I.BURDUR SEMPOZYUMU 23 KÜRESEL DÜNYANIN GİYİMDEKİ TASARIM KONSEPTİ KARŞISINDA, BURDUR YÖRESEL GİYSİLERİNİN YARIŞABİLİRLİĞİ Ayşe İŞBİLEN * Özet Modanın başlıca öğesi Giysi dir. Giysinin sahip olduğu örgütlü kimliğe başka hiçbir moda ürünü sahip değildir. Günümüzde, giysi ve tasarımı konseptlerinin çok önemli birer ticari meta halini aldığı gözlenmektedir. Türk Konfeksiyon Sanayiinin de; 9 183 440 000 $ lık Hazır Giyim-Konfeksiyon İhracatı ile toplam sanayi ürünleri ihracatı içinde, yurda en fazla döviz getiren sektörlerin başında geldiği bilinmektedir. Sahip olunan bu muazzam ekonomik güç; Fiyat ve kalite yoluyla ürün farklılaştırma, Küresel pazarlarda üretim bazında standart bir nitelik kazanma, Teknoloji transferi vb. gibi geleneksel yöntemlerle sağlanmıştır. Ancak artık bu yöntemlerle sürdürülebilir bir rekabet yaratmak olanaksızdır. Ve yapılması gereken; Teknik kalitenin yanında, Tasarım Kalitesi ile de öne çıkmaktır. Tasarım, ürün bazında anlamlı farklılıklar ve katma değer yaratmanın en etkin araçlarındandır. Tasarım yoluyla katma değer yaratmak; Farklılaşmak ve Marka Yaratma nın da temelini oluşturur. Moda ve marka yaratma konusunda liderlik şu anda büyük oranda Avrupa tekelindedir. Ancak bu tekel hızla, Japonya gibi geleneksel kültürlerini çağdaş tasarım diline dönüştürebilen ülkelerce kırılmaya başlanmıştır. Bu bağlamda, Türkiye nin ve Türk tasarımcılarının da zengin kültürel birikimlerini, global pazarın diline ve güncel kültüre uyarlayarak aynı platformda rahatlıkla yarışabilecekleri düşünülmektedir. Bu çalışmanın ana çerçevesini de; ince bir zevke sahip ve derin bir kültürel mirasın ürünleri olan Burdur Yöresel Giysileri nin, global giysi tasarım konseptleri açısından incelenerek irdelenmesi oluşturacaktır. Anahtar Kelimeler: Moda Tasarımı, Tasarım Konsepti, Giyim Endüstrisi, Yöresel Giyim 1. GLOBALLEŞME VE TÜRK GİYİM KÜLTÜRÜ Marx, oluşumu ve kökeni açısından kültürü; Doğanın yarattıklarına karşılık, insanoğlunun yarattığı her şey olarak tanımlamıştır(1). Milletleri bir arada tutan, milli kültürdür ve Türk kültürü; Türklerin göçüp yerleştikleri devlet kurup egemen oldukları tüm ülkeleri kapsar. Türkler, kendi ihtiyaçlarını karşılayan bir kültür yaratmışlar ve bu kültürü, dünya coğrafyasına dağıldıkları her yere taşımışlardır(2). Milli varlığımız bu temeller üzerinde yükselmiştir. Ancak medeniyetimiz, bir kültür mozaiği değil; yurt tutulan Anadolu coğrafyasında kültürlerin yarattığı bir alaşım, yeni bir Anadolu kültürüdür. Kısaca; Türk kültürünün zenginliği ulusumuzun yaşadığı coğrafyalardan ve yaşadığı büyük tarihsel olaylardan kaynaklanmaktadır. Doğup büyüdüğümüz, bize değerlerimizin ve anlamlarımızın çoğunu veren kültürümüz kişisel kimliğimizin bir parçasıdır. Kültürel kimliğin, giyimle yadsınamaz ilişkisiyse değişmez ve durağan değildir. * Süleyman Demirel Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Tekstil Mühendisliği Bölümü. (ayse_isbilen@yahoo.com, iayse@mmf.sdu.edu.tr)
