Kurumsal Açık Erişim Arşiv Sistemlerine Veri Giriş Eğitimi KURUMSAL ARŞİVLERİN KAYIT EDİLECEĞİ HARMANLAMA VE LİSTELEME REHBERLERİ

Kurumsal Açık Erişim Arşiv Sistemlerine Veri Giriş Eğitimi KURUMSAL ARŞİVLERİN KAYIT EDİLECEĞİ HARMANLAMA VE LİSTELEME REHBERLERİ Gültekin Gürdal İYTE Sönmez Çelik Doğuş Üniversitesi 30 Mayıs 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA

Amaç Türkiye de araştırma çıktılarının görünürlük ve erişilebilirliğini teşvik etmek Ulusal bilimsel çıktılara elektronik erişimi sağlamak Türkiye yi uluslararası girişimlere entegre etmek

Açık Erişim Nedir? Bilimsel literatürün İnternet aracıyla finansal, yasal ve teknik bariyerler olmaksızın, erişilebilir, okunabilir, kaydedilebilir, kopyalanabilir, yazdırılabilir, taranabilir, dizinlenebilir, tam metne bağlantı verilebilir, yazılıma veri olarak aktarılabilir ve her türlü yasal amaç için kullanılabilir biçimde kamuya ücretsiz açık olmasıdır

Neden Açık Erişim? Yayının: Erişim hızını artırır. Görünürlüğünü artırır. Dünya çapında etkisini artırır. Keşif / Yeni araştırmaya olanak sağlar. Daha iyi değerlendirme, daha iyi izleme, daha iyi araştırma yönetimi sağlar. => inovasyon, prestij, fon

Açık Erişim Nasıl Sağlanır? Kişisel arşivleme (Yeşil yol): Yazar hakemli yayınının elektronik bir kopyasını kurumsal bir arşivde ya da konu arşivinde arşivler. Bundan sonra bu yayına herkes ücretsiz erişebilir. Bir arşiv, kurumun bilimsel çıktılarını yönetme, koruma ve sergileme olanağı sağlar. Bir kurumun araştırma bilgi sisteminde ve değerlendirme sürecinde arşiv değerli bir araçtır ve bilimsel topluluk için katma değerli hizmetler sunar. Açık erişim yayıncılık (Altın yol): Yazarlar bilimsel eserlerini açık erişim dergilerde ya da monografi dizilerinde yayımlar. Bu yayınlara Internet e bağlı son kullanıcılar ücretsiz olarak erişebilirler. Telif hakkı genellikle yazarlarındır. Açık erişim yayınlar ücret ödenerek erişilen yayınlarla aynı süreçleri izler (örneğin, hakemlik), ama yayınların içeriğine açık erişim sağlar. Bir yayının kalitesiyle bu yayına erişim şekli arasında bir ilişki yoktur.

Kurumsal Arşivin Faydaları Nedir? Bilimsel faaliyet çıktılarını dünyaya açar Çıktıların görünürlüğünü ve etkisi artırır Üniversiteyi potansiyel paydaşlara tanıtır Dijital çıktıları toplar ve yönetir Araştırma ve öğretim faaliyetlerini yönetir ve ölçer İşbirliği çalışmalarını destekler Disiplinlerarası araştırmalar için çalışma alanı sağlar Dijital öğretim materyallerinin geliştirilmesini ve paylaşımını kolaylaştırır Öğrencilere bilimsel gelişimlerini destekleyici içerik ve çalışmalarını paylaşacak platform sunar

Kurumsal Açık Arşivin İçeriği Nedir? Makaleler Ön baskı (pre-prints) Son baskı (post-prints) Tezler Proje çıktıları Kitap/kitap bölümleri Konferans bilidirimleri/sunumlar Teknik dokümanlar / klavuzlar Veri setleri Öğrenim nesneleri

Başarı Faktörleri Birlikte çalışabilirlik Validator & Driver rehberleri Varolan standartların kullanılması Topluluk Yardım masaları ve eğitim AE savunuculuğu Entegrasyon Araştırma sisteminin parçası olan kurumsal arşivler

1- DSpace DSpace yazılımı kullandığınızı DSpace topluluğuna bildirmenizi sağlar: Kayıt formu için: http://registry.duraspace.org/register-repository DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 9

http://registry.duraspace.org/register-repository DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 10

DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 11

http://registry.duraspace.org/registry DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 15

2- OpenDOAR (Directory of Open Access Repositories) OpenDOAR dünyadaki açık erişim arşivlerinin listesini veren bir dizindir. Kayıt formu: http://www.opendoar.org/suggest.php DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 18

3- ROAR (Registry of Open Access Repositories) Kurumsal arşivlerin içeriğini harmanlayan ve içeriğinde toplu arama yapılmasını sağlayan bir sistemdir. Kayıt Formu: http://roar.eprints.org/cgi/register DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 23

4- ROARMAP : Registry of Open Access Repositories Mandatory Archiving Policies Zorunlu arşivleme politikası olan kurumsal arşivlerin kaydedildiği rehberdir. Kayıt formu: http://roarmap.eprints.org/cgi/roar_register DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 34

5- Open Archives Initiative İçeriğin etkin yayılmasını kolaylaştırmak amacıyla açık arşiv girişimini destekler ve birlikte çalışılabilirlik standartlarını teşvik eder. Kayıt formu: http://www.openarchives.org/register/validatesite DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 44

6- re3dta (Registry of Research Data Repositories) Veri arşivlerinin global bir rehberini oluşturmayı amaçlayan bir rehberdir. Kayıt formu: http://www.re3data.org/suggest/ DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 46

7- OpenAIRE OpenAIRE Avrupa'daki açık erişim uygulamalarını desteklemek amacını güder ve harmanladığı kurumsal arşivlerin içeriğini bir arayüzden erişime sunar. Uyarı: OpenAIRE sistemine kayıt olmak için; literatür arşivleri için OpenDOAR, veri arşivleri için re3dta'ya kayıt olmak gerekir. Bu kayıt onaylandıktan sonra OpenAIRE için önce kurumsal arşivinizi onaydan (validator) geçirmeli ve kaydınızı gerçekleştirmelisiniz. OpenAire kayıt süreci ile ilgili ayrıntılı bilgi için: http://sonmezcelik.blogspot.com.tr/2014/05/dspacekurumsal-ack-erisim-sistemi-icin.html DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM 50

TEŞEKKÜRLER Gültekin Gürdal İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanı gultekingurdal@iyte.edu.tr 30 Mayıs 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA 51