WATERMILL SERİ 9000 9500 OTOMATİK SU YUMUŞATMA CİHAZLARI MONTAJ-ĠġLETME VE BAKIM TALĠMATI GPM ARITMA SİSTEMLERİ ATB İŞ MERKEZİ A BLOK NO 25 MACUNKÖY Tel : 0312 3875270-71-72 Faks : 0312 3875369 YENİMAHALLE/ANKARA
ĠÇĠNDEKĠLER Genel Bilgiler Su Yumuşatıcı Cihazını Tanıma Montaj Adımları İşletmeye Alma İşletme Esasları Bakım Problemlerin Giderimi WATERMILL Servis Hizmetleri Tesisat Bağlantı Şemaları
Su Yumuşatma Cihazı nedir? GENEL BĠLGĠLER WaterMILL endüstriyel su yumuşatma cihazları, iyon değişimi prensibine göre çalışarak sudaki sertliğe neden olan Ca (Kalsiyum) ve Mg (Magnezyum) iyonlarını gideren komple ünitelerdir. Sertlik nedir? Sertlik, sudaki kalsiyum ve magnezyum iyonlarının iyon konsantrasyonlarının toplamına eşit olan bir parametredir. Bu iyonlar, suyun doğal çevrimi boyunca toprak ve kayaçlar içinde, rezervuarlarda (doğal ve suni göl, deniz, akarsu vs.) depolandığı veya hareket halinde olduğu esnada temas ettiği mineral ve tuzların suda çözünmesi sonucunda suyun bünyesine geçerler. Mineral içeriği yüksek suların kullanım amacı ile çeşitli proseslere tabi tutulması sırasında, bu mineraller sudan tekrar ayrılarak ortamda birikim yaratma eğilimindedir. Özellikle yüksek sertlikteki sular, en basit su iletim tesisatlarından sıcak su ve buhar kazanlarına kadar çok çeşitli sistemler içerisinde Ca ve Mg iyonlarının çökelerek birikintiler oluşmasına, bu birikintilerin zamanla taşlaşmasına ve ısı transferi, kesit daralması, tıkanıklıklar ve korozyon türü problemlere yol açar. Bu durum mevcut tesisat ve ekipmana zarar vererek ve enerji sarfiyatını arttırarak ekonomik açıdan sakıncalar doğurur.
Sertlik nedir? (Devam) GENEL BĠLGĠLER Sudaki toplam sertlik Ca ve Mg iyonlarının CaCO 3 cinsinden konsantrasyonları toplamına eşit olup mg/lt veya ppm (parts per million) olarak ifade edilebilir, yani toplam sertlik Ca sertliği ve Mg sertliğinden oluşur. Bu birimler genelde kimyasal analizlerde kullanılmakta olup, pratik amaçlar için en yaygın olarak kullanılan sertlik birimi Fransız Sertliği (Fr.) dir. Bunun yanısıra Alman Sertliği (dh) ve grain/galon (gpg) da yaygın olarak kullanılan sertlik birimleridir. Bu birimlerin arasındaki ilişki aşağıda verilmiştir. 1 Fr. sertliği = 10 mg/lt veya 10 ppm toplam sertlik 1 Alman sertliği = 1.79 Fr. sertliği = 17.9 mg/lt veya 17.9 ppm toplam sertlik 1 Fr. sertliği = 1.72 gpg Örnek: Bir kimyasal su analizinde, sudaki Ca konsantrasyonu CaCO 3 cinsinden 150 mg/lt, Mg sertliği ise CaCO 3 cinsinden 75 mg/lt ise, Toplam sertlik (CaCO 3 cinsinden) = 150 + 75 = 225 mg/lt Toplam sertlik (Fr.) = 225 / 10 = 22.5 Fr. Toplam sertlik (dh) = 22.5 / 1.79 = 12.57 dh Toplam sertlik (gpg) = 22.5 / 1.72 = 13.1 gpg
Suların sertlik dereceleri nelerdir? GENEL BĠLGĠLER Sular, içerdikleri Ca ve Mg iyonlarının toplamına göre farklı derecelerde sertliğe sahip olabilir. Sertlik değerlerine göre suların sınıflandırılması şu şekilde yapılır: Yumuşak sular Az sert sular Orta sert sular Sert sular Çok sert sular < 1 Fr. 1-5 Fr. 5-20 Fr. 20-50 Fr. > 50 Fr. Ticari ve endüstriyel amaçlı kullanımlarda, proses ve ekipman ömrü bakımından kullanılan suların yumuşak olması istenir. İçme suyu standartlarında belirli bir limit değer verilmemiş olmasına karşın, az ve orta sertlikteki suların içme ve genel kullanım suyu olarak sağlığa zararlı olmadığı kabul edilmektedir. Ancak hiçbir zaman unutulmamalıdır ki, suyun sağlığa zararlı olup olmaması sadece sertlik parametresine bağlı bir şey değildir. Bir suyun içme ve genel kullanım amaçlı kullanıma uygunluğu, öncelikli kalite parametrelerinin standartlarla belirlenmiş tavsiye edilen ve maksimum limit değerleri göz önüne alınarak ancak yetkili kurum ve laboratuarlar tarafından tespit edilebilir.
GENEL BĠLGĠLER Bu doğrultuda, WaterMILL, yumuşatıcı cihazı çıkışından alınan suyun her türlü koşul altında içme ve kullanım amacına yönelik olarak sağlığa uygun olduğunu veya olacağını garanti etmemektedir. WaterMILL fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik analizler ışında suyun sağlığa uygun olup olmaması konusunda ancak tavsiyede bulunabilir. Sert su ile yumuşak suyun fiziksel özellikleri nelerdir? Sert sular, sahip oldukları yüksek iyon konsantrasyonu nedeniyle daha yüksek bir kaynama noktasına sahiptir, bu nedenle sert suların ısıtılmasıında daha fazla enerji sarfedilir. Sert suda sabun kolay köpürmez. Yumuşak sularda ise, sabun kullanıldığında kolay köpürür ve durulama yapıldığında elde sabun kalmış hissi verir. Sert sular buharlaştıklarında, geride kireç benzeri tortu ve lekeler bırakır. İyon değişimi nedir? Sudaki belirli artı veya eksi yüklü iyonların sudan alınarak yerine aynı yüke sahip başka iyonların suya verilmesi, böylelikle sudaki iyon dengesinin korunarak belirli iyonların giderilmesi işlemine iyon değiģimi denir. İyon değişimi için genellikle reçine adı verilen özel malzemeler kullanılır.