24 I.BURDUR SEMPOZYUMU Ülkemiz gerek kültürel birikim, hammadde kaynakları-insan gücü, gerekse teknolojiyi kullanabilme açısından, dünya tekstil ve hazır giyim sektöründe bugün bulunduğu konumdan daha ileri bir konuma ulaşabilme kapasitesine sahip bulunmaktadır. Ancak, bu ileri konuma ulaşabilmesi için; teknik kalitenin yanında Tasarım, eğitimli eleman sayı ve kalitesi ni de yükseltmek zorundadır. Sektörün moda yaratacak kadar gelişebilmesi için gereken şartların yeni yeni geliştiği görülmektedir. Moda yaratmak ve bunu dünya çapında saygı ve kabul gören bir yapıya kavuşturmak için, bu sürecin iktisadi sonuçlarını öngörebilecek gelişmeyi ve trendleri bütünüyle kavramış olmaya ihtiyaç vardır. Günümüz küresel dünyasında, evrensel standartlara ulaşmanın ilk adımı olan kalite anlayışını benimsemek ve kalite uygulamalarının sürekliliğini sağlamak ya da teknoloji satın almak, artık sıradan bir formalite halini almıştır. Ve günümüz rekabetçi koşullarında sadece teknoloji alımı ile hele ucuz işgücü ile rekabet etmeye çalışmanın başarıya götürmediğinin en açık örneği de yine Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sektörleri nde görülmektedir. Avrupa başta olmak üzere Amerika'daki tekstil sektörü; konvansiyonel tekstil ürünleri üretimini bilinçli olarak terk edip, yüksek getirisi olan ve yoğun bir rekabetin yaşanmadığı yüksek performanslı teknik tekstil ürünleri ve marka üretimine yönelmiştir (3). Tüm gelişmekte olan ülkelerin izlediği politika ile Türkiye de Tekstil-Konfeksiyon Sanayii ile olumlu bir çıkış yapmıştır. Yaklaşık olarak 1960-80 ler. Başlangıç için doğal sayılabilecek bir süreç olan işin hamallığı üstlenilmiştir. Ancak, artık değişim-gelişimler doğrultusunda bu konum çoktan terkedilmiş olmalıydı. AB'de, yıllar önce tekstil sektöründe altı milyonu aşkın çalışan bulunmaktayken şu an bu sayı iki milyonun altına düşmüştür. Entelektüel sermaye ürünü olan Tasarım ve tasarımcıya önem verilmiş, katma değeri yüksek ürünlere yönelme politikası izlenmiştir. Ve yöneldikleri moda-marka ürünler, özgün tasarımlar sayesinde, ciroları yıllık 200 milyar Euro ya ulaşmıştır. Türkiye'de ise resmi olmayan rakamlara göre sektörde 2 milyonun üzerinde çalışan bulunmakta olup, ciromuz ise tahminen 20-30 milyar Euro kadardır [3]. Artık moda tasarımcıları da koleksiyonlarında özgün materyaller kullanarak tasarım dünyasında öne çıkmakta, fark yaratmaktadır. Türk tekstil ve konfeksiyon sanayii, ülke kalkınmasında lokomotif görevi yapan önemli bir yere sahiptir. Dünya pamuk üretiminde altıncı sırada bulunan Türkiye, Sektör üretiminin %70'i ihraç edilmektedir. Sektördeki ihracat gelirlerinin, %75'i hazır giyim ve %25'i ise tekstilden elde edilmektedir [4]. Maliyetlerin yükseldiği, üretim zamanlarının kısaldığı, süresi gittikçe azalan