OTOBÜSÇÜLÜK SEKTÖRÜNÜN İNSANGÜCÜ KAYNAKLARININ MESLEK YÜKSEKOKULUNDA EĞİTİLMESİ

OTOBÜSÇÜLÜK SEKTÖRÜNÜN İNSANGÜCÜ KAYNAKLARININ MESLEK YÜKSEKOKULUNDA EĞİTİLMESİ * Doç. Dr. Şerafettin SEVİM, * Öğr. Gör. Mehmet ERDEM ÖZET Ülkemizde trafik kazalarının boyutunun ürkütücü olmasının en önemli nedenlerinden birisi eğitim eksikliğidir. Toplumdaki yetersiz bilinçlenme ve trafik kültürü bu seviyede kaldığı sürece her yıl karşımıza çıkan acı bilançoların artarak devam etmesi kaçınılmazdır. Zira bugün bu tablo yaklaşık 7 8 araç sayısı ile ortaya konulmaktadır. Yarın milyon araca ulaştığımız zaman kazalardaki maddi ve manevi kayıpların daha da fazla olmasını beklemek yanlış olmaz. Trafik kaza istatistikleri incelendiğinde kazalardaki insan faktörünün hayli yüksek olduğu, insan faktörünün içerisinde de sürücü kusurlarının ezici bir oranda birinci sırayı aldığı görülmektedir. İnsanların bir yerden bir başka yere seyahat etmelerinde en çok tercih ettiği taşımacılık sistem olan karayolu taşımacılığında toplu taşım genellikle otobüslerle yapılmaktadır. Neredeyse dünyanın hiçbir yerinde 1 5 km'hk bir otobüs yolculuğu yapılmamaktadır. Otobüs seyahatlerinde en önemli kilit personel otobüs şoförleridir. Dumlupınar Üniversitesi bu konuda bir ilke imza atarak 1996-1997 eğitim öğretim döneminden itibaren Meslek Yüksekokulu bünyesinde kurumsallaştırdığı Karayolu Taşımacılığı Hizmetleri Bölümü'nde Otobüsçülük sektörünün insangücü kaynaklarını eğiterek trafik terörüne başka bir bakış açısıyla çözüm aramayı hedeflemiştir. 1. GİRİŞ Türkiye gündeminden yıllardır çıkmayan konulardan birisini trafik kazaları oluşturmaktadır. Sorunun boyutu, insanlarımızın bir yerden diğer bir yere seyahat ederken yaşam endişesi taşımalarına neden olacak düzeye ulaşmıştır. Son sekiz yılda ülkemizde meydana gelen trafik kazalarında 7 7 insanımız yaşamını yitirmiş olup, birçok savaşta verilen can kaybını geride bırakmıştır. Sadece 1997 yılında meydana gelen trafik kazalarındaki maddi hasar yaklaşık 6 trilyon liradır. Kaybedilen bu para ile yapılabilecek okul, hastane, otoyol, konut gibi gelişmekte olan ülkemizin diğer acil ihtiyaçlarından ne kadar temin edilebileceğini sıralamaya gerek yoktur. 1997 Trafik İstatistik Yıllığı verilerine göre o yıl içerisinde meydana gelen toplam 87 5 trafik kazasında 5 181 kişi ölmüş, 16 16 kişi de yaralanmıştır. Kazaların oluş biçimleri ve kazalara neden olan kusurlar incelendiğinde, nedenlerin sürücü, yolcu ve yaya olarak %9-95 insan unsurundan kaynaklandığı sonucuna varılmıştır. Bu sonuçtan hareket eden Dumlupınar Üniversitesi, insan faktörünün trafik kazalarındaki payının eğitimle minimize edilmesi yönünde Kütahya Meslek Yüksekokulu bünyesinde Karayolu Taşımacılığı Hizmetleri * Dumlupınar Üniversitesi Kütahya Meslek Yüksekokulu Germiyan Kampusu. 19

