ENERJİ EKİPMANLARININ YERLİ ÜRETİMİ

ENERJİ EKİPMANLARININ YERLİ ÜRETİMİ 08.02.2014 0DTÜ MEZUNLAR DERNEĞİ ŞAYENDE YILMAZ TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI ENERJİ ÇALIŞMA GRUBU ÜYESİ

RÜZGAR SANTRALLARI

Türkiye Rüzgâr Atlası (REPA) incelendiğinde: Türkiye nin rüzgâr potansiyelinin Ege, Marmara ve Doğu Akdeniz bölgelerinde yüksek olduğu, toplam potansiyelin 131.756 MW, Kullanılabilir rüzgar potansiyelinin ise 47.850 MW olarak belirlendiği görülür.

Türkiye de şebekeye bağlı rüzgâr enerjisi ile elektrik üretimi 1998 yılında başlamış olup, 2013 Kasım ayı itibariyle 2695 MW a ve toplam kurulu güç içindeki payı da % 4,3 e ulaşmıştır. Santrallerde ilk yıllarda 500-900 kw arası güçlerde türbinler tercih edilirken, tercihlerin son yıllarda 3 MW üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir.

Türkiye de Rüzgar Enerjisinin Gelişimi 2500 2000 2.694.60 2.260,50 1691,8 1329 1500 1000 803 458 500 0 146,3 8,7 8,7 18,9 18,9 18,9 20,1 20,1 20,1 59,1 1998 1999 2001 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 30 5 kasim 2013

Rüzgara dayalı elektrik üretim kapasitesi 47 850 MW, işletmedeki 2 695 MW a EPDK verilerine göre inşa halindeki ve lisans sürecindeki projelerde eklendiğinde toplam kapasite yaklaşık 11 000 MW ı bulacak. Bu kapasite, toplam potansiyelin dörtte birinden daha azının değerlendirmesinin söz konusu olduğunu ve potansiyelin dörtte üçünün hala değerlendirmeyi beklediğini ortaya koymaktadır. Yeni lisans başvurularının ancak Nisan 2015 de alınacağına dair EPDK açıklaması da, kamu yönetiminin rüzgara bakış açısını ortaya koymaktadır.

Rüzgâr türbinleri yaklaşık 4 m/s ile 25 m/s arasındaki rüzgâr hızlarında elektrik üreten makinelerdir. Bir rüzgâr turbini; Kule, Rotor, Nasel (Faaliyet kutusu), Diğer bileşenlerden (trafo, devre kesiciler, fiber optik kablolar, vb.) oluşur. Rüzgâr türbininde yaklaşık 8000 farklı bileşen bulunmaktadır. Bir rüzgâr türbini tesis maliyetinin yaklaşık %75 ini oluşturmaktadır.

Rüzgar türbin bileşenleri 1. Rotor (3 Blades + Hub) Kanat 3. Nasel Hub (Göbek) (Türbinin ana parçalarını içinde bulunduran yapı ) 2. Kule (Türbinin destek elemanı) 4. Diğer Bileşenler (Elektrik Toplama Sis. İletişim Sis.)

Rüzgâr Santrallerindeki Türbinlerin Üreticilere Göre Dağılımı (Toplam 2337.4 MW) ENERCON 25% NORDEX 23% VESTAS 26% GE 19% ALSTOM 1% SUZLON 1% GAMESA 1% SIEMENS 4%

RÜZGÂR ENERJİ EKİPMANLARININ YURT İÇİNDE ÜRETİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Ülkemiz kule, kanat, transformatör, jeneratör, iç elektrik bağlantıları ve şalt sahası ile ilgili elektromekanik ekipmanlar, kontrol, sistem koruma ve güvenlik sistemleri gibi rüzgâr santralı sistem bileşenlerinin üretimi konusunda gerekli olan endüstriyel yeteneğe sahiptir. Asıl sorun bu yeteneklerin harekete geçirilmesi konusundadır. Bunun için öncelikle planlı, uzun vadeli ve kararlı enerji politikalarının olması gerekir.