Reçine nedir? GENEL BĠLGĠLER Reçine, suni olarak üretilen ve bünyesinde çapraz bağlı çeşitli polimerler barındıran anyonik veya katyonik karaktere sahip bir malzemedir. Su ile temas ettiğinde, bünyesindeki temel iyonu sudaki benzer yüklü iyonlar ile değiştirme kapasitesine sahiptir. Sertlik gideriminde kullanılan katyonik tip iyon değiştirici reçineler sodyum (Na) bazlı reçineler olup sudaki kalsiyum ve magnezyumu tutarak kendi bünyelerindeki sodyum iyonlarını suya verirler. Bu şekilde yumuşatılan sularda Ca ve Mg iyonları bulunmazken, sodyum iyonu konsantrasyonu yüksektir. Ancak yüksek sodyum konsantrasyonu suyun kullanılabilirliğini olumsuz yönde etkilemez. İyon değiştirme kapasitesi nedir? Sudaki Ca ve Mg iyonlarını kendi bünyesindeki Na iyonu ile değiştiren reçine, bir süre sonra bünyesindeki Na iyonlarını tüketir. Bu noktadan itibaren, iyon değişimi aktivitesi azalmaya başlar ve reçine ile temas eden su yumuşatılamaz. Reçinenin iyon değiştirme kapasitesi, bu noktaya ulaşılana kadar Na iyonu ile ne miktarda Ca ve Mg iyonunu değiştirebildiğinin bir ölçüsüdür.
GENEL BĠLGĠLER İyon değiştirme kapasitesi yumuģatılan su hacmi (m 3 veya galon) x sertlik derecesi (Fr. veya gpg) formülünden hesaplanır ve birimi m 3 Fr veya grain dir. Belirli bir tip reçinenin iyon değiştirme kapasitesi, ideal şartlarda sabittir. Buradan şu önemli sonuç ortaya çıkar; Reçinenin iyon değiştirme kapasitesi sabit ise, yumuşatılan su hacmi ile sertlik derecesi ters orantılıdır. Yani, belirli bir hacimde reçine kullanıldığında ve bu reçine miktarı değişmediğinde, suyun sertliği arttıkça yumuşatılabilecek su miktarı azalır, sertlik azaldıkça yumuşatılabilecek su miktarı artar. Ancak bu durum, iyon değiştirme kapasitesinin değişmediği kabulu ile geçerlidir. İyon değiştirme kapasitesinin sabit olması ise, reçinenin rejenerasyonu ile doğrudan bağlantılıdır. Rejenerasyon nedir? Bünyesindeki tüm Na iyonlarını Ca ve Mg iyonları ile değiştirmiş ve daha fazla iyon değiştirme kabiliyeti kalmamış olan bir reçineye, tekrar iyon değiştirme kapasitesi kazandırma işlemine rejenerasyon (yenileme) denir. Rejenerasyon işleminin temeli, reçinenin bünyesinde kalmamış olan Na iyonlarını reçineye tekrar yüklemektir. Na bazlı reçinelerin rejenerasyonu tuz (NaCl) kullanılarak yapılır.
Rejenerasyon nasıl gerçekleşir? GENEL BĠLGĠLER WaterMILL su yumuşatma cihazları, otomatik olarak rejenerasyon yapma özelliğine sahiptir. Reçinenin rejenerasyonu, tuzun suda çözünerek Na ve Cl iyonlarına ayrılmasından sonra, bu tuzlu su ile reçinenin yıkanması esnasında Na iyonlarının reçineye yüklenmesi, Cl iyonlarının ise yumuşatma işlemi sırasında reçinenin üzerine tutunmuş olan Ca ve Mg iyonları ile birlikte durulanarak drenaja atılması şeklinde gerçekleşir. Bu şekilde, yumuşatma kabiliyetini yitirmiş olan reçine yenilenerek tekrar yumuşatma işlemini gerçekleştirmek üzere servise girmeye hazır hale gelmiş olur. Otomatik rejenerasyon kontrolu, aşağıdaki şekillerde sağlanır: - Volümetrik kontrol ; cihazdan geçen su hacmi bir sayaç ile okunur, sayaç üzerinde yapılan ayara göre belirli bir hacimde su geçtikten sonra cihaza otomatik rejenerasyon komutu verilir. - Zaman kontrolu ile ; bir zaman saati yardımıyla zamana bağlı olarak istenen sıklıkta cihaza otomatik rejenerasyon komutu verilir. (Zamana bağlı otomatik kontrol, ekonomik nedenlerle düşük kapasiteli sistemlerde tercih edilir.) - Çıkış suyu sertliğine göre ; cihaz çıkışındaki sertlik değeri istenen değerin üzerine çıktığında cihaza otomatik rejenerasyon komutu verilir.