Bölümü'nü kurumlaştırı İm ıştır. Bölümde özellikle trafik kazalarındaki can ve mal kaybına küçümsenmeyecek bir katkısı olan otobüsçülük sektörünün insangücü kaynaklarının eğitimi ele alınmış bunların içerisinde de kazalarda birinci derecede etkili faktör olan otobüs kaptanlarının eğitimi hedeflenmiştir. Bu bildiride 1996-1997 eğitim döneminde kurumlaşan ve öğrenci kabul ederek eğitim faaliyetine başlayan Dumlupınar Üniversitesi Kütahya Meslek Yüksekokulu Karayolu Taşımacılığı Hizmetleri Bölümü'nün eğitim faaliyetleri ele alınacaktır.. TÜRKİYE'DE GENEL ANLAMDA YOLCU TAŞİMACİLİĞİ ve OTOBÜSÇÜLÜK SEKTÖRÜNÜN ÖNEME Ülkemizde yolcu taşımacılığında karayolu taşıma sistemi önemli bir pay oluşturmaktadır. 1996 yılı itibariyle yolcu taşımacılığında mevcut sistemlerin dağılım yüzdeleri şöyledir: Karayolu taşımacılığı %95 Demiryolu taşımacılığı %. Havayolu taşımacılığı %1.7 Denizyolu taşımacılığı %.1 Bu oranlar uzun yıllardır önemli bir değişim göstermemiştir. Karayolu ile yolcu taşımacılığının şehirler ve uluslararası ticari taşımacılık boyutunu oluşturan otobüsçülük sektörü, 195'li yıllardan itibaren özel girişimin eseri olarak kendi olanaklarıyla gelişmiş ve bugünkü konumuna gelmiştir. Trafiğe kayıtlı yaklaşık 7 otobüsten tanesi şehirlerarası nitelikte uzun ve kısa mesafelerde yolcu taşımaktadır. Şehirlerarası nitelikte taşınan yolcu sayısı yaklaşık kişidir. 1996 yılı Ulaştırma Bakanlığı verilerine göre belgeli seyahat şirketine haiz 5 girişimci, otobüs bileti satmaya yetkili 76 acente mevcuttur. Belgeli girişimcilerin sahip olduğu otobüs sayısı yaklaşık adet, yani yolcu taşımacılığı yapan toplam otobüs sayısının %16'sıdır. Diğer yaklaşık 17 otobüs şahıslara aittir. Bugün otobüsçülük sektörü yaklaşık 5 kişinin istihdam edildiği önemli bir sektör konumundadır. 1997 yılında şehirdışında meydana gelen 99 ölümlü otobüs kazasında 669 kişi ölmüş, 6 818 kişi de yaralanmıştır. Bir başka deyişle insanlarımızın yaklaşık %1'ü otobüslerin karıştığı trafik kazalarında yaşamını yitirmiştir.. TRAFİK KAZALARININ İNSAN FAKTÖRÜ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Trafik kazaları, yol açtığı maddi ve manevi kayıplarla ülkemizin gündeminde sürekli yer tutan sorunların başında gelmektedir. Yapılan bir araştırmada ülkemizdeki ölüm nedenleri arasında trafik kazaları, kanser ve kalp-damar hastalıklarının hemen ardından gelmektedir. Sayısı ve hızı artan motorlu araçlar yaşantımızın bir parçası olurken birçok insanın yaşamına son vermiş veya onları sakatlamış; birçok parasal zararlara neden olmuştur. İstatistiklere göre dünyada ölüm nedenleri arasında çocuk ölümlerinden sonra kazalar ikinci sırayı almaktadır. Trafik kazaları diğer ülkelerde mevcut kazaların %'unu oluştururken, bizde yaklaşık olarak yarısını oluşturmaktadır ().