Rüzgar Türbin Bileşenleri Üretimi E(vet)/ H(ayır)/ K(ısmen) Açıklama Rotor K Know How gerekli. Küçük rüzgar türbinleri için ( 500 kw) üretim yapılabilmektedir. Büyük türbinler için ( > 1 MW) üretim altyapısının (üretim bantları, tezgah vb) buna uygun hale getirilmesi gerekli Kanatlar E Know How gerekli. Büyük güçlü ( > 1 MW) uluslar arası bir çok rüzgar türbin markasının kanatları üretilmektedir. Dişli kutusu K Know How gerekli. Küçük rüzgar türbinleri için ( 500 KW) üretim yapılabilmektedir. Büyük türbinler için üretim altyapısının (üretim bantları, tezhgah vb) buna uygun hale getirilmesi gerekli Jeneratör K Know How gerekli. Küçük rüzgar türbinleri için ( 500 KW) üretim yapılabilmektedir. Büyük rüzgar türbinleri jeneratörlerinin üretimi konusunda yürütülen çalışmalar var.

Rüzgar Türbin Bileşenleri Üretimi E(vet)/ H(ayır)/ K(ısmen) Açıklama Kaplin K Know How gerekli. Büyük güçlü rüzgar türbinleri için döküm ve işlemesi için üretim kapasitelerinin geliştirilmesi gerekli Yön bulma sistemi Hidrolik üniteler H E Know How gerekli. Üretim mümkün Yerli üretim mümkün. Kule E Know How gerekli. Birçok uluslar arası rüzgar türbininin kulesi yerli üreticiler tarafından üretilmektedir. Hibrit kule imalatı da yapılmaya başlanmıştır. Nasel K Know How gerekli. Küçük rüzgar türbinleri için ( 500 KW) üretim mümkün. Büyük türbinler için üretim altyapısının (üretim bantları, tezgah vb) buna uygun hale getirilmesi gerekli

Kule Yerli Üretimi: Çelik kuleler: Enercon, ÇİMTAŞ, Algeg, Çiltuğ, Ateşçelik, GESBEY A.Ş. vb. Beton kuleler: Akat Prefabrike İnşaat San...vb Kanat Yerli Üretimi ve Malzeme Tedarikçileri: Enercon, TPI Kompozit Kanat Fab, Avrasya Rüzgâr,..vb) Türbin kanatları ara ve hammadde üretimi ve kontrol: Cam Elyaf San., Duratek, METYX Comp, Aksa Karbon Elyaf

Türbin ara parçaları ve hammaddelerinin İmalatı: Berdan Cıvata: Kanat bağlantı saplama ve somunları, kule bağlantı civataları ve galvanizli ankeraj üretimi yapmaktadır. Dirinler Döküm Sanayi : RES e yönelik döküm parça üretimi, dişli kutusu. Özgün Makine Sanayi: Başta kaplin ve redüktör olmak üzere çeşitli makine elemanlarının imalatını yapmaktadır. Gamak : sanayinin ihtiyaç duyduğu motor ve jeneratör üretimi

Türbin, jeneratör, göbek, dişli kutusu gibi diğer bileşenler ise doğrudan yurt dışı firmalardan sağlanmaktadır. Lisanssız üretim kapsamındaki küçük ve orta büyüklükteki türbinlerin yerli üretimi: Northel Enerji (tasarım %100 yerli, türbin % 85 oranında yerli malzeme 250kW), Enertürk, Pars Makina, Yapıcılar Kolektif Şti, Yılmaz Redüktör,..vb

MİLRES PROJESİ Ülke çapında bazı üniversiteler, araştırma kurumları ve özel sektör firmalarının oluşturduğu bir Ar&Ge uygulama projesidir. İlk etapta yapılmakta olan 500 KW lık türbinin tasarım ve üretimi TÜBİTAK ın tarafından desteklenmektedir. Türbinin kısa süre içinde tamamlanarak İstanbul Terkos ta kurulması planlanmaktadır. Tasarım olgunlaştırıldıktan sonra 2.5 MW lık rüzgar türbininin tamamen özgün ve yerli teknoloji ile geliştirilmesi ve prototipinin üretilmesi hedeflenmiştir.

