ŞEHİT ÜSTEĞMEN KONURALP ÖZCAN ORTAOKULU BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ 6.SINIF DERS NOTLARI ŞİFRELEME VE ŞİFRE ÇÖZME: SEZAR ŞİFRELEME(YERİNE KOYMA ŞİFRELEMESİ): Tarihte ilk şifreleme tekniği olarak bilinen şifreleme Sezar Şifreleme dir. Bu şifrelemenin diğer adı yerine koyma şifrelemesidir. Şifreleme işlemini gerçekleştirmek için bir dilin alfabesine ve o alfabe için üretilmiş olan Şifreleme Anahtarı na ihtiyaç vardır. Bir mesajı Sezar Şifreleme ile şifreleyebilmemiz için mesajdaki her harf alfabeden bulunur ve o harfe şifreleme anahtarından hangi harf denk geliyorsa o harf yazılır. Kısacası şifreleme işleminde önce alfabeye sonra şifreleme anahtarına bakılır. Şifre çözme işleminde ise yaptığımız işlemin tersi işlem yapılır. Şifreli metindeki her harfin yerine şifreleme anahtarındaki harfe karşılık gelen alfabedeki harf yazılır. Kısacası şifre çözme işleminde önce şifreleme anahtarına sonra alfabeye bakılır. İngilizce Alfabe A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z X Y Z A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W Şifreleme Anahtarı Örnek: I L I K E M Y S C H O O L F I F H B J V P Z E L L I Türkçe Alfabe A B C Ç D E F G Ğ H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z A B C Ç D E F G Ğ Şifreleme Anahtarı M U S T A F A K E M A L A T A T Ü R K U D B Ç H M H Ş L U H T H Ç H Ç E A Ş Bilişim Teknolojileri: Bilgiye ulaşmamızı veya bilgiyi oluşturmamızı sağlayan basılı, yazılı, görsel ve işitsel elektronik teknolojil cihazlara Bilişim Teknolojileri denir. Bilgi Toplumu: Bilginin depolanmasında ve işlenmesinde bilişim teknolojilerini kullanan topluma bilgi toplumu denir. Dijital Vatandaş: Günlük hayatında bilişim teknolojilerini verimli, doğru ve ahlaklı kullanan kişiye dijital vatandaş denir.
Bilişim Teknolojilerinin Kullanıldığı Alanlar: Eğitim alanında; kitaplar dolusu bilgi bellekler ve disklerle çok küçük alanlarda taşınabilmektedir. Bu sayede ortamdan bağımsız eğitim anlayışı gelişecektir ve online eğitim kurumları artacaktır. Artık yavaş yavaş uzaktan eğitimin önü açılacaktır. Hatta online sınavlar bile düzenlenebilecektir. Sağlık alanında; artık muayene olmak için sabah erkenden sırada bekleyip fiş alma derdi bitmektedir. Bilgisayar ortamında ya da telefonla kolaylıkla muayene için randevu alınabilmektedir. Tüm hasta bilgileri sadece Tc kimlik numara ile edinilebilmektedir. Ulaşım alanında; online bilet alımları ile artık bir bilet için otogara gitme derdi bitmiştir. Ayrıca Gps ler sayesinde bir adrese gideceğin yolu bilmesen bile adresi gps ile işaretleyip bulunduğun noktadan o adrese ulaşmak mümkün artık. Bununla birlikte trafik yoğunluğu vs artık an an bilinebilmektedir. Güvenlik alanında; artık tüm şehir, bankalar, dükkanlar vs her biri güvenlik kameraları ile izlenebilmekte bir olay olduğunda olaya dahil olanların kimlikleri tespit edilebilmektedir. Bankacılık alanında; artık bankalardaki neredeyse tüm bilgiler bilgisayarlarda tutulmakta ve işlemler online olarak gerçekleşebilmektedir. Dünyanın çok uzak yerinden yatırılan para kısa sürede elimizde olmaktadır. Bankamatikler ile istediğimiz saatte para çekebilmekte, banka kartları ile para taşıma derdi olmadan her yerden alışveriş yapabilmekteyiz. Gazetecilik alanında; online gazeteler ve dergiler yavaş yavaş yerini online gazetelere bırakmıştır. Dergiler tamamen online ortama taşınmış ve basılı yayınlarını durdurmuşlardır. Ayrıca online gazetecilik sayesinde haberlere bir gün sonra değil anında