Son sekiz yılda ülkemizde meydana gelen trafik kazalarının bilançosuna baktığımızda çarpıcı bazı sonuçlar görülebilmektedir (Tablo 1). Tablo 1. Son sekiz yılın trafik kazaları ve sonuçları (1997). Yıllar 199 1991 199 199 199 1995 1996 1997 Kaza Sayısı 1 95 1 171 71 8 8 8 79 66 61 87 5 Ölü Sayısı 6 86 6 1 6 1 6 57 5 9 6 5 8 5 181 Yaralı Sayısı 87 69 9 5 9 8 1 1 717 1119 1 599 16 16 Kaynak: T.C. İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Hizmetleri Başkanlığı Trafik İstatistik Yıllığı 1997. 1997 yılı sonu itibariyle ülkemizde sürücü belgesine sahip kişilerin sayısı bir yıl öncesine göre %.7 artarak 11 97 5'e ulaşmıştır. Trafik kazalarına neden olan unsurlar araştırıldığında genel olarak üç ana başlıkta uzlaşma sağlanmaktadır. Bunlar; insan faktörü, araç faktörü ve çevre faktörüdür. İnsan faktöründen kaynaklanan kusurları sürücü kusuru, yolcu kusuru ve yaya kusuru olarak gruplandırmak mümkündür. 1997 yılında kazalara sebep olan kusurların genel dağılımı Tablo 'de yer almaktadır. Tablo. Kazalara neden olan kusurlar (1997) A:Toplam kusur sayısı, B: Ölümle sonuçlanan kusurların sayısı, C:Yaralanma ile sonuçlanan kusurların sayısı, D: Maddi hasarla sonuçlanan kusurların sayısı KUSURLAR SÜRÜCÜ ASLİ SÜRÜCÜ TALİ YOLCU YAYA ARAÇ YOL A 1 16 88 1 18 1 1 59 65 889 % 67. 9.8..61.56.1 1. B 7 78 16 85 7 9 5 87 %.67 7.55. 1.11 1.. 1. C 9 185 9 56 871 11 11 81 1 81 76 % 5.69 8.9 1.7 1.8.99., 1. D 8 1 9 56 11 8 1 711 78 78 % 7.55.99...5. 1. Kaynak: T.C. İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Hizmetleri Başkanlığı Trafik İstatistik Yıllığı, 1997 Tablodan da anlaşıldığı gibi, sürücü kusurlarının payı küçümsenmeyecek kadar büyüktür. 1

. KÜTAHYA MESLEK YÜKSEKOKULUNDA OTOBÜSÇÜLÜK SEKTÖRÜNÜN İNSANGÜCÜ KAYNAKLARININ EĞİTİMİNİN YAPILANMASI.1. Eğitim Sisteminin Yapısal Öğeleri Dumlupınar Üniversitesi ülkemizdeki trafik sorununun çözümüne otobüsçülük sektörünün insangücü kaynaklarını eğiterek katkı sağlamayı amaçlamıştır. Bu amaç doğrultusunda Karayolu Taşımacılığı Hizmetleri Bölümü'nde ; 1- Otobüs Operatörlüğü (Kaptanlık) - Otobüs İşletmeciliği - Host ve Hosteslik programlarını açarak eğitime başlamıştır..1.1. Öğrenci seçimi Otobüs kaptanlığı bölümüne öğrenci seçimi üniversite sınavı ile yapılmaktadır. Bedenen otobüs kaptanlığı için herhangi bir özrü olmayan ve bunu sağlık raporu ile belgeleyebilecek durumdaki lise ve dengi okul mezunları programı tercih edebilmektedir. Gerekli koşullar sağlandığında adayların önkayıtla ve psikoteknik değerlendirme ile seçilmesi planlanmaktadır. Otobüs işletmeciliği ile host ve hosteslik programları için adayların üniversite sınavından gerekli puanı alarak kayıt yaptırmaları yeterli görülmektedir..1.. Öğretim elemanı Programlarda yer alan genel nitelikli kültür dersleri için öğretim elemanı üniversitenin diğer birimlerinden temin edilmektedir. Meslek ve uzmanlık derslerinin öğretim elemanı gereksinimi kadrolu öğretim elemanları ve çevre kuruluşlarca karşılanmaktadır. Halen usta öğretici, uzman, 1 öğretim görevlisi, 1 araştırma görevlisi ve 1 psikolog programlarda kadrolu olarak görev yapmaktadır. Öğretim elemanlarından lisans üstü çalışmalarını tamamlayanlar olduğu gibi, halen alanlarıyla ilgili yüksek lisans yapanlar da bulunmaktadır..1.. Eğitim teknolojisi Öğrencilere mesleki bilgi ve becerilerin, okul sonrası mesleğin icra edilmesinde kullanılabilir olarak kazandırılmasında eğitim teknolojisinin önemi büyüktür. Özellikle insanın yaşam güvenliği ile direkt ilişkisi bulunan otobüs