YERLİ TEÇHİZATIN ÜRETİMİNİN ARTTIRILMASI VE NİTELİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ İÇİN ATILMASI GEREKEN ADIMLAR Rüzgar enerjisi potansiyelinin tamamından yararlanılması amacıyla teknik ve ekonomik sorunları, çözümlerini ortaya koyan, genel enerji ve yenilenebilir enerji planının parçası olacak bir Rüzgar Enerjisi Stratejisi Planı hazırlanmalıdır. Rüzgâr enerjisi konusunda yerli sanayinin yeterliliklerini ve ihtiyaçlarını kapsayan kapsamlı bir veri tabanı ve sanayi sektör raporu hazırlanmalıdır. Belirlenen ihtiyaçlara göre imalat sektörünü destekleyecek politikalar oluşturulmalıdır.

Şebeke bağlantısıyla ilgili mevcut sınırlamalar (TM kd gücünün % 5 i) kaldırılmalı, sistem kısıtlarının aşılmasına yönelik çalışmalar ölçüm ve izleme programları kullanılarak yapılmalıdır. Rüzgâr santrallerinin yoğun olarak yer aldığı alanlardaki yeni hat, şebeke güçlendirme ve RES TM yapımıyla ilgili mevcut sorunlar çözümlenmeli ve izlenecek prosedür netleştirilmelidir.

Yerli katkı ilavesi konusunda öngörülen süre oldukça kısadır. Sanayinin gelişmesi ve belli bir olgunluğa ulaşabilmesi için bu desteğin belirlenmiş hedeflere yönelik olarak kademeli ve uzun vadeli planlanması gerekmektedir. Rüzgar santrali kurulacak bölgeler için arazi etüdü, dağıtım ve iletim hatları etüdü ayrı ayrı yapılmalı ve bütünsel bir bakış açısı altında çevre, tarım, turizm, mühendislik ölçütlerine göre birleştirilmelidir.

Yenilenebilir enerji kaynaklarının ve yerli üretimin teşviği konusunda uzun dönemli, güvenilir ve kararlı mevzuat oluşturulmalı ve yatırım riskleri azaltılmalıdır. Türbin ve bileşenlerinin test edileceği test ve doğrulama merkezleri kurulmalıdır. Yerli üretim yapan firmaların ürünlerinin uluslararası bilinirliğinin sağlanması için gerekli destekler verilmelidir.

Yerli üretime, üretilen enerji tarifesi üzerinden teşvik verilmesi, yerli imalat yapan firmalara doğrudan yarar sağlamayan bir uygulamadır. Bunun yerine yerli imalat yapan firmaların doğrudan faydalanmalarını sağlayacak; finansal ve vergi teşvikleri, araştırma & geliştirme destekleri, test ve sertifikasyon programlarına katılım için destekler, yerli rüzgâr türbin teknolojisi alıcı ve satıcılarına uygulanacak KDV veya gelir vergisi indirimleri veya muafiyetleri, ihracat kredi yardımları..vb sağlanmalıdır.

GÜNEŞ ENERJİSİ

Türkiye de Güneş Enerjisi potansiyeli 380 milyar kwh/yıl Yıllık toplam güneşlenme süresi 2.640 saat (günlük 7,2 saat) Toplam ışınım şiddeti 1.311 kwh/m²-yıl En çok güneşlenme süresi Temmuz, en az güneşlenme süresi Aralık ayı Bölgeler sıralaması: Güneydoğu Anadolu, Akdeniz, İç Anadolu ve Doğu Anadolu

Güneş Enerjisi Potansiyelinin Elektrik Üretimi Amaçlı Kullanımı Türkiye nin güney alt yarısında vasıfsız ve GES kurulumuna uygun saha büyüklüğü yaklaşık 12.500 km2 dir. Bu sahalarda toplam 735.000 MW kurulu güçte GES kurulabilir.

