III. TÜRK VETERİNER HEKİMLİĞİ KURULTAYI 5 Nisan 00 Ankara EĞİTİM ÖĞRETİM VE ARAŞTIRMA KOMİSYONU RAPORU İÇİNDEKİLER. Giriş.. Geçmişten Günümüze Veteriner Hekimlik Eğitimi Öğretimi. Durum Analizi.. Dünya da ve AB Ülkelerinde Genel Durum ve Eğilimler.. Türkiye de Geçmişe Yönelik Değerlendirme Genel Durum... Öğrenci... Öğretim Elemanı.. Veteriner Fakültelerinin Akreditasyonu...EAEVE (Avrupa Veteriner Eğitim Kurumları Birliği European Association of Establishment for Veterinary Education... EAEVE nin Akreditasyon İçin Minumum Şartları... EAEVE nin Akreditasyon Süreci..4. Öz Değerlendirme Raporu (Self Evaluation Report SER)..5.Eğitim ve Müfredat.4. Türkiye deki Veteriner Fakültelerin Akreditasyonu. Veteriner Hekimliği Uzmanlık Eğitimi 4. Yaşam Boyu Öğrenim 4.. Avrupa Yaşamboyu Öğrenme Yeterlikler Çerçevesi (European Qualifications Framework for Lifelong Learning, EQF LLL) 4.. Ülkemizde Yaşamboyu Öğrenme Yeterlikler Çerçevesi 5. Veteriner Hekimliği Sürekli Eğitimi ve Gelişimi 6. Veteriner Hekimlik Eğitim ve Öğretiminde Çözüm Önerileri 7. Türk Veteriner Hekimliği Kurultayı Delegeleri Kararlılık Bildirgesi 8. Araştırma 9. Tablolar
Eğitim Öğretim ve Araştırma Komisyonu Raporu. Giriş Mayıs 998 tarihlerinde ve Ekim 00 tarihlerinde düzenlenen I. ve II. Türk Veteriner Hekimliği Kurultaylarında lisans ve lisansüstü eğitimin amacı; ulusal ve uluslararası kültürü bütünleştiren genel bir kültüre dayalı olarak; temel bilgi, bilimsel yaklaşım ve becerilerle donatılmış; alanındaki derinliğin yanı sıra çeşitli yan dallarda zenginlik kazanmış, en az bir yabancı dilde yazılı ve sözlü ifade becerisi olan; grup ve/veya bireysel olarak düşünebilme, çalışabilme ve üretebilme yetileri kazanmış; analiz, sentez ve üretme yeteneklerine sahip; yaşam boyu öğrenme, yaratıcı ve üretici olma güdüsü ve alışkanlığı sergileyebilen; gelecek yılların ileri teknolojisine hazır bilgi çağının insanını yetiştirmek şeklinde ifade bulmaktadır. Veteriner hekimliği eğitimi öğretimi de tüm dünyada yukarıda tanımlanan amaçlara yönelik bir yüksek öğrenim süreci olarak kabul edilmektedir. Aynı raporlarda eğitim öğretimi bütünleyen en önemli unsurun araştırma olduğu vurgulanmaktadır. Araştırmacılar ise, çalışma alanlarında; ulusal ve uluslar arası problemlere çözüm bulabilecek bilgi ve teknolojiyi kullanabilen, üretebilen veya bunları üretime dönüştürme konusunda bilgi, merak ve deneyimi olan, araştırıcı yönü gelişmiş, bilimsel ve sosyal etkinlikleri gerçekleştirebilen veya katkı sağlayabilen bireyler olarak tanımlanmaktadır. Temel ve uygulamalı bilimler alanında aktif ve etkin bir rol üstlenmiş olan veteriner hekimler de bu tanım çerçevesinde değerlendirilmektedir. Aynı raporlarda, yukarıda açıklamalar göz önünde tutularak; uluslararası alanda ve Türkiye de veteriner hekimliği öğretimini gerekli kılan koşullara bağlı olarak, 998 ve daha sonra da 00 yıllarına kadar uzanan eğitim öğretim ve araştırma sürecinin aşamaları anlatılmakta; bu sürecin verileri çizelgelerle sergilenmekte, nitelik ve nicelik yönünden olumsuz faktörler sıralanmakta ve olası çözüm önerileri tartışılmaktadır. III. Türk Veteriner Hekimliği Kurultayı için hazırlanan bu raporda bir önceki kurultayların Eğitim Öğretim ve Araştırma Raporu kaynak olarak kabul edilmiş; ilk bölümde geçmişten günümüze veteriner hekimlik eğitim öğretimine genel olarak değinilmiştir. İkinci bölümde Dünya ve AB ülkelerindeki genel durum ve Türkiye de geçmişe yönelik değerlendirme ve durum değerlendirmesi yapılarak, güncel verilerle çizelgeleştirilmiş, eğitim öğretimi olumsuz yönde etkileyen sorunlar ve çözüm önerileri, veteriner fakülteleri dekanlarının görüşleri de göz önünde tutularak, yeniden ele alınmıştır. Üçüncü bölümde veteriner hekimliği uzmanlık eğitiminin geçmişi, bugünü ve geleceği, halen yürütülmekte olan çalışmalar da değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde önemi her geçen gün artan yaşam boyu öğrenim hakkında genel bilgi ve ülkemizdeki yaşam boyu öğrenim çerçevesi gözden geçirilmiştir. Beşinci bölümde yine yaşam boyu öğrenim ile alakalı olarak veteriner hekimliği sürekli eğitimi ve gelişimi (VETSEG) hakkında bilgi verilmiştir. Altıncı bölümde, veteriner hekimlik eğitimi ve öğretimindeki mevcut sorunlara yönelik çözüm önerileri sunulmuştur. Yedinci bölümde, III. TVHB Kurultayı delegeleri kararlılık bildirgesi; sekizinci bölümde araştırma ile ilgili bilgilendirme, yürütülen projeler ve sorunlara ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır. Son bölümde ise, veteriner hekimliği eğitimi öğretimi ile ilgili güncel tablolar verilmiştir.. Geçmişten Günümüze Veteriner Hekimlik Eğitimi Öğretimi Avrupa'da, 8. yüzyılın ilk yarısında, sığır vebası salgınlarında 00 milyon civarında sığırın ölmesiyle ve savaşlarda kullanılan tek tırnaklı hizmet hayvanlarında baş gösteren salgın hastalıkların artmasıyla, askeri, ekonomik ve sosyal yaşam olumsuz yönde etkilenmiştir. İnsanlar, salgın hastalıkların sebep olduğu felaketleri, doğal afetlerden sonra gelen en büyük felaketler olarak değerlendirmişlerdir. Bu salgınların önüne geçilememesi, veteriner hekimlerin yetiştirilmesinin gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Bunun üzerine dünyada ilk Veteriner Okulu Şubat 76'de Fransa'da açılmıştır.
