GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ (GAP) BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI
KAPSAM GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ (GAP) GAP EYLEM PLANI GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ REKABET GÜNDEMİ SEKTÖREL FIRSATLAR
GAP BÖLGESİ
GAP BÖLGESİ
TÜRKİYE-GAP KARŞILAŞTIRMALARI TÜRKİYE GAP GAP/TR (%) Yüzölçümü (km 2) 779.452 75.193 9,7 Nüfus (milyon)* 77,69 8,25 10,6 Yıllık Nüfus Artış Hızı (binde) (2012-2013) 13,31 18,88 * 2014 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçlarına Göre
TOPRAK POTANSİYELİ TOPLAM YÜZÖLÇÜMÜ DİĞER 90,3 % GAP BÖLGESİ 9,7 % EKONOMİK OLARAK SULANABİLİR ALAN GAP BÖLGESİ 20,0 % DİĞER 80,0 %
TÜRKİYE HAVZALARA GÖRE SU POTANSİYELİ Fırat-Dicle 28 DİĞER 47% FIRAT 17% 72 Diğer DİCLE 11% DOĞU AKDENİZ 6% BATI KARADENİZ 5% ANTALYA 6% DOĞU KARADENİZ 8%
GAP ın GELİŞME AŞAMALARI 1936 1960 Elektrik İşleri Etüd İdaresi nin kurulması Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde yürütülen çalışmalar 1977 Çalışmaların GAP adı altında birleştirilmesi (GAP Su Kaynakları Geliştirme Proje Paketi) 1986 Entegre bölgesel planlama koordinasyonu görevinin DPT ye verilmesi 1989 GAP Master Planı (1989 2005) - DPT 1989 GAP Bölge Kalkınma İdaresi nin kurulması 2002 GAP Bölge Kalkınma Planı (2002-2010) 2008 2014 GAP Eylem Planı (2008-2012) GAP Eylem Planı (2014-2018) 8
GAP TOPRAK ve SU KAYNAKLARI GELİŞTİRME PROJELERİ FIRAT Karakaya Bar./HES Aşağı Fırat Sınır Fırat Suruc Baziki Adıyaman Kahta Adıyaman Göksu Araban Gaziantep DİCLE Dicle - Kralkızı Batman Batman - Silvan Garzan Ilısu Cizre Türkiye'nin 25 havzasındaki toplam su potansiyeli 186 milyar m³ olup bunun, 32 milyar m³ ü Fırat ve 21 milyar m³ ü Dicle'de olmak üzere toplam 53 milyar m³ bu havzada yer almaktadır. Ancak yıllık kullanılabilir su potansiyeli, 14 milyar m³ ü yeraltı suyu olmak üzere, toplam 112 milyar m³ tür. Toplam 22 baraj, 19 HES 1,8 milyon ha, 7.490 MW, 27 milyar kwh
GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ Toprak, su ve insan kaynaklarını geliştirmeyi hedefleyen: ENTEGRE SOSYO-EKONOMİK SÜRDÜRÜLEBİLİR bir bölgesel kalkınma projesidir
GAP IN KAPSADIĞI GELİŞME SEKTÖRLERİ Tarım Sanayi Ulaşım-Haberleşme Kentsel-Kırsal Altyapı Sağlık Eğitim Turizm Kültür
GAP TA GERÇEKLEŞMELER 1989 GAP Master Plan hedeflerine ulaşmak için öngörülen kamu yatırımlarında, 2013 sonu itibarıyla 54,5 milyar TL harcama yapılmıştır. NAKDİ GERÇEKLEŞMELER 56 55 Milyar TL 54,5 54,2 54 53 52 Harcanan Toplam Maliyet Harcanan 2013 yılı sonu Toplam Maliyet
GAP YATIRIM TAHSİSLERİ (Milyon TL) 5296 5514 5000 4971 4763 4809 4186 4000 3000 2788 2000 1000 24022368 21062078 1611 1351 1113 1629 2057 1675 2361 1129 1415 15171511 2032 19821869 0 2014 Yılı Fiyatlarıyla
11,2 11,4 10,1 GAP YATIRIM TAHSİSLERİNİN TÜRKİYE İÇİNDEKİ PAYI (%) 14,0 14,4 14,2 13,9 12,0 12,1 10,0 8,0 6,0 8,1 8,5 7,3 7,6 7,5 7,2 6,9 7,7 6,7 5,9 7,2 4,9 5,9 5,8 6,8 7,0 7,2 7,2 4,0 2,0 0,0
GAP ENERJİ PROJELERİ GERÇEKLEŞME 240 MW İhaleye hazır % 3 516 MW Kalan % 7 1.200 MW İnşaat % 16 Toplam: 7.490 MW 5 534 MW In Operation % 74 Bölge de 2014 yılı sonuna kadar 403,5 milyar kilovat-saat elektrik enerjisi üretilmiş olup, üretilen bu enerjinin parasal değeri 24,2 milyar ABD Doları dır (1kWh=6 cent).
GAP ENERJİ PROJELERİ 2014 de Elektrik Üretimi Milyar kwh Dolar Bazında Değeri (Milyon $) GAP 11.4 684 Türkiye 23.1 1 386 Türkiye nin Hidroelektrik Üretiminde GAP ın Payı % 49.3 Toplam Elektrik Üretimi(GAP) 403.5 Milyar kwh Parasal Değeri 24.2 Milyar $ 1 kwh=6 cent 2014 Sonu İtibariyle
GAP KAPSAMINDA İŞLETMEDE OLAN HES LER Baraj ve HES İşletmeye Geçiş Yılı Elektrik Üretimi* Karakaya Barajı ve HES 1987 195.3 Atatürk Barajı ve HES 1993 162.5 Kralkızı Barajı ve HES 1998 1.7 Karkamış Barajı ve HES 1999 5.9 Dicle Barajı ve HES 1999 2.9 Birecik Barajı ve HES 2000 28.7 Çağ Çağ 1968 1.5 Erkenek 1972 0.02 Şanlıurfa 2006 1.0 Batman 2003 4.0 Toplam 403.5 Milyar kwh (*) 2014 Sonu İtibariyle
ILISU BARAJI VE HES Kurulu Güç : 1 200 MW Ortalamam Üretim: 3.8 milyar kwh/year Proje Tutarı : 5 165 milyontl (at 2014 prices) Üreteceği enerjinin milli ekonomiye sağlayacağı fayda yılda yaklaşık 300 milyon $ olacaktır. İnşaat süresince bölgede aileleri ile birlikte 80.000 kişiye iş imkanı ve geçimine dolaylı katkı sağlayacaktır. Fiziki gerçekleşmesi %74 tür. Ilısu Barajı ndan sonra yapılacak olan Cizre Barajı nın sulama alanı 121.000 ha dır.
GAP SULAMA PROJELERİ 1 204 202 ha Kalan %66.9 424 710 ha İşletme %23.6 171 088 ha İnşaat % 9.5 Toplam1.8 milyon ha 2014 yılı sonu
YILLAR BAZINDA SULAMAYA AÇILAN ALANLAR (2002-2014) Yıllar Sulama Alanı (ha) Yıl İçinde İşletmeye Açılan Net Sulama Alanı (ha) 2002 198 854 4 758 2003 206 954 8 100 2004 224 604 17 650 2005 245 613 21 009 2006 262 335 16 722 2007 272 972 10 637 2008 287 295 14 323 2009 300 397 13 102 2010 308 535 8 138 2011 370 418 61 883 2012 377 672 7 254 2013 411 508 33 836 2014 424 710 13 202 Kaynak: DSİ Genel Müdürlüğü, 2014
GAP SULAMAM YATIRIMLARI (BİN TL) 1400000 1300000 1200000 1113399 1262585 1246900 1264000 1100000 1000000 900000 904144 901332 800000 700000 600000 540770 500000 400000 300000 200000 100000 104372 167488 239417 267983 166689 182566 122675 166452 351899 283502 295232 136329 99402 0 Cari fiyatlarla
GAP TOPLAM SULAMA YATIRIMLARI İÇERİSİNDEKİ PAYI (%) 35 30 25 29 23 24 27 22 31 30 24 26 20 15 10 12 15 18 16 12 10 14 15 18 9 7 5 0
ULAŞTIRMA ALTYAPISI Mersin Limanı nı Şanlıurfa ya bağlayan 6 Şeritli Gaziantep- Şanlıurfa (Gaziantep Çevreyolu Otoyolu Projesi) 2008 yılı sonu itibarıyla tamamlanmıştır. Şanlıurfa-Silopi (Habur Sınır Kapısı dahil) 2x2 bölünmüş yolunun fiziki gerçekleşmesi % 95 tir. Bölge de 2 adet konvansiyonel 5 adet STOL tipi havalimanı faaliyettedir Türkiye nin en büyük kargo havalimanı (GAP Şanlıurfa Havaalanı) 16 Temmuz 2007 tarihinde hizmete girmiştir.