Eğer politika olarak yenilenebilir enerji kaynakları ile AR-GE ve yerli imalata ağırlık verilirse, bu potansiyel, sadece ülkemiz sınırlarında elektrik enerjisi üretimi ve istihdama katkı olarak kalmayacak, dünyanın en yüksek güneş enerjisi girdisine sahip olan bulunduğumuz orta doğu bölgesi başta olmak üzere global piyasada da yer almamızı sağlayacaktır.

Güneş Enerjisinden iki şekilde yararlanılır. 1-Güneş enerjisinin ısıl uygulamaları: Sıcak su üretimi, buhar üretimi, sera ısıtma, kapalı hacimlerin ısıtılması, soğutulması vs.. Türkiye güneş kolektörü üretiminde dünya da üçüncü, kullanımında ise, dördüncü büyük tüketici durumundadır. 2-Güneş Enerjisinden Elektrik Üretimi : Isıl yollardan elektrik üretimi (CSP (Consantrating Solar Power)) Fotovoltaik sistemler (PV) ile elektrik üretimi

Güneş enerjisinden PV kullanılarak üretilen elektriğin hem yatırım hem de işletim maliyeti, ısıl güneş kollektörlerine göre daha ucuzdur. Bu yüzden dünyada da yaygın olarak silikon tabanlı PV güneş pilleri kullanılmaktadır.

Güneş pilleri (fotovoltaik), yüzeylerine gelen güneş ışığını doğrudan elektrik enerjisine dönüştüren yarı iletken maddelerdir.

2012 Yılı sonu itibarıyla dünyada 100.000 MW PV, 2.550 MW CSP (Conentrating Solar Power) olmak üzere yaklaşık 123.000 MW güneş enerjisi ile elektrik üretim kuruludur. Türkiye de ise 2013 yılında oluşan PV kurulu kapasitesi, global kurulu gücün yaklaşık 95 binde birini oluşturmaktadır.

Ülkemizde henüz lisans almış GES bulunmamaktadır. Lisanssız GES lerde ise, 2013 Ağustos ayı sonu itibarıyla: 58.8 MW 193 adet başvuru yapılmış 1.3 MW 6 adedinin Geçici kabul işlemleri tamamlanmıştır.

GÜNEŞ ENERJİSİNDE KULLANILAN HAM MADDELER VE EKİPMANLAR Ana Mamul olarak; Silikon, ingot, hücre, modül, Cam, Eva, backsheet, Inverter, ribbon (şerit tel) ve bağlantı kutusunu sayabiliriz. Tamamlayıcı Mamuller ise; Montaj setleri, Kablo, Regülatör, Batarya v.b. olarak sıralanabilir.

Ülkemizde şu anda ana mamul üreticilerinden; solar cam, inverter ve modül üreticileri hali hazırda vardır ve 200 megawatt kapasiteye sahiplerdir. Eva, backsheet, şerit tel ve bağlantı kutusu üretimine uygun ham madde ve makine teknolojisi bulunmaktadır. Ama üretilmesi için yerli sanayine destek verilmeli ve yasal mevzuatların düzenlenmesi sağlanmalıdır.

Silikon, ingot ve hücre üretim teknolojisini karşılayacak yeterli hammadde ve yerli sermaye ise bulunmamaktadır. Maliyetin yaklaşık yarısını oluşturan elektronik malzemelerin ( yarı iletkenler, kondansatörler, entegreler, vs.) de yerli üretimi bulunmamaktadır.

Dünyadaki en büyük PV modül üreticilerinin ülkelere göre dağılımı Şekilde görüleceği üzere, global hücre imalatının yaklaşık yarısını gerçekleştiren Çin li firmalar, modül imalatında da geçtiğimiz yıllarda paylarını sürekli arttırarak %30 lara erişmişlerdir.