III. Türk Veteriner Hekimliği Kurultayı Avrupa da, 76 de modern anlamda ilk veteriner hekimliği eğitiminin başlamasından sonra, 8. yy boyunca, hemen tüm Avrupa ülkelerinde yeni okulların açılmasıyla, çok sayıda veteriner hekim yetiştirilmiş; ancak, salgın hayvan hastalıkları önlenememiştir. Konuya her ülke, ulusal düzeyde çözüm aramış, fakat başarıya ulaşılamamıştır. Uluslararası yaptırımlarla hastalıkların önlenebileceği, ilk veteriner okulunun açılışından 00 yıl sonra, 86 te Hamburg ta toplanan Uluslararası Veteriner Hekimliği Kongresi ile anlaşılabilmiştir. Edinburg Veteriner Koleji Profesörlerinden John Gamgee nin önerisi üzerine ve 99 delegenin katılımıyla gerçekleştirilen bu ilk kongrenin gündemini salgın hastalıkların coğrafi dağılımı, uluslararası hayvan ticareti ve sağlık ilkelerine uygun çalışma yöntemleri oluşturmuştur. Böylece hayvan hastalıklarını çözmeye ilişkin ilk uluslararası anlaşmalar bu tarihten itibaren yapılmaya başlanmıştır. Veteriner hekimliği alanında, Fransızca ve İngilizce olarak düzenlenen çok taraflı anlaşma, Cenevre de 0 Şubat 95 tarihinde Avusturya, Belçika, Bulgaristan, İspanya, Fransa, Yunanistan, İtalya, Letonya, Hollanda, Lehistan, Romanya, İsviçre, Çekoslovakya, Türkiye ve Sovyetler Birliği temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Anlaşmada, 7 maddelik Hayvanların salgın hastalıklarına karşı mücadeleye dair uluslararası anlaşma, 4 madde ve ekten oluşan hayvanların, etlerin ve kökeni hayvan olan diğer ürünlerin geçişine dair uluslararası anlaşma ile 8 madde ve bir ekten oluşan et ve et ürünlerinden, taze hayvansal ürün ve sütten çıkarılanlarından başka olan ürünlerin ihraç ve ithaline dair uluslararası anlaşma olmak üzere bölüm yer almıştır. Bulgaristan, Fransa, İtalya, Letonya, Hollanda, Lehistan, Romanya, İsviçre ve Çekoslovakya nın 0 Şubat 95 tarihinde imzaladığı anlaşmanın, 5 Şubat 96 tarihine kadar BM Cemiyeti ne üye veya BM Cemiyeti Konseyi nin anlaşma suretini gönderdiği üye olmayan ülkelerin imzasına açık olduğu karara bağlanmıştır. Türkiye de, Bakanlar Kurulu nun Şubat 96 tarihli toplantısında anlaşmanın imzalanması ve imza için Cemal Hüsnü ye yetki verilmesi kararlaştırılmıştır. Kararda ayrıca hayvanların bulaşıcı hastalıklarına karşı yapılacak mücadelenin ancak, ilgili devletlerin ortak faaliyetleriyle mümkün olabileceğinin altı çizilmiştir. Anlaşmanın. bölümünün. maddesi uyarınca, anlaşma tarafları, kendi ülkelerinde mevcut olmadığı halde,. maddede yer alan bulaşıcı hastalıkların belirlenmesine ve mücadelesine yönelik önlemlerin uygulanmasını gerçekleştirebilecek resmi bir veteriner teşkilatının kurulmasını kabul etmişlerdir. Birinci bölümde, devlet veteriner hekimliği hizmetlerinin, doğrudan bakana bağlı bir veteriner hekim şefinin idaresi altında yürütülmesi, sınırlardaki veteriner hekimliği kontrollerinin devlet veteriner hekimleri (resmi veteriner hekim) ya da devlet tarafından kabul edilen veteriner hekimlerce (yetkilendirilmiş veteriner hekim) yapılması, veteriner hekimliği bültenlerinin her ayın. ve 5. günlerde yayımlanması, bu bültenlerin diplomatik yollarla değişimlerinin sağlanması hükme bağlanmıştır. Anlaşma maddelerinin uygulanabilmesi, 97 de çıkarılan 0 sayılı Ziraat Vekâleti Vazife ve Teşkilat Kanununa dayanılarak; Tarım Bakanlığının reorganizasyonu çerçevesinde, merkez ve taşra birimlerinin örgüt yapısının oluşturulması ile mümkün olmuştur. Merkez Örgütü Ziraat İşleri Genel Müdürlüğü, Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü, Pamuk işleri Genel Müdürlüğü ve Orman Genel Müdürlüğü şeklinde yapılandırılmıştır. Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü nün şubeyi kapsayan Merkez örgütünde görev, yetki ve sorumlulukları yasa ve tüzüklerle belirlenmiş uzmanlardan oluşan Hayvan Sağlığı Danışma Kurulu ile Hayvan Islah Komisyonu kurulmuştur. İller düzeyindeki örgütlenme içerisinde, doğrudan valiye bağlı veteriner başmüdürlükleri ve veteriner müdürlükleri oluşturulmuş; buralarda uzmanlar, veteriner hekimler, fen ve hayvan sağlık memurları görevlendirilmişlerdir. Ayrıca her ilde valinin başkanlığında birincisi hayvan hastalıkları ile savaş ve ikincisi de zootekniye ait yasal düzenlemelerin uygulanması ve sonuçların takip edilmesi ile yükümlü İl Hayvan Sağlık Zabıtası Komisyonu ile İl Hayvan Islah Komisyonu adı altında komisyon oluşturulmuştur. Ülkemizde örgütsel bu gelişmeler olurken veteriner hekimliği eğitimi de bunlara paralel olarak gelişme göstermiştir. Veteriner hekimliği eğitimi ilk defa 84 yılında İstanbul'da askeri birliklerin veteriner hekim ihtiyacını karşılamak için, Prusyalı askeri Veteriner Hekim Godlewsky önderliğinde, Askeri Veteriner Okulu nun açılması ile başlamıştır. İlk Sivil Veteriner Okulu da 889'da yine İstanbul'da açılmıştır.
Eğitim Öğretim ve Araştırma Komisyonu Raporu Buna paralel olarak "Veteriner İşleri Müdürlüğü" kurulmuştur. Aynı zamanda laboratuar çalışmaları da başlatılarak eğitim öğretim, araştırma uygulama hizmetleri beraberce yürütülmeye başlanmıştır. 90'de askeri ve sivil veteriner okulları birleştirilmiştir. Bu okul, 9 yılında Yüksek Ziraat Enstitüsü adı altında Ankara'ya taşınmıştır. 948 yılında, Ankara Üniversitesi nin kuruluşu ile birlikte, Veteriner Fakültesi adıyla Üniversiteye bağlanmıştır. Ülkemizde, 970 yılına kadar başka Veteriner Fakültesi açılmamıştır. 970'de Elazığ, 97'de İstanbul, 978'de Bursa'da olmak üzere üç fakülte daha açılmıştır. Bu fakültelerin açılmasında Tarım Bakanlığı, Üniversite, DPT, Türk Veteriner Hekimleri Birliği Merkez Konseyi gibi kurum ve kuruluşların görüşü alınmıştır. Buraya kadar veteriner hekimlik eğitim öğretiminde oldukça olumlu gelişmeler yaşanmıştır. Eğitim öğretimde olumsuz gelişmeler 980 sonrası kendisini oldukça etkin bir biçimde göstermiştir. 547 sayılı Kanuna ve 4 sayılı KHK'e dayanılarak, yukarıda sayılan kuruluşların görüşleri alınmadan, 98'de Konya da Selçuk Üniversitesi nde ve Van da Yüzüncü Yıl Üniversitesi nde, 985'de Kars'ta Kafkas Üniversitesi nde Veteriner Fakülteleri açılmıştır. Bugün ülkemizde 7'si eğitim öğretim yapan 0 Veteriner Fakültesi bulunmaktadır (Tablo ). 4