SANAYİ ALTYAPISI Adıyaman Diyarbakır Batman Gaziantep Siirt Kilis Şanlıurfa Mardin Şırnak Organize Sanayi Bölgesi Faaliyette Devam Eden Serbest Bölge Küçük Sanayi Sitesi Faaliyette Devam Eden
SANAYİ ALTYAPISI Organize Sanayi Bölgeleri; * 17 adet OSB tamamlanmıştır. * 9 adet OSB inşaatı devam etmektedir. Küçük Sanayi Siteleri; * 36 adet KSS tamamlanmıştır. * 4 adet KSS inşaatı devam etmektedir. Serbest Bölgeler; * 2 adet Serbest Bölge vardır ( Mardin ve Gaziantep). (2014 yılı sonu itibarıyla)
İŞLETME SAYISI ve İSTİHDAM (2002-2013) İŞLETME SAYISI İSTİHDAM 3500 3000 2500 2000 1500 1102 1272 2558 2402 1739 1834 2227 1969 2025 2083 1612 3046 180000 160000 140000 120000 100000 80000 169246 127445 132658139302 69845 7360180776 87566 90812 86641 1000 500 60000 40000 20000 39102 42734 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 (2013 yılı sonu itibariyle) Kaynak: GAP BKİ
İŞLETMELERİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI Madencilik %10 Orman ve Kağıt %4,1 Makine ve Metal %10,7 3.046 İşletme Gıda %27,6 Petrol-Kimya %11,6 Tekstil %36 (2013 yılı sonu itibariyle) Kaynak: GAP BKİ
İŞLETMELERİN İSTİHDAMA GÖRE DAĞILIMI Orman ve Kağıt %2,0% Madencilik %9,8 Makine ve Metal %5,2 Gıda %19,4 Toplam İstihdam 169.246 Petrol-Kimya %7,7 Tekstil %55,9 (2013 yılı sonu itibariyle) Kaynak: GAP BKİ
BÖLGE DEKİ DEĞİŞİKLİKLER 1985 2000 2012 (%) (%) (%) KIRSAL SU TEMİNİ 57,0 65,0 97,3 KENTSEL SU TEMİNİ 15,0 65,0 99,0 KIRSAL ELEKTRİK 66,0 99,0 99,0 KIRSAL YOLLAR 71,0 98,0 98,0 OKUR-YAZARLIK 56,0 69,0 96,6 YATAK SAYISI 12,5 19,7 (10.000 Kişi) BEBEK ÖLÜMÜ (Binde) 111,0 60,0 15,7
32
GAP EYLEM PLANI ÇALIŞMALARI 9 ilde Ekonomik ve Sosyal Konsey Toplantıları yapılarak yerel katılımcıların talep ve önerileri belirlenmiştir. Toplantılara bürokratlar, milletvekilleri, mülki idare amirleri ve yerel yöneticiler, ekonomik ve sosyal konsey temsilcileri (STK, dernek vb.) iştirak etmiştir. Ankara da milletvekilleri, bürokratlar, mülki idare amirleri ve yerel yöneticiler, medya temsilcileri ve GAP Kalkınma Platformu üyeleriyle değerlendirme toplantıları yapılarak görüş ve önerileri alınmıştır. GAP Bölgesi için Rekabet Gündemi Araştırması sonuçlarından yararlanılmıştır. Kamu Kurum ve Kuruluşları, GAP Eylem Planı kapsamında yürütecekleri proje ve faaliyetleri bildirmiştir. DPT ile birlikte GAP Eylem Planı Hazırlanmış, 27 Mayıs 2008 tarihinde Başbakan Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından Diyarbakır da Kamuoyuna açıklanmıştır.
GAP EYLEM PLANI FİNANSMAN İHTİYACI GAP Eylem Planı kapsamında yer alan faaliyet ve projeler için 2008-2012 döneminde toplam 26,7 milyar TL lik kaynak kullanılacaktır. Söz konusu kaynağın 7,3 milyar TL lik kısmı mevcut eğilimlere ve yürüyen proje stokuna göre daha önce planlanmış olağan ödeneklerden oluşmaktadır. Eylem Planının ortaya çıkardığı ek finansman ihtiyacı 19,4 milyar TL dir. 19,4 milyar TL lik ek finansman ihtiyacının 4,9 milyar TL lik kısmı merkezi bütçe dışında finanse edilecek olup, merkezi bütçe kapsamında sağlanması öngörülen tutar 14,5 milyar TL dir. Gelişme Ekseni Ekonomik Kalkınmanın Gerçekleştirilmesi Sosyal Gelişmenin Sağlanması Toplam Finansman İhtiyacı Halihazır Olağan Finansman Ek Finans. İhtiyacı Merkezi Bütçe Dışı Ek Finansman Merkezi Bütçeden Ek Finansman 1 344,2 247,4 1 096,8 1 096,8 5 114,8 2 416,6 2 698,2 2 698,2 Altyapının Geliştirilmesi 20 099,1 4 622,8 15 476.3 4 882.1 10 594,2 121,1 200 120.9 120,9 Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi (2008 Fiyatlarıyla, Milyon TL) Ek Bütçe 17,6 17,6 17,6 TOPLAM 26 719,7 7 287,0 19 432,7 4 882,1 14 570,6 34
GAP EYLEM PLANI YATIRIM GERÇEKLEŞMELERİ (2008-2012) Yıl Program Ödeneği (2013 Yılı Fiyatlarıyla, Bin TL) Program Ödeneğine Revize Ödenek Yılsonu Harcama Göre Gerçekleş. (%) Revize Ödeneğe Göre Gerçekleşme (%) 2008 2 345 302 2 345 302 1 963 280 84 84 2009 3 304 019 3 282 975 2 659 578 80 81 2010 3 964 717 4 632 464 3 718 140 94 80 2011 3 579 989 4 202 960 3 435 625 96 82 2012 3 498 157 3 740 291 2 907 754 83 78 Toplam (2008-2012) 16 692 183 18 203 992 14 684 376 88 81
GAP EYLEM PLANI GELİŞME EKSENLERİ GAP Eylem Planı; 1. Ekonomik Kalkınmanın Gerçekleştirilmesi 2. Sosyal Gelişmenin Sağlanması 3. Altyapının Geliştirilmesi 4. Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi olmak üzere 4 ana gelişme ekseni temel alınarak hazırlanmıştır. 73 ana eylem 300 ü aşkın proje ve faaliyet
GAP EYLEM PLANI GERÇEKLEŞMELER Sulamaya açılan alan 424.710 ha 971 km ana kanal (701,3 km si EP döneminde) tamamlanmıştır. 37
GAP EYLEM PLANI GERÇEKLEŞMELER Tamamlanan Sulama Yatırımları: Çamgazi Ovası Sulaması Samsat Pompaj Sulaması 1. Kısım Belkıs Nizip Sulaması Kayacık Ovası Sulaması Kralkızı - Dicle Cazibe Sulaması İsale Kanalı Kralkızı - Dicle Cazibe Sulaması 1. Kısım (25.692 m), 2. Kısım (26.980 m) ve 3. Kısım (33.825 m) Ana Kanal inşaatları Aşağı Mardin Ana Kanalı 1. Kısım (28.530 m), 2. Kısım (42.762 m) ve 3. Kısım (37.308 m) inşaatları Suruç Ovası Pompaj Sulaması Ana İletim Kanalı 1. Kısım İnş. (29.150 m) Suruç Tüneli Ana Kanalı 2. Kısım Suruç Sol ( 46,304 m) ve Sağ ( 24,603 m ) Ana Kanalları İnşaatı Pamukçay Barajı Batman Sağ Sahil ve Sol Sahil Ana Kanalları (toplam uzunluğu 253,4 km) 38
Arazi Toplulaştırması 2,4 milyon ha alanda toplulaştırma çalışmaları tamamlanmıştır. Bu çalışma dünyada bir seferde yapılan en büyük toplulaştırma projesidir. Ulaştırma GAP EYLEM PLANI GERÇEKLEŞMELER GAP Bölgesi ndeki karayolu ağı 2013 yılı sonu itibariyle 6.086 km dir. Otoyol ağı 291 km ye, bölünmüş yol ağı ise 2.172 km ye ulaşmıştır. Gaziantep-Şanlıurfa Otoyolu trafiğe açılmıştır. Şanlıurfa-Kızıltepe-Silopi bölünmüş yolunun (351 km) 323 km si BSK seviyesinde tamamlanmıştır. Diyarbakır-Mardin bölünmüş yolunun (91 km) tamamı sathi kaplamalı, 25 km'si BSK bölünmüş yol seviyesinde tamamlanarak trafiğe açılmıştır. Diyarbakır Çevre Yolu BSK olarak tamamlanmıştır. Diyarbakır-Siverek-Şanlıurfa yolunun (187 km) tamamı bölünmüş yol olarak trafiğe açılmıştır. 97,4 km si BSK BY seviyesinde bitirilmiştir.