Türkiye de halen tüm malzemeleriyle yerli olarak imal edilen (100% yerli malı) PV modül bulunmamaktadır. PV modül imalatı yapan firmaların tümü, silikon tabanlı ürün üretmektedir. Aliminyum çerçeve, cam ve kablo dışındaki PV modül malzemeleri ise üretilmemekte, ithal edilmektedir.

Taşıyıcı sistem imalatı ülkemizde oldukça gelişmiş çok sayıda çelik veya aliminyum malzeme / sistem imalatçısı tarafından üretilebilmektedir. Kablo ve evirici imalatında ise henüz birkaç firma bulunmaktadır. PV Modül-Kristalin imalatı yapan firmalar: Aneltech, Gazioğlu Solar, Zahit Aluminyum (solarfields), Antak Solar, Alfa solar, Solartürk, Ödül Solar, ProfSolar (Yeytek Grup), Bereket Enerji, TeraSolar vb. Kablo: Ege Kablo, Başoğlu,

ÜRETİMİ ARTTIRMAK İÇİN YAPILMASI GEREKLİ DÜZENLEMELER: Türkiye de de güneş enerjisi sektörü, Çin kaynaklı ithal ürünlerin baskısı altındadır. Yerli üretimi koruyacak, özendirecek ve geliştirecek devlet desteği ve tedbirler alınmalı, güneş enerjisini özendirici özel mevzuatlar düzenlenmelidir.

Yerli modül üreticilerinin teşvik edilebilmesi ve desteklenmesi için Elektrik Enerjisi Üreten Tesislerde Kullanılan Aksamın Yurt İçinde İmalatı Hakkındaki Yönetmelikte verilen %55 yerli aksam kotası değiştirilmelidir.

Yerli modül üreticilerinin teşvik edilebilmesi ve desteklenmesi için Elektrik Enerjisi Üreten Tesislerde Kullanılan Aksamın Yurt İçinde İmalatı Hakkındaki Yönetmelikte verilen %55 yerli aksam kotası değiştirilmelidir.

Küçük(1-10kW lık) ve büyük ölçekli kurulacak bir PV tesisin yasal mevzuatları aynı olmamalıdır. Ucuz ve kalitesiz ürün girişi engellenmeli, ithal malzeme girişi denetimler altına alınmalı, kamu kurumlarına yapılacak alımlarda yerli ürün kullanımı şartı getirilmelidir. Yerli ürün katkı payı oranının hesaplanırken işçilik ve yatırım maliyetleri de bu oranlara dahil edilmelidir.

Mevzuatla engellenen iç pazar talebi yetersiz kaldığı sürece, yerli imalat teşviklerinin, ülkemiz için kayda değer ve sürdürülebilir bir katma değer yaratması beklenmemelidir. Güneş ülkesi Türkiye de, güneş elektriği ekipmanlarında gerçek know-how yaratılması ve istihdam sağlaması için, öncelikle imalatın belirli kalite sınırları içerisinde yapılmasının sağlanması, iç talebin kısıtlanmadan büyümesine izin verilmesi, ihracatın ise teşvik edilmesi gerekmektedir.

Proje onay süreçleri kısaltılıp, işlemler hızlandırılmalı. Proje onay kriterleri standardize edilmeli ve kamuoyuna duyurulmalıdır. Bütün dünyada olduğu gibi Türkiye`de de Güneşkent uygulamaları başlatılmalı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından gerekli çerçeve belirlenmeli, yasal altyapısı oluşturulmalı, teşvikler sağlanmalıdır. Bu tür yasal düzenlemeler yatırımcıyı rahatlatacak; üretim tesisi kurulumlarını arttıracaktır. Artan tesis sayısı yan sanayilerini geliştirecektir.

JEOTERMAL ENERJİ Jeotermal Enerji; yerküre içindeki geçirgen ve gözenekli kayaçlarda toplanan yeraltı sularının, tektonik hareketler sonucu yaklaşan magma tarafından ısıtılması ve yeryüzüne çıkartılmasıyla elde edilen doğal ısı akışı şeklindeki enerjidir.

