Uyarıcılar merkezi sinir sistemi üzerine doğrudan etkiyle uyarım yapan maddelerdir. Metabolizma hızına, beyin, omurilik ve kalp üzerine uyarıcı etkileri vardır.uyarıcılar sınıflaması içinde yer alan efedrin, psödoefedrin, fenilpropanolamin gibi maddeler grip ilaçlarında da bulunabilirler. Birçok sporcu içinde yasaklı madde olduğunu bilmeden aldığı ilaçlar yüzünden ceza almıştır. Karşılaşma öncesi ilaç kullanmadan önce mutlaka ilacın yasaklı madde içerip içermediği kontrol edilmelidir. UYARICILAR Amineptine Amfepramone Amiphenazole Amphetamine Bambuterol Bromantan Caffeine* Carphedon Cathine** Cocaine Cropropamide Crotethamide Ephedrine** Etamivan Etilamphetamine Etilefrine Fencamfamin Fenetylline Fenfluramine Formoterol 1 / 6
Heptaminol Mefenorex Mephentermine Mesocarb Methamphetamine Methoxyphenamine Methylenedioxyamphetamine Methylephedrine** Methylphenidate Nikethamide Norfenfluramine Parahydroxyamphetamine Pemoline Pentetrazol Phendimetrazine Phentermine Phenylephrine Pheylpropanolamine** Pholedrine Pipradol Prolintane Propylhexedrine Pseudoephedrine** Reproterol Salbutamol*** Salmeterol*** Selegiline Strychnine Terbutaline*** Amineptin Amfepramon Amifenazol Amfetamin Bambuterol Bromantan Kafein* Karfedon Katin** Kokain Kropropamid 2 / 6
Krotetamid Efedrin** Etimivan Etilamfetamin Etilefrin Fenkamfamin Fenetillin Fenfluramin Formoterol Heptaminol Mefenorex Mefentermin Mezokarb Metamfetamin Metoksifenamin Metilenedioksiamfetamin Metilefedrin** Metilfenidat Niketamid Norfenfluramin Parahidroksiamfetamin Pemolin Pentetrazol Fendimetrazin Fentermin Fenilefrin Fenilpropanolamin** Foledrin Pipradol Prolintan Propilheksedrin Psödoefedrin** Reproterol Salbutamol*** Salmeterol*** Selejilin Striknin Terbutalin*** 3 / 6
ve benzeri maddeler. * İdrarda kafein yoğunluğu 12 mikrogram/mililitreden fazla olduğunda doping kabul edilir. ** İdrarda katin yoğunluğu 5 mikrogram/mililitreden fazla olduğunda doping kabul edilir. İdrarda efedrin ve fenilefedrin yoğunlukları 10 mikrogram/mililitreden fazla olduğunda doping kabul edilir. İdrarda fenilpropanolamin ve psödoefedrin yoğunlukları 25 mikrogram/mililitreden fazla olduğunda doping kabul edilir. *** Astım ve egzersize bağlı astım hastalığını önlemek ve/veya tedavi etmek amacıyla inhaler kullanımına izin verilebilir. Bu maddeleri inhaler olarak kullanabilmek için önceden ilgili kurullara yazılı olarak başvurmak ve astım ve egzersize bağlı astım hastalığını doktor raporlarıyla belgelemek gereklidir. Uyarıcıların sporda kullanımı Uyarıcılar sporcular tarafından uyanıklığı, konsantrasyon gücünü artırdığı ve yorgunluğu geciktirdiği gerekçesiyle kullanılır. Uyarıcıların yan etkileri Uyarıcıların yan etkileri, doza, süreye ve kullanım sıklığına bağlıdır. Düşük dozlarda bile yan etkiler görülebilir, yüksek dozlarda olumsuz etkiler daha da belirgindir. Kalp ve diğer hayati organların düzenli çalışması bozulabilir. Uzun süre ve sıcak ortam gibi ciddi koşullarda spor yapıldığında yan etkiler şiddetlenir. Uzun süre kullanımda aynı etkiyi alabilmek için dozu artırmak gereklidir. Çünkü bu tür maddelere zaman içinde tolerans gelişir. Uyarıcıların Yan etkileri - Öfori - Alışkanlık - İlaca tolerans - Huzursuzluk - Sinirlilik - Uykusuzluk - Halusinasyonlar - Delirium - Paranoid psikoz - El titremesi - Ateş - Ağız kuruluğu - İştah kaybı - Koordinasyon bozukluğu - Kalp ritm bozuklukları - Kan basıncında artış 4 / 6
Kafein Kafein çay, kahve, çikolata, kolalı içecekler ve ilaçlarda değişik oranlarda bulunur. Doğal besinlerde bulunması nedeniyle doping kontrollerinde idrarda 12 µgr/ml ye kadar kafein saptanması normal, bunun üzerinde bulunması doping olarak kabul edilir. Hem çay ve kahve gibi içeceklerdeki kafein miktarının hazırlama şekline göre farklılık göstermesi, hem de kafein metabolizmasının bireysel değişiklik göstermesi, düşük dozlarda alınan çay ve kahvenin bile bazı kişilerde kafeinin 12 µgr./ml lik idrar düzeyine kolaylıkla ulaşmasına neden olabilmektedir. Bu yüzden sporcuların kafein içeren besinleri tüketirken dikkatli olmaları gereklidir. Kafeinin Sporda Kullanımı Kafein merkezi sinir sistemini uyarıcı, yağ metabolizmasını ve kas kasılmasını artırıcı etkisi nedeniyle sporda kullanılmaktadır. Bu etkiler yorgunluğu geciktirir, dayanıklılığı ve reaksiyon hızını artırır. Kafeinin Yan etkileri - Alışkanlık - Sinirlilik - Huzursuzluk - Uykusuzluk - Depresyon - Başağrısı - Migren - El titremesi - Kalp ritm bozuklukları - Kalp atım hızında artış - Vücut sıcaklığında artış - Kas ağrıları - İdrar miktarında artış Kokain Kokain sporcular tarafından öfori hissi verdiği ve uyarıcı olduğu gerekçesiyle kullanılır. Kokainin Yan etkileri - Bağımlılık - Öfori - Saldırganlık 5 / 6
- Halusinasyonlar - Paranoya - Başağrısı - Körlük - Beyin Kanaması - Koma - Kalpte ritm bozuklukları - Koroner damarlarının tıkanması - Vücut sıcaklığında artış - Karaciğer zehirlenmesi 6 / 6