ulaşabilmekteyiz. Alışveriş alanı; online alışveriş siteleri ile yüzlerce km uzaklıkta merkezi bulunan ya da ülkemizde bulunmayan bir ürüne dahi kolaylıkla ulaşabiliyoruz. Telekomünikasyon alanı; mobil telefonlar ile birlikte artık ortamdan bağımsız şekilde artık sevdiklerimizle rahatlıkla iletişim kurabiliyor, işlerimizi telefon ile halledebiliyoruz. Bilişim Teknolojileri ve Sağlık Çalışma Alanı Çalışma alanınız, gerekli işleri gerçekleştirebilmek için tüm hareketlerinize imkan sağlayacak ve size uygun gelecek kadar geniş olmalı ve çalışma ortamınızın donanımlarına yeteri kadar yer sunabilmeli. En sık kullandıklarınızı tam karşınıza koyunuz. Bilgisayar çalışma sahanızda aşırı eşya kalabalığından kaçınınız. Masa ve Sandalye
Masa üzeri, sık kullanılan nesneler kullanıcıya yakın duracak şekilde düzenlenmelidir. Böylece aşırı gerilime neden olacak uzanma hareketinden kaçınılmış olur. Masa altı alan, kullanıcının bacaklarına yer bırakacak ve bacaklarını esnetmesine imkan sağlayacak şekilde temiz ve düzenli olmalıdır. Eğer yüksekliği sabit bir masa kullanılıyorsa, buna dikey olarak yüksekliği ayarlanabilen bir klavye altlığı eklenmelidir. Masa lambanızı (eğer kullanıyorsanız) dokümanlarınızı aydınlatmak üzere ayarlarken, monitör üzerinde parlama yapmayacak veya doğrudan gözünüze gelmeyecek bir şekilde pozisyonlandırınız. Koltuğunuzun arkalığı beliniz için destek içermeli Koltuk arkalığınızın yüksekliğini sırt alt bölgenizin doğal içbükeyliğini destekleyecek şekilde ayarlayınız. Sandalyenin yüksekliğini ayaklar yatay olarak zemine basacak şekilde ayarlayınız. Sırt alt bölgeniz arkalığa gelecek, ve yine omuzlarınız arkalığa temas edecek şekilde sandalyede dik oturunuz. Çalışma yüzeyi parlama ve yansımaları azaltacak şekilde bir yüzeye sahip olmalıdır. İdeal Bir Çalışma Ortamı için Kontrol Listesi Ekranın üst kenarı göz hizasında; (1) Ekran kol boyu mesafede (40-80cm) (1) Doküman askısı ekran yüksekliğine ayarlı (2) Koltuk arkalığı iyi bir bel desteği sağlar (3) Koltuk arkalığı ve oturağın yüksekliği ile yatıklığı kullanıcı tarafından kolayca ayarlanabilir (3) Klavye yüksekliği, kol ile ön kolun gevşek ve yere paralel durmasına imkan sağlar (4) Bilekler düzgün (5) Eğer gerekiyorsa, yumuşak yüzeyli ve hareketli bir bilek desteği, "Home" tuş sırası yüksekliğinde (5) Bacaklar yere paralel (6) Çalışma yüzeyinin altında bacaklar için geniş alan (6) Ayaklar tamamen yere veya bir ayaklığa basıyor (7)
İnternette Ergonomik Sörf İnternette dolaşmanın iki özelliği ergonomik kolaylığı da beraberinde getirir. Birincisi, sörf sırasında gerçekleştirilen hareketlerin büyük çoğunluğu klavye ve masa başından bağımsızdır. İkincisi, kullanıcılar sıklıkla web sitelerinin yüklenmesi için beklemek durumundadırlar, bu da onların belirli süreler hareketsiz kalmalarını sağlar. İnternette sörf yapmanın ergonomisini araştıran yakın zamanlı bir araştırma bazı çok ilginç sonuçları açığa çıkartmaktadır. Internette Sörf Yaparken Faydalı Duruşlar Çalışma, internette sörf yapmanın bilgisayar kullanıcılarında birkaç olumlu alışkanlık ortaya çıkardığını göstermektedir. İnsanlar internette dolaşırken duruş şekillerini, yazı yazdıkları zamanlara göre daha sık değiştirme eğilimindedirler. İnsanlar internette sörf yaparken genelde tüm vücudu içine alan daha gevşek duruş şekillerini tercih etmekte ve mouse kullanmayan kollarını rahat bırakmaktadırlar. İnsanlar, web sayfaları yüklenirken bu fırsattan yararlanarak fare kullanan elleri ve kollarını da gevşetmektedirler.