GAP EYLEM PLANI GERÇEKLEŞMELER Gölbaşı - Adıyaman Kâhta yolunun tamamı bölünmüş yol olarak trafiğe açılmıştır. Cizre-Şırnak yolunun (44 km) 37 km'si sathi kaplamalı bölünmüş yol olarak trafiğe açılmıştır. Batman Havaalanı Terminal Binası 2010 yılında hizmete açılmıştır. Adıyaman Havaalanı Terminal Binası 2013 yılında tamamlanmıştır. Şırnak Şerafettin Elçi Havaalanı 2013 yılında hizmete açılmıştır. Mardin Havaalanı Terminal Binası tamamlanmak üzeredir. Diyarbakır Havaalanı Terminal Binası inşaatı devam etmektedir. Başpınar Lojistik Merkezi nin düzenlemesi tamamlanmıştır
Teşvikler GAP EYLEM PLANI GERÇEKLEŞMELER Yeni bir teşvik sistemi uygulamaya konmuş; 2008-2014 döneminde 3.337 teşvik belgesi ile 29,9 milyar TL sabit yatırım ve120.009 kişilik istihdam öngörülmüştür. Başta KOBİ'ler olmak üzere işletme ve girişimcilere kullandırılan kredilerde artış sağlanmıştır. KOSGEB bölgesel kalkınma destekleri ile 6.111 işletmeye 661,3 milyon TL'lik kredi faiz desteği sağladı. KGF A.Ş. aracılığıyla 2008-2013 döneminde 570 işletmeye 222,3 milyon TL kefalet onayı verildi, 296,4 milyon TL tutarında kredi hacmi yaratıldı.
Eğitim GAP EYLEM PLANI GERÇEKLEŞMELER 2001-2002 eğitim-öğretim yılında okul öncesi eğitimde yüzde 3, ilköğretimde yüzde 94 ve ortaöğretimde yüzde 27,3 olan okullaşma oranları, 2013-2014 eğitim-öğretim yılında okul öncesi eğitimde yüzde 32,2, ilköğretimde yüzde 114,5 ve ortaöğretimde yüzde 86,6 olarak gerçekleşti. 2008-2014 döneminde okulöncesi, ilköğretim ve ortaöğretimde 7.110 u 2014 yılında olmak üzere toplam 19.987 derslik oluşturuldu. Beş yıllık plan döneminde 19.920 öğrenci kapasiteli ortaöğretim pansiyonu yapıldı. Bölge de 6 yeni üniversite kuruldu ve üniversite sayısını 9 a çıktı. Üniversiteye kabul edilen öğrenci sayısı hızla arttı ve öğrenciler daha modern koşullarda eğitim olanağına kavuştu. 2007 yılından sonra 31 fakülte, 11 yüksekokul ve 4 enstitü olmak üzere toplam 46 yeni bölüm açıldı. 2008-2012 döneminde 9.100 öğrencilik yurt kapasitesi oluşturuldu.
GAP EYLEM PLANI GERÇEKLEŞMELER Sağlık Bölge nin sağlık alanında fiziki ve beşeri altyapısını güçlendirildi. Sağlık hizmetlerinin hem kalitesi arttı hem de daha fazla vatandaşımızın bu hizmetlerden yararlanması sağlandı. 2002 yılında 63 hastane ve toplam 8.223 yatak mevcut iken, 2013 yılında hastane sayısı 122 ye, yatak sayısı 16.364 e yükseldi. On bin kişiye düşen hasta yatağı sayısı 12,4 ten 20,2 ye yükseldi. Sağlık kuruluşlarında gerçekleşen doğum oranı yüzde 52 den yüzde 95 e çıktı. 1.863 olan uzman hekim sayısı 5.028 e ulaştı. Koruyucu sağlık hizmetleri, acil sağlık ve gezici sağlık hizmetleri yaygınlaştırıldı.
GAP EYLEM PLANI GERÇEKLEŞMELER Sosyal Destek Programı Sosyal Destek Programı (SODES) ile 2008-2013 döneminde meslek edindirme, sosyal içerme, kültür-spor alanlarında 3.242 projeyi desteklendi. Bu proje ve faaliyetlerden 1,6 milyon kişi doğrudan yararlandı. Sosyal Hizmet ve Yardımlar İŞKUR tarafından 2008-2014 döneminde işbaşı eğitimi, girişimcilik, engelli kursu ve toplum yararına programlar için 10.919 kurs düzenlendi, Bu kurslara 243.072 kişi katıldı. Toplumun kırılgan kesimlerinin ihtiyaç duyduklarında sağlıklı ve güvenli bir yaşam sürebilecekleri bakım ve sosyal koruma, sosyal hizmet, engelsiz yaşam ve gençlik merkezleri gibi 40 a yakın sosyal kurumu hizmete açıldı. Ayrıca, GAP a bağlı Çok Amaçlı Toplum Merkezi sayısı 44 e ulaştı.
Kentsel Altyapı Düzenli, sağlıklı ve güvenilir yerleşimler oluşturmak amacıyla fiziki planlama, kentsel altyapı, içmesuyu ve konut ihtiyacının karşılanmasına yönelik yatırımlar hızlandırıldı. Kültür GAP EYLEM PLANI GERÇEKLEŞMELER 2003-2014 döneminde GAP illerinde 51.590 konutluk uygulama yürütüldü. 38.760 konut tamamlandı. 12.830 konut inşaatı ise devam etmektedir. Bölge de 2008-2014 döneminde 59 adet kültür varlığını onardık, 19 eser onarımı devam etmektedir. Adıyaman-Kahta, Batman, Mardin, Kilis ve Diyarbakır Kültür Merkezlerini tamamlayarak hizmete açtık.
GAP EYLEM PLANI GERÇEKLEŞMELER Spor Her kesimin spor faaliyetlerine katılımını sağlamak amacıyla spor tesislerinin sayısı artırıldı. 18.000 seyircilik 17 spor salonu, 2 futbol sahası ve 2 yarı olimpik kapalı yüzme havuzu tamamlanarak hizmete açıldı. Diyarbakır da 7.500 seyircilik, Şanlıurfa da 5.000 seyircilik kapalı spor salonları bitirildi ve hizmete sunuldu. Tarım - Kırsal Kalkınma Tarımsal Örgütlenme Projeleri kapsamında 93 kooperatife 219,3 milyon TL kredi kullandırılmıştır. 3.470 aileye 33.780 baş hayvan dağıtılmış, 650 aileye 325 dekar sera yapılmıştır. Organik Tarım uygulamaları kapsamında 4.056 da organik meyve bahçesi tesis edilmiş, 1.350 da alanda tarla bitkileri demonstrasyonu kurulmuş, 880 adet kovan dağıtılmış ve kompost üretim tesisi kurulmuştur. 520 çiftçiyle eğitim ve yayım faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.