Tablo. Veteriner Fakültelerinde öğrenimlerine devam eden ve bu fakültelerden mezun olan öğrencilerin sayısı. 00 00 00 004 004 005 005 006 006 007 007 008 008 009 009 00 Öğrenci Mezun Öğrenci Mezun Öğrenci Mezun Öğrenci Mezun Öğrenci Mezun Öğrenci Mezun Öğrenci Mezun Öğrenci Mezun Adnan Menderes 8 74 5 00 0 9 48 45 59 44 75 5 8 Afyon Kocatepe 4 6 9 8 78 5 80 5 0 45 48 70 Ankara 944 7 945 4 945 67 90 60 9 58 95 975 5 97 Atatürk 4 59 89 5 9 6 5 9 85 44 7 45 77 Dicle 8 4 0 0 5 4 0 4 9 5 7 54 Erciyes 6 6 8 40 6 6 7 0 58 8 6 60 Fırat 685 660 89 668 0 655 8 66 0 65 8 556 5 657 Harran 70 4 75 8 90 9 96 9 0 0 5 74 İstanbul 880 6 85 8 880 84 884 5 876 5 87 08 844 6 884 95 Kafkas 407 69 89 6 469 84 499 56 498 69 50 70 Kırıkkale 40 6 50 6 9 69 99 0 5 4 40 5 6 M.Akif Ersoy 80 7 05 0 6 4 4 4 44 48 5 40 Mustafa Kemal 4 54 7 86 7 90 4 8 84 6 76 7 97 Selçuk 564 98 59 7 66 75 74 04 806 6 846 05 847 Ondokuz Mayıs 54 8 4 08 7 75 4 6 Uludağ 554 8 577 7 594 87 60 00 65 99 649 0 78 7 76 Yüzüncü Yıl 604 87 599 78 660 6 99 6 5 796 4 79 8
Veteriner hekimliği eğitiminde toplumsal sorumluluk, veteriner fakültelerinin eğitim, araştırma ve veteriner hekimlik hizmetlerini, hizmet vermekle yükümlü oldukları hayvanların öncelikli sağlık sorunlarını çözmeye, ayrıca veteriner halk sağlığı konsepti doğrultusunda toplum sağlığı ile yakın ilişki içinde olmasını gerektirmektedir. Veteriner fakülteleri, sunulan hayvan yetiştiriciliği ve hayvan sağlık sisteminin, öncelikli hayvan yetiştiriciliği ve sağlığı sorunlarıyla ilişkili, toplumun kaliteli hayvansal ürünler ile olan ilişkisini yüksek kalitede, maliyet etkin, herkesin erişebildiği niteliklerde olmasına katkıda bulunmalıdır. Gelişmiş ülkelerde, veteriner fakültelerinde veteriner hekim eğitimiyle uğraşanların bugün üzerinde anlaştığı görüş; veteriner fakültelerindeki eğitimin yaşam boyu kendi kendine öğrenmeyi özendirmesi, temel, klinik ve sosyal bilimler arasında tam bir entegrasyonun sağlanması, veteriner hekimliği eğitiminin temel hayvan sağlığı hizmetlerine ve koruyucu veteriner hekimliğe ağırlık verecek şekilde yeniden yapılandırılması, öğrencilerin eğitiminin çok daha erken dönemlerinde hasta hayvan ile temas etmesi, veteriner hekim eğitiminin hayvan sağlığının biyolojik, psikolojik, sosyal ve ekonomik bileşenlerini birlikte içermesi konularıdır. II. Türk Veteriner Hekimliği Kurultayı nda eğitim, öğretim ile saptanan sorunlara hala ilgili çözüm getirilememiş olup, mevcut sıkıntılara yeni sıkıntılar eklenmektedir. Giderek artan fakülte sayısı, nitelikli akademik insan yetiştirilmesindeki sorunlar, nitelikli öğrenci girişinde ve fakülteye giren öğrencinin nitelikli yetiştirilmesinde de sorunlar çoğalmıştır. Hatta bu uyarılara Veteriner Fakülteleri Dekanları da katılmış, 6 Nisan 006 tarihinde yaptıkları Veteriner Fakülteleri Dekanları Toplantısında yayınladıkları bildirgede (A) bu konuya dikkat çekmiş, ayrıca TVHB Merkez Konseyi de 8 Kasım 007 tarihinde düzenlemiş olduğu ve Veteriner Hekim Milletvekilleri, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Bürokratları, Veteriner Fakültesi Dekanları, Merkez Konseyi, Veteriner Hekim Oda Başkanları ve Mesleki Sivil Toplum Örgütlerinin katılımıyla düzenlediği toplantıdaki bildirgesi (B) ile bu sorunları açıkça dile getirmişler ve bir an önce tedbir alınması hususuna dikkat çekmişler ve ilgili tüm kurum ve kuruluşları bilgilendirmişlerdir. A. Türkiye Cumhuriyeti Veteriner Fakülteleri Dekanlar Konseyi Bildirgesi (6 Nisan 006): Türkiye de Veteriner Hekimliği Eğitimi ilk olarak 84 yılında başlamış ve 9 yılında Yüksek Ziraat Enstitüsü bünyesinde ve daha sonra da 946 yılında Ankara Üniversitesi nin kurulmasıyla ilk Veteriner Fakültesi üniversiteye bağlı olarak devam etmiştir. Daha sonra 970 yılında Elazığ, 97 de İstanbul, 978 de Bursa da Veteriner Fakülteleri kurulmuştur. YÖK ün kurulmasından sonra 98 yılında Selçuk, Yüzüncü Yıl ve Kafkas Veteriner Fakülteleri kurulmuş ve daha sonraki yıllarda hızlı bir artışla bugün eğitim veren Fakülte sayısı 7 ye (İki fakülte de açılmış ancak eğitim öğretime başlayamamıştır) ulaşmıştır. Günümüzde Türkiye de 7 milyon nüfus, yaklaşık 0 milyon sığır sayısı bulunmasına karşın 7 Veteriner Fakültesi bulunmaktadır. Bu 7 Veteriner Fakültesi ne yılda ortalama 00 öğrenci alınırken, nüfusu 8 milyon olan, 0 milyon üzerinde sığır ve birçok evde kedi köpek bulunan Almanya da 5 Veteriner Fakültesi bulunmakta ve bunlara yılda 000 öğrenci alınmaktadır. Kaynaklar Almanya da 5 fakülteye ayrılırken, ülkemizde 7 Veteriner Fakültesi ne pay edilmektedir. Kaldı ki nüfusu bize yakın olan İngiltere de 6, Fransa da 4, İtalya da ve İspanya da 0 Veteriner Fakültesi bulunmaktadır. Avrupa Birliği uyum sürecinde Türkiye de 4 Veteriner Fakültesi Avrupa Veteriner Eğitim Kurumları Birliği (EAEVE) tarafından değerlendirilmiş ve bu 4 Fakültenin değerlendirme raporunda Türkiye deki Veteriner Fakültesi sayısının fazlalığı vurgulanmıştır. EAEVE nin değerlendirme sürecinde Veteriner Fakülteleri için istenen asgari standartlar ağır şartlar getirmektedir. Bu kadar pahalı olan Veteriner Hekimliği eğitiminin başarılı olabilmesi için Türkiye deki mevcut Fakültelerin şartlarının iyileştirilmesi gerekmektedir. Asgari şartları yerine getiremeyen fakültelerin AB üyesi olunduktan sonra kapatılması EAEVE koşullarına göre zorunlu olacaktır.