İnternette Sörf Yaparken Zararlı Duruşlar Yine aynı çalışmanın sonuçlarına göre bilgisayar kullanıcıları internette sörf yaparken aşağıdaki kötü alışkanlıklar konusunda da dikkatli olmalıdırlar. İnsanlar sıklıkla fare kullanmayan (örneğin sol) taraf dirseklerini sandalyenin kolçağına veya bilgisayar masasına dayamaktadırlar, bu durum ise dirsek üzerine doğrudan zararlı bir basınca neden olmaktadır. Yukarıda bahsedilen gevşek duruş biçimi bazı tehlikeli alışkanlıkları da beraberinde getirebilir. Bunlar: o o o Fareye erişmek için kolun ve omzun daha fazla esnemesi Bileğe artan yüklenme olasılığı Bileğin daha fazla eğilmesi İnsanlar bir yazıyı okumak veya web sayfasının içeriğini incelemek için ileri doğru eğilme veya yana (fare kullanmayan el tarafına) doğru yaslanma eğilimindedirler. Bu durum uygun duruş şeklini bozar. Bazıları sayfaların yüklenmesi sırasındaki bekleme sürelerini değerlendirirken, çoğunluk kullanmadıkları halde ellerini fareden ayırmamaktadır. Daha Sağlıklı Bir Sörf İçin 4 Öneri
1. Web sayfalarına bağlanmayı veya onların yüklenmesini beklerken vücudunuzun duruş şeklini değiştiriniz, kollarınızı vücudunuzun her iki yanında gevşek bırakınız, veya daha da iyisi ayağa kalkıp ve vücudunuzu esnetiniz. Fareyi tutmayınız. 2. Fare kullanmayan taraf dirseğinizi sandalyenin kolçağına bastırmamaya özen gösteriniz; bunun yerine o kolunuzu yana sarkıtınız veya bacaklarınız üzerine bırakınız. 3. İnternette sörf yaparken geriye doğru yaslanıyorsanız fareyi vücudunuza yakın tutunuz. Fareye erişmek için kolunuzu tam olarak açmaktan kaçınınız. 4. İnternette sörf yapmanın duruşunuzu değiştirebilmek için size tanıdığı avantajdan faydalanınız, uzun süre aynı pozisyonda kalmayınız. Eğlenirken zaman hızla akar, bu yüzden internette eğlence amaçlı sörf için çok fazla zaman harcamayınız. Unutmayınız ki günlük işlerimizi yaparken zaten yeterince bilgisayar başında kalmaktayız ve bilgisayar kaynaklı sağlık sorunlarının en önde gelen nedenlerinden birisi tekrarlanan hareketlerdir. Egzersizler Uzmanlar, çoğu insanın zorlu aktiviteler öncesi germe egzersizi yapması gerektiğini önermektedir. Klavyede yazı yazma veya telefonu kullanma gibi rutin aktiviteler, belli bir sürenin üzerinde yaralanmalara neden olabilir. Germe egzersizi, kaslarınızı gevşettiği gibi onları gelecek yaralanmalara karşı güçlendirir. Germe egzersizi dolaşımı artırarak çalışırken kendinizi daha iyi hissetmenize de yardımcı olur.
El ve El Bilekleri (1) Ellerinizi önünüzde avuç içleri birbirine temas eder şekilde birleştiriniz. Ellerinizi avuç içleri yapışık olarak, hafif bir gerilme hissedene kadar aşağı doğru hareket ettiriniz. Dirseklerinizi yukarıda ve eşit yükseklikte tutunuz. 5-8 saniye bu şekilde tutunuz. El ve El Bilekleri (2) Parmaklarınızı gerginlik hissedene kadar düzgün bir şekilde ayırınız. 10 saniye bu şekilde tutunuz. Gevşetiniz, daha sonra parmaklarınızı eklemlerinden bükünüz ve 10 saniye bu şekilde tutunuz. İlk germe hareketini bir kez daha tekrarlayınız. Omuzlar ve Kollar (1) Ellerinizi parmaklarınız iç içe gelecek şekilde arkanızda kavuşturunuz, avuç içleriniz sırtınıza doğru bakmalıdır. Yavaşça, kollarınızı düzeltirken dirseklerinizi içe doğru, bir gerilim hissedene kadar döndürünüz Bu sırada göğüs kemiğinizi hafif yukarı kaldırınız. 10 saniye bu şekilde durunuz. Omuzlar ve Kollar (2) Sağ kolunuzla, sol kolunuzu hemen dirsek üzerinde bir bölgeden tutunuz. Sol omuzunuzun üzerinden sola bakarken, dirseğinizi diğer omuzunuza doğru bir gerilim hissedene kadar çekiniz. 10-15 saniye bu şekilde durunuz. Hareketi diğer tarafınızda da tekrarlayınız.