kaptanlarının eğitiminde bu önem daha da büyümektedir. Bu öneme paralel olarak kaptanlık eğitiminde dünyada kullanılan en modern eğitimi teknolojilerinin edinilmesi hedeflenmiştir. Bu hedef doğrultusunda pilotaj eğitiminde kullanılan simulator teknolojisinin kaptanlık eğitiminde de kullanılması kararlaştırılmıştır. Simulator teknolojisi donanım ve yazılımdan oluşmaktadır. Donanım kokpit ve ekranlardan oluşmaktadır. Merkezi bir bilgisayar ekranlara otobüs içinde olabilecek her türlü durumu getirebilmektedir. Bu kısmına da yazılım adı verilmektedir. Öğrenci önce otobüse binmeden ve karayoluna çıkmadan kaptanlık becerilerini bu donanım aracılığıyla geliştirmektedir. Öğrencinin çok çeşitli durumlar karşısındaki tutum ve davranışları ölçülebilmektedir. Kaptanlık eğitiminde diğer önemli bir teknoloji psikoteknik testlerdir. Bu testler hem öğrenci seçiminde hem de eğitimin her aşamasında öğrencileri değerlendirmede kullanılmaktadır. Trafikte en yüksek risk grubunu oluşturan sürücülerin, sürücülük yetenekleri ile sürücülük tar-

I. ULAŞIM VE TRAFİK KONGRESİ - SERGİSİ zının ayrıştırılması ve her bir özelliğin kişinin sürücü olmaya elverişli olup olmadığına karar vermek üzere tek tek değerlendirilmesi gerekir. Bu değerlendirmede trafik psikolojisi alanında uzun süre kullanılarak geçerliği ve güvenirliği ispatlanmış, özel olarak geliştirilmiş objektif testler kullanılmaktadır. Bu testler psikoteknik değerlendirme olarak adlandırılmaktadır. Otobüs kaptanlığı için temel teşkil eden dikkat, algılama hızı, muhakeme yeteneği ve hızmesafe tahmin becerileri gibi becerilerin düzeyleri merkezde test edilmektedir. Test sonuçları objektif olarak değerlendirilerek yorumlanmakta ve öğrencilerin eğitim hedeflerinin belirlenmesinde yol gösterici olmaktadır. Okulumuzda 1997 yılı sonunda Viyana Test Sistemi bir protokol imzalanarak kurulmuş ve uygulamaya geçilmiştir. Testlerin içerikleri kısaca şöyledir: Viyana Determinasyon Testi Kişilerin farklı renklerdeki görsel uyaranlara ve farklı kalınlıklardaki sesli uyaranlara doğru tepki verme hız ve doğruluğunu ölçer. Motor Performans Test Serileri İnce el ve parmak hareketleri, el mahareti, elin titreme özelliği (tremor), rutin parmak hareketlerinde sabitlik gibi el maharetine ilişkin yetenekleri ölçen bir testtir. Ardışık Tepki Testi Kişilerin çevreden gelen uyaranlara belirli bir sırada tepki verme becerisini ölçer. Verilen sesli ve görsel uyaranlara doğru tepkiyi, hızlı vermek yanında belirli bir sırayı takip ederek tepki vermek önemlidir. Bu test özellikle, rutin hareketlerin özellikle, rutin hareketlerin sırasını şaşmaksızın yerine getirilmesini gerektiren işler için çok önemlidir. Standart Progresif Matris Testi Soyut görsel şekiller arasındaki ilişkilerin kavranması ve farkedilmesi üzerine kurulu olan bu test, kişilerin muhakeme yeteneğinin düzeyini gösterir. iki El Koordinasyonu İki el koordinasyon testi, küçük bir alan içerisindeki denekin el ve parmak hareketlerinde gösterdiği koordinasyon, sürat ve doğruluğunu (accuracy) ölçmeyi hedefleyen testtir. El Ayak Göz Koordinasyonu iki el koordinasyonundan farklı olarak bu testte kişi ayak hareketleri ile testteki işlemi kontrol altına almaktadır. Kişinin bu süreçteki başarısı, el ayak koordinasyonunun kuvvetli olduğunu gösterir. Sürekli Dikkat Sürekli dikkat testi, belirli bir uyarana bir kişi tarafından yöneltilen dikkati ve bu dikkatte geçen süre zarfında meydana gelen dalgalanmaları değerlendirir. Dikkat düzeyinin devamlılığını gösterir.