periyotlarla değiştiği, teknolojinin hızla eskidiği ve entegrasyona çok acil ihtiyaç duyulan sanayi dalında, Türk Hazır Giyim Sanayicisi nin; kendi özgün modellerini taşıyan ürünleri markaları, dış pazarlara sokması ve yeni tarzlar oluşturması gerekmektedir. Bu amacın gerçekleştirilebilmesi için de; doğru, başarılı ve etkin bir Moda Tasarımı stratejisine ihtiyaç vardır. Strateji; rekabet ve rakiplere üstünlük sağlamada izlenecek yollardır ve işletmelerde yenilikler veya yeniliğe benzer durumların yaratılmasını içermektedir. Rakiplere üstünlük sağlamak için yaratıcı olmak zorunluluğu vardır ve Konfeksiyon Sanayiinde bu güç tasarımcının elindedir. Tasarım anlayışı ve modamız (sayıları 10 u geçmeyen çok değerli moda tasarımcılarımız hariç), tamamen dışarıdan almadır. Hazır Giyim Sektöründe özgün bir tasarım bulunmamakla beraber, tasarımcıya da saygı yoktur. En kolay yol seçilmektedir; İtalya'ya gidip birkaç fuar gezerek oradaki beğenilen ürünleri taklit etmek, kopyalamak vb.! [6]. Oysa, şirketler sektörlerinde eşit fiyat ve eşit işlev ile yarışıyorlarsa, fark yaratan tek şey tasarımdır. Ve farklılaşmanın tek yolu; farklı tasarıma sahip ürünleri imal etmek, marka yaratmak ve bu markayı etkin bir şekilde pazarlamaktan geçmektedir. Giyim kültürümüz, dünya modasına ilham verecek kadar geniş bir alt yapıya sahiptir. Türkiye nin son yıllarda Hazır Giyim Üretimi ve Moda alanlarında göstermiş olduğu başarı bir rastlantı değildir. Bu konuda Türkiye nin seviyesinin kaynağı; zengin kültürü, tarihi ve geleneksel geçmişinden kaynaklanmaktadır. Burdur ilinin giyim sanatında sahip olduğu değerlerin, farklılaşma ve katma değer yaratma fırsatı olarak ele alınabilmesi halinde, önemli bir ekonomik kaynak yaratılabileceği görüşündeyim. 2. BURDUR YÖRESİ GİYSİ KÜLTÜRÜ Giysi kültüründe kullanılan giysiler için; günlük, yabanlık, işlik, bayramlık gibi değerlendirmeler yaygındır. Hemen hemen herkesin belli günler (düğün ve bayram günleri vb) için temiz, şık elbiseleri bulunur.
I.BURDUR SEMPOZYUMU 25 Düğün kıyafetlerinde kullanılan kumaşların daha sembolik olmasına da özen gösterilmiştir. Burdur yöresel giysilerinin belli başlı parçaları şunlardır: 1) İçlik (baştan geçirilen ve belden bir kuşakla sıkılan gömlek), 2) Üstlük (önü açık, kısa kollu ya da kolsuz düğmesiz ceket), 3) Dizlik (kısa ya da çizme içine girecek kadar paçalı pantolon), 4) Örme çorap, yumuşak kısa çizme, fes, belli başlı parçalardır. Erkek Giysi & Aksesuarları Kalıpsız fes Poşu (Poçu) İçlik Camedan Kolon kuşak Şal kuşak Yağlık Potur Dolama ve/veya yün çorap Çarık veya yemeni Erkeklerde alt giyim; Mavi ya da kara çuhadan şalvar (çakşır), menevrek Bele şal kuşak (beli soğuktan koruma fonksiyonlu)(5) Kolon; 3-3.5 cm genişlik & 2-3m boyda, rengarenk yünden dokunmuş olup, şal kuşak üstüne bele dolanarak takılır. Sağ yanda dekoratif bir şekilde sarkıtılarak bağlanır. Günlük hayatta