III. Türk Veteriner Hekimliği Kurultayı Bir bölgeye yeni Veteriner Fakültesi açılarak hayvancılığın gelişmesine hizmet edilmesi söz konusu değildir ve dünyada da böyle bir düşünce ile ülke hayvancılığının geliştiği görülmemiştir. Bu nedenlerle Türkiye de şu anda eğitim öğretim yapan 7 Veteriner Fakültesi bulunurken, ciddi yatırım gerektiren Veteriner Fakültelerinin yenilerinin açılmaması, yeni kurulan üniversitelerde Veteriner Fakültelerinin yer almaması ve bazı üniversitelerde de ikinci Veteriner Fakültesi açılması girişimlerinin önlenmesi ve mevcut Veteriner Fakültelerinin olanaklarının artırılarak, eğitim kalitelerinin AB standartlarına yükseltilmesi yönünde çalışmalara ağırlık verilerek nitelikli Veteriner Hekim yetiştirilmesinin teşvik edilmesi, ülkemiz çıkarları için son derece yararlı olacaktır. B. Türk Veteriner Hekimleri Birliği Dekanlar Konseyi Bildirgesi (8 Kasım 007): 007 yılı itibariyle Türkiye de 7 veteriner fakültesi ve bu 7 Fakültede toplam 7497 öğrenci bulunmaktadır. Bu 7 Veteriner Fakültesi ne yılda ortalama 00 öğrenci alınırken, nüfusu 8 milyon olan Almanya da 5 Veteriner Fakültesi bulunmakta ve bunlara yılda 000 öğrenci alınmaktadır. Ayrıca nüfusu bize yakın olan İngiltere de 6, Fransa da 4, İtalya da ve İspanya da 0 Veteriner Fakültesi bulunmaktadır. Avrupa da en fazla Veteriner Fakültesi ülkemizde bulunmaktadır. Mevcut 995 005 yıllarına ait veteriner hekim sayısı ve veteriner fakültelerinin kontenjanları dikkate alınarak yapılan çalışmada 0 yılında veteriner hekim sayısının.000 e ulaşacağı öngörülmektedir ki günümüz koşullarını düşündüğümüzde ülkemiz için oldukça yüksek bir rakamdır. Uluslar arası kuruluşlar; bir veteriner fakültesinin açılma koşullarını saptarken minimal düzeyi belirlemişler ve bu amaçla; alt yapı, insan gücü, eğitim ve öğretimin niteliği gibi ölçütler belirlemişlerdir. Mevcut Veteriner Fakültelerimizin altyapı sorunları çözülmeden, yeterli öğretim elemanı sağlanmadan, yeterli laboratuar, uygulama sahası koşulları oluşmadan, en önemlisi AB Kriterlerinin uygulanmaya başlandığı ülkemizde Avrupa Eğitim Kurumları Birliği (EAEVE) nin öngördüğü koşullar yerine getirilmeden yeni Veteriner Fakülteleri açılması Ülkemizin çıkarlarına ve AB Kriterlerine ters düşmektedir. AB uyum sürecinde Türkiye de 4 Veteriner Fakültesi, EAEVE tarafından değerlendirilmiş ve bu 4 Fakültenin değerlendirme raporunda Türkiye deki Veteriner Fakültesi sayısı fazlalığı vurgulanmıştır. EAEVE nin değerlendirme sürecinde Veteriner Fakülteleri için istenen asgari standartlar ağır şartlar gerektirmektedir. Bu kadar pahalı olan Veteriner Hekimliği eğitiminin başarılı olabilmesi için Türkiye deki mevcut fakültelerin şartlarının iyileştirilmesi gerekmektedir. Asgari şartları yerine getiremeyen fakültelerin AB üyesi olduktan sonra kapatılması EAEVE koşullarına göre zorunlu olacaktır. Artan veteriner fakülteleri sayısı ile birlikte, 995 yılından sonra fakülte kontenjanlarında da aşırı bir artış olmuştur. Artan fakülte sayısı ve kontenjanlarının aksine fakültelere ayrılan pay azalmış ve gerekli altyapı çalışmalarını, laboratuar koşullarını sağlamayan fakültelerde bunlara bağlı olarak yeterli eğitim verilememiştir. Böylece önemli bir görevi de ülkenin ihtiyacı olan her düzeyde eğitilmiş, kaliteli insan gücü yetiştirmek olan üniversitelerimizin ilkelerine ve ülkemizin çıkarlarına ters düşmüştür. Bu nedenlerle Türkiye de şu anda eğitim öğretim yapan 7 Veteriner Fakültesi bulunurken, ciddi yatırımlar gerektiren veteriner fakültelerinin yenilerinin açılmaması, yeni kurulan üniversitelerde veteriner fakültelerinin yer almaması ve bazı üniversitelerde de ikinci veteriner fakültesi açılması girişimlerinin önlenmesi ve mevcut veteriner fakültelerinin olanaklarının artırılarak, eğitim kalitelerinin AB standartlarına yükseltilmesi yönünde çalışmalara ağırlık verilerek nitelikli Veteriner Hekim yetiştirilmesinin teşvik edilmesi, ülkemiz çıkarları için son derece yararlı olacaktır. Dekanlar Konseyi ve TVHB Merkez Konseyi nin de açık olarak belirttiği bu sorunlara karşı. Kurultay da önerilen çözümler geçerliliğini korumaktadır. Bu nedenle. Türk Veteriner Hekimliği Kurultayı nda mesleki niteliklerin tanınmasında önemli olan eğitim ve öğretimin uluslar arası boyut kazanması, nitelikleri, kalite güvencesi, akreditasyon, yaşam boyu eğitim, nitelikli akademik insan gücü yetiştirilmesi, Avrupa yükseköğrenim alanı gibi öngörüler ile yükseköğrenimin yeniden yapılanmasının tartışılmasının 7
Eğitim Öğretim ve Araştırma Komisyonu Raporu daha verimli olacağı düşünülmüştür. Veteriner hekimlik eğitimi öğretimi ile ilgili olarak bu günkü şartlarda daha verimli nitelikli eğitim ve öğretim için uluslararası kuralları öne çıkarmak ve bu kuralları tartışarak, eğitim öğretim veren kurumları ve bu kurumlarda görevli yetkilileri uyarmak, sorunların devam ettiğinin üstüne basa basa belirterek, gerekirse veteriner hekim eğitimi deklarasyonu ve sözleşmeleri yayınlayarak YÖK ü ve hükümeti de uyarmak amaç edinilmiştir.. Durum Analizi.. Dünya da ve AB Ülkelerinde Genel Durum ve Eğilimler Dünyada veteriner hekim gereksinimi; ülkenin coğrafi konumu, doğal yapısı, kaynakları, genel nüfusu, yüksek öğrenim talepleri doğrultusunda açılacak fakültelerin bina, araç gereç durumu, alt yapısı, maliyeti, öğretim üyesi varlığı, var olan öğrenci sayısı, mevcut fakülte ve veteriner hekim sayılarına göre yapılmaktadır. Veteriner fakültesi açılması ise; hayvan varlığı, hayvan hastalıklarının çeşitlilik ve yaygınlık durumu; veteriner halk sağlığı; sosyal, kültürel ve ekonomik altyapı; sanayi kapasitesi, uluslararası resmi kuruluşlar ile mesleki örgütlerin görüş, öneri ve yaptırımları gibi kriterler göz önünde tutularak; o ülkenin ilgili bakanlıkları, meslek örgütleri ve eğitim öğretim kuruluşlarının görüşleri doğrultusunda saptanmaktadır. Dünyada ve AB ülkelerinde veteriner hekimlik hizmetlerinin bir taraftan uluslararası düzenlemeler ile yürütüleceği tartışılırken bir taraftan da veteriner hekimlik eğitim, öğretiminin uluslar arası boyut kazanması konuları gündeme getirilmeye başlanmıştır. Bu çerçevede AB direktifleri doğrultusunda AB ülkelerinde üniversiteler anlamda değişim dönüşüm modelleri ele alınmaya başlanmıştır. Bu çerçevede, öncelikle AB ülkeleri, 005/6/EC SAYILI AVRUPA PARLEMENTOSU VE AVRUPA KONSEYİNİN MESLEKİ NİTELİKLERİN TANINMASI DİREKTİFİ (L55, 0.09.005 P.00 04 Resmi Gazete) doğrultusunda meslek tanınırlılığı kararları alınması öngörülmüştür. Bu çerçevede AB ülkelerinin uyması gereken kurallar özet olarak şöyle açıklanmıştır. () Bu Direktif, bir üye ülkede kazanılmış mesleki niteliklerin diğer üye ülkeler tarafından tanınması hakkındadır. Bununla beraber, bu husus üye devletlerin diğer üye ülkelere uyarlanmış ve bu yönetmeliğe uyan onay kararı ile ilgili değildir. Sonuç olarak, bu Direktife uygunluğu onaylanmış mesleki niteliklere sahip bireyler, bu onayı bu üye ülkede kazanılmış mesleki niteliklerin sağladığı haklardan ayrı olarak kendi ülkelerinde başka haklar elde etmek için kullanamazlar. Ancak, Ev Sahibi Üye Ülkede ek mesleki nitelikler kazandıklarını ispatlamaları durumunda, bunu farklı haklar elde etmek için kullanabilirler.[. ] (6) Mesleklerin serbest dolaşımını teşvik etmek ve aynı zamanda yeterli bir kalite seviyesini sağlamak amacıyla farklı mesleki birlikler ve organizasyonlar veya Üye Ülkeler, Avrupa düzeyinde ortak platformlar oluşturulmasını önerebileceklerdir. [ Not: Ortak Platformlar sadece genel sistem tarafından yönetilen meslekler içindir ] (7) Genel sistem, mesleki niteliklerin tanınması ile ilgili olarak henüz bir hüküm bulunmayan ve özel bir sistemin kapsamında olmayan durumları kendi kapsamına almak üzere genişletilmelidir. Bir meslek bu sistemlerin kapsamında olmadığı zaman veya kapsamda olmasına rağmen bazı özel veya istisnai sebeplerle sistemden yararlanamıyorsa genel sistemin kapsamı genişletilmelidir. [. ] (9) Doktorların, hemşirelerin, diş hekimlerinin, veteriner hekimlerin, ebelerin, eczacıların ve mimarların serbest dolaşımı ve diplomalarının karşılıklı olarak tanınmasında temel prensip, birbiriyle bağlantılı minimum eğitim şartlarını karşılayacak şekilde verilmiş diplomaların otomatik olarak tanınması olmalıdır. Ek olarak, doktorlar, hemşireler, veterinerler, diş hekimleri, ebeler ve eczacıların üye ülkelere giriş hakkı, bu kişilerin en azından ileri sürülen şartları karşılayacak düzeyde bir eğitime tabi tutulması koşuluna bağlı 8