Jeotermal Enerji Kullanım Alanları: 1-Doğrudan Kullanım: Bölgesel konut ısıtılmasında ve soğutulmasında, ısı pompalarında,sıcak su temininde (banyo-havuz kullanımı-sağlık turizmi), seracılıkta, balık çiftlikleri, tarımsal kurutma, CO2 üretiminde, 2-Dolaylı Kullanım: Elektrik üretiminde.

Türkiye de 2013 Kasım ayı sonu itibarı ile tamamlanan projelerle birlikte jeotermalde kurulu güç 310,8 MWe ulaşmıştır. Jeotermal santralların ana ekipmanları; Türbin, Jeneratör, Soğutma Kulesi (ACC ), Shell &Tube (boru-kazan) Isı değiştiriciler, Kontrol Vanaları, Pompalar vb. ithal edilmektedir.bu ekipmanlar özellikle ORMAT ( İsrail ), TAS (USA), Atlas COPCO gibi firmalar tarafından üretilmektedir.

Sadece mekanik BOP kapsamında ki kısımda GATE Vanalar, Booster Pompalar, Reenjeksiyon Pompaları, Basınçlı Kaplar ( Seperator, Akümülasyon Tankları v.b.), Borular, Takviyeler yerli imalat yapılabilmektedir. Elektrik BOP kapsamında bulunan Trafolar, FC Sürücüler (VSD), Kontrol ( PLC, Enstrüman v.b) ithal edilmektedir. İşlerin BOP kısmında soğutma kulesi ve çelik imalatları Türkiye deki yükleniciler tarafından yapılabilmektedir.

Jeotermal Enerji Ekipmanlarının Yurt içinde Üretiminin Değerlendirilmesi : Enerji ekipmanlarının yerli imalatının gelişmesi için yatırımcının ARGE çalışmaları desteklenmelidir. Vergi teşvikleri, KDV indirimi veya muafiyeti, ihracatta kolaylık sağlanmalıdır. Çelik imalatı, vanalar, boru benzeri yerli ürünlerin ACC, Fan ve Motorları, Trafolarının üretimleri için ilk etapta gerekli destek verilmeli. Düşük sıcaklıklar (> 140 C)için yapılacak ARGE projeleri desteklenmelidir.

Jeotermal kaynaklı elektrik üretimi için mevcut 600 MW kapasite en kısa sürede bilimsel esaslara ve teknolojik gerekliliklere uygun olarak değerlendirilmelidir. Yeni jeotermal kaynak aramalarına ağırlık verilmelidir Jeotermal kaynaklar değerlendirilerek on binlerce evin jeotermal enerjiyle ısıtılmasının önü açılmalıdır. Jeotermal kaynağın entegre kullanımıyla doğrudan ve dolaylı yararlanma olanakları optimize edilerek maksimum fayda sağlanmalıdır.

BİYOKÜTLE ENERJİSİ

Yakın bir geçmişe kadar az gelişmiş ülkelerin enerji tüketiminde büyük paya sahip olan ve genellikle doğrudan yakma sonucu elde edilen biyokütle enerjisi, günümüzde modern teknoloji kullanılarak üretilen, gelişmiş ülkelerin enerji portföyünde yer bulan ve ciddi politikalarla yaygınlaştırılmaya çalışılan, çevre dostu, stratejik bir enerji kaynağıdır.

Biyokütle kaynakları tarımsal ve hayvansal atıklar, odun ve orman atıkları, organik sanayi atıkları, organik evsel atıklar, enerji bitkileri vb dir. Biyokütleden elde edilen biyoyakıtlar başta tarım olmak üzere enerjiden çevreye, ulaştırmadan ekonomiye kadar pek çok sektörün kesişen konusudur. biyokütle tabanlı hammaddelerden elektrik, ısı ve ulaştırma yakıtı üretmek mümkündür.