Sinyal Takip Testi Bu test, kişinin karmaşık uyaranlar arasından belirli uyaranları araştırması üzerine kurulu olan seçici dikkat düzeyini ölçer. Hız ve Mesafe Tahmin Testi Uyaranların hareket hızını ve uyaranlar arsındaki mesafeyi tahmin etme becerisini ölçer. Sürücülük becerisini belirleyen en önemli unsurlardan birisini oluşturması açısından önemlidir. Corsi Blok Testi Optimal koşullar altında hatırlanabilecek maksimum unsur sayısı dikkate alınarak hazırlanan bu test, kısa dönem hafızasını (STM) ölçmeyi amaçlamaktadır Periferal Görme ve Koordinasyon Test Serisi Kişinin görüş açısının genişliğini ve bu geniş alan içindeki algılama hızını ölçer. Görüş açısı dışında kalan uyaranların takip edilmesi esnasında, kişinin koordinasyonunu ne düzeyde koruduğunu inceler. Otobüs kaptanlığı programının öğrencilerinin uygulamalı sürücülük eğitimleri, birisi son model olmak üzere toplam üç özel donanımlı otobüsle, iki usta öğretici ve bir uzman gözetiminde verilmektedir. Yetiştirilen elemanların mesleğinde yabancı dil bilmenin gerekliliği göz önünde bulundurularak modern bir lisan laboratuvarında İngilizce ve Almanca dersleri verilmektedir. Otobüs İşletmeciliği programındaki öğrencilerin eğitim teknolojilerinde de gereken hassasiyet gösterilmektedir. Özellikle insan ilişkilerinin en fazla olduğu bu programda insan ilişkilerini bilen bilinçli ve bu kültürü seyahat eden insanlara yansıtan, örf ve adetlerimize göre davranan, güvenilir bir işletme prensiplerini kuran ve bunu halka yansıtan eğitimli insanı bu sektöre kazandırmak öğrencilerimizi aranan personel seviyesine ulaştıracaktır. Otobüs işletmeciliğinin temel teşkil ettiği bu programda, ciddi ve eğitimli bir işletmecinin iyi bir planlama ile, seyahat eden insanlara güven vermek ve bu rekabet piyasasından pay almak için iyi bir organizasyonun gerekliliği esas alınmıştır. İç ve dış turizmde bu konular artık büyük bir boyut kazanmıştır. Daha iyi olmak ve güvenilir olmak ülkemizde ön plana çıkmıştır. Bu nedenle genel kültür derslerinin yanında, modern bir lisan laboratuvarında İngilizce, Almanca dersleri verilmekte, ayrıca modern sınıflarda video-projeksiyon cihazları ile grafik animasyon ve video kasetleri ile grafik animasyon ve video kasetleri ile görsel yönü ağırlıklı konular işlenmektedir. Otobüs işletmeciliğinde yardımcı eleman olarak ciddi ve eğitimli, güvenirliği ispatlanmış, ilkyardım konusunda bilgili, lisan bilen ve genel kültür derleri ile donatılmış Host ve Hostes yetiştirilmesi değerlendirmelerimize alınmıştır. İç ve dış karayolu taşımacılığı ve turizmdeki gelişmeler host ve hosteslik mesleğinde dil bilmenin gerekliliğini göstermiştir. Bu nedenle, diğer programlarda olduğu gibi host ve hosteslik programında da yabancı dil eğitimine gereken önem verilmiş, aynı laboratuvar şartlarında İngilizce ve Almanca dersleri verilmektedir.