SU YUMUġATMA CĠHAZINI TANIMA WaterMILL su yumuşatma cihaz modelleri aşağıdaki örnek kodlamaya göre belirlenmiştir. Lütfen bu kısmı dikkatle okuyunuz, ileride genel işletme ve bakım esnasında sahip olduğunuz yumuşatma cihazının model bilgilerine referans olarak ihtiyaç duyulacaktır. Cihazınızın tandem sistem olması, reçine tankı çapı, iyon değiştirme kapasitesi ve kontrol kafası marka/modelinden faydalanarak model no.su belirlenir. Cihaz modelleri Tablo-1 de verilmiştir. Model no. : 90 F ST 1045 Tandem sistem (1 asıl+1 yedek) Her bir reçine tankındaki reçine miktarı Reçine tankı çapı 10 inch Kontrol kafası markası Fleck Kontrol kafası modeli 9000
SU YUMUġATMA CĠHAZINI TANIMA WaterMILL 9000-9500 serisi su yumuşatma cihazlarının standart özellikleri aşağıda özetlenmiştir: Standart özellikler; Korozyona dayanıklı polipropilen takviyeli fiberglass reçine tankları Tandem sistem (değişimli çalışan iki adet reçine tankı - 1 servis+1 yedek) Fleck marka 3/4-1 ve 1 1/2 kontrol kafaları ( Model 9000 ve Model 9500 ) Polietilen tuz tankı 220VAC-50 Hz cereyan
SU YUMUġATMA CĠHAZINI TANIMA CİHAZ MODELİ FLECK KAFA MODELİ REÇİNE TANKI ÇAPII (INCH) TOPLAM REÇİNE HACMİ (LT) 90/FST8-15 9000 20 2*15 90/FST10-25 9000 25 2*25 90/FST10-50 9000 25 2*50 90/FST12-60 9000 30 2*60 90/FST13-75 9000 33 2*75 90/FST14-100 9000 36 2*100 90/FST16-125 9000 41 2*125 95/FST16-125 9500 41 2*125 95/FST18-150 9500 46 2*150 95/FST21-200 9500 53 2*200 95/FST24-300 9500 61 2*300 29/FST18-150 2900 46 2*150 29/FST21-200 2900 53 2*200 29/FST24-300 2900 61 2*300 29/FST30-425 2900 76 2*425 31/FST24-300 3100 61 2*300 31/FST30-425 3100 76 2*425 31/FST36-600 3100 91 2*600 31/FST42-800 3100 107 2*800 39/FST36-600 3900 91 2*600 39/FST42-800 3900 107 2*800 39/FST48-1200 3900 122 2*1200 39/FST55-20000 3900 140 2*2000 Tablo 1 Water MILL Tandem Su Yumuşatıcı Modelleri
SU YUMUġATMA CĠHAZINI TANIMA CİHAZ MODELİ BAĞLANTI ÇAPI(INCH) NOMİNAL DEBİ(M3/H) TANK HACMİ (LT) 90/FST8-15 1 1.0 26 90/FST10-25 1 1.0 39 90/FST10-50 1 2.0 61 90/FST12-60 1 2.4 84 90/FST13-75 1 3.0 103 90/FST14-100 1 4.0 140 90/FST16-125 1 4.0 170 95/FST16-125 1 1/2 5.0 170 95/FST18-150 1 1/2 6.0 250 95/FST21-200 1 1/2 6.8 310 95/FST24-300 1 1/2 6.8 450 29/FST18-150 2 6.0 250 29/FST21-200 2 8.0 310 29/FST24-300 2 12.0 450 29/FST30-425 2 18.0 710 31/FST24-300 2 12.0 450 31/FST30-425 2 17.0 710 31/FST36-600 2 18.0 1020 31/FST42-800 2 18.0 1360 39/FST36-600 3 24.0 1020 39/FST42-800 3 32.0 1360 39/FST48-1200 3 48.0 1840 39/FST55-20000 3 48.0 3220 Tablo 2 Water MILLTandem Yumuşatıcı Cihazları Bağlantı Çapı/Akış Bilgileri
MONTAJ ADIMLARI Ambalajların açılması ve malzemelerin kontrolu Gelen ambalajları açarak malzemelerin sayımını yapınız. Eksik ve nakliye esnasında hasar görmüş malzemeleri tespit ederek firma yetkililerine haber veriniz. Cihazı oluşturan ekipman ve malzemelerin tipi ve adetleri aşağıda verilmiştir. Ekipman ve malzemeler 2 adet fiberglass reçine tankı 1 adet Fleck kontrol kafası 1 adet bağlantı kafası 2 adet distribütör borusu 2 adet plastik difüzör 1 adet polietilen tuz tankı Uygun miktarda reçine ve diğer medya malzemesi (Bkz. Tablo.1) Malzemeleri kuru ve tozsuz ortamda depolayınız, darbelere karşı koruyunuz.
MONTAJ ADIMLARI Cihaz yerinin tespiti ve hazırlanması Yumuşatıcı cihazının yeri, montaj öncesinde tespit edilmiş ve hazırlanmış olmalıdır. Yer tespitinde şu hususlar göz alınmalıdır. Cihaz don, vs. dış ortam koşullarına direkt olarak maruz kalmamalıdır. Bu nedenle cihazın kapalı ve ısıtmalı bir yere monte edilmesi gerekir. Cihaz yerinin tespiti, mevcut ise ham su ve yumuşak su depolarının konumu göz önüne alınarak yapılmalıdır. Depolara olan mesafe arttıkça cihazı besleyecek pompa veya hidroforun kapasite ve basma yüksekliği buna uygun olarak değişecektir. Bu konuda detaylı bilgi için pompa üreticisi firmaya başvurunuz. Cihazın monte edileceği alan, Tablo 4 de cihaz modellerine göre verilen cihaz boyutları ve yerleşimi için yeterli büyüklükte olmalıdır. (Bkz. Şekil 1) Seçilen yer, aşağıdaki hususlar ışığında montaj için hazırlanmalıdır. Zemin tesviye edilmiş, düzgün bir zemin olmalıdır. Cihazın monte edileceği yere uygun çaplı ham su hattı ve 220 V-50 Hz şebeke ceyeran hattı çekilmiş olmalıdır. Drenaj için yeterli gider kapasitesine sahip ızgaralı kanal veya PVC pissu borusu döşenmelidir. Bu hususla ilgili olarak Tablo 3 de verilen drenaj bilgilerini göz önüne alınız.