Türkiye sahibi olduğu zengin biyokütle kaynaklarını, enerji arz güvenliğinin sigortası, kırsal kesimin refahı vizyonuyla değerlendirmelidir. Çünkü Biyokütle enerjisi kırsal kesimin ekonomisini geliştiren tek kaynaktır. Bu özelliği nedeniyle, ABD ve AB ülkelerinde kırsal kalkınma politikalarıyla birlikte değerlendirilmektedir.

EPDK verilerine göre 2011 yılında ülkemizde: Kurulu gücü 22,34 MW olan 14 biyogaz tesisi, Kurulu gücü 16,43 MW olan 5 biyokütle tesisi, Kurulu gücü 120,02 MW olan 9 adet çöp gazı tesisi bulunmaktadır. 2012 yılı sonunda biyogaz tesislerinin sayısı 18 e çıkmış, kurulu güç 103,33 MW olarak kaydedilmiştir. Bunlara ilaveten 2013 yılında, EPDK tarafından, toplam yaklaşık 23 MW lık biyokütle üretim tesisine elektrik üretim lisansı verilmiştir.

Ülkemizde biyokütleden enerji üretimi sektörü; başta Ankara, İstanbul, Bursa, Kayseri, Gaziantep, Samsun vb. şehirlerimiz olmak üzere; çöpten biyogaz üretimi, bazı sanayi tesisleri ve belediyelerin atık su ve çamurlarından biyogaz üretimi, Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından Anadolu nun farklı yörelerinde yürütülen gazlaştırma örnek uygulama projeleri ve özel sektörde yürütülmekte olan sayıları az da olsa nitelikli biyogaz projelerinden oluşmaktadır.

Hayvansal ve bitkisel atıklardan fermantasyon yolu ile elde edilen biyogazdan elektrik üretiminde beton reaktörler, yatay ve dikey karıştırıcılar, sıvı ve gaz pompaları, çamur pompaları, kimyasal madde dozaj sistemleri, biyogaz depo balonları, biyogaz emniyet ve alarm sistemleri, biyogaz emniyetli yakma bacası, otomasyon (ph, sıcaklık, sıvı ve biyogaz seviye vd kontroller), çamur seperatörleri, gaz motorları, elektrik jeneratörleri, elektrik trafoları, elektrik hattı bağlantı ekipmanları ve İnşaat işleri gereklidir. Biyogaz tesislerinin yatırım maliyetinin yarısını yerli ekipmanla yapmak mümkündür. Bununla birlikte gaz motorları, bazı kontrol üniteleri ve teknoloji (knowhow) yurt dışından gelmektedir.

Evsel katı atık-çöp gazı tesisleri için biyogaz toplama merkezi ve boru hatları, biyogazdan su ayırma ve yıkama üniteleri, biyogaz pompaj fanları, biyogaz emniyet yakma bacası, otomasyon ve kontrol sistemleri, biyogaz emniyet ve alarm sistemleri, biyogaz motorları, elektrik jeneratörleri, elektrik trafoları, elektrik hattı bağlantı ekipmanları ve inşaat işleri gereklidir. Sayılan bu ekipmanların %75 inin yerli teknoloji ile üretimi mümkündür.

Atık su- arıtma çamuru hammaddeli biyogaz tesislerinde arıtma çamuru depoları, beton reaktörler, yatay ve dikey karıştırıcılar, sıvı ve gaz pompaları, çamur pompaları, kimyasal madde dozaj sistemleri, biyogaz depo sistemleri, biyogaz emniyet ve alarm sistemleri, biyogaz emniyetli yakma bacası, otomasyon (ph, sıcaklık, sıvı ve biyogaz seviye vd kontroller), çamur seperatörleri, gaz motorları, elektrik jeneratörleri, elektrik trafoları, elektrik hattı bağlantı ekipmanları ve inşaat işleri gereklidir. Söz konusu ekipmanların %50 sinin yerli teknoloji kullanılarak yapımı mümkündür. Bununla birlikte gaz motorları, bazı kontrol üniteleri ve teknoloji (know-how) yurt dışından gelmektedir.