çeşitli işlerde kullanılmak üzere çözülüp (çalı-çırpı taşırken demeti bağlamada vb.) kullanılır. Erkeklerde üst giyim; kepe adı verilen kadife veya çuhadan kolları-yakası kara ipek ya da pamuk kaytanla işlenmiş kısa cepken giyilmiştir. Alt kol dikişi, bilekte oval bir yırtmaçla biter. Hareket rahatlığı amacıyla giysi vücuda oturtulmamıştır. camedan ; iç yeleğidir. Ön&Arka beden yöresel motiflerle işlidir. Çizgili yöresel kumaştan yapılan dik yakalı modellerde, işleme yoktur. Göynek (iç göynek-mintan); Beyaz veya çizgili olup alaca dokumadan yapılır. Uzun kolludur. Bürümcükten yapılanları ya da yanışlarla(işleme)-oyalarla süslü olanları da vardır. İç donu; Çağşır-menevrek içine giyilir. Belde uçkurlarla toplanır. Her ikisi de yanışlı cebiş lerle (giysi eskiyince sökülebilen işlemeli parçalar) süslüdür. Başta Fes ve ucu sağa sarkık Poçu, sırtta Mintan, üzeri kolanlı şal veya yün Kuşak, sırmalı Cepken, ayakta yün Çakşır, yün çorap & çarık Delikanlılarda giyim; Delikanlılar köylerde giyimlerine çok dikkat ederler. Pantolon, gömlek, ceket ve kasketiyle büyük bir adam havasına bürünürler. Evlenmek isteyen delikanlı kasketinin kenarına bir çiçek takar. Bu onun evlenme isteğinin işaretidir. Yeni evli delikanlılar ise özellikle askerden döndüklerinde siyah urbasının yakasına geçirdiği ve gelinin çeyizinde işlediği çevresi ile günlerce dolaşır. Delikanlılarda en fazla göze batan; birbirinden güzel nakışla örülmüş yün çoraplardır. Gelinlerin çeyizleri arasında daima bu nakışlı yün çoraplara rastlanır(7).
26 I.BURDUR SEMPOZYUMU Kadın Giysi ve Aksesuarları Fes Alınlık Oyalı yemeni Çatkı İçlik Üçetek Cepken Kolon kuşak Yağlık Önlük Arkalaç Şalvar Yün çorap Çarık Genç Kızlarda; Günlük giysileri en renkli, en canlı basmalardan bol şalvar ile göğüs altında (sıkma) adı verilen bir giysiyle tamamlanır. Sıkma-Sıktırma: Üçeteğin ve kapatmanın üstüne işe gidilmediği zaman "sıktırma" giyilir. Bir nevi sutyen vazifesi görür. Arkası dirilden, önleri kırmızı bezdendir. Boyu oldukça kısadır, göğüs altı hizasında biter. Ön beden arka bedene kol altına denk gelen yan parçayla birleştirilir. Önlere üçer parmak eninde siyah pamuklu kumaş geçirilmiştir. Elde kapitone dikişle kırmızı kumaşa monte edilir. Üzeri tamamen işlidir. İşlerin arasına zigzag sutaşıyla süslemeler yapılır. Önde dört düğme ve binilerle iliklenir. Oldukça dar kesimlidir. Yaka etrafına, önlere ve ön etek ucuna bir sıra beyaz boncukla süsleme yapılır. Üçetek Üçpeşli: En eski kadın giyeceklerindendir. Göyneğin üzerine giyilir. Ön tarafı iki, arka tarafı ise tek parçalıdır. Yan dikişler belden aşağı yırtmaçlı, ön ortası boydan boya açıktır. Genelde "U" yakalı olup ön beden göğse kadar açıktır. Belde, brit-ilik düğmeyle iliklenir. Bazı modellerde etek boyu ayakların görünebileceği uzunlukta, bazılarında ise daha uzun olup etek uçlarından kaldırılıp, kıvrılarak beldeki kemere