kuşu APODIFORMES APODIDAE Tachymarptis Tachymarptis melba Akkarınlı Ebabil APODIFORMES APODIDAE Apus Apus apus Ebabil 29

APODIFORMES MEROPIDAE Merops Merops apiaster Arıkuşu CHARADRIIFORMES SCOLOPACIDAE Scolopax Scolopax rusticola Çulluk CICONIIFORMES CICONIIDAE Ciconia Ciconia ciconia Ak leylek CICONIIFORMES ARDEIDAE Ardea Ardea Cirenea Gri balıkçıl CICONIIFORMES CICONIIDAE Ciconia Ciconia nigra Kara leylek COLUMBIFORMES COLUMBIDAE Streptopelia Streptopelia decaocto Kumru COLUMBIFORMES COLUMBİDAE Zenaida Zenaida macroua Güvercin COLUMBIFORMES COLUMBİDAE Streptopelia Streptopelia turtur Üveyik CORACIIFORMES UPIPIDAE Upupa Upupa epops İbibik CORACIIFORMES PICIDAE Dendrocopus Dendrocopus syriacus Alaca ağaçkakan CUCULIFORMES CUCULIDAE Cuculus Cuculus canorus Guguk kuşu FALCONIFORMES ACCIPITRIDAE Accipiter Accipiter nisus Atmaca FALCONIFORMES ACCIPITRIDAE Circaetus Circaetus Gallicus Yılan kartalı FALCONIFORMES ACCIPITRIDAE Aquila Aquila clagna Büyük orman kartalı FALCONIFORMES ACCIPITRIDAE Aquila Aquila pomarina Küçük orman kartalı FALCONIFORMES FALCONIDAE Falco Falco tinnuculus Kerkenez FALCONIFORMES ACCIPITRIDAE Circus Circus aeruginosus Saz delicesi FALCONIFORMES ACCIPITRIDAE Circus Circus macrourus Bozkır delicesi FALCONIFORMES ACCIPITRIDAE Neophron Neophron percnopterus Beyaz Akbaba FALCONIFORMES ACCIPITRIDAE Milvus Milvus migrans Kara çaylak FALCONIFORMES ACCIPITRIDAE Accipiter Accipiter centilis Çakır kuşu FALCONIFORMES ACCIPITRIDAE Pandion Pandion haliaetus Balık kartalı GALLIFORMES PHASIANIDAE Gallus Gallus domesticus Tavuk GALLIFORMES PHASIANIDAE Meleagris Meleagris gallopavo Hindi GALLIFORMES NUMUDIDAE Numida Numida meleagris Beç tavuğu GALLIFORMES PHASIANIDAE Pavo Pavo cristatus Tavus kuşu GALLIFORMES PHASIANIDAE Alectoris Alectoris chukar Kınalı keklik GALLIFORMES RALLIDAE Gallinula Gallinula chloropus Su tavuğu GALLIFORMES RALLIDAE Gallinula Gallinula chloropus Saz tavuğu 30

GRUIFORMES LARIDAE Larus Larus fuscus Kara sırtlı martı GRUIFORMES LARIDAE Chroicocephalus Chroicocephalus ridibundus Gülen Martı GRUIFORMES LARIDAE Larus Larus cachinnans michaellis Sarı Ayaklı Martı PASSERIFORMES CORACIIDAE Coracias Coracias garrulus Gök kuzgunu PASSERIFORMES ALAUDIDAE Melanocorypha Melanocorypha calandra Boğmaklı tarlakuşu PASSERIFORMES MOTACILLIDAE Motacilla Motacilla alba Ak kuyruksallayan PASSERIFORMES MUSCICAPIDAE Erithacus Erithacus rubecula Kızılgerdan PASSERIFORMES MUSCICAPIDAE Phoenicurus Phoenicurus phoenicurus Dağ Kızılkuyruğu PASSERIFORMES MUSCICAPIDAE Luscinia Luscinia