Kosova Türkiye Ticaret Odası

Kosova Türkiye Ticaret Odası KTTO Tanıtım Kataloğu Kosova da Yapılması Planlanan Altyapı ve Enerji Projeleri Mayıs 2009 Priştine - KOSOVA

2 Kosova ile Türkiye Arasında Ekonomik Güven Kapısı Kosova Türkiye Ticaret Odası 1 Temmuz 2008 de kurulmuştur. Bu kuruluşun arkasında, büyük bir misyon ve vizyon ile birlikte, yoğun bir çaba bulunmaktadır. Herkesin kendine göre ayrı işi olan bizler, neden böyle bir sorumluluk altına girdik? İşte kısaca bizim hikayemiz! Kosova ile Türkiye arasında tarihi ve kültürel bağların yanı sıra ekonomik ilişkilerin de geliştirilmesi gerektiği düşüncesi herkeste mevcuttu. Biz Kosova ya iş yapmak üzere Türkiye den gelen veya Kosovalı olup Türkiye ile ekonomik irtibatlarımız bulunan ya da bulunmasını isteyen firmalar olarak, söz konusu ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi konusunda üzerimize bir görevin düştüğünü hissettik. Bize düşen görev Kosova ile Türkiye arasında ciddi, seviyeli, düzgün, ilkeli ve ahlaklı bir ekonomik köprü olmaktı. Bize düşen görev köprü kurmak değil, köprü olmaktı. Bu köprü, hem yolları açacak ve Kosova ile Türkiye arasındaki var olan bağları daha da güçlendirecek, hem de bu yoldan yukarıda saydığımız kriterlere uygun olmayan geçişlere meydan vermeyecekti. Böylece bir yanıyla Kosova ya bir yanıyla da Türkiye ye hizmet edecekti. Bizim kendimize biçtiğimiz misyon buydu. Bu misyon, büyük sorumluluk gerektiren bir işti. Türkiye Cumhuriyeti nin Kosova daki Dış Temsilciliği olan Priştine Eşgüdüm Bürosunun bugün Büyükelçiliğinin desteğini arkamıza alarak, ilk başta belki tedirgin ama emin adımlarla ilerlemeye başladık. Amacımız, kardeş ve dost ülke olarak nitelendirdiğimiz Kosova ile daha emin adımlarla ekonomik bir gelecek inşa etmek. Bünyemizde Türkiye den gelen şirketler olduğu gibi, yüzde yüz Kosovalı olanların da bulunması vizyonumuzu ve misyonumuzu en iyi bir şekilde tanımlamaktadır. Kosova Türkiye Ticaret Odası, Kosova ile Türkiye arasında ekonominin güven kapısı olacağına ilişkin kanaatimiz tamdır. Oğuz Ali TÜRKELİ Başkan 2

3 Kosova Türkiye Ticaret Odasının Kuruluşu Kosova Türkiye Ticaret Odası 1 Temmuz 2008 tarihinde Priştine de kurulmuştur. Kuruluşumuz Kosova da büyük bir yankı uyandırdığı gibi benzeri oluşumların kurulmasında tetikleyici rol oynamıştır. KTTO kuruluşunun kamuoyuna duyurulduğu basın toplantısından bir görüntü. T.C. Priştine Büyükelçiliğinin Onursal Başkanlığında faaliyetlerine başlayan Kosova Türkiye Ticaret Odası, yarı resmi bir konumu ile hem Türkiye hem de Kosova resmi makamlarında muhatap ve destek bulmuştur. Faaliyetlerini bu ikili irtibatı sağlama yönünde devam etmektedir. KTTO nun kuruluş kokteyline gerek Kosova gerekse Türkiye den üst düzey katılım sağlanmıştır. Kosova Cumhurbaşkanı Fatmir Sejdiu ve Kosova Başbakanı Hashim Thaçi nin yanı sıra çok sayıda üst düzey siyasi ve ekonomik temsilci katılmıştır. 3