III. Türk Veteriner Hekimliği Kurultayı olmalıdır. Bunlar, kalifiye personelin belli şartlar altında faydalandığı bir takım kazanılmış haklarla desteklenmelidir.[. ] () Mesleki birlik ve organizasyonlarının, Avrupa düzeyinde oluşturacakları meslek kartları, meslek mensuplarının hareket kabiliyetini arttırmalıdır. Özellikle kartın verildiği Üye Ülke ile Ev Sahibi Üye Ülke arasında bilgi alışverişini hızlandırmalıdır. Bu meslek kartı, farklı üye ülkelerde eğitim görmüş ve diploma almış bir kişinin mesleki kariyerinin izlenebilirliğine olanak tanımalıdır. Böyle kartlar, bilginin gizliliği hükümlerine tamamen bağlı kalarak, meslek sahiplerinin mesleki niteliklerini (bu niteliklerin elde edildiği üniversite veya enstitü, burada kazanılmış nitelikler, mesleki deneyim), resmi kurumunu, meslekle ilgili olarak almış olduğu cezaları ve konu ile ilgili yetkili merciye dair detayları içermelidir.. Madde : Eğitimle İlgili Genel Hükümler 8. maddede belirtilen eğitimle ilgili olarak (a) Üye ülkeler, yetkili otoritelerin belirleyeceği şartlarda yarım gün eğitimi onaylayabilirler. Söz konusu yetkili merciler, yarım gün eğitimin tam gün eğitim ile aynı seviyede, kalitede ve sürede olmasını sağlayacaklardır. (b) Her üye ülke, eğitimini tamamlayan kişilerin mesleki gelişmeleri yakından takip ederek güvenli ve etkili mesleki uygulamalar yapmasını sağlamak amacıyla yaşam boyu eğitim ve öğrenim faaliyetinde bulunmasını sağlayacaktır. Bunu kendi özel mevzuatına uygun olarak gerçekleştirecektir. BÖLÜM 5: Veteriner Hekimler 8. Madde: Veteriner Hekimlerin Eğitimi. Veteriner Hekimliği eğitimi, bir üniversitede veya daha yüksek bir enstitüde en az beş yıl tam gün teorik ve pratik eğitimi kapsar. Söz konusu Enstitü, eşdeğer bir eğitim seviyesine sahip olmalı veya bir üniversitenin denetimi altında olmalıdır, Ek V, 5.4. de belirtilen eğitim programını içermelidir. Ek V, 5.4. de belirtilen içerik, bilimsel ve teknik gelişmelere uyum sağlamak amacıyla madde 58 () deki prosedürler takip edilerek ıslah edilebilir. Bu tip değişiklikler, hiçbir üye ülkede normal bireylerin eğitimi ve mesleğe girişleriyle ilgili yasal prensiplerde değişikliğe yol açmamalıdır.. Veteriner Hekimliği eğitimine başlamak için kişinin üniversite veya buna eşdeğer bir enstitü gibi söz konusu eğitimlere başlamasını sağlayacak bir diplomasının olması gerekmektedir.. Veteriner Hekimliği eğitimi aşağıdaki niteliklerin kazanılmasını garanti etmelidir: (a) Veteriner Hekimlikle ilgili temel bilimlerde yeterlilik (b) Hayvan sağlığı, bakımı, reprodüksiyonu, genel hijyeni ile beslenmesi ve hayvan beslenmesinde kullanılan yemlerin üretimi teknolojisi konularında yeterli bilgi (c) Hayvan davranışları ve korunması hakkında yeterli bilgi. (d) Hayvan hastalıklarının sebepleri, yapısı, etkileri, teşhis ve tedavisi ile özellikle insanlara bulaşabilecek hastalıklar konusunda yeterli bilgi. 9
Eğitim Öğretim ve Araştırma Komisyonu Raporu (e) Hastalıkları önleyici ilaçlar hakkında yeterli bilgi. (f) Hayvan yemleri veya hayvansal kaynaklı yiyeceklerin hazırlanması konusunda yeterli hijyen ve teknik bilgisi. (g) Yukarıda bahsedilen konularla ilgili olarak kanunlar, düzenlemeler ve idari hükümlerle ilgili yeterli bilgi. (h) Uygun bir gözetim altında yeterli klinik ve pratik deneyim. 9. Madde Veteriner Hekimliğe has kazanılmış haklar. Madde (4) de belirtilen haklar saklı kalmak şartıyla, Mayıs 004 den önce Estonya da eğitimine başlamış olan veya Veteriner Hekim diploması almış olan bireylerin diplomaları, Estonya da en az beş yıl boyunca mesleğini icra ettiğini gösteren bir sertifika almaları şartıyla kabul edilecektir. Düzenlenmiş Meslek: Bir veya bir grup mesleki etkinliği gerçekleştirme veya bu etkinlikle uğraşma ya da bu uğraşıyı sürdürme hakkının bir biçimde koşullu olarak, doğrudan veya dolaylı olarak belirli mesleki niteliklere sahip olmaya, yasalara, yönetmeliklere ve idari hükümlere bağlı olmasıdır. EK V te değişik meslek guruplarının eğitimi yanında veteriner hekimliği eğitim programları da öngörülmüştür. 4. Veteriner Hekimlik 4.. Veteriner Hekimler İçin Eğitim Programı: Şubat 008 tarih ve 6775 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Doktorluk, Hemşirelik, Ebelik, Diş Hekimliği, Veterinerlik, Eczacılık ve Mimarlık Eğitim Programlarının Asgari Eğitim Koşulların Belirlenmesine Dair Yönetmelik içerisinde eğitim programı yenilenerek belirlenmiştir. Buna göre, veteriner hekimlikle ilgili mesleki nitelikleri kazandırmaya yönelik eğitim programları en azından aşağıdaki konuları kapsayacaktır. Bu konuların bir veya daha fazlası konusundaki eğitim diğer derslerle beraber veya onların bir parçası olarak verilebilir. Temel Konular - Fizik - Kimya - Hayvan biyolojisi - Bitki biyolojisi - Biyomatematik A. Özel konular a. Temel Bilimler - Anatomi (Histoloji ve Embriyoloji dahil) - Fizyoloji - Biyokimya - Genetik - Farmakoloji - Eczacılık - Toksikoloji - Mikrobiyoloji - İmmünoloji 0
III. Türk Veteriner Hekimliği Kurultayı - Epidemiyoloji - Mesleki etik (Deontoloji) b. Klinik Bilimler - Doğum (Jinekoloji) - Patoloji (Patolojik anatomi dahil) - Parazitoloji - Klinik İlaçlar ve Cerrahi (Anestezi dahil) - Farklı evcil hayvanlar, kümes hayvanları ve diğer hayvan türleri hakkında klinik dersler - Koruyucu Hekimlik - Radyoloji - Reprodüksiyon ve Reprodüktiv Hastalıklar - Resmi Veteriner Hekimlik ve Halk Sağlığı - Veteriner hekimlikle ilgili yasalar ve Adli Veteriner Hekimlik - Terapötikler - Hazırlık dersleri c. Hayvan Yetiştirme - Hayvan Yetiştiriciliği - Hayvan Beslenmesi - Agronomi (tarla ürünleri üretimi ve toprak işlemesi ile ilgili teorik ve pratik bilgileri kapsayan bilim dalı) - Veteriner Hekimlikte Hijyen - Hayvan Etolojisi (Hayvanların davranışlarını kendi doğal çevrelerinde ve deney düzeneğine sokmadan karşılaştırmalı olarak inceleyen bilim dalı) ve koruma. d. Gıda Hijyeni - Hayvansal Gıdalar veya Hayvansal Orijinli Gıda Maddelerinin Kontrolü ve Muayenesi - Gıda Hijyeni ve Teknolojisi - Pratik Çalışma (Gıda maddelerinin üretildiği ve kesim yapılan yerlerdeki pratik çalışmalar) Pratiğe yönelik eğitim tam gün olmak ve yetkili mercilerin direk kontrolü altında olmak şartıyla okuldaki eğitimin bir parçası olabilir. Ayrıca toplam beş yıllık eğitim süresi içinde altı ayı aşmamalıdır. Farklı konular arasındaki teorik ve pratik eğitimin dağılımı dengeli olacaktır ve elde edilen bilgi ve deneyimlerin, veteriner hekimlerin bütün görevlerini yerine getirmelerine olanak tanıyacak şekilde olması sağlanacaktır (Tablo ).