MONTAJ ADIMLARI CİHAZ MODELİ L1 L2 L3 (CM) H1(CM) D1 (CM) 90/FST8-15 20-100 20-100 20-50 89 20 90/FST10-25 20-100 20-100 20-50 89 25 90/FST10-50 20-100 20-100 20-50 137 25 90/FST12-60 20-100 20-100 20-50 132 30 90/FST13-75 20-100 20-100 20-50 137 33 90/FST14-100 20-100 20-100 20-50 165 36 90/FST16-125 20-100 20-100 20-50 165 41 95/FST16-125 20-100 20-100 20-50 165 41 95/FST18-150 20-100 20-100 20-50 165 46 95/FST21-200 20-100 20-100 20-50 152 53 95/FST24-300 20-100 20-100 20-50 175 61 29/FST18-150 20-100 20-100 20-50 165 46 29/FST21-200 20-100 20-100 20-50 152 53 29/FST24-300 20-100 20-100 20-50 175 61 29/FST30-425 20-100 20-100 20-50 198 76 31/FST24-300 20-100 20-100 20-50 175 61 31/FST30-425 20-100 20-100 20-50 198 76 31/FST36-600 20-100 20-100 20-50 198 91 31/FST42-800 20-100 20-100 20-50 198 107 39/FST36-600 20-100 20-100 20-50 198 91 39/FST42-800 20-100 20-100 20-50 198 107 39/FST48-1200 20-100 20-100 20-5 0 208 122 39/FST55-20000 20-100 20-100 20-50 305 140 Tablo 4 - Cihaz boyutları
MONTAJ ADIMLARI Şekil 1. - Cihaz ünitelerinin yerleşimi Bağlantı kafası Fleck Kontrol Kafası Reçine Tankı L 1 H 1 Tuz Tankı D 2 L 2 D 1 D 2
Cihazların montajı MONTAJ ADIMLARI Reçine ve tuz tankları Şekil 1 e uygun olarak yerleştirildikten sonra aşağıdaki adımlar takip edilerek cihazın montajı yapılır. Plastik distribütör borularının bir ucuna, distribütör parçasına uyacak şekilde zımpara atılır. Plastik yapıştırıcı ile (tercihen Tangit) distribütör parçası borunun ucuna yapıştırılır. (eğer yapışmış olarak gelmediyse) Distribütör borusu, distribütör parçası aşağıya gelecek şekilde tankın içine yerleştirilir. Tanklara 1/3 oranında su doldurulur ve distribütör boruları ortalanarak ağızları bir naylon parçası ile kapatılır. (Bkz. Şekil 2) Şekil 2 de gösterilen sırayla medya malzemeleri tanka doldurulur. Reçine seviyesi, tank yüksekliğinin en fazla % 60 ı oranında olmalıdır. Medya dolumu bittikten sonra, üst kısmada distribütör parçası yapıştırılarak, kontrol kafası vebağlantı kafası tankların üzerine monte edilir. Bunun için distribütör borularının ağzı açılır, tank ağzının diş yuvaları su ile temizlenir. Kafaların alt kısmında, plastik distribütör borularının gireceği ağızlar vardır. Buradaki lastik contaların gliserin veya vazelin sürülür. Kafa boru ağza girecek şekilde yerleştirilir, diş kaptırmamaya dikkat etmek suretiyle döndürülerek yuvasına oturtulur. Tuz tankı bağlantı hortumunun (ince, siyah hortum) bir tarafı, tuz tankı içindeki şamandıra kabının üst kısmındaki ağza rakor - yüzük kullanılarak sıkılır. Diğer uç ise, yumuşatıcı kafası üzerinde bulunan ağza rakor - yüzükle takılır. Ayrıca tuz hattına, tuz çekme debisini kontrol eden BLFC butonları, bağlantı elemanları yardımıyla monte edilmelidir.
MONTAJ ADIMLARI 18 Şekil 2 - Medya doldurma işlemi Distribütör borusu Difüzör H 2/3 H H 1/3 H a- Doldurulmaya hazır tank b- Dolum işlemi tamamlanmış tank Su Na bazlı katyonik reçine Dereceli Çakıl
Su tesisat bağlantıları MONTAJ ADIMLARI 19 Kontrol kafalarının giriş/çıkış ve drenaj bağlantıları, uygun çaptaki borularla, kafaların üzerindeki oklar ile gösterildiği şekilde yapılır. Yumuşatıcı tanklarının birbirine bağlantısı için ikiz boru bağlantısı kullanılır. Söz konusu tandem ana bağlantısı müşteri tarafından karşılanmaktadır. Bu bağlantı yapılırken, tankların kafaları üzerindeki A ve B yazılı ağızların karşılıklı olmasına dikkat edilmelidir. Detay için ekte verilen tesisat bağlantı şemalarına bakınız. Sistem girişinde 7 bar dan fazla basınç varsa, bir basınç düşürücü kullanılarak giriş basıncı optimum 4-6 bar a ayarlanmalıdır. Cihaz giriş veçıkışına vana, manometre (0-10 bar) venumune musluğu monte edilmelidir. Gerektiğinde kontrol kafalarının kolayca sökülebilmesi için dişli bağlantı yapılan borularda kafaya yakın noktada rakor kullanılmalıdır. Sistemde gerektiğinde kullanılmak üzere bir by-pass hattı çekilmesi gereklidir. Akış kontrol kafalarının üzerinde bulunan drenaj ağızlarından, mevcut pis su giderine boru çekilebilir, veya spiral sarımlı dayanklı hortum kullanılabilir. Ancak drenaj hattı üzerinde su akışını zorlaştıracak herhangi bir fitting, bağlantı vs. bulunmamalı, su serbest olarak akabilmelidir.