GAP EYLEM PLANI GERÇEKLEŞMELER Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi kapsamında 621 adet proje programa alınmış, toplam 142,7 milyon TL ödeme yapılmıştır. Projelerin 590 adedi tamamlanmış, 7.073 kişi istihdam edilmiştir. Hayvancılığın geliştirilmesi için 2009-2014 döneminde 236 proje yatırıma alınmış; bunların 116 sı tamamlanmış, 56 proje devam etmektedir. Bu dönemde 35.237 baş hayvan talep edilmiş, 24.174 hayvan alımı gerçekleşmiştir. 91,4 milyon TL hibe desteği verilmiştir. Sulamaya açılmış ve açılacak alanlarda tarımsal eğitim ve yayım hizmetlerinin etkinliğini artırmak amacıyla başlatılan GAP Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi (TEYAP) kapsamında; 2.000 faaliyet ile 21.500 çiftçi ve 2.640 teknik elemana doğrudan, 140.000 çiftçiye de dolaylı olarak ulaşılmıştır. Sürdürülebilir bir tarımsal yayım ve danışmanlık modeli olan Çiftçi Örgütleri Merkezli Çoğulcu Yayım Modeli geliştirilmiş ve uygulamaya konmuştur.
GAP EYLEM PLANI GERÇEKLEŞMELER Cazibe Merkezleri Cazibe Merkezleri Destekleme Programı (CMDP) Diyarbakır, Şanlıurfa ve Gaziantep te uygulanmaya başlanmıştır. Teknoloji ve Sanayi 8 adet Organize Sanayi Bölgesi (1.405 ha ve 35.000 istihdam) ve 9 adet Küçük Sanayi Sitesi (1.056 işyerlik ve 5.500 kişi) tamamlanmıştır. Kalkınma Ajansları 3 Kalkınma Ajansı kurulmuştur. Karacadağ, İpekyolu ve Dicle Kalkınma Ajansları toplam 820 projeye 206 milyon TL hibe destek sağlamış, eş finansman ile birlikte 390 milyon kaynak yatırıma yönlendirilmiştir.
GAP İDARESİ TEŞKİLATI
GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ ORGANİZASYON YAPISI 50
GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ NİN GÖREVLERİ PLANLAMA İZLEME, DEĞERLENDİRME ve KOORDİNASYON ULUSAL ve ULUSLARARASI SERMAYENİN BÖLGEYE ÇEKİLMESİ EKONOMİK ve SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK PROJE UYGULAMALARI
PLANLAMA ÇALIŞMALARI 1989 GAP Master Planı (1989-2005) - DPT 1995 Sosyal Eylem Planı 2002 GAP Bölge Kalkınma Planı (2002-2010) 2008 GAP Eylem Planı (2008-2012) 2010 GAP Bölgesi Turizm Master Planı (2010-2011) 2014 GAP Eylem Planı (2014-2018)
EKONOMİK KALKINMA VE ÖZEL SEKTÖR PROJELERİ
TARIMSAL ÜRETİMİN GELİŞTİRİLMESİ ANA PROJESİ Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi Adıyaman Samsat İlçesinde Bakır Kınalı Ellerde Can Bulsun Gerger Kendi Ayakları Üzerinde Duruyor Projesi Gerger GAP İle Hayat Buluyor Projesi / Gerger Uzaklar Yakın Oluyor Projesi Hasankeyf Sanal Tur Projesi Modern Bağcılık Projesi Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi Beytüşşebap Sebzeciliğini Geliştirme Projesi Arıcılığı Geliştirilmesi Çüngüş Sulama Suyu Tesisi Organik Bağcılığın Yaygınlaştırılması ve Geliştirilmesi Hazro Çilek Üretimini Geliştirme ve Yaygınlaştırma Projesi Kapama Nektari ve Erik Yetiştiriciliğini Geliştirme Projesi Batman ili Beşiri ve Kozluk ilçelerinde Fıstık Bahçesi Tesisi Projesi Kilis Keçisi Damızlık İşletmeleri Kurulması Projesi Kilis 0348 813 10 69 Alo Veterinerim Projesi Kilis Keçisi Süt İşleme Tesisi Projesi
TARIMSAL ÜRETİMİN GELİŞTİRİLMESİ ANA PROJESİ Tarımsal Araştırma-Geliştirme Projesi Harran Üniversitesi, Türkiye nin Güney Sınırı Boyunca Yer Alan Mayınlı Alanların Alt Gelişim Projesi Gaziantep Üniversitesi Fide ve Süs Bitkileri Üretim Serası Kurulum Projesi Diçle Üniversitesi Imidazolinone Herbisitlere Toleranslı (Clear Field) Buğday Çeşitlerinin Geliştirilmesi projesi Bitkisel Üretimde Hümik Asit Kullanım Olanaklarının Araştırılması Projesi GAP Bölgesi Hayvancılığını Geliştirme Projesi Modern Tarım ve Hayvancılık İçin Büyükbaş Hayvan Barınak Rehabilitasyonu Kilis Modern Canlı Hayvan Pazarı Projesi Faal Durumdaki Kooperatiflerde Ahırların Rehabilitasyonu Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Projesi Şanlıurfa İl ve İlçe Okullarının Ağaçlandırılması Projesi Hilvan İlçe Merkezinin Ağaçlandırılması Projesi Şanlıurfa İlinde DSİ Sulama Kanallarının Çevresinin Ağaçlandırması projesi
GAP TARIMSAL EĞİTİM VE YAYIM PROJESİ (GAP-TEYAP) Bölgemizde tarımsal eğitim yayım hizmet kalitesinin artırılması ve bu hizmet açığının kapatılması amacıyla uygulanan projenin 1. aşaması Nisan 2011 ile Aralık 2013 tarihleri arasında tamamlanmıştır. EĞİTİMLER KÖY TOPLANTILARI TARLA GÜNLERİ DEMONSTRASYONLAR FUAR KATILIMLARI YURT İÇİ VE YURT DIŞI TEKNİK GEZİLER 1.676 Faaliyet 11.206 Çiftçiye Doğrudan 140.000 Çiftçiye Dolaylı 2.181 Teknik Personel GAP TEYAP Çiftçi Örgütleri Merkezli Çoğulcu Yayım Modeli Geliştirilmiştir
Hedef : GAP TEYAP PROJESİ 2.AŞAMA YAYIM MODELİ UYGULAMASI GAP Bölgesinde tarımsal kalkınmayı hızlandırmak, Amaç 2 : Çiftçi Örgütlerinin idari ve teknik açıdan geliştirilip güçlendirilerek sürdürülebilir ve etkin bir yayım ve danışmalık hizmeti verme işlevini üstlenmelerini sağlamak 6 Ziraat Odası ile 10 yeni kurulacak veya mevcut çiftçi örgütünde çalışılmakta, 7 pilot alanda suyun etkin kullanımı ve suya hazırlık uygulamaları devam etmekte,
GAP TEYAP PROJESİ 2.AŞAMA YAYIM MODELİ UYGULAMASI Gerçekleştirilen Faaliyetler Gerçekleştirilen envanter çalışmaları, demonstrasyonlar, teknik eleman eğitimleri, çiftçi toplantıları, çiftçi eğitimleri, çiftçi teknik gezileri, tarım fuarı, grup toplantıları, tarım kampı, TV-gazete haberleri ile 410 faaliyet gerçekleştirilerek 810 teknik elemana ve 11.780 çiftçiye ulaşılmıştır. Şanlıurfa, Şırnak, Mardin ve Kilis İlinde çalışılan Ziraat Odaları ve Birliklerin Danışmanlık Yetki Belgesi almaları sağlanmıştır, Adıyaman Kahta İlçesinde Sert Kabuklu Meyve Üreticileri Birliği kurulmuştur, Gaziantep Şehitkamil İlçesi nin Kiraz Üreticileri Birliği geçici yönetim kurulu oluşturulmuştur, Sason Çilek Üreticileri Birliği nin kurulması amacıyla çiftçi bilgilendirme toplantıları yapılmıştır, Şanlıurfa, Suruç ve Diyarbakır, Pamukçay sulama sahaları eylem planları hazırlanmış ve uygulanmasına başlanmıştır.