Tablo. Veteriner Fakültelerinde Yıllık Ders Saati (Teorik ve Uygulama olarak). 00 00 00 004 004 005 005 006 006 007 007 008 008 009 009 00 Teo. Uyg. Topl. Teo. Uyg. Topl. Teo. Uyg. Topl. Teo. Uyg. Topl. Teo. Uyg. Topl. Teo. Uyg. Topl. Teo. Uyg. Topl. Teo. Uyg. Topl. Adnan 760 05 565 760 05 565 760 05 565 760 05 565 760 05 565 760 05 565 760 05 565 5 6 4956 Menderes Afyon 8 4 4 9 46 7 9 46 7 9 46 7 6 54 6 6 54 6 7 58 9 7 58 9 Kocatepe Ankara 54 4 4658 8 08 4490 56 6 49 00 968 4068 00 968 4068 44 44 Atatürk 6080 64 77 6080 64 77 6080 64 77 6080 64 77 6080 64 77 6080 64 77 6080 64 77 6080 64 77 Dicle 495 0 475 495 0 475 495 0 475 495 0 475 495 0 475 495 0 475 Erciyes Fırat 59 94 5985 59 94 5985 59 94 5985 7 904 66 7 904 66 7 904 66 7 904 66 7 904 66 Harran 57 76 İstanbul 6 5 86 6 5 86 6 5 86 6 5 86 6 5 86 6 5 86 6 5 86 6 5 86 Kafkas 54 0 4564 54 0 4564 54 0 4564 54 0 4564 Kırıkkale M.Akif Ersoy 000 95 495 000 95 495 000 95 495 670 845 455 670 845 455 670 845 455 670 845 455 670 845 455 Mustafa Kemal Selçuk 47 78 5 Ondokuz 544 0 4576 544 0 4576 544 0 4576 544 0 4576 544 0 4576 68 84 475 68 84 475 Mayıs Uludağ 870 800 4670 870 800 4670 870 800 4670 870 800 4670 870 800 4670 870 800 4670 870 800 4670 870 800 4670 Yüzüncü Yıl 9 40 9 40 9 0 69 9 0 69 9 0 69 9 6 5 9 6 5 9 6 5
4.. Veteriner Hekimliğin Resmi Niteliklerinin Kanıtları Veteriner hekimlik, birçok ilgi alanı ile çok hızlı gelişen, sürekli değişim ilerlemelerin kaydedildiği önemli bir alandır. Bu kadar hızlı değişen bilgilerle sürdürülen bir meslek, devamlı olarak kendisini yenilemesi gerekir. Bilim ve teknoloji geliştikçe mesleki bilimsel yenilenme de ihtiyaç haline gelmiştir. Yeniliklerden, değişim ve dönüşümden uzak duran bir veteriner hekimin mesleğini icra etmeyi sürdüre bilmesi günümüz rekabet ortamında mümkün gözükmemektedir. Bu sebeple son yılarda düzenlenen çeşitli meslek içi eğitim kurslarına kongrelere ilgi giderek artmaktadır. Bazı ülkelerde meslek içi eğitime katılma yasal düzenlemeler ile zorunlu hale getirilmiş, mesleki faaliyetlerin sürdürüle bilmesi yurt içi ve yurt dışı çeşitli kurs ve kongrelere katılım neticesinde alınan kredileri tamamlama şartına bağlanmıştır. Buralarda, meslek hayatı boyunca bilimsel eğitim alması, seminer ve sempozyumlara katılması, öngörülen yasal kredilerini doldurması mesleki zorunluluktur. Ülkemizde meslek içi eğitimin ikincil mevzuatla düzenlenmesi konusunda TVHB yasal olarak yetkilendirilmelidir. Ayrıca yeni mezun veteriner hekimlerin staj, çalışacağı alanla ilgili mevzuat ve iş pratiği yönünden bilgilerin verileceği kursların mesleğe katılımlarıyla ilgili prosedürlerin belirleme yetkisi de yasal olarak TVHB ne verilmelidir. Veteriner hekimlerden gelen talepler neticesinde bazı veteriner fakülteleri, meslek odaları, uzmanlık dernekleri gibi kurumlar veteriner hekimlere yönelik bazı eğitim programları yürütmektedir. Bu çalışmalar henüz çok yeni olup, zaman içerisinde edinilen deneyimlerle, daha da gelişecektir. Veteriner hekim branşında daha iyi hekimlik hizmeti vermek istediği için kendini yenilemek amacı ile bu eğitimlere katılmaktadır Sonuç olarak veteriner hekim meslek örgütleri ve üniversiteler işbirliği ile Yaşam Boyu Eğitim sürecini yasal yapıya bağlaması ve TVHB ce düzenlenmesi kaçınılmazdır. Kendimizi geliştirmek, yüksek standartlarda mesleğimizi icra etmek zorundayız bu konuyla ilgili yasal değişiklikleri kanun koyuculardan talep etmekle yükümlüyüz. Çeşitli ülkelerde veteriner hekimlere verilen resmi nitelikler ve bu nitelikleri veren organlara ilişkin değerlendirmeler aşağıda sunulmuştur; Ülke Resmi niteliklerin kanıtı Niteliklerin kanıtları hakkında karar verme organı Niteliklerin kanıtlarıyla beraber bulunan sertifika Referans tarihi Örnekler: België/Belgique/Belgien Diploma van dierenarts/diplôme de docteur en médecine vétérinaire De universiteiten/les universitésde bevoegde Examen commissie van de Vlaamse Gemeenschap/Le Jury compétent d'enseignement de la Communauté française December 980 Česká republika Diplom o ukončení studia ve studijním programu veterinární lékařství (doktor veterinární medicíny, MVDr.)Diplom o ukončení studia ve studijním programu veterinární hygiena a ekologie (doktor veterinární medicíny, MVDr.) Veterinární fakulta univerzity v České republice May 004 Danmark Bevis for bestået kandidateksamen i veterinærvidenskab Kongelige Veterinær og Landbohøjskole December 980 Deutschland Zeugnis über das Ergebnis des Dritten Abscnitts der Tierärztlichen Prüfung und das Gesamtergebnis der Tierärztlichen Prüfung Der Vorsitzende des Prüfungsausschusses für die Tierärztliche Prüfung einer Universität oder Hochschule December 980 France Diplôme d'etat de docteur vétérinaire December 980 Ireland Diploma of Bachelor in/of Veterinary Medicine (MVB) I Diploma of Membership of the Royal College of Veterinary Surgeons (MRCVS) December 980 Italia Diploma di laurea in medicina veterinaria Università Diploma di abilitazione all'esercizio della medicina veterinaria January 985
Eğitim Öğretim ve Araştırma Komisyonu Raporu Nederland Getuigschrift van met goed gevolg afgelegd diergeneeskundig/veeartse nijkundig examen December 980 Österreich Diplom TierarztMagister medicinae veterinariae Universität Doktor der VeterinärmedizinDoctor medicinae veterinariaefachtierarzt January 994 Sverige Veterinärexamen Sveriges Lantbruksuniversitet January 994 United Kingdom.Bachelor of Veterinary Science (BVSc).University of Bristol December 980.Bachelor of Veterinary Science (BVSc).University of Liverpool.Bachelor of Veterinary Medicine (BvetMB).University of Cambridge 4.Bachelor of Veterinary Medicine and Surgery (BVM&S) 4.University of Edinburgh 5.Bachelor of Veterinary Medicine and Surgery (BVM&S) 5.University of Glasgow 6.Bachelor of Veterinary Medicine (BvetMed) 6.University of London.. Türkiye de Geçmişe Yönelik Değerlendirme Genel Durum Türkiye de veteriner hekim gereksinimi 960 lı yıllara kadar çeşitli kriterler göz önünde tutularak, DPT, ilgili bakanlıklar, meslek örgütleri ve o yıllarda ülkenin tek veteriner fakültesi olan Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi işbirliği ile saptanmış ve uygulanmıştır. 