4 Amacımız Misyonumuz Kosova Türkiye Ticaret Odası KTTO, iki ülke arası ekonomik ilişkilerin geliştirilmesine yardımcı olmak, ticaret ve yatırım için zemin hazırlamak, kısacası Kosova ile Türkiye arasında ekonomik bir köprü vazifesi görmek amacıyla oluşturulmuş bir kuruluştur. KTTO bir yandan Kosova ya yatırımları çekmek, Kosova ile Türkiye arasında ticaret hacmini artırmak, öte yandan da Kosova ile Türkiye ortaklıklarının kurulmasını desteklemek, işadamları arasında işbirliği imkanlarını araştırmak ve sunmak amacını taşımaktadır. Kosova Türkiye Ticaret Odasının açılışı, dönemin Devlet Bakanı Sayın Said Yazıcıoğlu tarafından, Kosovalı Bakanlarla birlikte gerçekleştirilmiştir. Açılışımızda hem Kosova hem de Türkiye siyasi ve iş çevresi bir araya gelmiş, daha sonra gerek Kosova gerekse Türkiye de düzenlenen çeşitli ikili iş görüşmelerinin ilk adımı atılmıştır. Kosova da halihazırda bulunan veya Kosova ile iş yapmak isteyen Türk yatırımcı veya işadamlarının irtibat noktası olan Kosova Türkiye Ticaret Odası, aynı zamanda Kosova dan da işadamlarını Türkiye ile irtibatlandırma görevini üstlenmektedir. Bu anlamda KTTO, gerek Türk gerekse Kosova kurumları ile yakın irtibatta olarak resmi bir ticari köprü vazifesi de görmektedir. 4

5 Üyelerimiz KTTO nun kuruluş inisiyatifi birkaç firmanın bir araya gelmesiyle başladı. Temel politikalarını, vizyonunu ve misyonunu oturttuktan sonra yeni üyelerle gücüne güç katmayı hedefleyen Kosova Türkiye Ticaret Odası, niceliksel üye artışından çok niteliğe önem vermektedir. Bu doğrultuda çıtayı yüksek tutan Kosova Türkiye Ticaret Odası, ciddi, büyük ve düzgün firmaları bünyesine katmayı arzu etmektedir. Dolayısıyla genişleme süreci ağır ama emin adımlarla ilerlemekte olup 13 üyeye ulaşılmıştır. Arnavutluğun en önemli ikinci bankası konumunda olan Banka Kombtare Tregtare BKT, Kosova da da şubeler açarak sektörde önemli bir konum elde ederek bölgesel banka olma yönünde ilerliyor. Distribütörlük alanında uzman bir kuruluş olan Buçaj, Kosova çapında onlarca ürünün yüzlerce noktaya dağıtımını sağlayan güçlü bir ağa sahip. Gülistan Eğitim Merkezi altında hizmet veren Mehmet Akif Koleji, Priştine ve Prizren deki okullarıyla Kosova da en seçkin öğrencilerin tercihi. Kosova e Re Sigorta şirketi 2002 yılında özelleştirme sonucu Türkiye den Kürüm Holding tarafından alınıp yeniden yapılanan ve bugün Kosova da sigortacılık alanında önde gelen kuruluşlardan biri olmaya devam ediyor. 5

6 Üyelerimiz Kosova Türkiye Ticaret Odası üyeleri, Kosova da bu tip örgütlenmenin ilk örneğini oluşturmuş olup, T.C. Priştine Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği ile aynı çatıda kamu ve sivil işbirliğinin en somut örneklerinden birini vermiştir. Bu doğrultuda Odamız hem resmi hem de ticari heyetlerin ağırlanması ve bilgilendirilmesinde önemli roller oynamıştır. Motto Company Ofis ve okul malzemeleri ile kırtasiye alanında önde giden kuruluşlardan biri. Newco Balkan, Özerler Holding in özelleştirmeden aldığı Kosova daki en önemli sanayi yatırımlarından biri. Konveyör band, V Kayışı ve konveyör bezi üretiminde öncü. Türk Ekonomi Bankası TEB hızlı bir atılımla Kosova da bankacılık sektörüne girdi. Her gün açılan yeni şubelerle Kosova nın tamamında hizmet vererek ilk sıralarda yer alıyor. Ülker başta olmak üzere birçok ürünün distribütörlüğünü yapan Atlantik Distribution, Kosova da gıda sektöründe, güçlü bir dağıtıma ve ciddi bir paya sahip. 6