ENTEGRE KIRSAL KALKINMA PROJESİ Bölgede; kırsal alanda yaşayan nüfusun; sosyoekonomik yaşam koşullarının sürdürülebilirlik ve katılımcılık ilkesi doğrultusunda iyileştirilmesi amaçlanmaktadır. Değer Zinciri Oluşturma ve Kümelenme Yaklaşımları kullanılmakta Havza bazlı Alt Bölge Kırsal Kalkınma Planları oluşturulmakta. Bu çerçevede; Tarımsal üretimin desteklenmesi, Tarımsal ve kırsal altyapının geliştirilmesi, Tarım dışı gelir getirici faaliyetler Eğitim ve eğitime erişimin desteklenmesi, 9 İlde 28 İlçede 122 Alt Proje Desteklendi, Proje Bütçeleri, katkı payları ile birlikte 41milyonTL
GAP ORGANİK TARIM KÜME PROJESİ Vizyon ve Strateji Uygulama ve Eylem 1997 2002 (I. Faz) 2002 2007 (II. Faz) GAP REKABET GÜNDEMİ 2007-2020 2008-2012 Amaç: GAP ın rekabet gücünü artıracak, bölgeyi markalaştıracak strateji ve sektörlerin ortaya çıkarılması. Vizyon: Sürdürülebilir Medeniyetler Beşiği GAP EYLEM PLANI GAP ORGANIİK TARIM KÜME PROJESİ Küme Vizyonu; 2023 te GAP Bölgesi geniş ve verimli sulanabilir tarım alanları ile Türkiye nin önde gelen organik tekstil ve gıda hammadde tedarikçisi, yenilikçi ve rekabetçi organik üretim cazibe merkezi olacaktır. 5 TemelStrrateji 3 Temel Sektör: Sürdürülebilir üretim Girişimciliği geliştirme Uluslararasılaştırma Uygulamalı teknoloji merkezleri Kümeleme ve ağ oluşturma Yenilenebilir enerji Turizm Organik Gıda ve Organik Tekstil Temel Strateji; Bu vizyona ulaşabilmek için, küme aktörleri arasındaki işbirliğinin geliştirilerek, tekrarlanabilecek ve/veya ölçeklendirilebilecek başarı hikâyelerinin oluşturulması benimsenen temel strateji olarak seçilmiştir.
PİLOT UYGULAMALAR, EĞİTİMLER VE FUAR KATILIMLARI PİLOT PROJELER Organik Zeytinyağının Rekabet Gücünün Arttırılması Pilot Projesi (KİLİS) Üretimde Artan Verim ve Yükselen Katma Değer Pilot Projesi (DİYARBAKIR/Eğil) Bitki Koruma, Bitki Beslenme ve Biyolojik Mücadele Pilot Projesi (Tüm GAP BÖLGESİ) Organik Pamuk Pilot Projesi (TEYAP ile işbirliği içerisinde) EĞİTİM VE FUAR KATILIMLARI Organik Tarım Eğiticilerin Eğitimi, Organik Tarımda Pazarlama Eğitimi, Üretici Örgütlenmesi Eğitimi, Organik Tekstil Standartları Eğitimi, Bitki Koruma ve Bitki Besleme Eğitimleri, BİOFACH Fuarı/Almanya, Ekoloji Fuarı/İzmir Organik ve Doğal Ürünler Fuaru/İstanbul
PORTAL, ORGANİK TARIM DANIŞMALIK MERKEZİ (OTADAM) VE GAP ORGANİK MALİ DESTEK PROGRAMI Çiftçiler GAP Organik Değer Zinciri Mali Destek Programı (2015-2016 ) Proje Sahibi Organik Tarım üzerine bilgilendirme Organik değer zincirinin rekabet edebilirliğinin iyileştirilmesine, Nar suyu fabrikası: İşleme Küme Üyelerinin Tanıtımı Organik Ürünlerin Tanıtımı Organik ürün üretimi ve işleme kapasitesinin arttırılmasına, Nar Çekirdeği Ambalajlama: Nar Ekşisi Ambalajlama : Nar suyu İkili İşbirliklerinin kurulması Bölgesel ürün çeşitliliğinin geliştirilmesine, Kozmetik Ürün İşleme Toptancı Toptancı Parakendeci Pazarlama ve markalaşma kabiliyetlerinin arttırılmasına, Perakendeci Çatala Örgütlenme ve kurumsallaşmanın desteklenmesine katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Organik Tarım Danışmanlık Merkezi (OTADAM); OTADAM Organik değer zincirinde yer alan küme üyelerine; bilgilendirme, yönlendirme ve danışmanlık hizmetleri sunmak amacıyla OTADAM kurulması öngörülmektedir. Sektörel Kalkınma Sektörün ulusal ve uluslararası pazarlarda rekabet edebilirliğine katkıda bulunması amacıyla değer zincirinde yer alan ekonomik aktörler için bir tek durak ofisi niteliğinde tasarlanmaktadır.
GAP BÖLGESİNDE HASSAS TARIM VE SÜRDÜRÜLEBİLİR UYGULAMALARIN YAYGINLAŞTIRILMASI PROJESİ Projenin Genel Amacı: Projenin genel amacı GAP Bölgesinde Hassas Tarım (Precision Farming) sisteminin yaygınlaşmasını sağlayarak GAP Bölgesindeki tarımsal üretim işletmelerinin rekabet gücü ve verimliliğini arttırmaktır. Projenin ikincil amacı ise GAP Bölgesinin Hassas Tarım alanında teknoloji ve öz bilgi üreten bir merkez olması sürecini başlatmaktır.
Tarımsal İşletmelerinde Hassas Tarım konusunda Farkındalığın arttırılması, Çiftçi bazında demonstrasyonlar gerçekleştirmek Gerekli olan makina ve ekipmanlara sahip olmalarına destek sağlayarak sistemin hızla yaygınlaşmasını katkıda bulunmak Hassas Tarım teknoloji geliştirme merkezi kurulması sürecine katkı yapmak 65
YAPILAN ÇALIŞMALAR Çalışma Grubu Oluşturulmuştur GAP İdaresi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü Tarımsal Araştırmalar Genel müdürlüğü TÜBİTAK Üniversiteler Teknoloji Üreten ASELSAN, HAVELSAN, TÜRKSAT, UZAY ENSTİTÜSÜ vb. kurumlar ile işbirliği toplantıları, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile İşbirliği Protokolü İmzalandı, 66
YENİLENEBİLİR ENERJİ VE ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROJESİ Şanlıurfa Bölge İdare Mahkemesi binasında ısı ve ses yalıtımı uygulaması gerçekleştirilmiştir. 38 sanayi kuruluşunda ön enerji etüdü çalışması gerçekleştirilmiştir. Biyokütle potansiyelinin belirlenmesi çalışması yürütülmüştür. Karbon-nötr oteller çerçevesinde 12 turistik tesiste enerji etüt çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Dört pilot sahada güneş enerjili sulama uygulaması, Enerji Verimliliği Danışmanlığı Kuluçka Merkezi binasının Alman Pasif Ev Enstitüsü kriterlerine göre mimari tasarımı tamamlanmıştır. GAP-YENEV Merkezi nin tasarımına yönelik olarak, Danimarka Teknoloji Enstitüsü ile proje geliştirme çalışmaları yürütülmüştür. Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği alanlarında kurumsal kapasite geliştirme faaliyetleri düzenlenmiştir. YEEV Projesi Destekleriniz ile GAP Green dergisi çıkarılmıştır. 67
YENİLENEBİLİR ENERJİ VE ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROJESİ (YAPILACAK FAALİYETLER) Güneş enerjili sulama sahalarına ölçme ve izleme sistemleri kurulmaktadır, Enerji Verimliliği Danışmanlığı Kuluçka Merkezi binasının Alman Pasif Ev Enstitüsü kriterlerine göre tadilatı tamamlanacaktır, Sanayi işletmelerinde detaylı enerji etütleri ve uygulamalar gerçekleştirilecektir, Teknik işgücünün mesleki becerilerinin arttırılması amacıyla yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği alanlarında sertifikalı kurslar düzenlenecektir. Pilot biyokütle tesisleri için ayrıntılı fizibilite analizleri hazırlanacaktır, Şanlıurfa Gençlik Spor Merkezi binası için fizibilite analizi gerçekleştirilecektir. Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği alanlarında kurumsal kapasite geliştirme faaliyetleri düzenlenecektir. YEEV Projesi Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliğinde kolay çözüm ve inovasyon yarışmaları düzenlenecektir.
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE ÖZELLİKLİ GIDA KÜMESİNİN OLUŞTURULMASI PROJESİ (IPA Projesi) a)özellikli gıda ürünlerinin belirlenmesi ve geliştirilmesi, b)küme oluşturulması ve aktifleştirilmesi c)oluşturulan kümenin ulusal ve uluslararası düzeyde sürdürülebilirliğinin sağlanmasıdır. KİLİT BAŞARI FAKTÖRLERİ Ürün geliştirilmesi, Pazarlara erişim, Bölgesel markaların yaratılmasıdır.