980 li yıllardan itibaren de veteriner hekim gereksinimi göz önünde tutulmadan, bakanlık, meslek örgütleri, DPT ve fakültelerin görüşleri alınmadan çok sayıda yeni fakülteler açılmıştır. Bu uygulama Türkiye deki veteriner fakültelerinin ve veteriner hekim sayısının kontrolsüz bir şeklide çoğalmasına sebep olmuştur. EAEVE uzmanlar grubunun her yıl Avrupa da birkaç veteriner fakültesini ziyaret ederek yaptıkları değerlendirme çalışmalarının 000 yılına kadar olan programına girmek için Türkiye den hiçbir veteriner fakültesi teklif yapmamıştır. Bugün itibarı ile Avrupa Birliği Uyum sürecinde Türkiye de 4 veteriner fakültesi EAEVE (Avrupa Veteriner Eğitim Kurumları Birliği) tarafından değerlendirilmiş ve bu 4 fakültenin de değerlendirme raporunda Türkiye deki Fakülte sayısının fazlalığı vurgulanmıştır. Bu kadar pahalı olan veteriner hekimliği eğitiminin başarılı olabilmesi için mevcut fakültelerin şartlarının mutlak surette iyileştirilmesi gerekmektedir. Asgari şartları yerine getiremeyen fakültelerin AB üyesi olduktan sonra kapatılması EAEVE koşullarına göre zaten zorunlu olacaktır. Kaldı ki yüksek olan sadece veteriner fakültelerinin sayısı değil öğrenci sayısı da, ülke koşullarını ve istihdam alanlarını değerlendirdiğimizde oldukça yüksektir. 980 li yılların sonuna kadar 7 olan veteriner fakültesi sayısı bugün 7 si aktif eğitim öğretim verilen olmak üzere 0 ye ulaşmıştır. Ayrıca Balıkesir, Marmara ve Çorum Üniversitelerinde de veteriner fakültesi açılmış ancak henüz eğitim öğretime başlamamıştır. AB ülkelerinin tamamında 5 veteriner fakültesi ve 4.9 öğrenci sayısı (Tablo 4) varken ve İtalya gibi bazı ülkelerde bunların bazıları kapatılırken Türkiye de mevcut şartlar göz önüne alındığında 7 aktif olan ve sayısı 0 yi bulan bu fakültelerde 006 verilerine göre 7.9 öğrencinin okuması başlı başına tartışılması gereken bir unsurdur. Meslek öncesi eğitim hayatının daha iyi şartlarda sürdürülebilmesi adına kalıcı çözümler üretmeli ve bu çözümler bir an önce uygulamaya konmalıdır. 4
III. Türk Veteriner Hekimliği Kurultayı Tablo 4. Veteriner fakülteleri AB ülkeleri karşılaştırılması Ülke Fakülte Öğrenci Veteriner Hekim Yıllık Mezun Almanya 5 6.506 4.660 974 Avusturya.500.66 Belçika.000 4.567 00 Danimarka 76.7 00 Finlandiya 90.00 70 Fransa 4.0 5.58 600 Hollanda.85 4.078 00 İngiltere 6.740 4.40 00 İrlanda 75.078 65 İspanya 0.79 7.047 000 İsveç 67.7 İtalya 8.76 9.06 500 600 Lüksemburg 90 Portekiz 4.754.7 Yunanistan 67.00 Toplam 5 4.9.94 Türkiye * 7 7.9 8.000 950 00 * AB Ülkelerinin verileri 000 00 yılı verileridir... Öğrenci 99 yılında veteriner fakültesini kazanan öğrencilerin ülke genelinde ÖSS sonuçlarına göre yüzdelik dilimi % arasında değişirken fakülte sayısı arttıkça veteriner fakültelerinin yüzdelik dilimdeki yeri bir hayli gerilemiştir. 006 yılı itibariyle ÖSS sonuçlarına göre veteriner fakültelerinin yüzdelik dilimleri % 0 65 arasında yer almaktadır (Tablo 5). 006 yılından itibaren ÖSS ile yerleşen öğrencilerin % lik dilimleri değil, en düşük başarı sırası verilmektedir. Buna göre 006 007 yıllarında ÖSS yerleştirme sınavında SAY türüne göre öğrenci alan Veteriner Fakültelerinde % lik dilimin tabanı %5 lere kadar gerilerken; 008 yılında üniversite kontenjanlarının artması sonucu birçok alanda en düşük başarı sırasının yükselmesine paralel olarak, Veteriner Fakültelerinde de en düşük başarı sırası yükselerek gerileme gözlenmektedir (Tablo 5). 5
Tablo 5. Veteriner Fakültelerine öğrenci kayıtta ÖSS yüzdelik dilim ve en düşük puanları. 00 00 00 004 004 005 005 006 006 007 007 008 008 009 009 00 Yüzdelik Puan Yüzdelik Puan Yüzdelik Puan Yüzdelik Puan Yüzdelik Puan Yüzdelik Puan Yüzdelik Puan Yüzdelik Puan dilim dilim dilim dilim dilim dilim dilim dilim Adnan Menderes 70,406 96,70 0,056 09,608 7,0 99,89 89,46 85,640 Afyon Kocatepe 67,46 58,6 94,75 8,85 77,7 Ankara 74,686 76,45 79,4 6,9 00,487 74,98 78,67 74,659 95,48 Atatürk 00,00 66,4 00,00 45,75 00,00 46,008 00,00 5,0 00,00 65,098 00,00 9,40 00,00 8,074 00,00 74,497 Dicle 54,7 48,4 6,6 675,97 7, Erciyes 68,775 9,858 97,66 06,5 66,859 95,8 84,98 78,59 Fırat 56,4 6,898 49,47 8, 4,49 89,708,7 00, 08,000 6,9 09,000 6,74 7,000 79,00 69,669 (sıralama) (sıralama) (sıralama) Harran 80 85 90 8 87 78 79 70 İstanbul 8,0,65 0,588 8,0 05,68,44 7.600 80.479 7.500 04,66 80.00 94,90 94,44 Kafkas 78,49 85,75 96,46 57,768 85,055 76,950 65,5 Kırkkale 65,747 9,09 8,00 76,69 M.Akif Ersoy 69,587 94,76 99,400 08,48 67,78 95,975 84,85 Mustafa Kemal 9,05 8,489 74,49 Selçuk 9,5 07,9 67,784 95,86 85,0 80,7 Ondokuz Mayıs 9 9 9,88 8 99,49 6 09,487 6 0 69,57 4 97,6 7 86,876 8,87 Uludağ 8,6 7,844 4,7 99,074 4,7 0,745 0,7,9 7,77 0,6 9,658 78,8 Yüzüncü Yıl 60 7 76 67
Bunun olumsuz etkileri, yalnızca meslek öncesi eğitime değil, mesleğe atıldıktan sonra da kendini göstermiş ve her geçen gün nitelikli veteriner hekimlerin sayısı azalmıştır. Meslek öncesi eğitimin verimli olması için okuyan öğrencilerin kalitesinin de aynı ölçüde yüksek olması gerekmektedir. Mesleki temel sorunların ivedilikle çözüme kavuşturularak, istihdam koşullarının iyileştirilmesi yanında; orta öğretim öğrencilerine veteriner hekimliği mesleğinin daha etkili olarak tanıtılması, mezuniyet sonrası olanaklarının açıklanması yolunda çalışmaların yapılması ile veteriner fakültelerine nitelikli öğrenci akışı sağlanabilecektir. AB sürecinde diploma denkliği ve mesleki tanınırlılık ve mesleki değişim açısından veteriner hekimliği eğitimi veren kuruluşların yukarıda belirtilen açıklamalar doğrultusunda akredite edilmesi önemlidir. ABD ve Kanada da, Amerika Veteriner Hekimleri Birliği (AVMA American Veterinary Medical Association) 946 yılından beri hem kendi ülkelerinde hem de diğer ülkelerde akreditasyonu gerçekleştirmektedir. Avrupa da ise, AB direktifleri doğrultusunda, 994 yılından beri veteriner eğitim kurumlarının akreditasyonunu, Avrupa Veteriner Eğitim Kurumları Birliği, EAEVE (European Association of Establishments for Veterinary Education) yapmaktadır.... Öğretim Elemanı Türkiye de tüm Veteriner Fakültelerinde 84 profesör, 0 doçent ve 94 yardımcı doçent olmak üzere toplam 998 öğretim üyesi ile 8 araştırma görevlisi bulunmaktadır. Öğretim Üyesi/Öğrenci oranlarını dikkate aldığımızda tüm sınıflarda öğrencisi bulunan fakültelerde öğretim üyesi: öğrenci oranı : 5.76 ile :.59 arasında değişmektedir (Tablo 6., Tablo 6., Tablo 6.).
