Isletme Bilimlerine Giris Temel Isletmecilik kavramlari Ogr. Gor. Yunus OZSU Insan Ihtiyaclari Insanlari harekete geciren temel faktor ihtiyactir. Ihtiyaclarin pek cogu tekrar ortaya cikar. Ihtiyaclari karsilamak icin olusturulmus orgutlerin ihtiyaclar hakkinda yeterli bilgiye sahip olmalidir Maslow un ihtiyaclar dizisi 1
İHTİYAÇ EKONOMİ VE ÜRETİM İLİŞKİSİ Ekonomik Olaylar İnsan ihtiyaçlarının karşılanması için girişilen ve parayla ölçülebilen eylemlerdir. Günlük yaşamda pek çok ihtiyacımızın para denilen satın alma ve değişim aracının yardımıyla karşılanabildiği düşünülürse, insanların giriştikleri eylemlerin büyük çoğunluğu ekonomik niteliklidir. Temelinde insan ihityaclarinin mumkun olan en az kaynakla karsilanmasi yatmaktadir. Mal ve Hizmetler İnsan ihtiyaçlarını tatmin etme veya giderme özelliğine sahip nesnelerdir. Para ile alinip satilamayacak kadar dogada bol olan maddeler ekonomi disi mallardrir. Bu maddeler kit hale geldiklerinde ekonomik mallar niteligi kazanirlar. Bunların yanında bir de mallarla karşılanmayan insan ihtiyaçları vardır. Bunlar hizmet anlamını verdiğimiz soyut eylemlerle karşılanır. Doktorluk, öğretmenlik, kuaförlük gibi. Üretim Doğa ve onun sunduğu kaynaklara sermaye ve emek faktörünün de uygulanması ve bu yolla insan ihtiyaçlarını karşılayacak mal ve hizmetlerin meydana getirilmesidir. Fayda mal ve hizmetlerin ihtiyaclari tatmin etme niteligidir. Uretim faydali mal ve hizmetlerin meydana getirlmesinden satis sonrasi faaliyetlere kadar uzanan bir surectir. 2
Üretim Faktörleri Emek: Emek İnsan gücünü temsil eder Sermaye: Para ve onun yardımıyla sağlanabilen üretim araçlarıdır Doğal Kaynaklar: Üretim amacı ile isletmeye tahsis edilmis yer altı ver yer üstü zenginlikleridir. Girişimci: Bir mal veya hizmetin üretimi için sermayesini üretim faktörlerine yatırıp risk alan kişi Bilgi İsletmenin Tarihsel Gelisimi İlk olarak aile bireylerinin tuketimi için ev ekonomisi ortaya çıkmıştır daha sonra fazla üretimin Trampa yolu ile takası sonucu ticaret fonksiyonu oluşmuştur. Zamanla ev ekonomilerinin üretim gücü azalmış işletmlerin ortaya çıkması ile ev ekonomileri tamamen tüketim işletmeler ise üretim birimi fonksiyonunu üstlenmiştir. İsletme, Faaliyetlerinin sonucunda makul bir kar elde etmeyi hedefler Amacı insanların ihtiyaçlarını karşılayacak mal ve hizmetlerin üretimini sağlamaktır. Sosyal cevresine sorumlu ve etik davranır 3
Cagdas Isletmecilik Endustri Devriminin ortaya cikisina kadar isletmeler daha cok tarim urunleri ureten birimler seklinde ortaya cikmaktaydi. Devrimden sonra emek faktoru teknoloji ve sermaye faktoru ile guclenip gunumuz modern isletmeciliginin temellerini olusturdu. Teknoloji ve emek faktorunun kullanimi isletmelerin kitle uretimine gecmesine ve pazar arayisi icine girmelerine neden olmutur. Artan uretim ile birlikte sirketlerde pazarlama muhasebe gibi alt dallarin orta cikisina, ve tek sahis isletmelerinden cok ortakli sirketlere gecise zemin hazirlamistir. Isletme Biliminin Diger Displinlerle Iliskisi Isletme bilimi bir cok disiplenle yakin iliski icinde olmasinin temelinde ekonomik faaliyet denilince isletmenin devreye girmesi yatar. Muhendislikten sosyolojiye kadar uzanan etkilesim silsilesinde isletme bilimi en cok ekonomi, hukuk, davranis bilimleri, matematik ve bilgi teknolojileriyle etkilesim halindedir Isletme ve Iktisat Iktisat; Sinirsiz insan ihtiyaclarinin, azami fayda saglayacak seklide sinirli kaynaklarla giderilmesidir. Iktisat Makro duzeyde fiyat politikasi, faiz, istihdam, enflasyon gibi konularla isletmelere faaliyette bulunudklari cevrenin makro durumu hakkinda bilgi saglar. Mikro duzeyde ise isletmelere iktisadi faaliyetlerinin genel cercevede nasil duzunlenmesi gerektigi bilgisini saglar. 4
Isletme ve Davranis Bilimleri Bireylerin ve gruplarin birbirleriyle ve orgute karsi olan tutum ve davranislarinin, orgutun isleyisine ve performansina olan etkilerini inceler. Isletmelerinin en temel ve en kompleks yapi tasi olan insanlarin tutum ve davranislarinin anlasilmasi ve orgute azami fayda saglayacak sekilde motive edilmesi husunda davranis bilimleri isletme biliminin vazgecilmez bilgi kaynagidir. Isletme ve Hukuk Hukuk; Toplumun duzenini saglamak ve otoritenin yaptirim gucunu kullanmasi icin konulmus yasa, tuzuk ve yonetmelik gibi yazili kuralallarin yani sira yazisiz kurallar olan etik, tore ve gelenkleride kapsayan kuralallar butunudur. Isletmeler kurulus asamasindan baslayip, urunlerinin tanitimindan, satis sonrasi hizmetlerinin duzenlenmesine kadar gerceklesen her surecte faaliyette bulunduklari toplumun kanunlarina riayet etmek durumundadirlar. Isletme ve Matematik - Istatistik Isletmelerinin teknik yonune matematik ve istatistik disiplinlerinin katkisi, isletmelerin uretim optimizasyonu, stok takibi kontrolu devir sureleri karliligin olcumesi vb bir cok konuda ortaya cikmaktadir. Isletmeler guncel ve gecmis veriler isiginda; talep ongrumleme, uretim tahminleme, ihtiyac duyulacak stok duzeyinin belirlenmesi gibi konularda istatistiksel ve matematiksel yontemlerden yararlanirlar 5
Isletme ve Bilgi Teknolojileri Isletmecilik hizla gelisen teknoljik yeniliklerle birlikte farkli bir boyut kazanmis ve teknoloji artik ueretim faktorleri arasinda yerini almistir. Teknoljik gelismeler iletisim gucunde cigir acmis, bilginin yayilmasini hizlandirmis ve ulasimasini kolaylastirmistir. Boylelikle bilgi sahibi olmak kolalylasmis ancak dogru bilgiyi dogru yerde dogru zamanda kullanmak zorlasmistir. Bilgisayar teknolojilerin tedarik zinciri, uretim, satis ve satis sonrasi hizmetler alaninda ve hizmet sektorunde kullanimi oldukca yayginlasmistir. 6