Elektrik tesisat bağlantıları MONTAJ ADIMLARI 20 Yumuşatıcı cihazı 220 V-50 Hz cereyan ile çalışır. Cihaza ait kontrol kafasında güç kablosu mevcuttur. Bu güç kablosunun fişi 220 V-50 Hz prize bağlanır. Cihazın bağlanacağı prizin 10 Amp lik bir sigorta ile aşırı akıma karşı korunması tavsiye edilir. Eğer cihaz bir pompa ile beslenecekse, cihazın güç kaynağı, pompanın kumanda alacağı seviye şamandırasına bağlı olmalıdır, yani cihaza sadece pompa çalıştığı müddetçe elektrik gelmelidir.
ĠġLETMEYE ALMA 21 Bir önceki bölümde tarif edilen su ve elektrik tesisat bağlantıları tamamlandıktan sonra, cihaz işletmeye alınmaya hazır hale gelmiştir. Ancak cihazı işletmeye almadan önce, mutlaka aşağıdaki adımları takip ediniz. Cihazı işletmeye almadan önce mutlaka WaterMILL Türkiye firması yetkililerine haber veriniz. Firma teknik yetkilisi cihazın montajını yerinde kontrol ederek onaylamadan cihazı işletmeye almayınız. Cihazların işletmeye alınması esnasında mutlaka WaterMILL Türkiye firmasından bir yetkilinin süpervizyonuna başvurunuz. Bu süpervizyon hizmeti, WaterMILL Türkiye firması tarafından ücretsiz verilmektedir. Cihazın işletmeye alınması esnasında yapılacak manuel kumandalar ile ilgili bilgileri İşletme Esasları bölümünde bulabilirsiniz. Lütfen bu bölümü dikkatlice okuyunuz. Cihazların işletmeye alınması esnasında, ileride cihazın işletilmesinden sorumlu olacak operatörün de orada bulunmasını sağlayınız. WaterMILL Türkiye firma yetkilisi cihazın işletilmesi ile ilgili olarak ücretsiz eğitim verecektir.
ĠġLETMEYE ALMA 22 Cihazın işletmeye alınmasında aşağıdaki adımlar takip edilir: Cihazın giriş-çıkış vanaları kapatılır. By-pass vanası açılarak besleme pompası/hidroforu çalıştırılır. Tesisatta kalmış olabilecek artık ve pisliklerin atılması için bir süre beklenir. Cihazın elektrik fişi prize takılır. By-pass vanası bir miktar kısılırken aynı anda sistemin giriş vanası yavaşça açılarak tankların dolmaya başlaması sağlanır. Tank dolduktan sonra, manuel olarak ters yıkama konumuna getirilir, 5-10 dk beklenir. Bu şekilde tankın içerindeki hava ve medyanın içerdiği kirlilik drenaja atılır. 1 no.lu tank servis pozisyonuna getirilir. Yukarıdaki işlemler 2 no.lu tank için tekrarlanır. 2 no.lu tankın da havası ve kirliliği drenaja atıldıktan sonra, servis pozisyonuna getirilir. Bypass vanası tamamen kapatılırken her iki tankın çıkış vanaları yavaşça açılır. Kontrol kafası üzerinde yumuşatıcı cihazın kapasite ayarı yapılır. Yumuşatıcının sayaç kablosu sayaca bağlanır. Çıkıştaki numune musluğundan su alınarak sertliği kontrol edilir. Rejenerasyon esnasında kullanıma hazır olması için tuz tankına, yarıya kadar su ve şamandıra kabı üst seviyesine kadar temiz, iri, yıkanmış tuz (NaCl - sodyum klorür) doldurulur. Bu şekilde 1 no.lu tank serviste, 2 no.lu tank hazır bekleme konumunda olacak şekilde cihaz işletmeye alınmış olur.
ĠġLETME ESASLARI 23 WaterMILL su yumuşatma cihazları, normal işletme koşullarında otomatik olarak çalışan cihazlar olup, minimum seviyede insan müdahalesine ihtiyaç gösterirler. Ancak, cihaza elle müdahale etme gereği olmamasına rağmen, cihazın otomatik çalışmasının düzenli olarak kontrolu gereklidir. Cihazlar, gerektiğinde elle de kumanda edilebilme özelliğine sahiptir. İşletme esnasında yapılması gereken rutin işlemler şunlardır: Cihazın çıkışında her gün düzenli sertlik ölçümü Cihazın girişinde minimum haftada bir kez sertlik ölçümü Gerektiğinde volümetrik kontrol sayaç kapasite ayarının yapılması Cihazın otomatik olarak tank değiştirerek rejenerasyon yapıp yapmadığının kontrolu Rejenerasyon esnasında cihazın yaptığı işlemlerin kontrolu, gerektiğinde müdahale edilmesi Tuz tankında eksilen tuzun ilave edilerek sürekli belirli miktarda tuz bulunmasının sağlanması Cihaz çıkışında yapılacak düzenli ölçümler, çıkış suyu kalitesinin sürekli kontrol altında tutulmasını sağlar. Cihaz ile ilgili herhangi bir problemin ilk belirtisi çıkışta sert su görülmesidir. Ham su sertliği sabit olmayıp, özellikle mevsimlere göre ve yağışlı mevsimler esnasında sürekli değişkendir. Bu nedenle en az haftada bir ham su sertliğinin ölçülerek gerekirse sayaç kapasite ayarının güncelleştirilmesi gereklidir.