sokularak kullanılacak uzunluktadır. Parçaların her iki yandan da kıvrılması dekoratif bir görünüm sağlanmaktadır. Kollar düz kesimli ve uzun olup ağız kısmı yırtmaçlı ve harçlarla süslüdür. Dirsek hattına kadar farklı bir kumaşla dublelenmiş olan kol ağzı, dışa da kıvrılabilmektedir. Giysi altına genel olarak şalvar giyilmektedir. Çoğunlukla Sevai, Hatai, Altıparmak adlı kumaşlardan; kırmızının, bordo, siyah, mavi renklerde kumaşlardan yapılmaktadır. İç kısım, krem rengi bir bezle astarlanmıştır. Peşli ya da üç peşli denilen üçeteğe yörede "işlemeli entari" de denmektedir. Bu giysinin daha sonraları şalvarsız giyilebilen tek elbiseye dönüşmüş olduğu gözlenmektedir. Peşsiz entari ; adı verilen bu kıyafetin yakası, başın rahatlıkla geçebileceği kadar derin oyuntuludur. Şalvar: "Üçetek'li bu giyim tarzında, altta "paçadon" adı da verilen şalvar bulunmaktadır. Şalvarların iki türü vardır. Ağlı kesim şalvar ve ağsız kesim şalvar. Ağlı kesim şalvarlarda iki bacak arasına hareket rahatlığı sağlama amaçlı- yarı yuvarlak ya da kare bir ağ yerleştirilmiş ve bunlar ayak bileğine kadar uzanmaktadır. Ağsız şalvarlar ise dikdörtgen bir forma sahiptir ve ayak bilekleri üzerine dökümlü bir biçimde inmektedir. Uçkur ile bel hattındaki zengin dökümler toplanarak bir tarafa yerleştirilmekte, böylece uzun bir etek görünümü kazandırılmaktadır. Yöre tezgâhlarında dokunan, krem renkli ham ipek dokumadan yapılmaktadır. İpekten yapılanları gelin çeyizine konmakta, daha gündelik kullanımlar için pamuklu, pazen vb. kumaşlar tercih edilmektedir. Paçalarda bilekten yukarıya doğru 25 cm. yüksekliğinde nakışlar bulunup, "paçalık" adı verilen bu bölümlerde; daha çok kırmızı, lacivert gibi renkler kullanılmaktadır. Türlü şenliklerde, işli paçalıkların üçeteğin yan yırtmaçlarından zengin görünümü sergilenmiş, uçkurların uçlarına da bitkisel motiflerle kombine nakışlar yapılmıştır. Mintan / Göynek: Üst giyimde tene, mintan (göynek) giyilir. Kumaş eninden dikim esnasında Ön & arka ortalar ile omuzların kumaş katına denk getirilerek yararlanıldığı görülmektedir. Önde yaka yırtmacı kısmı dairesel oyulup açılmıştır. Kol genişliği kumaşın eni kadardır(40cm). Kol omuzla birleştirilirken, hareket rahatlığını sağlamak için kol altıyla, ön ve arka parçaları birleştiren yan parçaya "kuş" yerleştirilmiştir. Yaka ve kol ağızları oyalıdır. Düz dokuma bezler kullanılmadığı takdirde "çitili"den gömlek yapılmıştır. Çit; üzeri çiçekli ve desenli pamuklu bezdir.