7 Üyelerimiz Aidat sistemini sağlam bir zemine oturtan Kosova Türkiye Ticaret Odası varlığını devam ettirmek için öz kaynaklara sahiptir. Ancak ciddi projelerin takibi, sektör analizleri, süreli ekonomik raporlar, iş forumu ve zirvelerinin örgütlenebilmesi için resmi desteğe de ihtiyaç duymaktadır. Havacılık sektöründe dünyada ön sıraları zorlayan ve Star Alliance üyesi olan Türk Hava Yolları günlük Priştine-İstanbul uçuşları ile Kosova yı Türkiye üzerinden tüm dünyaya bağlayan bir köprü niteliğindedir. AMK INTERNATIONAL AMK International Türk Hava Yollarının Kosova da genel satış acenteliğini yürütmektedir. 1980 li yıllarda Sloven kökenli bir firma olarak Kosova da hizmet vermeye başlayan LESNA, 1990 larda özel bir şirkete dönüşmüş ve bugün üretim, ticaret, inşaat, sağlık, finans gibi sektörlerde faaliyetlerini sürdürmektedir. 1984 yılından bu yana birçok altyapı ve üstyapı projelerini başarıyla tamamlayan Uluova İnşaat, 2009 dan itibaren Arnavutluk tan sonra Kosova da da varlığını sürdürüyor. Engineering Dekor, iç dizayn, projelendirme, inşaat ve benzeri alanlarda iş yapan firmalarımızdan birini oluşturmaktadır. 7

8 Faaliyetlerimiz Organizasyonlarımız Kosova Türkiye Ticaret Odası, gerek Türkiye de gerekse Kosova da düzenlenen çeşitli iş toplantıları ve fuarlar için firmaların tespit edilmesi, gönderilmesi ve organizasyonu konusunda gerekli görülen tüm çalışmaları yürütmektedir. Malatya Yapı ve İnşaat Fuarı Organizasyonu - Ekim 2008 KTTO organizasyonuyla söz konusu fuara Kosova dan 27 kişilik heyet katılmıştır. Heyette Kosova Sanayi ve Ticaret Bakanı Sayın Lutfi Zharku, Kosova Ekonomi Odası temsilcisi ve Kosovalı 13 firma yer almıştır. Bakan Zharku üst düzey temaslar kurmuş, İstanbul Valisi Muammer Güler, Türkiye İhracatçılar Meclisi Genel Sekreteri Servet Eröcal ve Malatya daki üst düzey yetkililerle görüşmelerde bulunmuş, Kosova ekonomisini anlatmış ve Türkiye ye yatırım çağrısında bulunmuştur. Kosovalı firmalar ikili iş ilişkilerini geliştirme toplantıları düzenlemiş ve işbirliği imkanlarını araştırmışlardır. Trabzon İpek Yolu Tarım ve Gıda Fuarı KTTO yu temsilen Yönetim Kurulundan bir üyemiz Trabzon da düzenlenen fuara katılmış ve iş imkanlarını araştırmıştır. Fuara ayrıca Kosova Çevre ve Alan Planlama Bakanı Mahir Yağcılar ın katılımı sağlanmıştır. TOBB Eğitim Semineri TOBB tarafından düzenlenen Girişimcilik Eğitim Seminerine Kosova dan bir firma temsilcisi KTTO tarafından tespit edilip gönderilmiştir. İki haftalık eğitim programında Türkiye de sanayi ve ticaret tesislerinin yapılanmaları gözlemlenip, tecrübe paylaşımı ve aktarımı gerçekleştirilmiştir. 8