ĠġLETME ESASLARI 24 Volümetrik sayaç ayarı, cihazın kaç m3 veya galon su geçtikten sonra tank değiştirip rejenerasyona geçeceğini belirleyen ayardır. Bu ayar değeri, reçine hacmi ve dolayısıyla cihaz kapasitesi sabit olduğundan (Bkz. Tablo 1) ham su sertliği arttıkça azalır, ham su sertliği azaldıkça artar. Sayaç ayar değeri aşağıdaki şekilde hesaplanır: Cihaz kapasitesi (grain) Sayaç Kapasitesi (galon) = = Örnek sayaç kapasite hesabı : Cihaz kapasitesi Ham su sertliği (grain/galon) Ham su sertliği (Fr.) / 1.72 Cihaz modeli : 9 F 1260 Cihaz kapasitesi = 60,000 grain (Bkz. Tablo 1) Ölçülen ham su sertliği = 25 Fr. 60,000 60,000 Sayaç kapasitesi = = = 4,129 galon 25/1.72 14. 53 Volümetrik kontrol sayaçları galon veya m 3 cinsinden skalaya sahip olabilir. m 3 skalasına sahip sayaçlarda, m 3 cinsinden kapasite değeri hesaplanarak ayar yapılır. Kapasite değerini m 3 olarak hesaplamak için, yukarıdaki hesap ile bulunan galon değeri 0.003785 ile çarpılarak m 3 e çevrilir. Yukarıdaki örnek için m 3 cinsinden sayaç kapasitesi; 4,129 galon x 0.003785 = 15.63 m 3 bulunur.
Sayaç üzerinde kapasite ayarı şu şekilde yapılır: Kontrol kafası kapağı açılır. ĠġLETME ESASLARI 25 Solda, üzerinde m3 veya galon cinsinden kapasite değerlerinin bulunduğu kapasite çarkının alttaki siyah dişli kısmı bir elle sabit tutulurken, üstteki şeffaf kısım ortasından dışarı doğru çekilir. Bu şekilde serbest dönebilen şeffaf çark üzerin, ayarlanacak kapasite değeri, alttaki siyah çark üzerinde bulunan beyaz nokta ile çakışacak şekilde çevrilerek yerine oturtulur. Kafa kapağı kapatılır. Sayaç kapasite ayarı yapılan cihaz, ayarlanan bu miktarda suyun geçtiği her sefer, tank değiştirerek servisteki tankı rejenerasyona sokar, hazır bekleyen tankı servise alır. Sayacın kapasitesi dolup sinyal verdiği zaman bu işlemin gerçekleşip gerçekleşmediği düzenli olarak kontrol edilmelidir.
ĠġLETME ESASLARI 26 Bir diğer önemli husus, sayaçtan gelen sinyal ile serviste iken rejenerasyona giren tankın, rejenerasyon işlemlerini tam olarak yapıp yapmadığının kontroludur. Rejenerasyon esnasında aşağıdaki işlemler otomatik olarak yapılır. Bu işlemler ile ilgili bilgiler Tablo 2 de verilmiştir. Ters yıkama - Backwash (Tanka suyun alttan girip yukarıya doğru çıkarken reçineyi kabartması ve biriken kirlilikleri drenaja atması) Tuzlu su çekme ve yavaģ durulama - Brine&Rinse ( Tanka giren suyun, tuz tankındaki konsantre tuzlu suyu da çekerek seyreltmek suretiyle reçinenin üzerinden geçirmesi ve reçineyi Na iyonları ile rejenere etmesi, tuz tankındaki konsantre tuzlu subittiğinde giren suyun düşük debi ile yavaş durulama yapması) Hızlı durulama - Rapid Rinse ( Suyun tanktan servis debisi ile geçmek suretiyle reçine üzerindeki Cl, Mg ve Ca iyonlarını durulayarak drenaja atması) Tuz tankına su doldurma - Brine Refill ( Bir sonraki rejenerasyon için konsantre tuzlu su hazırlanmak üzere tuz tankına tekrar su doldurma) Ters yıkama işleminin tam gerçekleşmemesi, zamanla reçine yatağının bloke olmasına sebep olabilir. Tuzlu su çekme ve yavaş durulama işlemi ile tuz tankına su verme işleminin tam gerçekleşmemesi, reçinenin bu rejenerasyonda veya bir sonraki rejenerasyonda tam rejenere olmamasına sebep olur, bu cihazın iyon değiştirme kapasitesinin düşmesine ve sertlik kaçağına neden olabilir. Hızlı durulama işleminde bir problem yaşanması ise, çıkış hattına yüksek Cl konsantrasyonuna sahip tuzlu su kaçağı meydana gelmesine neden olabilir. Bu nedenle rejenerasyon esnasında bu işlemlerin tam olarak gerçekleşmesi düzenli olarak kontrol edilmelidir.
ĠġLETME ESASLARI 27 Rejenerasyon esnasında ham su kullanılır.her şeyden önemli olarak, cihazın rejenerasyonunu tam olarak yapabilmesi yeterli konsantrasyona ve miktara sahip tuzlu suyun varlığına, dolayısıyla tuza bağlıdır. Tuz tankları genelde min. 1/2 seviyede dolu tutulmalı, bu seviyenin altına düştüğünde tuz ilave edilmelidir. Hiçbir zaman tuz tanklarında tuz bulunmaması gibi bir duruma izin verilmemelidir. Kullanılacak tuz iri yıkanmış kristal NaCl tuz olmalıdır. Cihazın tuz sisteminde tıkanıklıklara meydan vermemek için mümkün olduğunca temiz tuz kullanılmalıdır. Cihazın tuz sarfiyatı, reçine hacmine bağlı olup, belli bir model yumuşatıcı için reçine miktarı bilindiğinden beher rejenerasyon için tuz sarfiyatı aşağıdaki şekilde hesaplanabilir: 1 lt reçinenin rejenerasyonu için sarfedilecek tuz miktarı ortalama 240 gr. (0.24 kg) dır. Örneğin, 9 F 1260 model yumuşatıcı için reçine miktarı 50 lt dir. (Reçine 25 lt lik ticari ambalaj içindedir.) (Bkz. Tablo 1) Bu cihazın beher rejenerasyon için yaklaşık tuz sarfiyatı; Reçine hacmi (lt) x 0.24 kg = 50 x 0.24 = 12 kg. olarak hesaplanır. Su sarfiyatının artması, daha sık rejenerasyon demektir. Bu ise daha çok tuz sarfiyatına yol açar. Örneğin, yukarıdaki örnekte verilen cihaz, günde 2 rejenerasyon yapıyor ise yaklaşık 24 kg tuz sarfeder, ancak su sarfiyatının 2 katına çıkması ile günlük rejenerasyon sayısı 4 e yükselirse, tuz sarfiyatı yaklaşık 48 kg olacaktır.