Kısacası, Karayolu Taşımacılığı Hizmetleri Bölümü'nde kara tahta-tebeşir teknolojisi terk edilerek, modern sınıflarda video-projeksiyon cihazlarıyla grafik animasyon ve video kasetleriyle görsel yönü ağırlıklı konular işlenmektedir..1.. Ders programları ve ders içerikleri Yüksekokulumuzun Karayolu Taşımacılığı Hizmetleri Bölümü'ne bağlı programlarının ders programları ve ders içerikleri, bir komisyon tarafından özel olarak yürütülen çalışmalar sonucunda geliştirilmiştir. Öğrencilerin mesleki bilgi ve becerileri iki yıl içinde kazanmaları esas alınmıştır. Mesleki bilgilerin yanında, mesleğin yürütülmesinde etkili olabilecek yan disiplinlerinde öğrencilere aktarılması gereği yerine getirilmiştir. Hazırlanan ders programı ve içerikleri kendi alanında ilktir. Bu nedenle tartışılmaya açıktır. Otobüs Kaptanlığı, Otobüs işletmeciliği ve Host-Hosteslik programlarının ders programları EK'ler bölümünde verilmiştir... Bugüne Dek Yapılan Faaliyetler ve Gelinen Nokta Bölümümüz açılışından beri her üç programdan yaklaşık dolayında mezun vermiştir. Halen 'e yakın öğrenci eğitimine devam etmektedir. Mezunlarımız istihdam konusunda herhangi bir sorunla karşılaşmamaktadır. Örgütlenmiş bir otobüs firmamız, mezunlarımıza 1 yıl süre ile istihdam garantisi vermektedir. Eğitim teknolojisi ile ilgili olarak simulasyon yazılım ve donanımının üniversitemiz tarafından geliştirilmesi konusunda projeler hazırlanmaktadır. Bölümümüz sadece genç ve henüz sektörde çalışmamış insan eğitimini yaptırmakla yetinmeyip aynı zamanda meslek içi eğitim projeleri ile sektörde çalışan sürücülerin eğitimine yönelik projeler hazırlamaktadır. Bunlardan ilki Mart 1999'da gerçekleştirilmiştir. Tarım Kooperatifleri Genel Müdürlüğü merkez ve taşra teşkilatında görevli toplam 8 tanker şoförü ile makam şoförüne hizmet içi eğitim verilmiştir. 5. SONUÇ Kütahya Meslek Yüksekokulu, otobüsçülük sektörünün insangücü kaynaklarının eğitiminde kendi alanında Türkiye'de ilk olarak trafik sorununun çözülmesinde önemli bir kurumsal yapılanmadır. Mesleki eğitimi kapsayan iki yıl boyunca öğrenciler, modem eğitim teknolojileriyle teknik ve mesleki bilgilerle donatılmıştır. Bu paralelde psikolojik ve sosyal yönden sağlıklı, topluma saygılı insan sevgisi taşıyan, özverili, ülkesinin ve milletinin bölünmez bütünlüğü, demokratik düşünce gibi değerlere sahip çıkacak, gerektiğinde yurt dışında ülkesini temsil edecek nitelikte sektör elemanlarının yetiştirilmesi esas alınmıştır. Öğrencilerin yetiştirilmesinde, hata yapmama bilincinin şuur altına yerleştirilmesi temel ilkedir. Kütahya Meslek Yüksekokulu olarak giriştiğimiz tanıtım atağı ile trafiğe taraf olan tüm kişi ve kuruluşlarla işbirliği yaparak trafik eğitiminde yeni boyutları yakalama ve geliştirme çabalarını sürdürmek amacındayız. 5