I.BURDUR SEMPOZYUMU 27 Sarka: Sıktırmanın üzerine "sarka" giyilir. Sarkaya, fermene, libade gibi adlar verilir. Yine bordo, kırmızı, yeşil, siyah renklerde pamuklu kumaştan yapılır, içi çiçekli divitinle astarlanır, üstten kapitone dikiş yapılır. Cepken şeklinde olup, iliklenmeden kullanılır. Sıfır yakalı ve düz kolludur. Boyu bel hizasındadır. Önler dört parmak eninde telle işlidir. Kadifeden ya da çuhadan yapılan sarkaları gelinler giyerler. Bu sarkalar ağır işlemeli olur. Önlük (öncük): Önlük, dikdörtgen şeklinde olup siyah renkli yün dokumadır. Kumaşın kendi enine sadık kalınarak iki enden yapılır. Enler birbirine renkli ipliklerle eklenir. Her en, çift sıra çizgili olup arasında bağlama batik tekniğiyle elde edilmiş yuvarlak desenler vardır. Bu desenlerin ortasında renkli püsküller bulunur. Bel kısmındaki bağcıklarla bele bağlanır. Etek boyu diz kapağından yaklaşık 10 cm. aşağıdadır. Arkalık Kuşak: Bele, önlüğün üzerine "arkalık" sarılır. Arkalık 1 metrekare büyüklüğünde siyah yün dokumadır. Üzeri beyaz çizgili ve serpme benekli dokumadan desenlidir. İki kenarı uzun saçaklıdır. Bele üçgen katlanarak sarılır. Arkalığın üstüne "dizge" veya "çizge" denilen bir kuşak daha sarılır. Yün dokuma olan bu kuşağa "Kolan" adı da verilir. Kolan, 3-4 m. uzunluğunda iki parmak genişliğindedir. Çarpana dokuma olup, çok çeşitli desenlerdedir. İki ucu yünden yapılma uzun püsküller ve boncuklarla süslüdür. Kuşağın üzerine gelinler gümüş veya altın gümüş karışımı kemerler takarlar. Çorap- Ayakkabı: Ayağa yünden örülmüş desenli çoraplar, üzerine ise çetik veya yemeni giyilir. Kuşak: Beli sıkı tutmak için sarılan geniş ve uzun kumaş şallardır. Kare veya dikdörtgen formlarda olabilir. Kadın giyiminde, entari üzerine sarılan kuşaklar yünlü, pamuklu veya ipekli el dokumasından yapılır. Kare dokunan, etrafı saçaklı şallar, değirmi (üçgen) katlanarak bele sarılmaktadır. Fes: Kırmızı renkli bir baş aksesuarıdır. Alın kısmına gelecek şekilde altın, gümüş veya paralar dizilerek süslenmiştir. Cepken: Gömlek üzerine giyilir. Giyenin yaşı, mesleği, statüsü vb.ne göre daha az yada çok işlemelidir. Altına uzun paçalı çakşır, potur, şalvar vb. giyilerek takım oluşturulur. Cepkenlerin beden boyları bel hattının yukarısındadır. Sonuç Tasarım bilimi içerisinde yer alan moda tasarımı; hem teknolojik, hem de sanatsal açıdan ülkemizin kalkınma hızını artırma şansına sahip en önemli alanların başında gelmektedir. Tüm ünlü tasarımcılar globalleşme etkisiyle, farklı kültürlerden yararlanma yoluna gitmektedirler. Burdur halk kültürü, globalleşmenin doğurduğu; Toplumsal değişimlerden kaynaklanan yaşam biçimi, bilim, teknik ve teknolojideki ilerlemeler, iletişim-ulaşım hızının artması vb. aracılığıyla, geleneksel özelliklerinin kaybolması tehlikesiyle karşı karşıyadır. Ancak, Küreselleşme ya da yabancı terminoloji ile "globalleşme"nin; biri siyasal, biri ekonomik, biri de kültürel olarak üç boyutu olan bir kavram olduğu göz ardı edilmemelidir. Küreselleşmenin kültürel ayağı, birbirinden farklı, hatta biri ötekine zıt iki ayrı sonuca işaret eder. Birinci sonuç "mikro milliyetçilik" biçiminde ortaya çıkan, en küçük bir kültürel farklılığı bile vurgulayarak, elektronik medya aracılığı ile bunu tüm dünya kamuoyunun dikkatine sunan, ayrıca siyasal