ĠġLETME ESASLARI 28 Manuel kumanda nasıl yapılır? Minimum seviyede insan müdahalesine ihtiyaç göstermesine rağmen, bazı durumlarda su yumuşatma cihazına elle kumanda ederek müdahale etmek gerekebilir. Örneğin servisteki bir tanktan sert su çıktığı tespit edildiğinde, eğer diğer tank yıkamasını bitirmiş ve hazır bekliyorsa servise alınarak sert su kaçağı engellenebilir, aynı zamanda sert su veren tank da rejenerasyona sokulmuş olur. Bu işlem aşağıdaki şekilde yapılır: Kontrol vanası kapağı açılır. Sağ alttaki manuel kumanda çarkı üzerindeki beyaz nokta 1-2 derece hareket edecek şekilde çark saat istikametinde yavaşça çevrilir. Kitleme sesi duyulduğunda bırakılır. Bu aşamadan sonra çark otomatik olarak hareketine devam eder ve bir turunu tamamlar. Bu esnada tank değişimi sağlanır. Bu çark kesinlikle saatin aksi istikametinde çevrilmemelidir. Tank değişimi gerçekleşip servisteki tank rejenerasyona girdiğinde, rejenerasyon işlemleri otomatik olarak gerçekleşir.
Manuel kumanda nasıl yapılır? (devam) ĠġLETME ESASLARI 29 Rejenerasyon yapan bir tankın, rejenerasyon adımları elle değiştirilmek istendiğinde kafa üzerinden manuel kumanda yapılabilir. Bunun için, Kafanın kapağı açılır. Üstteki kısımda mevcut panel, sol üst köşesinden dışarı doğru çekilerek açılır. Ön kısımdaki manuel kumanda çarkı saat istikametinde çevrilerek, arkadaki program çarkının dönmesi sağlanır. Program çarkı üzerinde pimler mevcuttur, bu pimlere basan bir mikro switch, rejenerasyon pistonuna hareket veren motora kumanda eder. Bu switch in her hareketinde bir sonraki rejenerasyon adımına geçilir. Pim sayıları değiştirilmek suretiyle rejenerasyon evrelerinin süreleri değiştirilmiş olur. (Her bir pim 2 dakikayı temsil etmektedir.) Çark saat istikametinde çevrilerek, switch pimlerin üzerine çıkartılabilir veya pimlerin üzerinden düşürülebilir. Her aşamada çevirme hareketi yavaşça yapılmalı ve switch in her konum değiştirmesini takiben motor ve pistonun hareketini bitirmesini beklemelidir. Aksi halde elektro mekanik program da karışıklık olabilir. Söz konusu switch in arkasındaki diğer bir switch, program çarkının otomatik olarak dönmesini sağlayan switch tir. Bu switch 0 konumundaki yuvaya girdiğinde rejenerasyon programı sona ermiş olur.
BAKIM 30 Su yumuşatma cihazının elektromekanik kısımları rutin bakım gerektirmez. Ancak tuz tankında bulunan şamandıra sistemi ve tuzlu su emiş sistemi, tuzun kirliliğine bağlı olarak zamanla tıkanmalara maruz kalabilir. Tuz tankı şamandırasının periyodik olarak sökülerek emiş süzgecinin temizlenmesi gereklidir. Aynı şekilde, zamanla tuz tankının dibinde biriken çamur da tıkanmalara sebep olabileceğinden,tuz tanklarının periyodik olarak boşaltılması ve temizlenmesi faydalıdır.
PROBLEMLERĠN GĠDERĠMĠ 31 PROBLEM SEBEBĠ ÇÖZÜMÜ 1. Yumuşatıcının rejenerasyon işlemini gerçekleştirmemesi. A- Üniteye gelen elektrik hattında bir sorun olması B- Kafa saatinin çalışmaması A- Elektrik hattı (tüm priz, kablo..vs) kontrol edilmeli B- Kafa saati değiştirilmeli 2. Sert su geçişi A- By-pass vanasının açık olması B- Tuz tankında tuz olmaması C- Tuz hattı - enjektör filtresinin tıkanması D- Tuz tankına yetersiz miktarda su verilmesi E- Distribütör borusunda sızıntı olması F- Kontrol vanasında sızıntı olması A- By-pass vanası kapatılmalı B- Tuz tankındaki tuz seviyesinin daima su seviyesinden yukarıda olması sağlanmalı C- Enjektör filtresi temizlenmeli D- Tuz tankı geri doldurma süresi kontrol edilmeli, tuz hattı akış kontrol parçası (BLFC) tıkanmışsa, temizlenmeli E- Distribütör borusunun çatlak olmadığından emin olunup O-ring ve diğer bağlantı elemanları kontrol edilmeli F- Piston bağlantı elemanları (conta ve teflon bağlantı parçaları) ve/veya piston değiştirilmeli