9 Faaliyetlerimiz Organizasyonlarımız Kosova Türkiye Ticaret Odası, Türkiye den gelen onlarca işadamına rehberlik ve kılavuzluk yapmakta; onların doğru muhataplar bulmasına yardımcı olmaktadır. MÜSİAD Fuarı ve Uluslararası İş Forumu MÜSİAD Fuarı ve Uluslar Arası İş Forumu için 18 kişilik bir heyeti gönderme organizasyonu yapıldı. Kosova Çevre ve Alan Planlama Bakanı Sayın Mahir Yağcılar ın da katıldığı fuarda Kosova 12 firma ile temsil edildi. Ciddi ikili iş görüşmeleri fırsatı yakalandı. TUSKON Türkiye Orta ve Doğu Avrupa Dış Ticaret Köprüsü Kosova Türkiye Ticaret Odası, TUSKON organizasyonundaki üstün gayretlerinden dolayı T.C. Devlet Bakanı Kürşat Tüzmen tarafından ödüllendirildi. TUSKON un Dış Ticaret Köprüsü ne Kosova dan 57 kişilik bir heyet organize edildi. Toplantıda yüzlerce ikili iş görüşmesi yapıldı; ciddi muhataplar bulundu. İstanbul daki toplantının ardından Kosova heyeti bir sanayi şehri olan İzmit i ziyaret etti ve orada sanayi tesislerini gezerek işadamları ile ikili iş görüşmelerinde bulundu. 9

10 Faaliyetlerimiz Organizasyonlarımız Kosova Türkiye Ticaret Odası, Kosova da hazırlıkları yapılan büyük altyapı ve enerji projelerini titizlikle takip etmekte ve Türkiye nin duyarlılığına sunmaktadır. Kosova kamu makamları nezdinde de Türk firmalarının kapasitelerini anlatmak için yoğun gayretler sürdürmektedir. TUSKON la İşbirliği Protokol İmzalandı T.C. Dışişleri Bakanı Ali Babacan ın Kosova ziyaretinde TUSKON tarafından verilen kahvaltının organizasyonunda KTTO büyük görev aldı. İş görüşmelerinin yapıldığı kahvaltının ardından KTTO ve TUSKON arasında bir işbirliği protokolü imzalandı. İmzalama törenine dönemin Dışişleri Bakanı Ali Babacan ın yanı sıra Kosova dan Sanayi ve Ticaret Bakanı Lutfi Zharku, Ekonomi ve Finans Bakanı Ahmet Shala ve Eğitim Bakanı Enver Hoxhaj katıldı. Dünya Türk Girişimcileri Kurultayına Katılım Küresel Güç Türkiye sloganıyla hareket eden ve Dış Ticaret Müsteşarlığı ile DEIK tarafından organize edilen Dünya Türk Girişimcileri Kurultayında, Kosova Türkiye Ticaret Odası, Başkan Oğuz Ali Türkeli tarafından temsil edilmiş ve misyonuna yeni ufuklar eklemiştir. 10

11 Hedeflerimiz Kosova Türkiye Ticaret Odası 2009 yılında 3 ana hedefe odaklanmaktadır: 1. Kosova ekonomisi perspektifinin ve eğilimlerinin tespiti 2. Kosova da yatırım imkanlarının tespiti ve sektörel bazda uygulanabilir olarak projelendirilmesi veya projelerin takibi 3. 2009 ve sonrası için olası projelerin ve eğilimlerin tespiti; söz konusu tespitlerin Türk girişimcilerinin dikkatine sunulması. Kosova ve Türkiye arasında ticaretin ve yatırımların ana destekleyicisi Türk ve Kosovalı işadamlarının doğru adresi Ticari tecrübe aktarımı ve bilgi paylaşımının merkezi Kosova Türkiye Ticaret Odası İmzot Nike Prella no 42 Ulpiana / Priştine / KOSOVA + 381 38 550 100 www.kt-to.org, info@kt-to.org 11