FOOD -CLUSTER
ÖZEL SEKTÖR FAALİYETLERİ Sanayi Envanteri Hazırlanmakta -İmalat Sanayinde Yıl Bazındaki Gelişmeler -Hizmet Sektöründeki Gelişmeler Teşvikler Yeni Teşvik Yasası Hakkında Bilgilendirme faaliyetleri Yatırım Fırsatları GAP Bölgesinde uygun yatırım alanlarının ve fırsatlarının yurtiçi ve yurtdışında potansiyel girişimcilere anlatılması GAP Hakkında Genel Bilgilendirme Faaliyetleri Uluslararası resmi ve özel kuruluşlar ile işbirlikleri Wageningen, YunNan, JICA, DTI, vs. Kalkınma Ajansları ile Koordinasyon
ÖZEL SEKTÖR FAALİYETLERİ
SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR
SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) Bölge nin 9 ilindeki ÇATOM sayısı 44 e GAP Gençlik Evleri Projesi Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Gelişim Merkezleri Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler Proj. Faz II Kadın ve Kadın STK larının Güçlendirilmesi Proj. Faz II GAP ÇATOM Burs Projesi Sağlıklı Göz ve Eğitimde Başarı Projesi Sağlık Okur-Yazarlığı Projesi Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi ulaşmıştır. - ÇATOM larda her yıl ortalama 200 e yakın genç kız ve kadın iş bularak çalışmaya başlamaktadır. - 8-10 kadın da işyeri açarak kendi işini kurmaktadır. - Her yıl 10 binden fazla kişi ÇATOM programlarına katılmakta; 50-60 bin kişi ÇATOM lar aracılığıyla düzenlenen etkinlik ve hizmetlerden yararlanmaktadır. - Kasım 1995-2014 döneminde ÇATOM programları ile 272.556 kişiye ulaşılmıştır. Araştırma Projeleri
75
SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) GAP Gençlik Evleri Projesi Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Gelişim Merkezleri Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler Proj. Faz I Kadın ve Kadın STK larının Güçlend. Projesi Faz II GAP ÇATOM Burs ÇATOM Projesi Sağlıklı Göz ve Eğitimde Başarı Projesi Sağlık Okur-Yazarlığı Projesi Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi Araştırma Projeleri Bölge de 9 ilde bulunan Gençlik ve Kültür Evinde; Kapasite artırıcı faaliyetler Sosyal-Kültürel faaliyetler Toplumsal kalkınma faaliyetleri İstihdama yönelik faaliyetler Değişim programları 275.000 gence ulaşılmıştır. Uluslararası GAPGENÇ Festivali YASED Koza Staj Projesi Bilişim Akademileri
77
SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) GAP Gençlik Evleri Projesi Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Gelişim Merkezleri Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler Proj. Faz II Kadın ve Kadın STK larının Güçlend. Proj. Faz II GAP ÇATOM Burs ÇATOM Projesi Sağlıklı Göz ve Eğitimde Başarı Projesi Sağlık Okur-Yazarlığı Projesi 18 Çocuk Okuma Odası 30 Çocuk Oyun Odası 11 Çocuk Gelişim Merkezi (ÇGM) faaliyet göstermektedir. Eylül 2003-2014 yılları arasında toplam 32.000 çocuğa ulaşılmıştır. Cizre ve Som ÇGM 2014 yılında açılmıştır. Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi Araştırma Projeleri
79
SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) GAP Gençlik Evleri Projesi Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Gelişim Merkezleri Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler Proj. Faz II Kadın ve Kadın STK larının Güçlend. Proj. Faz II GAP ÇATOM Burs Projesi Sağlıklı Göz ve Eğitimde Başarı Projesi Sağlık Okur-Yazarlığı Projesi Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi Araştırma Projeleri Bu proje yenilikçi üretim-pazarlama ile ilgili stratejiler ve yeni imaj oluşturma yoluyla Güneydoğu Anadolu da kadınların sosyal ve ekonomik yaşamını güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Finansmanı İsveç Kalkınma İşbirliği Ajansı (SİDA) tarafından sağlanan proje iki Faz dan oluşmaktadır; GAP İdaresi ve UNDP tarafından ortaklaşa yürütülmekte ve toplam bütçesi 2.200.000 Amerikan Doları dır. www.gapkadinurunu.org Argande Markası oluşturulmuştur Batman Tekstil Merkezi nde 2.000 kadının istihdamı sağlanmıştır. Tasarım ve Üretim Atölyeleri yapılıyor. Kreş oluşturuluyor.
81
SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) GAP Gençlik Evleri Projesi Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Gelişim Merkezleri Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler Proj. Faz II Kadın ve Kadın STK larının Güçlend. Proj. Faz II GAP ÇATOM Burs Projesi Sağlıklı Göz ve Eğitimde Başarı Projesi Sağlık Okur-Yazarlığı Projesi II. Faz: IPA 2016 Programı kapsamında uygulanacaktır. Proje ile az gelişmiş 4 bölgede (GAP Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi, İç Anadolu Bölgesi ve Doğu Karadeniz Bölgesi) kadın sivil toplum örgütlerinin kapasitesinin geliştirilmesi amacıyla uygulanacaktır. Mülteci kadınlarda Projenin hedef grupları arasında yer almaktadır. Proje 42 ilde uygulanacaktır. Talep edilen bütçe 8 Milyon Avro dur. Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi Araştırma Projeleri
83
SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) GAP Gençlik Evleri Projesi Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Gelişim Merkezleri Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler Proj. Faz I Kadın ve Kadın STK larının Güçlend. Proj. Faz I ve II GAP-ÇATOM Burs Projesi Sağlıklı Göz ve Eğitimde Başarı Projesi Sağlık Okur-Yazarlığı Projesi Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi 1 500 başarılı, yoksul ve Güneydoğulu kız çocuğuna burs desteği Burs olarak Bölge ye gelen kaynak 12 Milyon TL Araştırma Projeleri
85
SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) GAP Gençlik ve Kültür Evleri Projesi Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Gelişim Merkezleri Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler Proj. Faz I Kadın ve Kadın STK larının Güçlend. Proj. Faz I ve II GAP ÇATOM Burs Projesi Sağlıklı Göz ve Eğitimde Başarı Projesi Sağlık Okur-Yazarlığı Projesi Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi Araştırma Projeleri İdaremiz ve McDonalds Çocuk Vakfı işbirliğinde yürütülen projede, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Gaziantep, Adıyaman ve Batman da toplam 120 bine yakın ilköğretim öğrencisi göz taramasından geçirilmiş ve kalıcı kusurlara yol açacak göz hastalıklarının tedavileri gerçekleştirilmiştir. 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Şırnak ın Cizre İlçesi nde uygulanmıştır.
87
SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) GAP Gençlik Evleri Projesi Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Gelişim Merkezleri Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler Proj. Faz I Kadın ve Kadın STK larının Güçlend. Proj. Faz ı ve II GAP ÇATOM Burs Projesi Sağlıklı Göz ve Eğitimde Başarı Projesi Sağlık Okur-Yazarlığı Projesi Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi Araştırma Projeleri Kırsal alanda yaşayan yetişkinlere yönelik okuma-yazma modülü geliştiriliyor. Proje kapsamında modül tamamlanacak ve pilot uygulama yapılacak.
SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) GAP Gençlik Evleri Projesi Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Gelişim Merkezleri Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler Proj. Faz II Kadın ve Kadın STK larının Güçlend. Proj. Faz ı ve II GAP ÇATOM Burs Projesi Sağlıklı Göz ve Eğitimde Başarı Projesi Sağlık Okur-Yazarlığı Projesi Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi Araştırma Projeleri GAP Bölgesi sosyal sorumluluk taslak raporu tamamlanmıştır. Özel sektör kuruluşları ve proje fikri olan kamu kurumlarının ve STK ların buluşturulması etkinliği gerçekleştirilecek.
SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) GAP Gençlik Evleri Projesi Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Gelişim Merkezleri Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler Proj. Faz I Kadın ve Kadın STK larının Güçlend. Proj. Faz I ve II GAP ÇATOM Burs Projesi Sağlıklı Göz ve Eğitimde Başarı Projesi Sağlık Okur-Yazarlığı Projesi Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi Araştırma Projeleri GAP Tarımda Çalışanların Sağlığı Araştırması tamamlanmıştır. ÇATOM, ÇGM ve Gençlik projelerinin Etki Analiz çalışmaları ve stratejik plan hazırlık çalışmaları yapılmaktadır.