PROBLEMLERĠN GĠDERĠMĠ 32 PROBLEM SEBEBĠ ÇÖZÜMÜ 3. Ünitenin gereğinden fazla tuz kullanması A- Yanlış tuzlama ayarı B- Tuz tankında gereğinden fazla su bulunması A- Tuz gereksinmesi ve ayarları kontrol edilmeli B- Bkz. Problem No : 7 4. Basınç düşmesi A- Ünite giriş hattında demir birikimi B- Ünite içinde demir birikimi C- Kontrol vanası içinin dış etkenlerden dolayı (boru hattındaki çalışmalar ) yabancı maddelerle tıkanması A- Ünite giriş hattı temizlenmeli B- Reçine, giriş suyuna mineral temizleyicisi eklenerek temizlenmeli ve rejenerasyon sıklığı arttırılmalı C- Piston çıkarılıp, kontrol kafası temizlenmeli 5. Drenaj hattından reçine kaybı A- Sistemde hava bulunması B- Drenaj hattı akış kontrol parçasının (DLFC) gereğinden büyük olması A- Kuyu sisteminin uygun hava alma kontrolunun olduğundan emin olunmalı B- DLFC nin sistem için uygunluğu kontrol edilmeli 6. Arıtılmış suda demir varlığının tespit edilmesi A- Mineral yatağının tıkanması A- Geri-yıkama, tuz çekme ve tuz tankını doldurma işlemleri kontrol edilmeli, rejenerasyon sıklığı arttırılmalı, geri yıkama zamanı arttırılmalı
PROBLEMLERĠN GĠDERĠMĠ 33 PROBLEM SEBEBĠ ÇÖZÜMÜ 7. Tuz tankında gereğinden fazla su bulunması 8. Yumuşatıcının tuz çekmemesi A- Drenaj hattı akış kontrol parçasının (DLFC) tıkanması B- Enjektör sisteminin tıkanması C- Kafa saatinin çalışmaması D- Tuz hattında yabancı maddelerin bulunması E- Tuz hattı akış kontrol parçasında (BLFC) yabancı maddelerin bulunması F- Tuz tankını doldurma esnasında güç kesintisi meydana gelmesi A- Drenaj hattı akış kontrol parçasının (DLFC) tıkanması B- Enjektörün tıkanması C- Enjektör filtresinin tıkanması D- Basıncın düşük olması E- Kontrol vanasında sızıntı olması A- DLFC kontrol edilmeli B- Enjektör ve enjektör filtresi temizlenmeli C- Kafa saati değiştirilmeli D- Tuz hattı temizlenmeli, değişmesi gereken parçalar değiştirilmeli E- BLFC temizlenmeli F- Güç kaynağı kontrol edilmeli A- DLFC temizlenmeli B- Enjektör temizlenmeli C- Enjektör filtresi temizlenmeli D- Basıncın 4-7 bar arasında olması sağlanmalı E- Contalar, teflon bağlantı elemanları ve piston parçaları değiştirilmeli 9. Cihazın servis pozisyonuna girememesi A- Hatalı veya kırılmış switch A- Switch veya kafa saatinin arızalı olduğu belirlenip değiştirilmeli, komple kontrol kafası da değiştirilebilir.
PROBLEMLERĠN GĠDERĠMĠ 34 PROBLEM SEBEBİ ÇÖZÜMÜ 10. Drenaj hattından sürekli su gelmesi A- Kontrol kafasının doğru işlememesi B- Kontrol ekipmanlarının yabancı maddeler içermesi C- Kontrol kafasında sızıntı olması A- Kafa saatinin programı ve kontrolun pozisyonu kontrol edilmeli, işlemeyen parçalar değiştirilmeli B- Yabancı maddeler temizlenmeli, çeşitli rejenerasyon pozizyonlarında işlemler kontrol edilmeli C- Contalar ve piston bağlantı elemanları değiştirilmeli
WATERMILL TÜRKĠYE SERVĠS HĠZMETLERĠ Water MILL su arıtma cihazları ile ilgili her türlü teknik bilgi ve destek için aşağıdaki telefon ve faks numaralarından firma teknik servisine başvurabilirsiniz. Water MILL Merkez Ofisi: GPM ARITMA SİSTEMLERİ ATB İŞ MERKEZİ A BLOK NO 25 MACUNKÖY YENİMAHALLE/ANKARA Tel : 0312 3875370-71-72 Faks : 0312 3875269 Garanti Koşulları Water MILL su arıtma cihazları, 1 sene süre ile garanti kapsamındadır. Bu süre dahilinde çıkabilecek her türlü arıza giderilir, kullanıcı hatasından veya uygunsuz işletme koşullarından kaynaklanan arızalar haricinde servis ücreti alınmaz. İmalat hatası bulunan parçalar ücretsiz değiştirilir. Diğer nedenlerle değiştirilen parçalar ve sarf malzemesi kapsamına giren malzemeler kullanıcıya fatura edilir. Detaylı bilgi için firma teknik servisine telefonla veya faksla başvurunuz.
9000 MODEL TANDEM TĠP SU YUMUġATMA CĠHAZLARI ĠġLEYĠġ ġemasi By-pass hattı Ham su giriģi Drenaj YumuĢatıcı tankı 2 YumuĢatıcı tankı 1 YumuĢak su çıkıģı Tuz tankı
9000 MODEL TANDEM TĠP SU YUMUġATMA CĠHAZLARI MONTAJ ġemasi By-pass hattı Ham su giriģi Sayaç YumuĢak su çıkıģı Drenaj Tuz tankı Servis hattı, 1 veya 3/4 Tuz tankı bağlantı hattı, 3/8 Drenaj hattı, 1/2 Vana Çekvalf Manometre Numune alma musluğu Rakor
TESĠSAT BAĞLANTI ġemalari By-pass hattı Ham su giriģi Drenaj YumuĢak su çıkıģı YumuĢatıcı tankı 2 YumuĢatıcı tankı 1 Tuz tankı ġekġl 4-A 9500 MODEL TANDEM TĠP SU YUMUġATMA CĠHAZLARI ĠġLEYĠġ ġemasi
TESĠSAT BAĞLANTI ġemalari By-pass hattı Ham su giriģi Drenaj Sayaç Tuz tankı YumuĢak su çıkıģı Servis hattı, 1 1/2 Tuz tankı bağlantı hattı, 1/2 veya 3/8 Drenaj hattı, 1 Vana Çekvalf Manometre Numune alma musluğu Rakor ġekġl 4-B 9500 MODEL TANDEM TĠP SU YUMUġATMA CĠHAZLARI MONTAJ ġemasi