megarynchos Bülbül PASSERIFORMES TURDIDAE Turdus Turdus merula Karatavuk PASSERIFORMES SYLVIDAE Sylvia Sylvia borin Bahçe Ötleğen PASSERIFORMES SYLVIDAE Sylvia Sylvia atricapilla Karabaş Ötleğen PASSERIFORMES SYLVIDAE Phylloscopus Phylloscopus collybita Cif caf PASSERIFORMES LANIIDAE Lanius Lanius collurio Çekirgekuşu PASSERIFORMES LANIIDAE Lanius Lanius senator Kızılbaşlı Çekirgekuşu PASSERIFORMES STURNIDAE Sturnus Sturnus vulgaris Sığırcık PASSERIFORMES FRINGILLIDAE Fringilla Fringilla coelebs İspinoz PASSERIFORMES FRINGILLIDAE Carduelis Carduelis carduelis Saka PASSERIFORMES EMBERIZIDAE Emberiza Emberiza melanocephala Karabaşlı kirazkuşu PASSERIFORMES EMBERIZIDAE Emberiza Emberiza calandra Tarla kirazkuşu PASSERIFORMES PARIDAE Periparus Periparus ater Çam Baştankarası PASSERIFORMES ALAUDIDAE Galerida Galerida cristata Tepeli toygar PASSERIFORMES HIRUNDINIDAE Hirundo Hirundo rustica Kır kırlangıcı PASSERIFORMES PASSERİDAE Passer Passer montanus Ağaç serçesi PASSERIFORMES CORVIDAE Corvus Corvus frugilegus Ekin kargası PASSERIFORMES CORVIDAE Corvus Corvus monedula Cüce karga PASSERIFORMES PASSERİDAE Passer Passer domesticus Bayağı serçe PASSERIFORMES PARIDAE Parus Parus major Büyük baştankara PASSERIFORMES CORVIDAE Pica Pica pica Saksağan 31

PASSERIFORMES CORVIDAE Corvus Corvus corone Leş kargası PASSERIFORMES HIRUNDINIDAE Delichon Delichon urbica Ev kırlangıcı PASSERIFORMES ALAUDIDAE Alauda Alauda arvensis Tarlakuşu PASSERIFORMES ALAUDIDAE Lulula Lulula arborea Orman toygarı PASSERIFORMES ALAUDIDAE Calandrella Calandrella brachydactyla Bozkır toygarı PASSERIFORMES HIRUNDINIDAE Ptyonoprogne Ptyonoprogne rupestris Kaya kırlangıcı PASSERIFORMES MOTACILLIDAE Anthus Anthus trivialis Ağaç incirkuşu PASSERIFORMES TURDIDAE Turdus Turdus philomelos Öter ardıç PASSERIFORMES TURDIDAE Saxicola Saxicola torquata Karagerdanlı taşkuşu PASSERIFORMES TURDIDAE Oenanthe Oenanthe isabellina Boz kuyrukkakan PASSERIFORMES TURDIDAE Oenanthe Oenanthe oenanthe Kuyrukkakan PASSERIFORMES TURDIDAE Luscinia Luscinia megarhynchos Bülbül PASSERIFORMES SYLVIIDAE Cettia Cettia cetti Kamış bülbülü PASSERIFORMES SYLVIIDAE Phylloscupus Phylloscupus collybita Çıvgın PASSERIFORMES SYLVIIDAE Sylvia Sylvia melanocephala Maskeli ötleğen PASSERIFORMES MUSCICAPIDAE Muscicapa Muscicapa striata Benekli sinekkapan PASSERIFORMES MUSCICAPIDAE Phoenicurus Phoenicurus ochruros Karakızılkuyruk PASSERIFORMES SITTIDAE Sitta Sitta neumayer Kaya sıvacısı PASSERIFORMES CORVIDAE Garrulus Garrulus glandarius Alakarga PASSERIFORMES LANIIDAE Lanius