KÜLTÜR VE TURİZME YÖNELİK ÇALIŞMALAR DEVAM EDEN PROJELER Hasankeyf Tarihi ve Arkeolojik Sit Alanı Araştırma, Kazı ve Kurtarma Projesi Birecik Baraj Gölü Nehir Turizmi Projesi GAP Bölgesi Turizm Odaklı Tanıtım ve Markalaşma Projesi Birecik Baraj Gölü Aşağı Çardak Rekreasyon Alanının Oluşturulması Projesi GAP kapsamında yapılması öngörülen Ilısu Baraj Göl Aynası altında kalacak olan Hasankeyf te yürütülen çalışmalara GAP İdaresi, 1991 yılında ilgili taraflar arasında imzalanan Protokol ile ödenek yardımında bulunmaya başlamıştır. 2014 yılı ödeneği olan 500.000 milyon TL nin 200.000 TL si aktarılmıştır. Kazı çalışmalarının tamamlanabilmesi için DSİ Genel Müdürlüğünce kazı yapılacak alanlarda kamulaştırma çalışmalarının tamamlanması gerekmektedir.
KÜLTÜR VE TURİZME YÖNELİK ÇALIŞMALAR Hasankeyf Tarihi ve Arkeolojik Sit Alanı Araştırma, Kazı ve Kurtarma Projesi Birecik Baraj Gölü Nehir Turizmi Projesi GAP Bölgesi Turizm Odaklı Tanıtım ve Markalaşma Projesi Birecik Baraj Gölü Aşağı Çardak Rekreasyon Alanının Oluşturulması Projesi GAP Bölgesi Turizm Master Planı Plan Kararları doğrultusunda, Birecik Baraj gölü ve çevresini turizme açmak ve turizm gelirlerini yükseltmek, alternatif turizm türleri ile kültür turizmini desteklemek ve turizmi çeşitlendirmek, tanıtımını sağlamak amacıyla söz konusu Proje başlatılmıştır. Birecik Baraj Gölü kıyısında yer alan arkeolojik, tarihi, mimari, doğal değerlerin değerlendirilerek Baraj Gölü nün ülkenin tek nehir odaklı turizm alanı olmasını sağlamak, Birecik Baraj Gölü nü ve çevresini bir bütün olarak uzun süreli konaklamaya olanak sağlayacak şekilde turizme açmayı ve Gaziantep ile Şanlıurfa ya ortaklaşa kullanabilecekleri rekreasyon alanları oluşturmak, uzun süreli konaklama için yataklı tekneler ile Eski Halfeti ve Çekem mahallesinde boşaltılmış yerleşimlerde butik otel, pansiyon, günü birlik tesisler, bakı noktaları ve iskelelerin yapılmasını sağlamak Proje nin kapsamını oluşturmaktadır. Başkanlığımızca, alana yönelik projelendirme çalışmalarına 2015 yılında, ilgili kurum ve kuruluşlar ile işbirliği içinde başlanması öngörülmektedir.
KÜLTÜR VE TURİZME YÖNELİK ÇALIŞMALAR GAP Bölgesi Turizm Marka Ofisi Hasankeyf Tarihi ve Arkeolojik Sit Alanı Araştırma, Kazı ve Kurtarma Projesi Birecik Baraj Gölü Nehir Turizmi Projesi GAP Bölgesi Turizm Odaklı Tanıtım ve Markalaşma Projesi Birecik Baraj Gölü Aşağı Çardak Rekreasyon Alanının Oluşturulması Projesi GAP Bölgesi Turizm Master Planı nda; GAP Bölgesi nin bir bütün olarak tanıtılması yerine, kültür ve turizm açısından önemli illerin ve yerleşimlerin öne çıkartılarak kendilerini markalaştıracak tanıtım politikalarının oluşturulması ve izlenmesi, bütüncül bir yaklaşımla Bölge nin kültürel mirasının korunması, turizm odaklı değerlendirilmesi, turizm hareketlerinin daha sağlıklı ve sürdürülebilir bir şekilde devamlılığının sağlanması amacıyla, Şanlıurfa da bir Turizm Marka Ofisi nin kurularak, konuyla ilgili teknik personelin istihdam edilmesi ve bu ofis kanalıyla Bölge ye profesyonel hizmet verilmesi öngörülmüştür. Oluşturulan Ofis te görev alan teknik personel tarafından öncelikle GAP Bölgesi nin turizm alanında markalaşması, tanıtımı, turizm hareketlerinin artırılması, ulusal ve uluslararası rekabet yönünden güçlendirilmesine yönelik bir yol haritası (Eylem Planı) ve yönetim planının oluşturulması çalışmalarına başlanmıştır. Söz konusu Plan ın Başkanlığımızca onayından sonra 2015 yılında uygulama çalışmalarına başlanacaktır. Yönetim Planlarının Hazırlanması İller Bankası ve Başkanlığımız arasında; 08.10.2013 tarihinde imzalanan Turizm Amaçlı İşbirliği Protokolü ile Harran (Şanlıurfa) ve Savur (Mardin) yerleşimlerinin yönetim planlarının hazırlanmasına yönelik çalışmalar başlatılmıştır. İller Bankası tarafından ihaleleri sonuçlandırılmış olup, planlama çalışmalarına başlanacaktır.
KÜLTÜR VE TURİZME YÖNELİK ÇALIŞMALAR Hasankeyf Tarihi ve Arkeolojik Sit Alanı Araştırma, Kazı ve Kurtarma Projesi Birecik Baraj Gölü Nehir Turizmi Projesi GAP Bölgesi Turizm Odaklı Tanıtım ve Markalaşma Projesi Birecik Baraj Gölü Aşağı Çardak Rekreasyon Alanının Oluşturulması Projesi Birecik Baraj gölü ve çevresini bir bütün olarak ele alarak turizm amaçlı değerlendirmek amacıyla başlatılan söz konusu Proje ile, Gaziantep ve Şanlıurfa İllerinin ortaklaşa kullanabilecekleri rekreasyon alanı oluşturmak, bu kapsamda harita, imar, çevre düzenleme ve peyzaj projelerini yaptırmak ve uygulama çalışmalarının başlatılmasını sağlamak öngörülmektedir. Bu kapsamda; İller Bankası ile imzalanan Protokol kapsamında; Banka tarafından söz konusu alanın haritası olmayan yerlerin haritasının çıkartılmasına yönelik çalışmalar tamamlanmış olup (tahdit sınırı), harita çalışmalarına başlanmıştır.
ALTYAPIYA İLİŞKİN FAALİYETLER Harita Çalışmaları Fiziksel Planlama Çalışmaları 141 adet halihazır harita alımı yapılmıştır. 24 adet ise yapım aşamasındadır. 70 yerleşim yerinin İmar Planı tamamlanmıştır. 12 yerleşim yerinin İmar Planı yapım aşamasındadır. 9 yerleşimin Çevre Düzeni Planı yaptırılmıştır. Birecik Barajı ndan etkilenen nüfusun yeniden yerleşimi için 2000 yılında, 1/25 000 ölçekli Birecik Baraj Gölü Çevresi Alt Bölge Gelişme Planı yaptırılmıştır. Sulamaya açılmış ve açılacak alanlarda sulu tarıma geçişle birlikte yaşanacak sosyal ve ekonomik değişim süreçlerini yönlendirmek üzere yaptırılan; 1/25 000 ölçekli Nusaybin-Cizre-İdil-Silopi Sulama Alanları Alt Bölge Gelişme Planı onay aşamasında, 1/25 000 ölçekli Siverek-Hilvan Sulama Alanları Alt Bölge Gelişme Planı çalışmaları ise devam etmektedir.