KAYNAKLAR 1. ÇAKIROĞLU, M., 1997, Trafik kazalarının nedenleri, alınabilecek önlemler ve ülke ekonomisine etkileri, TMMOB Makina Mühendisleri Odası Ulaşım-Trafik Kongresi Bildiriler Kitabı, Ankara, 1997, s. 87-9.. Ege, R., 1997, Trafik Kazaları ve Trafik Tıbbı, Ankara.. T.C. İçişleri Bakanlığı Trafik Hizmetleri Başkanlığı Trafik istatistik Yıllığı, Ankara, 1997. 6

EKLER EK. 1. Dumlupinar Üniversitesi Kütahya Meslek Yüksekokuiu Otobüs Operatörlüğü (Kaptanlık) Ders Programı YARIYIL I Fizik Matematik Genel Trafik Bilgisi 1 İlk Yardım ve Sağlık Bilgisi 1 Davranış Bilimleri 1 Halkla İlişkiler Beden Eğitimi Yabancı Dil (İngilizce). YARIYIL II Sürücülük Teknikleri Sürüş Psikolojisi Genel Trafik Bilgisi II İlk Yardım ve Sağlık Bilgisi II Davranış Bilimleri II Otobüslerde Teknik Sistemler Beden Eğitimi Yabancı Dil (İngilizce) 6 YARIYIL III İleri Sürücülük Teknikleri I Simulasyon Eğitimi I lı Sürücü Eğitimi I Meteoroloji Kitle Taşımacılığı A.İ.İ.T. 1 1 YARIYIL IV İleri Sürücülük Teknikleri II Simulasyon Eğitimi II lı Sürücü Eğitimi II Sigorta Taşımacılık Hukuku Araç ve yol Güvenliği A.İ.İ.T. 1 1 7

EK.. Dumlupinar Üniversitesi Kütahya Meslek Yüksekokulu Otobüs İşletmeciliği Ders Programı YARIYIL I Otobüs İşletmeciliği I Matematik Davranış Bilimleri I GenelEkonomi I Halkla İlişkiler I Genel Trafik Bilgisi I Yabancı Dil (İngilizce») 19 - YARIYIL II Otobüs İşletmeciliği II Otobüs İşletmeciliği Yön. ve Org. I Temel Hukuk Genel Ekonomi II Halkla İlişkiler II Davranış Bilimleri II Yabancı Dil (İngilizce) 19 İS YARIYIL III Vergi Sigorta ve Taşıma Hukuku Genel Muhasebe Otobüs İşletmeciliğinde Yön. Ve Org.II İstatistik Turizm Ve Seyahat Sosyolojisi Bilgisayara Giriş A.İ.İ.T. 18 YARIYIL IV Ulaştırma Muhasebesi Personel Yönemi Hizmet Pazarlama Ulaştırma Ekonomisi İşletme Finansmanı Otobüs İşletmeciliğinde Bilgisayar Uyg. A.İ.İ.T. 18 8

I. ULAŞIM VE TRAFİK KONGRESİ - SERGİSİ EK.. Dumlupınar Üniversitesi Kütahya Meslek Yüksekokuiu Host ve Hosteslik Ders Programı YARIYIL I Mantık/Felsefe Otobüs İşletmeciliği Halkla İlişkiler I İlk Yardım ve Sağlık Bilgisi I Davranış Bilimleri I Genel Trafik Bilgisi Yabancı Dililngilizce}^ 18. YARIYIL II İkram ve Servis Teknikleri Davranış Bilimleri II Görgü Kuralları İlk Yardım ve Sağlık Bilgisi II Halkla İlişkiler II Sürücülük Teknikleri Yabancı Dil (İngilizce) 1 8 YARIYIL III Turizm ve Seyahat Sosyolojisi ' Çevre Bilgisi Sosyal Psikoloji I Temel Hukuk Mesleki İngilizce Kitle Taşımacılığı A.İ.İ.T. 17 YARIYIL IV Stres Yönetimi Hizmet Pazarlama Sosyal Psikoloji II Otobüslerde Teknik Sistemler Mesleki İngilizce Araç ve Yol Güvenliği A.Î.İ.T. 17 9