Tablo 6.. Veteriner Fakültelerinde Öğretim Üyesi, İdari Personel ve Öğrenci/Öğretim Üyesi (Oran *) ve Öğrenci/ Asistan (Dr. Ve Araş.Gör.) (Oran **) 00 00 Prof Doç Y.Doç. Arş.Gr.Dr. Uzm. İdari P. Oran * Oran ** Prof Doç Y.Doç. Arş.Gr.Dr. Uzm. İdari P. Oran * Adnan Menderes 5 5,6,8 Afyon Kocatepe 6 4 9 4 5 9 Ankara 75 0 5 46 70 8,5 0,8 78 6 5 6 4 6 8,66,6 Atatürk Dicle Erciyes 4 7 5 5,4 0,8 7 6 5 4, 9,6 Fırat 6 8 7 5 8 0 9 9 9 44 8 7 Harran 4 4 5 4 İstanbul 4 8 48 55 6,6 8, 40 9 7 4 49 6,64 0,6 Kafkas 6 4 8 6,78 9,9 Kırkkale 40/7 40/ 4 9 4 50/7 50/ M.Akif Ersoy 6 9 6 9 5 8 4 Mustafa Kemal Selçuk Ondokuz Mayıs 6,46 Uludağ 5 9 69 0, 0,0 5 0 4 64 0, 0,0 Yüzüncü Yıl 7 6 6 7,04 8,5 Oran **
III. Türk Veteriner Hekimliği Kurultayı Tablo 6.. Veteriner Fakültelerinde Öğretim Üyesi, İdari Personel ve Öğrenci/Öğretim Üyesi (Oran *) ve Öğrenci/ Asistan (Dr. Ve Araş.Gör.) (Oran **) 004 005 006 Prof Doç Y.Doç. Arş.Gr.Dr. Uzm. İdari P. Oran * Oran ** Prof Doç Y.Doç. Arş.Gr.Dr. Uz m. İdari P. Oran * Oran ** Prof Doç Y.Doç. Arş.Gr.Dr. Uzm. İdari P. Oran * Oran ** Adnan Menderes 4 9 5, 5 6 6 9 9 5, 4 6 5 0 5 7 5,, Afyon Kocatepe 4 4 4 8 9 7,60 9,88 5 7 0 0 8,79 7,80 5 4 9 5,60 4,74 Ankara 8 4 4 9 6 8,59 4, 86 4 9 68 8,8,58 86 9 5 68 8,54 6,6 Atatürk Dicle Erciyes 7 6 7 9 9, 4,9 7 6 7 0.04,75 9 9,48 6,08 Fırat 6 0 5 8 9 7 6 0 0 7 40 0 6 0 0 8 0 Harran İstanbul 49 5 7 46 4 5,98 9, 4 8 7 47 4 6,54 8,80 45 7 6 50 9 6,4 7,7 Kafkas 7 5 4 7 6 5,89 4,4 40 7 4,65 4 5 7 8 7, 9,5 Kırıkkale 4 4 6 6/ 6/ 9 9 69/ 69/ 0 9 4 99/ 99/ M.Akif Ersoy 9 7 5 7 5,5 6 5 7 7 46 Mustafa Kemal Selçuk 47 9 5 5 66/9 66/ 50 8 4 0 8 74/9 74/0 Ondokuz Mayıs 0 5 7,07 0,8 0 5 8,0 6,6 5 4 4 6 0, 8,8 Uludağ 5 5 9 5 54 0, 0,0 4 9 4 7 44 0, 0,0 5 5 7 5 40 0,0 0,0 Yüzüncü Yıl 7 6 8 4 7,9 4 9
Eğitim Öğretim ve Araştırma Komisyonu Raporu Tablo 6.. Veteriner Fakültelerinde Öğretim Üyesi, İdari Personel ve Öğrenci/Öğretim Üyesi (Oran *) ve Öğrenci/ Asistan (Dr. Ve Araş.Gör.) (Oran **) 007 008 009 Prof Doç Y.Doç. Arş.Gr.Dr. Uzm. İdari P. Oran * Oran ** Prof Doç Y.Doç. Arş.Gr.Dr. Uzm. İdari P. Oran * Oran ** Prof Doç Y.Doç. Arş.Gr.Dr. Uzm. İdari P. Oran * Oran ** Adnan Menderes 5 7 8 8 7 5 9,94 5 7 9 5 0,8 6 0 8 9 5, Afyon Kocatepe 5 6 5,57,5 4 4 4 6,00 4,8 8 7,5 4,80 Ankara 86 9 5 68 8,54 6,6 9 4 0 69 8,97, 94 5 9 6 8,5,8 Atatürk 5 7 8 7, 0, 6 8 8 48, 8, 7 8 9 47 8,9, Dicle 7 8 4 6? 59,5 Erciyes 9 8 9 8,4 6,56 9 0 6 0 8,08 56, 0 9 9 7 9 9,47 5,4 Fırat 4 4 6 8 7 0 44 6 4 8 7 50 8 7 Harran 4 4 4 4 5 İstanbul 5 4 8 40 5,84 6, 56 4 7 7 09 5,44 4,55 54 5 6 7 99 5,8 5,50 Kafkas 4 5 8 7, 09,5 4 9 8 4 7 7,0 7,66 7 0 4 6,5 4,8 Kırıkkale 4 0 9 9,4 9,4 4 9 8,57,6 5 5 8 8,8 4,5 M.Akif Ersoy 4 0 4 7 6 48 4 4 4 6 5 6 6 6 7 Mustafa Kemal 6 5 0 9 7 6 Selçuk 55 0 8 806/9 806/0 67 7 7 8 6 846/9 846/8 7 8 4 6 847/9 847/4 0 Ondokuz Mayıs 7 6 40,9 9,7 9 7 4 4,8 9,64 0 8 4 5 5,55,78 Uludağ 9 5 6 9 0,0 0,0 9 6 6 6 0,0 0,0 4 6 9 5 0,0 0,0 Yüzüncü Yıl 7 6 4 7,9 4,00 5 5 9,5 60,85 4 6 4 0