ALTYAPIYA İLİŞKİN FAALİYETLER DEVAM EDEN PROJELER GAP İlleri Jeotermal Kaynakları Araştırma Projesi (9 ili kapsamakta ) Bu proje ile ; GAP bölgesinde jeotermal alanların jeolojisi ile ilgili bütün veriler değerlendirilerek; jeotermal alanların hidrojeokimyasal ve hidrojeolojik özellikleri tanımlanacak, uygun alanlarda hidrojeokimyasal veriler için numune alınacak, jeotermal alanlardaki sularda izotop ve ağır metal analizleri yapılarak, elde edilen veriler hidrojeokimyasal programlar kullanılarak jeotermal alanların oluşum mekanizmaları ve özellikleri ile ilgili modellenmesi tasarlanacak, elde edilecek veriler ışığında GAP bölgesindeki jeotermal kaynakların özellikleri, kullanılabilecek sektörler ve geliştirilmesine yönelik somut veriler sunulacaktır. Şanlıurfa Merkez Karaali ve Çevresi Jeotermal Sahası Rezerv ve Potansiyelinin Belirlenmesi Karaali seralarının daha çok belli bir alanda toplanmasından ve kuyuların birbirine yakın açılmasından dolayı birçok sorunlara neden olmuştur. Bu durum kuyularda basıncın düşmesine, kuyu sularının üretim için yetersiz olmasına, kullanılan suyun açık alanlara deşarj edilmesine ve çevre kirliliğine neden olmuştur. Ayrıca kullanılan jeotermal suların reenjeksiyonunun sağlanmaması da bu sorunların oluşmasını hızlandırmaktadır. Bu amaçla Karaali jeotermal kaynaklarının araştırılması, hem yatırımcının ihtiyacını karşılamak hem söz konusu sorunların giderilmesi hem de yeni kuyu yerlerinin ve reenjeksiyon kuyularının yer tespitinin yapılmasına yönelik hedeflenmiştir. 96
REKABET GÜNDEMİ ÇALIŞMASI
GAP BÖLGESİ REKABET GÜNDEMİ ÇALIŞMASI Amaç: GAP ın rekabet gücünü artıracak, bölgeyi markalaştıracak strateji ve sektörlerin ortaya çıkarılması. Süreç: Yaklaşık 20 kişilik yerli ve yabancı uzman, Ankara ve Bölgede çok sayıda kamu, özel sektör ve STK temsilcilerinin katıldığı alan çalışmaları, Değerlendirme Toplantıları ve Analizler sonucunda strateji belgesinin hazırlanması Sonuç: Vizyon: Sürdürülebilir Medeniyetler Beşiği (Cradle of Civilisations) 5 temel strateji: Sürdürülebilir üretim Girişimciliği geliştirme Uluslararasılaştırma Uygulamalı teknoloji merkezleri Kümeleme ve ağ oluşturma 3 temel sektör: Yenilenebilir enerji Turizm Organik tarım- Organik tekstil-organik çocuk giysisi
GAP BÖLGESİ REKABET GÜNDEMİ ÇALIŞMASI Kısa Vadeli Aksiyon Planı Rekabet Gündemine Üst Düzey Politik Destek: Rekabet Konseyinin Kurumsallaşması Yenilenebilir Enerji Pilot Projesi Detaylı Aksiyon Planının Hazırlanması Organik Tekstil ve Giysi Pilot Projesi Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ağlarına ulaşım GAP Eylem Planı Kapsamındaki Projeler Organik Tarım Küme Geliştirilmesi Yenilenebilir Enerji Üretim ve Kullanımının Yaygınlaştırılması GAP Rekabet Konseyinin Kurumsallaştırılması
GAP BÖLGESİ REKABET GÜNDEMİ ÇALIŞMASI Yenilenebilir Enerji Uygulamalı R&D Merkezi Bölgenin yeniden markalaşması Uluslararasılaştırma Girişimcilik ve Kümelenme Temel becerilerin artırılması Turizm: Sıfır karbon ayak iziyle tarihi keşfetmek Gıda: Organik ve çevre dostu Tarım Tekstil Hazır giyim: Organik ve çevre dostu Yenilenebilir enerji...yüksek katma değerli yüksek gelire sahip tüketici hedefli
MEVCUT DURUM
GELECEKTE PLANLANANLAR
GAP BÖLGESİ NİN YARINI DÜN (1970-) BUGÜN YARIN (2023) Geleneksel Tarım Konvansiyonel Tarım Modern-Organik Tarım Düşük Tek.+El yapımı Tekstil Sanayileşmiş Tekstil Katma Değerli Tekstil/Giyim Yerel/Dini/Sağlık/İş/Turizm Birincil Sağlık Hiz. Taşımacılık Hizmetleri Kültürel/Konvansiyonel/ İş/Turizm Orta Düzey Sağlık Hizmetleri Yük Taşımacılığı Kamyonculuk Verimli Hilal Turizm İhtisaslaşmış Orta ve Yüksek Düzeyde Sağlık Hiz. Taşımacılık, Lojistik Hava Taşımacılığı Temel IT Hizmetleri İhtisaslaşmış IT Hizmetleri Konvansiyonel Enerji Hidrolik Enerji Yenilenebilir Enerji
SEKTÖREL FIRSATLAR
SEKTÖREL FIRSATLAR BİTKİSEL ÜRETİM Elverişli iklim şartları Sulama İki yılda 5 ürün Sözleşmeli çiftçilik imkanları Yüksek kalitede ve çeşitli hammadde arzı Gıda işleme ve tarıma dayalı sanayide özel yatırım fırsatları Dondurulmuş, kurutulmuş ve paketlenmiş taze sebze ve meyve Salça ve diğer konserveler Tıbbi ve aromatik bitkiler ve bunların işlenmesi Kanola ve aspirden Bio-Dizel Sanayi ve evsel tüketim için bitkisel yağ halen ithal, ve petrol ürünlerinden sonra en fazla döviz ödenen kalem yağ ithalatıdır.
SEKTÖREL FIRSATLAR HAYVANSAL ÜRETİM Entegre hayvancılık et ve süt üretimi İvesi kuzu yetiştirme potansiyeli Sığır besiciliği potansiyeli Süt sığırcılığı potansiyeli Et ve süt işleme fabrikası Et soğuk hava depoları Entegre hayvancılık et ve süt üretim tesisleri
SEKTÖREL FIRSATLAR SU ÜRÜNLERİ Akarsu 2.235 km Doğal Göl 6.481 ha Mevcut Baraj Göl Alanı 129.787 ha Planlanan Baraj Göl Alanı 198.473 ha Ülke üretim hacmindeki payı % 0.22 Üretim (Avcılık ve Yetiştiricilik) 32.500 ton/yıl Gelir 50 milyon $ ve 6.500 kişiye istihdam
SEKTÖREL FIRSATLAR ORGANİK TARIM Kaliteli tarımsal alanlar Sulamaya yeni açılan alanlar Mayından temizlenecek araziler Kümelenme çalışmaları
SEKTÖREL FIRSATLAR SULAMA SİSTEMLERİ Damla sulama-yağmurlama Alçak basınçlı sistemler GAP Bölgesi nde sulamaya açılacak alanlar basınçlı sulama sistemiyle inşa edilecektir
SEKTÖREL FIRSATLAR TEKSTİL ve HAZIR GİYİM Türkiye bu alanda dünyanın en önde gelen ihracatçı ülkeleri arasındadır Hammadde kalitesi yüksek uzmanlaşmış ve kaliteli işgücü pazarının varlığı Her yıl 700 bin ton kaliteli pamuk üretimi Özellikli iplik ve kumaş üretimi Organik tekstil Fason İmalat Yerel (Otantik ürünlerin imalatı ve pazarlanması) Yerel sanatkarların varlığı
SEKTÖREL FIRSATLAR İNŞAAT ve YAPI MALZEMELERİ GAP Bölgesi nin konut ve sanayide kullanılacak yapı malzemeleri ihtiyacı Ulaşım maliyetleri
SEKTÖREL FIRSATLAR ENERJİ Düzenlenmiş hukuki altyapı Özel sektörün enerji üretimi Artan enerji ihtiyacı Enerji hatlarının yenilenmesi
SEKTÖREL FIRSATLAR MADENCİLİK ve ENDÜSTRİYEL MAKİNELER Küresel mermer sanayinin ihtiyaç duyduğu orta ve yüksek kalitede büyük mermer rezervlerinin varlığı Birçok işlenmemiş maden kaynakları (Bakır, fosfat vb ) Hızlı endüstrileşmeyle beraber makine ekipman ihtiyacı
SEKTÖREL FIRSATLAR SAĞLIK Yerel ihtiyaçlar Bölgede özel hastane sayısının azlığı Bölgeye komşu ülkelerin ihtiyaçları
www.gap.gov.tr TEŞEKKÜR EDERİZ