Konu Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı nezdinde sahiplenilmeli ve kırsal kalkınma politikalarıyla entegre edilmelidir.

YERLİ İMALATIN GELİŞTİRİLMESİ VE ÜRETİMİN ARTTIRILMASI İÇİN ATILMASI GEREKEN ADIMLAR Enerji ekipmanlarının yurtiçinde üretimi temel bir politika olmalıdır. Santralların yerli teknolojiyle yapılabilmesi için hükümet, kamu kuruluşları, özel sektör ve üniversitelerin işbirliği ile uzun vadeli bir yol haritası hazırlanmalıdır.

Enerji sektöründe makina ekipman üreten sanayilerin kümelenmesi teşvik edilmeli ve işbirliği ağları geliştirilmelidir. Örneğin; Muğla, Adana, Mersin, Konya'da, "Güneş Enerjisi Teknolojileri" Zonguldak, Afşin Elbistan, Adana ve Konya'da "Linyit/Kömür Yakma Teknolojileri İzmir ve Çanakkale'de "Rüzgar Santralları Ege Bölgesi'nde "Jeotermal Enerji Güney Doğu Anadolu Bölgesi'nde "Hidrolik Enerji" Çukurova ve GAP Bölgesi'nde "Biyoyakıt" araştırma merkezleri kurulmalıdır.

Yerli Enerji alanında doktora ve doktora sonrası programları ve yurtdışı merkezlerle ortak çalışma imkanları desteklenmelidir. Kamu ve özel sektörün enerji alanındaki ARGE çalışmalarının çekicileştirilmesi ve eşgüdümü sağlanmalıdır.

nerji konularında bilim ve teknoloji geliştirme altyapılarının güçlendirilmesi için kamusal ve özerk bir kuruluş olarak TÜBİTAK'ın enerjiyle ilgili enstitüleri Türkiye Enerji Bilimleri ve Teknolojileri Geliştirme Merkezi olarak yeniden yapılandırılmalıdır. Enerji Ekipmanları Sanayi Müsteşarlığı vb. bir organizasyonla kamu, yol gösterici ve yönlendirici olmalıdır.

KAYNAKÇA 1. Türkiye nin Enerji Görünümü Raporu, 2012, TMMOB MMO 2. Türkiye nin Enerji Görünümü Sunumları, 2010-2012, TMMOB 3. Enerji Raporu,2012,Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi(DEK-TMK) 4. Enerji Raporu,2012 Sunumu, Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi(DEK-TMK) 5. Hidroelektrik Santraller Raporu, 2011, TMMOB 6.ETKB ve Bağlı İlgili Kuruluşlar Rapor Ve Sunumları 7. EPDK Web Sitesi, Rapor Ve Sunumları 8. TEİAŞ Web Sitesi, Rapor Ve Sunumları 9.ODTÜ Mezunlar Derneği Enerji Komisyonu Çalışmaları

Değerli çalışmalarını bizimle paylaşan arkadaşlarımız, MMO Enerji Çalışma Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz, MMO Enerji Verimliliği Danışmanı Tülin Keskin, MMO Enerji Çalışma Grubu Danışmanı Elektrik Mühendisi Zerrin Taç Altuntaşoğlu, Makina Y. Mühendisleri Muzaffer Başaran, Canip Sevinç, Prof. Dr. İskender Gökalp, Doçent Dr. Sedat Çelikdoğan, MMO Enerji Çalışma Grubu üyeleri Fuat Tınış,Haluk Direskeneli, Haluk Gedik,Şenol Tunç,Şuayip Yalman EMSAD Genel Sekreteri Elektrik Mühendisi Erdoğan Öktem, MMO Enerji Çalışma Grubu Danışmanı Kimya Mühendisi Dr. Figen Ar, Prof.Dr. Bekir Zühtü Uysal a TEŞEKKÜRLERİMİZLE

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM Şayende YILMAZ MMO Enerji Çalışma Grubu Üyesi