açıdan, kültürel farklılıkların korunması ilkesini demokratik hak ve özgürlükler alanının ayrılmaz bir parçası olarak gören bir anlayışı yaygınlaştırmaktadır. Küreselleşmenin kültürel ayağının ikinci sonucu; özellikle tüketici davranışını etkileyerek, dünya çapında kültürel bir örnekliğin önünü açmış olmasıdır. Ancak konu giyim ve moda açısından ele alınacak olursa; bireyselleşmenin ön plana çıktığı, farklılıkların belirginleştirilmeye çalışıldığı ve moda hareketlerinin de bu bağlamda kitlesel aynılıklar değil, bireysel farklılıklar şeklinde ifade edilme yoluna gittiği ve üretim süre ve adetlerinin de bu eğilime göre şekillendiği bir dönem yaşanmaktadır. Ve bu trend; Küresel pazarda rekabetin önkoşulu olarak ''özgün ve farklı tasarım''ı zorunlu kılmaktadır. Burdur ilinin giyim sanatında sahip olduğu bu değerlerin, farklılaşma ve katma değer yaratma fırsatı olarak ele alınabilmesi halinde, önemli bir ekonomik kaynak yaratılabileceği görüşündeyim. Küreselleşme bir süreç, bir olgudur. İyiliği ya da kötülüğü tartışılabilir ama kaçınılmazlığı ortadadır. Bu çerçevede, tüm dünyayı etkileyen bu oluşumun sonuçlarını iyi kestirmek ve ona göre davranmak çağdaşlığın ve güncelliğin bir gerekliliği olarak ortaya çıkmaktadır (8). Sonuç olarak diyebiliriz ki; Burdur giyim, aksesuar, dokuma ve işlemeleri çok zengindir. Burada tanıtmağa çaba harcadığımız örnekler sayıca çok azdır. Kısıtlı bir sürede, kişisel çabalarla ulaşılan bir araştırmanın ürünüdür. Bu nedenle sınırlıdır. Konuya, büyük bir ekip ve proje kapsamıyla Üniversite, ilgili Bakanlıklar ve Resmî Dairelerin koordineli çalışmasıyla vb. geniş bir perspektif içinde eğilinmeli ve maddi
28 I.BURDUR SEMPOZYUMU kültürümüzün bu değerli örnekleri yok olup gitmeden belgelenmelidir. Hazırlanacak her türlü medya aracılığı ile de gelecek nesillere ulaşması sağlanmalıdır. Bu arada diğer ülkelerin kendi kostüm atlaslarını büyük ölçüde hazırlamış olduklarından onların kendi etnografik malzemesi dışında bırakarak depoladığı örneklere de ulaşılmalıdır. Kaynaklar İşbilen,A., " Sebep ve Sonuç İlişkileri İçerisinde Modada Anarşizm, Mimar Sinan Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Dr. Tezi, İstanbul, 2000. Güvenç, B. İnsan ve Kültür, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1996. http://www.hightex2005.com/09tamtr.htm (Erişim tarihi: Mayıs 2005). http://www.tbb.gen.tr/turkce/iktisat/sanayi.html (Erişim tarihi: Kasım 2004). http://www.byegm.gov.tr/yayinlarimiz/anadoluyahaberler-yeni/2004/haziran/ah_22_06-04.htm (Erişim tarihi: Haziran 2004). İşbilen, A., "Modada Da, Hazır Giyimde De Mantık Bulanıktır", 4 rd International Advanced Technologies Symposium, Sayfa :33-38, September 28 30, 2005 Konya / Türkiye. ). http://www.osmanlimedeniyeti.com/makaleler/osmanli-kiyafetleri (çevrim içi) 18.06.04 Tansuğ, S., Anadolu'da Türkmen ve Yörük Kadın Giyimleri, Ak Yayınları:9,1985.