12 2009 Yılı İtibariyle Kosova da Yürürlüğe Girmesi Öngörülen Altyapı, Üstyapı ve Enerji Projeleri 12

13 Projeler Kosova Türkiye Ticaret Odası, T.C. Priştine Büyükelçiliği ve Büyükelçiliğinin nezdinde Ticaret Müşavirliği ile birlikte Kosova da uygulanması hedeflenen ciddi ve büyük projeleri titizlikle takip etmektedir. Söz konusu projelerin tamamı uluslar arası ihalelere açık olan ve ciddi yatırımları gerektiren projeler olduğundan dolayı titizlikle takip edilmesi ve uluslar arası rekabet koşulları dikkate alınarak uygulanmasının söz konusu olacağı değerlendirilmektedir. Bu uluslar arası rekabet koşullarına Türk firmalarının hazırlıklı olabilmesi için, eğilimleri ve perspektifleri mümkün olduğunca erken bilmesi hayati önem taşımaktadır. Kosova Türkiye Ticaret Odası, söz konusu bilgilendirmeyi mümkün olduğunca erken yapmak, Kosova da hayata geçirilmek üzere olan projeler hakkında Türk iş dünyasında duyarlılık yaratmak, projelerin önemi ve Türkiye açısından getirilerini ortaya koymak, Kosova kamu kurumları nezdinde de Türk firmalarının büyüklüğü ve ciddiyetini anlatmak konusunda elinden gelen gayreti sarf etmektedir. Bu çerçevede Kosova Türkiye Ticaret Odası, Kosova hükümet üyelerinin yer alacağı bir heyetin Türkiye de temaslarda bulunmasını teminle, Kosovalı karar verici makamların Türk ekonomisi ve girişimcileri hakkında bilgi edinmesini sağlamayı hedeflenmektedir. Priştine Uluslararası Havalimanı Kosova nın yolcu taşımacılığında kullanılan tek havalimanı olan Priştine Uluslararası Havalimanını, 2008 yılında 1 Milyon 200 bin yolcu kullanmıştır. Başta Batı Avrupa ve Türkiye olmak üzere birçok ülkede yaşayan Kosova vatandaşları ya da Kosova kökenli insanlar ile ülkede faaliyette olan uluslararası kuruluş çalışanları, söz konusu Havalimanının yolcu trafiğini büyük ölçüde arttırmıştır. Türk Hava Yollarının halihazırda her gün karşılıklı İstanbul ve Priştine arasında yapılan seferlerinin arttırılmasının planlanması, bu yoğunluğa örnek gösterilebilir. 80 ila 100 milyon avro yatırım gerektiği hesaplanan söz konusu Havalimanının yapişlet-devret gibi bir model ile yenilenmesi planlanmaktadır. Söz konusu proje için danışman firma ihalesi yapılmış ve ihaleyi Naco Innova isimli bir Hollanda-ABD firması kazanmıştır. Havalimanı ihalesinin ise 2009 yılı ortasında yapılması beklenmektedir. 13

14 7 ve 6 No lu Otoyollar Kosova da, Arnavutluk ta inşa edilmekte olan otoyolun devamı niteliğinde güneybatıdan kuzeydoğu istikametine devam edecek 7 numaralı yol ile kuzeybatı istikametinden güneydoğu istikametine inşa edilecek ve Karadağ sınırından Makedonya sınırına devam edecek 6 numaralı yol projeleri Pan-Avrupa Yol Sistemi içinde yer almaktadır. 7 numaralı yol ile 6 numaralı yolun Makedonya sınırı-priştine bölümü önceliklidir. Söz konusu yolların yapişlet-devret veya kamu-özel ortaklığı tarzı bir model ile özel sektöre yaptırılması öngörülmektedir. 7 numaralı yolun toplam 117 km olması ve söz konusu yol için 1,17 milyar avro yatırım maliyeti gerektiği planlanmaktadır. Otoyol, Kosova yı Arnavutluk un Durres limanına bağlayacak, Kosova nın başkenti Priştine ile en büyük ikinci şehri Prizren arasındaki ulaşımı kolaylaştıracak ve Sırbistan üzerinden Orta Avrupa ya bağlantıyı kuracaktır. 7 numaralı yol için 2009 yılı Mart ayında sonuçlanan danışman firma ihalesini Amy Meton isimli bir İsrail firması kazanmış olup, yol ihalesinin 2009 yılı ortasında yapılması planlanmaktadır. 14