Lanius collurio Kızıl sırtlı örümcek kuşu PASSERIFORMES CORVIDAE Corvus Corvus cornix Sis kargası PASSERIFORMES FRINGILLIDAE Carduelis Carduelis chloris Florya PASSERIFORMES FRINGILLIDAE Carduelis Carduelis spinus Karabaşlı iskete PASSERIFORMES FRINGILLIDAE Carduelis Carduelis cannabina Keten kuşu PASSERIFORMES EMBERIZIDAE Emberiza Emberiza hortulana Kirazkuşu PASSERIFORMES EMBERIZIDAE Emberiza Emberiza cia Kaya kirazkuşu PELICANIFORMES PELECANIDAE Pelecanus Pelecanus Onocratalus Ak pelikan PODICIPEDIFORMES PODICIDAE Podiceps Podiceps cristatus Ak pelikan PROCELLARIIFORMES PHALACROCORACIDAE Phalacrocorax Phalacrocorax carbo Karabatak 32

STRIGIFORMES STRIGIDAE Athene Athene noctua Kukumav SULIFORMES PHALACROCORACIDAE Phalacrocorax Phalacrocorax pygmeu Küçük karabatak ANSERIFORMES ANATIDAE Anas Anas crecca Çamurcun ANSERIFORMES ANATIDAE Anas Anas clypeata Kaşıkgaga ANSERIFORMES ANATIDAE Anas Anas platyrhynchos Yeşilbaş FALCONIFORMES ACCIPITRIDAE Milvus Milvus migrans Kara çaylak FALCONIFORMES ACCIPITRIDAE Accipiter Accipiter gentilis Çakır Kuşu FALCONIFORMES FALCONIDAE Falco Falco vespertinus Ala doğan FALCONIFORMES FALCONIDAE Falco Falco subbuteo Delice doğan GRUIFORMES LARIDAE Larus Larus ridibundus Karabaş martı COLUMBIFORMES COLUMBIDAE Columba Columba livia Kaya Güvercini Kaya Güvercini PICIFORMES PICIDAE Dendrocopus Dendrocopus minor Küçük ağaçkakan PASSERIFORMES MOTACILLIDAE Motacilla Motacilla alba Ak Kuyruksallayan PASSERIFORMES MUSCICAPIDAE Muscicapa Muscicapa striata Gri sinekkapan PASSERIFORMES PASSERIDAE Passer Passer hispaniolensis Söğüt Serçesi MEMELİLER Takım (ordo) Familya (familia) Cins (genus) Tür (species) Türkçe Adı ARTIODACTYLA SUIDAE Sus Sus scrofa scrofa Yabani domuz CARNIVORA CANIDAE Vulpes Vulpes Vulpes Kızıl tilki CHIROPTERA RHINOLOPHIDAE Rhinolophus Rhinolophus hipposideros Nalburunlu Küçükyarasa CHIROPTERA VESPERTILIONIDAE Myotis Myotis myotis Büyük Farekulaklı Yarasa CHIROPTERA MINIOPTERIDAE Miniopterus Miniopterus schreibersii Uzunkanatlı Yarasa INSECTIVORA ERINACEIDAE Erinaceus Erinaceus concolor Kirpi LAGOMORPHA LEPORIDAE Lepus Lepus Europaeus Yabani tavşan LAGOMORPHA LEPORIDAE Lepus Lepus capensis Yabani tavşan RODENTIA SCIURIDAE Sciurus Sciurus anomalus Sincap 33