Sırt (1) Esnemek için öne doğru eğiliniz. Kafanızı aşağıda, boynunuzu ise gevşek tutunuz. 10-20 saniye bu şekilde durunuz. Sırt (2) Elleriniz kalçanızda ayakta durunuz. Vücudunuzu yavaşça belden çeviriniz ve gerilim hissedene kadar omuzunuzun üzerinden bakınız. 8-10 saniye bu şekilde durunuz, diğer yöne de deneyiniz. Dizlerinizi hafifçe bükük tutunuz. Göz Egzersizleri Avuç ile Örtme Avuç ile örtme, gün içerisinde gözlerinizi rahatlatmak için düzenli olarak yapabileceğiniz bir egzersizdir. Şu şekilde yapılır: 1. Avuçlarınızla kapalı durumdaki gözlerinizi örtünüz. Bunu yaparken avuçlarınız göz kapaklarınızın üzerinde olmalı fakat onlara değmemelidir. Her iki elinizin parmakları burnun yukarısında, alnınızda üst üste gelmelidir.
2. Tamamen karanlıkta (veya gözünüzde rahatlatıcı birşeyler canlandırarark) birkaç derin nefes alınız. 3. 20 saniye sonra gözlerinizi açınız ve tekrar odaklanmalarına izin veriniz. Artık güne devam etmek için hazırsınız. Yeniden Odaklama Yöntemi Eğer bilgisayar ile düzenli olarak çalışıyorsanız, zaman zaman uzaklara bakarak gözlerinizin odak değiştirmesine izin vermelisiniz. Bu egzersiz gün içerisinde düzenli olarak tekrarlanmalıdır. Şu şekilde yapılır: 1. Kabaca 6-7 metre uzaklıkta 2 nesne belirleyiniz ve gevşeyiniz. 2. Rahat bir şekilde nesnelerden birisine yaklaşık 10-15 saniye kadar odaklanınız, sonra diğer nesneye 10-15 saniye odaklanınız. 3. Odak noktanızı tekrar monitörünüze kaydırınız ve çalışmaya devam ediniz. İzleme Yöntemi Bu yöntem gözlerinizin esnekliğini artırmanıza yardımcı olur. Odanızın bir köşesinde oturarak veya ayakta iken, gözlerinizle odadaki nesnelerin (duvar saati, televizyon, kapı, lamba, bilgisayar v.b.) kenarlarını izleyiniz. İzleme sırasında gözlerinizi rahatça kaydırınız. Egzersizi iki dakika boyunca sürdürünüz ve bu esnada düzenli nefes almayı ihmal etmeyiniz. Bilgisayar ekranınızın gözünüzden 50-75 cm uzakta ve göz hizanızdan 20 derece aşağıda durmasına özen gösteriniz. Eğer bir doküman askısı kullanıyorsanız, ekrana yakın olmasını sağlayınız. Tepe aydınlatmasını azaltınız ve masa aydınlatmasını da azaltarak uygun şekilde yerleştiriniz böylece ışık gözünüze gelmeyeceği gibi ekran üzerine de düşmez. 15 dakikada göz kaslarınızı gevşetmek için uzaktaki nesnelere odaklanınız. Eğer gerekiyorsa ekranınıza yansıma engelleyici bir filtre takınız. Daha sık göz kırpmaya çalışınız. El ve Bilek Egzersizleri Klavyenin üzerine dayanmamalı, aşağı, yukarı veya yanlara bükülmemelidir. Bileklerinizi bir desteğe dayayarak tuşlara parmaklarınız ile ulaşmaya çalışmak yerine kollarınız ellerinizi klavye üzerinde serbestçe gezdirmelidir. Bilek destekleri yazı yazarken değil mola verdiğinizde bileklerinizi dayamanız için tasarlanmıştır. Bir süre yazmayı bıraktığınızda ellerinizi klavyenin üzerinde bırakmak yerine dizlerinize ve/veya yanlara bırakınız. Bilekleriniz yanlara bükülmemelidir..