15 Zhur Hidroelektrik Santrali 206 milyon avro bedelinde olduğu hesaplanan ve 300 megavat kapasiteli Zhur Hidroelektrik Santrali özel sektör finansmanı ve yap-işlet-devret modeli ile yaptırılacaktır. Söz konusu projenin fizibilite çalışmaları Kosova hükümeti çerçevesinde ilgili bakanlıklardan oluşturulan komisyonca yürütülmektedir. 2009 yılının ortalarında fizibilite çalışmalarının tamamlanması, sonbaharda da danışman firma ihalesinin ardından da ihalenin yapılması öngörülmektedir. Küçük Çaplı 17 Adet Hidroelektrik Santrali İnşası 63,7 megavat toplam kapasiteye ve toplam 72,8 milyon avro maliyete sahip olacağı planlanan 18 adet küçük çaplı hidroelektrik santrali de özel sektör finansmanı ile yaptırılacaktır. Kosova Birleşik Isıtma ve Enerji Projesi Başkent Priştine de 60.000 ev ve işyerinin merkezi olarak ısıtmasını sağlayan ve halihazırda düşük verimle kullanılan sistemin bağlantı borularının yenilenmesi, sistemin Kosova B Termik Santraline bağlanması, söz konusu santral ile Priştine de ısıtma istasyonu kurulmasını içeren projenin maliyeti 43 milyon avro dur ve özel sektör finansmanı ile yapımı öngörülmektedir. Yap-işlet-devret modeli ile yaptırılması planlanan projenin danışman firma ihalesinin 2009 yılı ortasında, ihalesinin ise 2009 yılı sonunda yapılması planlanmaktadır. 15

16 Kosova Posta ve Telekomünikasyon Kurumu Özelleştirmesi Kosova Posta ve Telekomünikasyon Kurumu nun bünyesinde sabit telefon hattı, cep telefonu operatörü ve posta hizmetleri olarak 3 ana bölüm yer almaktadır. 2008 de tahmini 38 milyon avro gelir elde etmiş, yaklaşık 800.000 cep telefonu ve 250.000 sabit telefon abonesine sahip olan söz konusu Kurum un özelleştirilmesine ilişkin olarak danışman firma ihalesi Mayıs 2009 itibariyle ilan edilmiş olup 2009 yılı sonunda bütün olarak ya da bölüm olarak özelleştirme yapılması planlanmaktadır. Kosova Elektrik Kurumu KEK Elektrik Dağıtımının Özelleştirilmesi ve Yeni Kosova Termik (Kosova e Re) Santralinin İnşası Kosova Elektrik Kurumu elektrik dağıtımının özelleştirilmesinin 2009 yılında gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. 51969 kilometrelik ağa ve 372 bin müşteriye sahip olan KEK dağıtımının danışmanlık firma ihalesi 2009 yılında tamamlanacaktır. Kosova e Re termik santral projesinin ön ihalesi yapılmış, kısa listeye 4 firma kalmıştır. Ancak maalesef aralarında Türk firması bulunmamaktadır. 2100 Megawat kapasiteye sahip olacak termik santralin, 3 buçuk milyar avroya mâl olması beklenmektedir. 16

17 Kosova Türkiye Ticaret Odası İmzot Nike Prella no 42 Ulpiana / Priştine / KOSOVA + 381 38 550 100 www.kt-to.org, info@kt-to.org 17