RODENTIA MURIDAE Apodemus Apodemus slyvaticus Adi Tarla Faresi, Ormanfaresi RODENTIA SPALACIDAE Spalax Spalax nehringi Nehring in Körfaresi RODENTIA CRICETIDAE Microtus Microtus guentheri Tarla Faresi RODENTİA MURIDAE Rattus Rattus Rattus sp. Lağım faresi RODENTİA CRICETIDAE Microtus Microtus Arvalis Tarla sıçanı SÜRÜNGENLER Takım (ordo) Familya (familia) Cins (genus) Tür (species) Türkçe Adı CHELONIA TESTUDINIDAE Testudo Testudo graeca Adi Tosbağa SERPENTES (=OPHIDIA) COLUBRIDAE Telescopus Telescopus fallax Kedigözlü Yılan SERPENTES (=OPHIDIA) COLUBRIDAE Dolichopis Dolichopis jugularis Kara Yılan SERPENTES (=OPHIDIA) COLUBRIDAE Eirenis Eirenis modestus Uysal Yılan SERPENTES (=OPHIDIA) COLUBRIDAE Natrix Natrix natrix Küpeli suyılanı SERPENTES (=OPHIDIA) COLUBRIDAE Natrix Natrix tesellata Su yılanı SQUAMATA ANGUIDAE Ophisaurus Ophisaurus apodus Oluklu kertenkele SQUAMATA COLUBRIDAE Dolichophis Dolichophis caspius Bozyörük SQUAMATA VİPERIDAE Vipera Vipera sp. Engerek yılanı SQUAMATA GEKKONIDAE Hemidactylus Hemidactylus turcicus Genişparmaklı Keler SQUAMATA GEKKONIDAE Laudakio Laudakio stellio Dikenli Keler SQUAMATA SCINCIDAE Ablepharus Ablepharus kitaibelli İnce kertenkele SQUAMATA LACERTIDAE Ophisops Ophisops elegans Tarla Kertenkelesi TESTUDINES EMYDIDAE Emys EMYS ORBİCULARIS Benekli kaplumbağa TESTUDINES CHELONIIDAE CARETTA CARETTA CARETTA Sini kaplumbağası 34

İKİ YAŞAMLILAR Takım (ordo) Familya (familia) Cins (genus) Tür (species) Türkçe Adı ANURA RANIDAE Rana Rana ridibunda Yeşil kurbağa ANURA BUFONIDAE Bufo Bufo bufo Siğilli kurbağa ANURA SALAMANDRIDAE Triturus Triturus vulgaris Küçük taraklı semender ANURA SALAMANDRIDAE Triturus Triturus karelini Pürtüklü semender ANURA RANIDAE Pelophylax Pelophylax ridibundus Ova/Su kurbağası ANURA BUFONIDAE Pseudepidalea Pseudepidalea variabilis Değişken desenli gece Kurbağası SÜNGERLER Takım (ordo) Familya (familia) Cins (genus) Tür (species) Türkçe Adı POECILOSCLERIDA MYXILLIDAE Crambe Crambe crambe Sünger SÖLENTERLER Takım (ordo) Familya (familia) Cins (genus) Tür (species) Türkçe Adı SEMAEOSTOMEAE ULMARIDAE Aurelia Aurelia aurita Deniz anası ACTINIARIA ACTINIIDAE Anemonia Anemonia sulcata Deniz gülü ACTINIARIA ACTINIIDAE Anemonia Anemonia viridis Deniz gülü BEROIDA BEROIDAE Beroe Beroe ovata Deniz kandillleri CERIANTHARIA CERIANTHIDAE Cerianthus Cerianthus membranaceus Deniz gülü 35

SOLUCANLAR Takım (ordo) Familya (familia) Cins (genus) Tür (species) Türkçe Adı CANALIPALPATA SERPULIDAE Serpula Serpula vermıcularıs Halkalı solucan SABELLIDA SERPULIDAE Protula Protula sp. Halkalı solucan ARCHIANNELIDA POLYGORDIIDAE Polygordius Polygordius triestinus Halkalı solucan ARCHIANNELIDA PROTODRILIDAE Protodrilus Protodrilus flavocapitatus Halkalı solucan SEDENTARIA FLABELLIGERIDA Flabelligera Flabelligera diplochaitus Halkalı solucan CANALIPALPATA