... bunun yerine, parmaklarınız üstten bakıldığında ön kolunuzla aynı çizgide olmalıdır. Bir araştırma, klavyenizi sizden uzağa doğru alçalttığınız takdirde yukarıda anlatılan tüm önerilerin daha kolay yerine getirilebileceğini göstermiştir. Klavyenizin size yakın kenarı altına 3-5 cm yüksekliğinde bir destek koyabilirsiniz fakat klavyenizin bir bütün olarak kollarınızı yukarı zorlayacak kadar yükselmemesine de dikkat ediniz. Bu, uygun pozisyonlandırma sağlayacak ayarlanabilir bir klavye rafı almak için iyi bir sebeptir. Hafif dokunuşlar yapınız. Ctrl + C veya Alt + F gibi ikili tuş kombinasyonlarını tek elinizi eğerek yapmak yerine her iki elinizi kullanarak tuşlayınız. Fonksiyon tuşlarına basmak için parmaklarınızı germek yerine tüm eliniz ile hareket ediniz. Bilgisayar: Aldığı verileri, matematiksel ve mantıksal işlemlerden geçirdikten sonra sonuç çıkaran elektronik cihazdır. Bilgisayar donanım ve yazılım olmak üzere iki bölümden oluşur. 1-Donanım: Bilgisayarın elle dokunabildiğimiz fiziksel yapısını oluşturan parçalarına denir. 2-Yazılım: Donanımsal parçaların çalışma adımlarını belirleyen ve kullanıcı ile iletişim sağlayan yapıdır. Bilgisayarın Temel Donanım Birimleri: Anakart : Kasa içindeki bazı parçalar arasındaki iletişimi sağlar ve desteklik görevi görür. İşlemci(CPU): Bilgisayarın beynidir. Bilgisayarda yapılan bütün işlemler CPU üzerinde gerçekleşir ve bilgiler gerekli yerlere dağılır. Ram Bellek:Geçici bilgi deposudur. Harddisklerden çok daha hızlı oldukları için, çalıştırılan programlar Ram üzerinde işlem görürler. Harddisk(Sabit Disk): Kalıcı bilgi deposudur. Ekran Kartı : Ekrana, işlemlerin sonucunu yansıtan birimdir. Ses Kartı: Ses çıkışını sağlayan karttır. Güç Kaynağı: Kasanın içindeki parçalara uygun elektrik enerji veren birimdir. Kasa:İçerisinde bulunan parçaları dış etkenlere karşı korur ve destelik sağlar. Monitör (Ekran):Bilgisayara görüntüyü veren cihazdır. Klavye: Üzerinde tuşlar bulunan bilgisayara komut vermemizi sağlayan aygıttır. Fare: Ekrandaki imleci kontrol ederek komut vermemizi sağlayan parçadır.
Çevre Donanım Birimleri: Genelde bilgisayarın dışına takılan ve bilgisayarın işlevselliğini (özelliklerini) arttıran parçalardır. Yazıcı (Printer) : Bilgisayarda hazırladığımız evrakları kağıt üzerine çıkartmak için kullanılır. Kendi arasında 3 e ayrılırlar ; Laser yazıcılar, Mürekkep püskürtmeli yazıcılar, Nokta vuruşlu yazıcılar. 1- Laser Yazıcılar : Genelde çok sessiz ve hızlı çalışırlar. Diğer yazıcılara göre fiyat olarak biraz daha pahalıdır. Boyanın konulduğu yere toner adı verilir. 2- Mürekkep Püskürtmeli Yazıcılar : Laser yazıcılara göre çok sesli ve yavaş çalışırlar. Laser yazıcıya göre fiyat olarak daha uygundur. Mürekkebinin konulduğu yere kartuş adı verilir. 3- Nokta Vuruşlu Yazıcılar : Genelde muhasebe departmanlarında ve irsaliye kesiminde kullanılır. Yazının çıkması için daktilodaki gibi şerit sistemi kullanılır. Tarayıcı (Scanner) : Kağıt üzerindeki bir yazıyı, bir resmi bilgisayar ortamına aktarmak için kullanılır. Hoparlör: Ses kartından çıkan sesi dış ortama aktaran cihazdır. Mikrofon: Dış ortamdaki sesi bilgisayara aktaran cihazdır.
YAZILIM (SOFTWARE) : İşletim Sistemleri(Sistem Yazılımları) : Her bilgisayarda olması gereken ana yazılımdır. Bilgisayarın çalışmasını sağlar, programların çalışması için gerekli zemini oluşturur ve bilgisayar ile kullanıcı arasında temel tercüman vazifesi görür. (Windows 7, Vista, Windows Xp, DOS, Unix, Linux vb ) Uygulama Yazılımları : İşletim sisteminin dışındaki yazılmış yazılımlara Uygulama Yazılımı denir. Uygulamalar her zaman için işletim sistemi üzerine kurulurlar. İşletim sistemi yoksa uygulamalarda olmaz. (Word, Excel, Msn, Winamp vb )