SPIONIDAE Polydora Polydora ciliata Halkalı solucan YUMUŞAKÇALAR Takım (ordo) Familya (familia) Cins (genus) Tür (species) Türkçe Adı MYTILOIDA MYTILIDAE Mytilus Mytilus galloprovincialis Midye PTERIOIDA PINNIDAE Pinna Pinna nobilis MURICIDAE Rapana Rapana venosa Rapana Cardium Cardium edule CENTRIHIIDAE Cerithium Cerithium sp. VENEROIDA VENERIDAE Chamelea Chamelea gallina Clamis Clamis varis BIVALVIA GASTROCHAENIDAE Gastrochaena Gastrochaena dubia Osilinus Osilinus sp. BIVALVIA OSTREIDAE Ostrea Ostrea edulis PTERIOIDA PINNIDAE Pinna Pinna rudis BIVALVIA SPONDYLIDAE Spondylus Spondylus sp. BIVALVIA VENERIDAE Tapes Tapes philippinarium NEOGASTROPODA MURICIDAE Murex Murex brandaris Dikenli salyangoz PTERIOMORPHA PECTINIDAE Pecten Pecten jacobaeus Tarak midyesi 36

HETERODONTA CARDIIDAE Cerastoderma Cerastoderma edule Kum midyesi HETERODONTA VENERIDAE Venus Venus verrucosa Kum midyesi ADAPEDONTA SOLENIDAE Solen Solen marginatus Kum midyesi ADAPEDONTA PHOLADIDAE Pholas Pholas dactylus Kum midyesi DECAPODA SEPIIDAE Sepia Sepia officinalis Mürekkep balığı OCTOPODA OCTOPODIDAE Octopus Octopus vulgaris Ahtapot OCTOPODA OCTOPODIDAE Octopus Octopus macropus Ahtapot EKLEM BACAKLILAR Takım (ordo) Familya (familia) Cins (genus) Tür (species) Türkçe Adı LEPIDOPTERA PIERIDAE Beyaz kelebek COLEOPTERA COCCINELLIDAE Coccinella Coccinella septempunctata Uğur böceği HYMENOPTERA FORMICIDAE Plectroctena Karınca DECAPODA ASTACIDAE Astacus Astacus gammarus İstakoz DECAPODA ERIPHIIDAE Eriphia Eriphia verrucosa Yengeç DECAPODA MAJIDAE Maja Maja aestuarıı ÖRÜMCEK YENGEÇ DECAPODA MAJIDAE Maja Maja verrucosa ÖRÜMCEK YENGEÇ DECAPODA XANTHIDAE Xantho Xantho incisus Yengeç DECAPODA PENAEIDAE Parapenaeus Parapenaeus longirotris Karides DECAPODA PENAEIDAE Solenocera Solenocera membranacea Karides DECAPODA NEPHROPSIDAE Homarus Homarus vulgaris İstakoz DECAPODA DROMIIDAE Dromia Dromia personata Yengeç DECAPODA DORIPPIDAE Dorippe Dorippe lanata Yengeç DECAPODA CANDRIDAE Cancer Cancer pagrurus Pavurya 37

DERİSİ DİKENLİLER Takım (ordo) Familya (familia) Cins (genus) Tür (species) Türkçe Adı FORCIPULATIDA ASTERIIDAE Asterias Asterias rubens Deniz yıldızı PAXILLOSIDA ASTROPECTINIDAE Astropecten Astropecten jonstoni Deniz yıldızı FORCIPULATIDA ASTERIIDAE Marthasterias Marthasterias glacialis Deniz yıldızı CAMARODONTA PARECHINIDAE Paracentrotus Paracentrotus lividus Deniz kestanesi ASPIDOCHIROTİDA HOLOTHURIIDAE Holotruria Holotruria tubulosa Deniz hıyarı PHANEROZONIA ASTROPECTINIDAE Astropecten Astropecten spinosus Deniz yıldızı SPINULOSA ASTERINIDAE Asterina Asterina gibbosa Deniz yıldızı SPATANGOIDAE SPATANGIDAE Spatangus Spatangus purpureus Deniz kestanesi DIADEMATOIDA ECHINOMETRIDAE Heterocentrosus Heterocentrosus mamillatus Deniz kestanesi ASPIDOCHIROTİDA HOLOTHURIIDAE Holotruria Holothuria helleri Deniz hıyarı ASPIDOCHIROTİDA STICHOPODIDAE Stichopus Stichopus regalis Deniz hıyarı COMATULIDA ANTEDONIDAE Anteon Anteon mediterranea Deniz lalesi COMATULIDA ANTEDONIDAE Leptometra Leptometra phalangium AÇIK TOHUMLU BİTKİLER Takım (ordo) Familya (familia) Cins (genus) Tür (species) Türkçe Adı PINALES CUPRESSACEAE Cupressus Cupressus sp. Servi PINALES PINACEAE Pinus Pinus pinea Fıstık çamı PINALES CUPRESSACEAE Plantycladus Plantycladus orientalis Altuni mazı PINALES PINACEAE Pinus Pinus sp. Çam PINALES CUPRESSACEAE Cupressus Cupressus macrocarpa Limoni servi PINALES CUPRESSACEAE Juniperus Juniperus cummunis Ardıç PINALES PINACEAE Pinus Pinus brutia Kızıl çam PINALES PINACEAE Pinus Pinus pinaster Sahil çamı 38

KAPALI TOHUMLU BİTKİLER Takım (ordo) Familya (familia) Cins (genus) Tür (species) Türkçe Adı ALISMATALES ARACEAE Dieffenbachia Dieffenbachia bauseii Difenbahya APIALES ARALIACEAE Hedera Hedera helix Sarmaşık APIALES PITTOSPORACEAE Pittosporum Pittosporum sp. Pitos APIALES APICEAE Anethum Anethum graveolens Dere otu APIALES APICEAE Bupleurum Bupleurum euboeum APIALES APICEAE Bupleurum Bupleurum flavum APIALES APICEAE Bupleurum Bupleurum trichopodum APIALES APICEAE Daucus Daucus guttatus APIALES APICEAE Eryngium Eryngium campestre var. campestre Şeker dikeni APIALES APICEAE Eryngium Eryngium creticum Göz dikeni APIALES APICEAE Scandix Scandix australis subsp. grandiflora APIALES APICEAE Smyrnium Smyrnium olusatrum Yabani kereviz APIALES APICEAE Tordylium Tordylium apulum APIALES APICEAE Torilis Torilis arvensis subsp. elongata ARECALES ARECACEAE Phoenix Phoenix dactylifera Hurma ASTERALES ASTERACEAE Silybum Silybum marianum Devedikeni ASTERALES ASTERACEAE Leucanthemum Leucanthemum vulgare Beyaz ay papatyası ASTERALES ASTERACEAE (COMPOSITAE) Anacyclus Anacyclus clavatus ASTERALES ASTERACEAE (COMPOSITAE) Anthemis Anthemis tomentosa subsp. tomentosa Papatya ASTERALES ASTERACEAE (COMPOSITAE) Artemisia Artemisia santonicum Deniz pelini ASTERALES ASTERACEAE (COMPOSITAE) Bellis Bellis perennis Koyun gözü ASTERALES ASTERACEAE (COMPOSITAE) Calendula Calendula arvensis Nergis ASTERALES ASTERACEAE (COMPOSITAE) Carthamus Carthamus dentatus ASTERALES ASTERACEAE (COMPOSITAE) Centaurea Centaurea cuneifolia Çoban kaldıran 39